przeciw Chlamydia pneumoniae.

Transkrypt

1 RACE ORYGINALNE Jolanta ŒWIERSZCZ 1 Jacek. S. Dubiel 1 Józef KRZYSIEK 2 Krystyna SZTEFKO 3 Danuta GALICKA-LATA A 4 Roman FITZNER 5 iotr ODOLEC 6 Jan WODNIECKI 7 1 II Klinika Kardiologii Collegium Medicum Kierownik: rof. dr. hab. n. med. Jacek S. Dubiel 2 Klinika Endokrynologii Ginekologicznej Collegium Medicum Kierownik: rof. dr hab.n.med. Józef Krzysiek orównanie parametrów echokardiograficznych w rocznej obserwacji naturalnego przebiegu nabytego zwê enia lewego ujœcia têtniczego u chorych z wysokim i niskim mianem przeciwcia³ przeciw Chlamydia pneumoniae Comparison of echocardiographic findings in AVS patients with and without high IgG,, titers against Chlamydia pneumoniae during 12 months' observation of AVS natural course 3 Zak³ad Biochemii Klinicznej Uniwersyteckiego Szpitala Dzieciêcego w Krakowie Kierownik: rof. dr hab. n. med. Krystyna Sztefko 4 Katedra Chorób Metabolicznych Collegium Medicum Kierownik: rof. dr hab. n. med. Maciej Ma³ecki 5 Klinika Chirurgii Serca, Naczyñ i Transplantologii Collegium Medicum Kierownik: rof. dr hab. n. med. Jerzy Sadowski 6 Klinika Chorób Serca i Naczyñ Instytutu Kardiologii Collegium Medicum Kierownik: rof. dr hab. n. med. iotr odolec 7 II Katedra i Oddzia³ Kliniczny Kardiologii w Zabrzu Œl¹ski Uniwersytet Medyczny w Katowicach Kierownik: rof. dr hab. n. med. Jan Wodniecki Dodatkowe s³owa kluczowe: zwê enia lewego ujœcia têtniczego przeciwcia³a przeciw Chlamydia pneumoniae badanie echokardiograficzne Additional key words: aortic valve stenosis antibodies against chlamydia pneumoniae echocardiographic study Adres do korespondencji: Dr Jolanta Œwierszcz Krakow, Al. okoju 8/61 Tel: grasshoppers@interia.eu Cel pracy: orównanie zmian parametrów echokardiograficznych w 12 miesiêcznej obserwacji naturalnego przebiegu nabytego zwê enia lewego ujœcia têtniczego u chorych z podwy - szonymi i prawid³owymi mianami przeciwcia³ przeciw Chlamydia pneumoniae. Materia³ i metody: W badaniu uczestniczy³o 60 osób, które nie wyrazi³y zgody na operacyjne leczenie wady. Kryterium podzia³u na grupy by³o miano przeciwcia³ przeciw Chlamydia pneumoniae w klasach IgG, i. W wyniku zastosowania powy szych kryteriów do grupy z wysokimi przeciwcia³ami klasy IgG zakwalifikowano 30 chorych (grupa A), a do grupy z niskimi 30 chorych (grupa B). Wysokie miano przeciwcia³ klasy Ig A stwierdzono u 22 chorych (grupa C), a w grupie z ni szymi mianami przeciwcia³ znalaz³o siê 38 chorych (grupa D). W grupie chorych z wysokimi przeciwcia³ami klasy znalaz³o siê 7 chorych (grupa E). ozosta³ych 53 chorych zakwalifikowano do grupy z niskimi mianami przeciwcia³ tej klasy (grupa F). kliniczne, badanie echokardiograficzne oraz oznaczenie miana przeciwcia³ wykonano dwukrotnie w odstêpie 12 miesiêcy. Wyniki: W grupie A stwierdzono w 12 miesi¹cu obserwacji wiêksz¹ (p<0,02) liczbê chorych z progresj¹ gradientu przez zastawkê aortaln¹ w porównaniu z chorymi z grupy B. orównuj¹c parametry echokardiograficzne w grupach A i B w okresie 12 miesiêcznej obserwacji stwierdzono jedynie wiêksz¹ gruboœæ tylnej œciany lewej komory w okresie skurczu w grupie B. Wiêkszy wymiar prawego przedsionka oraz mniejsz¹ frakcjê wyrzutow¹ stwierdzono w grupie E w porównaniu do grupy F. Nie stwierdzono ró nic parametrów echo- Aim: Comparison of echocardiographic findings in AVS patients with and without high IgG,, titers against Chlamydia pneumoniae during 12 months' observation of AVS natural course. atients: 60 AVS patients who did not agree for operational treatment were divided into group A (30 patients with high IgG titer) group B (30 patients with low IgG titer), group C (22 patients with high titer) group D (38 patients with low titer), group E (7 patients with high titer), group F (53 patients with low titer) Antibodies titers and echocardiographic scans were carried out every 12 months. Results: There were more (p<0.02) patients with AVS deterioration in group A compared to group B. Group A patients had lower left ventricle posteriori wall systolic diameter compared to group B. There were no differences in echocardiographic parameters between group C and D. Mean ejection fraction was lower and mean right atrium diameter was higher in group E compared to group F. Conclusion. The results may suggest link between Chlamydia pneumoniae and deterioration of AVS. 206 rzegl¹d Lekarski 2011 / 68 / 4 J. Œwierszcz i wsp.

2 ny tkanki naczyñ. Mo e patogen ten wnikaæ do zastawek ze strumienia krwi poprzez zaka anie obecnych na powierzchni zastawek wegetacji [14,19]. Stwierdzono istotnie, statystycznie czêstsze wystêpowanie tzw. zmian wczesnych p³atków zastawki aortalnej, charakteryzuj¹cych siê obecnoœci¹ nacieku komórek zapalnych u osób, u których wczeœniej wystêpowa³a infekcja Ch. pneumoniae. Wykazano tak e zaka enie nie zmienionych mia d ycowo p³atków zastawki aortalnej przez Ch. pneumoniae [8]. Istniej¹ jednak sprzeczne doniesienia co do zwi¹zku przyczynowo skutkowego pomiêdzy nie reumatycznym AVS, a obecnoœci¹ Ch. pneumoniae. Niektórzy autorzy uwa aj¹ jednak, e obecnoœæ wspomnianego patogenu w uszkodzonej tkance zastawki jest przypadkowa, a AVS jest jednak skutkiem g³ównie procesów degeneracyjnych zwi¹zanych z wiekiem [19]. Z drugiej jednak strony procesy immunologiczne i bêd¹ce ich skutkiem zapalenie, jak wynika z przytoczonych powy ej przyk³adów wydaje siê odgrywaæ istotn¹ rolê w AVS. Ostatnio wykazano wiele cech aktywnego procesu zapalnego we wczesnych zmianach na p³atkardiograficznych pomiêdzy grupami C i D. Wnioski: rzedstawione wyniki mog¹ sugerowaæ rolê zaka enia chlamydia pneumoniae w progresji zwê enia lewego ujœcia têtniczego. Wstêp Istot¹ zwê enia lewego ujœcia têtniczego (ZLUT, AVS) jest ograniczenie przep³ywu krwi przez zwê one ujœcie w okresie skurczu lewej komory serca [10]. Starzenie siê spo³eczeñstwa czyni zwê enie ujœcia aortalnego coraz wiêkszym problemem zdrowotnym [3]. Obecnie istniej¹ wiêc dwie g³ówne koncepcje etiopatogenetyczne rozwoju nabytego zwê enia lewego ujœcia têtniczego. ierwsza upatruje przyczynê zmian w procesach degeneracyjnych postêpuj¹cych wraz z wiekiem pacjentów [16]. Konkurencyjn¹ wobec niej jest sugestia podobieñstwa procesu tworzenia siê p³ytki mia d ycowej i wczesnych zmian na p³atkach zastawki aortalnej [9]. Wykazano obecnoœæ aktywnego procesu zapalnego podobnego do procesów mia d ycowych, a le ¹cego u podstaw wczesnych zmian w zwê eniu zastawki aortalnej. Sugeruje siê, e AVS przynajmniej czêœciowo mo e byæ inicjowane przez mechaniczne uszkodzenie mediowane przez naciek lipidowy i przewlek³e zapalenie [8, 9]. Narastaj¹ca liczba badañ mikrobiologicznych, epidemiologicznych i klinicznych, wykazuje korelacjê pomiêdzy zaka eniem Ch. pneumoniae, a mia d yc¹ i poœrednio jak równie i bezpoœrednio z nie reumatycznym zwê eniem AVS. Otto i wsp. oraz O'Brien i wsp. wykazali obecnoœæ aktywnego procesu zapalnego podobnego do procesów mia d ycowych, a le ¹cego u podstaw wczesnych zmian w zwê eniu zastawki aortalnej. Sugeruj¹ oni, e AVS przynajmniej czêœciowo mo e byæ inicjowane przez mechaniczne uszkodzenie mediowane przez naciek lipidowy i przewlek³e zapalenie, i co dalej charakteryzowane przez nagromadzenie macierzy zewn¹trzkomórkowej wydzielanej przez fibroblasty w odpowiedzi na zapalne uszkodzenie [13,18]. Lipopolisacharyd œciany Ch. pneumoniae aktywuj¹c produkcjê cytokin m.in. czynnika martwicy guza (TNFa) przyczynia siê do uszkodzenia œródb³onka [2,20]. Wykazanie przez Ollson i wsp. aktywowanych limfocytów T w przypadkach zwê onego ujœcia aortalnego z obecnoœci¹ trójp³atkowej zastawki, sugerowaæ mo e zwi¹zek zwê enia o etiologii nie reumatycznej z mechanizmami immunologicznymi [15]. Chlamydia pneumoniae rozprzestrzenia siê w monocytach krwi wnikaj¹c do œcia- Tabela I Zmiany charakterystyki klinicznej pacjentów i pacjentek z wysokim i niskim poziomem immunoglobuliny G (IgG) w surowicy w badaniu wstêpnym i w 12 miesi¹cu obserwacji naturalnego przebiegu zwê enia lewego ujœcia têtniczego. The comparison of clinical characteristics at the initial visit and after 12 months of observation of natural course of aortic valvae stenosis in patients with high and low IgG titer against Chlamydia pneumoniae arametr Wiek (lata) zakres Masa cia³a zakres BMI zakres (kg) CTKsyst (mmhg) zakres CTKdiast (mmhg) zakres 58,81 ± 10,51 (43,0-79,0) 76,31 ± 13,42 (56,0-110,0) 27,42 ± 7,79 (23,72-38,06) 131,14 ± 20,64 (90-155) 78,41 ± 13,22 56,9 ± 9,98 (40,0-74,0) 77,65 ±14,68 (50,0-110,0) 29,38 ± 4,85 (19,53-38,72) 134,0 ± 20,17 77,25 ± 14, ,78 ± 14,13 (60,5-122,0) 29,29 ± 5,05 (24,26-42,25) 130,45 ± 21,54 (85-150) 76,82 ± 12,68 79,57 ± 16,38 (51,5-1117,4) 29,99 ± 5,17 (20,12-42,0) 134,0 ± 20,69 76,25 ± 13,36 L iczba pal¹cych 19 (63,3%) 16 (53,3%) N S 19 (63,3%) 16 (53,3%) Liczba pacjentów z progresj¹ gradientu ( 73,3% ) 12 (40%) <0,02 Tabela II Zmiany miana przeciwcia³ w surowicy krwi pacjentów i pacjentek z wysokim i niskim poziomem immunoglobuliny G (IgG) w surowicy w badaniu wstêpnym i w 12 miesi¹cu obserwacji naturalnego przebiegu zwê enia lewego ujœcia têtniczego. The comparison of of plasma Chlamydia antibodies titers at the initial visit and after 12 months of observation of natural course of aortic valvae stenosis in patients with high and low IgG titer against Chlamydia pneumoniae. arametr Immunoglobulina M [S/CO] Immunoglobulina A [EIU] Immunoglobulina G [EIU] 0,33 ± 0,5 (0,02-0,86) 19,74 ± 18,86 (12,82-82,63) 87,59 ± 63,06 (38,84-279,57) 0,12 ± 0,12 (0,02-0,52) 7,46 ± 5,23 (0,89-19,02) 21,16 ± 9,53 (3,71-35,58) <0,01 0,17 ± 0,16 (0,02-0,76) 18,6 ± 15,05 (1,57-46,63) 88,64 ± 70,16 (14,97-288,76) 0,12 ± 0,1 (0,02-0,42) 7,42 ± 5,7 (0,82-18,52) 24,16 ± 11,97 (5,93-54,99) <0,005 rzegl¹d Lekarski 2011 / 68 / 4 207

3 Tabela III Zmiany charakterystyki echokardiograficznej pacjentów i pacjentek z wysokim i niskim poziomem immunoglobuliny G (IgG) w surowicy w badaniu wstêpnym i w 12 miesi¹cu obserwacji naturalnego przebiegu zwê enia lewego ujœcia têtniczego. The comparison of echocardiographic parameters at the initial visit and after 12 months of observation of natural course of aortic valvae stenosis in patients with high and low IgG titer against Chlamydia pneumoniae. arametr AOGmax (mmhg) AOGmean (mmhg) AVA (cm 2 ) LVOT (cm) LA (cm) RV (cm) AO pier zast (cm) AO wst (cm) LV diast (cm) LV syst (cm) IVS diast (cm) IVS syst (cm) LVW diast (cm) LVW syst (cm) EF (%) Vmax (m/s) arametr Wiek (lata) Masa cia³a (kg) BMI CTKsyst (mmhg) 45,27 ± 23,31 (14,8-118,0) 27,11 ± 16,48 (8,18-81,9) 1,34 ± 0,52 (0,4-2,6) 2,35 ± 0,33 4,11 ± 0,58 (3,1-5,0) 2,19 ± 0,39 (1,2-2,9) 3,37 ± 0,54 (2,5-4,3) 3,72 ± 0,55 (2,4-5,0) 5,21 ± 0,76 3,41 ± 0,77 (1,6-4,7) 1,25 ± 0,3 (0,8-1,8) 1,61 ± 0,3 1,01 ± 0,18 1,51 ± 0,18 (1,2-1,9) 63,28 ± 6,97 (55,9-83,7) 3,27 ± 0,08 (1,92-5,40) 56,4 ± 11,4 (40,0-78,0) 78,79 ± 16,89 (50,0-110,0) 27,72 ± 4,58 (19,53-38,06) 130,31 ± 17,84 (90-150) Cel pracy orównanie zmian parametrów echokardiograficznych w 12 miesiêcznej obserwa 49,17 ± 26,88 (11,5-91,7) 30,15 ± 17,53 (6,23-56,8) 1,5 ± 0,81 (0,42-3,7) 2,21 ± 0,24 (1,84-2,7) 3,93 ± 0,47 (2,7-4,6) 2,12 ± 0,34 (1,4-3,0) 3,3 ± 0,41 (2,7-4,3) 3,66 ± 0,55 (3,0-4,8) 5,09 ± 0,61 3,21 ± 0,47 (2,3-4,1) 1,31 ± 0,29 1,73 ± 0,27 (1,3-2,2) 1,08 ± 0,17 (0,8-1,4) 1,68 ± 0,28 66,12 ± 8,18 (57,5-81,4) 3,37 ± 1,0 (1,7-4,79) 58,73 ± 9,53 (41,0-79,0) 75,96 ± 12,2 (56,0-97,1) 28,69 ± 4,32 (22,3-38,72) 133,85 ± 21,79 49,06 ± 25,9 (14,8-123,0) 31,16 ± 19,11 (8,18-90,1) 1,28 ± 0,58 (0,4-2,6) 2,35 ± 0,33 4,23 ± 0,65 (3,2-5,2) 2,21 ± 0,4 (1,2-2,9) 3,43 ± 0,52 (2,7-4,4) 3,75±0,55 (2,4-4,8) 5,21 ± 0,77 3,44 ± 0,8 (1,6-5,2) 1,3 ± 0,32 (0,8-2,0) 1,66 ± 0,32 (1,2-2,16) 1,05 ± 0,21 (0,6-1,5) 1,59 ± 0,24 62,74 ± 5,79 (55,96-83,7) 3,4 ± 0,88 (1,92-5,60) 52,21 ± 28,84 (11,5-95,1) 32,88 ± 18,67 (6,23-61,7) 1,38 ± 0,84 (0,41-3,6) 2,21 ± 0,24 (1,84-2,7) 4,01 ± 0,5 (2,7-5,0) 2,16 ± 0,43 (1,4-3,3) 3,32 ± 0,41 (2,7-4,3) 3,66 ± 0,54 (3,0-4,8) 5,08 ± 0,59 3,19 ± 0,46 (2,3-4,1) 1,34 ± 0,29 1,75 ± 0,29 (1,3-2,21) 1,09 ± 0,2 1,74 ± 0,3 65,97 ± 6,23 (57,48-81,4) 3,46 ± 1,06 (1,7-4,88) Tabela IV Zmiany charakterystyki klinicznej pacjentów i pacjentek z wysokim i niskim poziomem immunoglobuliny A () w surowicy w badaniu wstêpnym i w 12 miesi¹cu obserwacji naturalnego przebiegu zwê enia lewego ujœcia têtniczego. The comparison of clinical characteristics at the initial visit and after 12 months of observation of natural course of aortic valvae stenosis in patients with high and low titer against Chlamydia pneumoniae. CTKdiast (mmhg) 78,44 ± 14,46 77,5 ± 13, ,26 ± 18,18 (51,5-122,1) 29,5 ± 6,0 (20,12-42,25) 130,31 ± 19,1 (85-150) 77,19 ± 13,54 78,32 ± 12,99 (60,5-103,2) 29,72 ± 4,53 (23,01-42,0) 133,27 ± 22,31 76,15 ± 12,67 L iczba pal¹cych 15 (68,2%) 20 (52,6%) N S 15 (68,2%) 20 (52,6%) Liczba pacjentów z progresj¹ gradientu (72,7%) 20 (52,6%) kach zastawki aortalnej [18]. Wysoki odsetek zaka eñ Ch. pneumoniae w populacji jak równie czêste wykrywanie tak przeciwcia³ jak i drobnoustroju Ch. pneumoniae we wczesnych zmianach degeneracyjnych AVS, sugeruje e ten G-ujemny patogen móg³by odgrywaæ rolê w etiopatogenezie tej choroby. cji naturalnego przebiegu nabytego zwê enia lewego ujœcia têtniczego u chorych z podwy szonymi i prawid³owymi mianami przeciwcia³ przeciw Chlamydia pneumoniae. 208 rzegl¹d Lekarski 2011 / 68 / 4 J. Œwierszcz i wsp.

4 Tabela V Zmiany miana przeciwcia³ w surowicy krwi pacjentów i pacjentek z wysokim i niskim poziomem immunoglobuliny A () w surowicy w badaniu wstêpnym i w 12 miesi¹cu obserwacji naturalnego przebiegu zwê enia lewego ujœcia têtniczego. The comparison of of plasma Chlamydia antibodies titers at the initial visit and after 12 months of observation of natural course of aortic valvae stenosis in patients with high and low titer against Chlamydia pneumoniae. arametr Immunoglobulina M [S/CO] Immunoglobulina A [EIU] Immunoglobulina G [EIU] 0,2 ± 0,2 (0,06-0,86) 26,71 ± 18,8 (12,84-82,63) 32,5 ± 20,7 (7,6-61,2) 0,25 ± 0,47 (0,02-0,86) 6,27 ± 3,23 (0,89-11,62) 59,9 ± 59,9 (3,7-279,6) <0,005 0,19 ± 0,17 (0,06-0,76) 26,32 ± 14,04 (11,37-46,63) 91,37 ± 83,12 (16,6-288,76) 0,12 ± 0,1 (0,02-0,42) 6,57 ± 3,78 (0,82-15,16) 37,36 ± 26,16 (5,93-115,03) <0,005 Tabela VI Zmiany charakterystyki echokardiograficznej pacjentów i pacjentek z wysokim i niskim poziomem immunoglobuliny A () w surowicy w badaniu wstêpnym i w 12 miesi¹cu obserwacji naturalnego przebiegu zwê enia lewego ujœcia têtniczego. The comparison of echocardiographic parameters at the initial visit and after 12 months of observation of natural course of aortic valvae stenosis in patients with high and low titer against Chlamydia pneumoniae. arametr AOGmax (mmhg) AOGmean (mmhg) AVA (cm 2 ) LVOT (cm) LA (cm) RV (cm) AO pier zast (cm) AO wst (cm) LV diast (cm) LV syst (cm) IVS diast (cm) IVS syst (cm) LVW diast (cm) LVW syst (cm) EF (%) Vmax (m/s) 49,64 ± 30,72 (14,8-118,0) 30,56 ± 21,44 (8,18-81,9) 1,36 ± 0,55 (0,4-2,6) (1,8-2,8) 3,93 ± 0,66 (2,7-5,0) 2,08 ± 0,37 (1,2-2,6) 3,35 ± 0,46 (2,8-4,2) 3,75 ± 0,51 (3,0-4,8) 5,11 ± 0,5 (4,1-5,9) 3,3 ± 0,55 (2,3-4,6) 1,24 ± 0,35 1,69 ± 0,37 1,01 ± 0,19 1,56 ± 0,15 (1,3-1,9) 65,03 ± 8,3 (55,9-78,6) 3,37 ± 0,07 (1,92-5,4) 45,75 ± 21,35 (11,5-81,0) 27,46 ± 13,91 (6,23-56,3) 1,49 ± 0,74 (0,42-3,7) (1,82-3,09) 4,09 ± 0,77 (2,7-5,2) 2,2 ± 0,36 (1,4-3,0) 3,32 ± 0,5 (2,5-4,3) 3,65 ± 0,56 (2,4-5,0) 5,17 ± 0,78 3,32 ± 0,7 (1,6-4,7) 1,3 ± 0,26 (0,8-1,8) 1,65 ± 0,24 1,06 ± 0,17 1,61 ± 0,29 64,45 ± 3,75 (59,87-83,7) 3,3 ± 1,8 (1,7-4,5) 54,38 ± 33,66 (14,8-123,0) 34,56 ± 23,81 (8,18-90,1) N S 1,24 ± 0,6 (0,4-2,6) N S (1,8-2,8) N S 4,09 ± 0,77 (2,7-5,2) N S 2,11 ± 0,39 (1,2-2,6) N S 3,41 ± 0,5 (2,8-4,4) N S 3,77 ± 0,52 (3,0-4,8) N S 5,1 ± 0,49 (4,2-5,9) N S 3,33 ± 0,55 (2,3-4,6) N S 1,26 ± 0,39 (0,7-2,0) N S 1,71 ± 0,41 (1,2-2,21) N S 1,04 ± 0,25 (0,6-1,5) N S 1,65 ± 0,28 (1,3-2,2) 64,32 ± 7,83 (55,96-78,6) N S 3,52 ± 1,15 (1,92-5,6) 48,41 ± 22,9 (11,5-90,6) 30,52 ± 15,31 (6,23-61,7) 1,39 ± 0,78 (0,41-3,6) (1,82-3,09) 4,14 ± 0,46 (3,4-5,1) 2,23 ± 0,42 (1,4-3,3) 3,36 ± 0,5 (2,7-4,3) 3,67 ± 0,56 (2,4-4,8) 5,17 ± 0,78 3,31 ± 0,73 (1,6-5,2) 1,35 ± 0,24 (1,0-1,8) 1,7 ± 0,24 1,08 ± 0,18 1,66 ± 0,29 64,31 ± 4,26 (59,85-83,7) 3,38 ± 0,85 (1,7-4,76) Materia³ i metoda acjenci W badaniu uczestniczy³o 60 osób, u których badaniem echokardiograficznym stwierdzono zwê enie lewego ujœcia têtniczego, i które nie wyrazi³y zgody na operacyjne leczenie wady. acjenci wyrazili œwiadom¹ zgodê na uczestnictwo w badaniu zatwierdzonym przez uczelnian¹ komisjê bioetyczn¹. Czynnikami wykluczaj¹cymi udzia³ w badaniu by³y: przebycie choroby reumatycznej, wrodzona wada serca, potwierdzona w badaniu klinicznym choroba niedokrwienna serca, nadciœnienie têtnicze, cukrzyca, nadczynnoœæ lub niedoczynnoœæ tarczycy, zaburzenie czynnoœci w¹troby lub nerek oraz choroby uk³adowe jak równie choroba nowotworowa. Obserwacja pacjentów i pacjentek ze zwê eniem lewego ujœcia têtniczego trwa³a 12 miesiêcy. lekarskie, badanie echokardiograficzne oraz badania biochemiczne wykonano w chwili kwalifikacji pacjentów i pacjentek do badania oraz powtórzono w 12 miesi¹cu jego trwania. Kryterium podzia³u na grupy by³a miano przeciwcia³ przeciw Chlamydia pneumoniae w klasach IgG, i. Miano powy ej normy podanej przez producenta zestawu dla danej klasy przeciwcia³a pozwala³o zaklasyfikowaæ chorego do grupy z wysokimi mianami przeciwcia³ danej klasy. W wyniku zastosowania powy szych kryteriów do grupa z wysokimi przeciwcia³ami klasy IgG zakwalifikowano 30 chorych (grupa A), a do grupy z niskimi tak e 30 chorych (grupa B). Wysokie miano przeciwcia³ klasy Ig A stwierdzono u 22 chorych (grupa C), a w grupie z ni szymi mianami przeciwcia³ znalaz³o siê 38 chorych (grupa D). W grupie chorych z wysokimi przeciwcia³ami klasy znalaz³o siê 7 chorych (grupa E). ozosta³ych 53 chorych zakwalifikowano do grupy z niskimi mianami przeciwcia³ tej klasy (grupa F). Metodyka Badania w odstêpie 12 miesiêcy przeprowadzano w warunkach ambulatoryjnych jako element rutynowej diagnostyki i/lub postêpu: a) zwê enia lewego ujœcia têt- rzegl¹d Lekarski 2011 / 68 / 4 209

5 Tabela VII Zmiany charakterystyki klinicznej pacjentów i pacjentek ze wysokim i niskim poziomem poziomem w surowicy w badaniu wstêpnym i w 12 miesi¹cu obserwacji naturalnego przebiegu zwê enia lewego ujœcia têtniczego. The comparison of clinical characteristics at the initial visit and after 12 months of observation of natural course of aortic valvae stenosis in patients with high and low titer against Chlamydia pneumoniae. arametr Wiek (lata) Masa cia³a (kg) BMI CTKsyst (mmhg) CTKdiast (mmhg) 57,2 ± 9,58 (40,0-73,0) 80,04 ± 5,8 (72,0-86,0) 27,81 ± 3,13 (25,87-33,33) 130,83 ± 16,25 ( ) 72,5 ± 11,29 57,97 ± 10,38 (40,0-79,0) 76,51 ± 14,67 (50,0-110,0) 28,43 ± 4,56 (19,53-38,72) 132,78 ± 20,99 78,75 ± 13, ,95 ± 5,26 (72,0-84,2) 28,26 ± 3,48 (25,71-33,33) 130,83 ± 20,35 (85-145) 71,67 ± 11,25 80,31 ± 15,87 (51,5-122,1) 29,79 ± 5,22 (20,12-42,25) 133,36 ± 21,33 77,36 ± 13,07 L iczba pal¹cych 6 (85,7%) 29 (54,7%) N S 6 (85,7%) 29 (54,7%) Liczba pacjentów z progresj¹ gradientu (42,9%) 32 (60,4%) Tabela VIII Zmiany miana przeciwcia³ w surowicy krwi pacjentów i pacjentek z wysokim i niskim poziomem w surowicy w badaniu wstêpnym i w 12 miesi¹cu obserwacji naturalnego przebiegu zwê enia lewego ujœcia têtniczego. The comparison of of plasma Chlamydia antibodies titers at the initial visit and after 12 months of observation of natural course of aortic valvae stenosis in patients with high and low titer against Chlamydia pneumoniae. arametr Immunoglobulina M [S/CO] Immunoglobulina A [EIU] Immunoglobulina G [EIU] 0,28 ± 0,15 (0,12-0,86) 10,75 ± 9,75 (1,82-28,0) 43,9 ± 22,71 (7,56-69,08) 0,12 ± 0,07 (0,02-0,33) 14,26 ± 15,94 (0,89-82,63) 57,96 ± 60,44 (3,71-279,57) <0,01 0,32 ± 0,29 (0,02-0,76) 13,96 ± 16,81 (1,57-46,16) 49,16 ± 24,57 (16,75-83,31) 0,12 ± 0,07 (0,02-0,27) 13,01 ± 12,1 (0,82-46,63) 59,4 ± 64,61 (5,93-288,76) niczego; b) czynników ryzyka mia d ycy. lekarskie oraz specjalistyczne badanie kardiologiczne (elektrokardiogram i badanie echokardiograficzne aparatem HEWLETT ACKARD SONOS 2000 z g³owic¹ 2,0/2,5 MHz i transmiterem dopplerowskim z ocen¹ obrazu makroskopowego aparatu zastawki aortalnej, pola powierzchni oraz gradientów przep³ywu przez zastawkê) zosta³o wykonane u ka dego pacjenta w obu grupach. wartoœci gradientu skurczowego przez lewe ujœcie têtnicze u pacjentów badanych wynosi³ w przypadku gradientu maksymalnego od 13,5 do 118,0 mmhg, a gradientu œredniego od 6,2 do 90,1 mm Hg. Od wszystkich badanych chorych pobierana by³a krew w iloœci 5 ml, w warunkach podstawowych na czczo. o odwirowaniu w uzyskanej surowicy oznaczano miana przeciwcia³ przeciw Chlamydia pneumniae w klasach IgG,,. Oznaczenia te wykonywano przy u yciu zestawów EIA firmy Thermo Labsystems. Analiza statystyczna o zebraniu i zestawieniu wyników wykonano analizy statystyczne uzyskanych wyników. Testu Shapiro- Wilka u yto w celu oceny normalnoœci rozk³adu. Kolejno zastosowane zosta³y: test-t dla par skojarzonych w przypadku rozk³adu normalnego, a przy braku rozk³adu normalnego test kolejnoœci par Wilcoxona do oceny zmian parametrów po 12 miesi¹cach obserwacji i test U Manna-Whitneya do oceny czynników mog¹cych ró nicowaæ grupy pacjentów ju w czasie badania go w zale noœci od nasilenia czynników ryzyka. Wyniki Charakterystykê kliniczn¹ grup chorych z wysokimi i niskimi mianami przeciwcia³ okreœlonej klasy przedstawiono w tabelach I, IV, VII. Zmiany stê eñ przeciwcia³ przeciw Chlamydia pneumoniae przedstawiono w tabelach II, V, VIII. W grupie chorych z wysokimi mianami przeciwcia³ klasy IgG (grupa A) stwierdzono w 12 miesi¹cu obserwacji wiêksz¹ (p<0,02) liczbê chorych z progresj¹ gradientu przez zastawkê aortaln¹ w porównaniu z chorymi z ni szymi mianami przeciwcia³ tej klasy (grupa B) (tabela I). odobny trend stwierdzano w grupie chorych z wysokim mianem przeciwcia³ klasy (grupa C) jednak ró nica nie siêgnê³a istotnoœci statystycznej (tabela IV). orównuj¹c parametry echokardiograficzne u chorych z wysokim i niskim mianem przeciwcia³ klasy IgG przeciw Chlamydia pneumonie (grupy A i B) w okresie 12 miesiêcznej obserwacji stwierdzono jedynie wiêksz¹ gruboœæ tylnej œciany lewej komory w okresie skurczu (tabela III). W przypadku porównania parametrów echokardiograficznych chorych z wysokimi i niskimi mianami przeciwcia³ klasy (grupy C i D) nie stwierdzano ró nic pomiêdzy tymi grupami chorych (tabela VI). W przypadku porównania chorych z wysokimi i niskimi mianami przeciwcia³ klasy (grupy E i F) statystycznie istotnymi ró nicami by³y: wiêkszy wymiar prawego przedsionka oraz mniejsza frakcja wyrzutowa u chorych z wysokimi mianami przeciwcia³ (tabela IX). Dyskusja W naszej rocznej obserwacji naturalnego przebiegu zwê enia lewego ujœcia tetniczego wykazaliœmy wiêksz¹ liczbê chorych z progresj¹ wady w grupie z wysokimi mianami przeciwcia³ klasy IgG dla Chlamydia pneumoniae. W grupie chorych z wysokimi mianami przeciwcia³ klasy odpowiednikiem progresji wady mo e byæ spadek frakcji wyrzutowej u tych chorych. amiêæ immunologiczna infekcji Chlamydia pneumoniae jest dynamiczna w czasie, co prowadziæ mo e do nawrotowych zaka eñ tym patogenem [6,7,11]. Do pierwszorazowego zaka enia dochodzi ju w okresie przedszkolnym u dzieci, nastêpnie ich czêstoœæ narasta by w wieku podesz³ym siêgn¹æ 75% populacji. rzetrwale podwy - szone miano immunoglobulin klasy A œwiadczy o przewlek³oœci infekcji. Narastanie seropozytywnoœci wraz z wiekiem œwiadczy o nawrotowych infekcjach, zwykle dwu- lub trzykrotnych w ci¹gu ycia. Odsetek seropozytywnoœci jest wy szy u mê czyzn ni u kobiet [16,17]. odniesiony poziom immunoglobulin klasy G i A przeciw Chlamydia pneumoniae wykazano u 68% mê czyzn z dusznic¹ bolesn¹ i 50% z ostrym zawa³em [16,17]. Badania prospektywne wykaza³y wzrost i lipopolisacharydu b³ony komórkowej Chlamydia pneumoniae jako niezale nych czynników ryzyka 210 rzegl¹d Lekarski 2011 / 68 / 4 J. Œwierszcz i wsp.

6 Tabela IX Zmiany charakterystyki echokardiograficznej pacjentów i pacjentek z wysokim i niskim poziomem w surowicy w badaniu wstêpnym i w 12 miesi¹cu obserwacji naturalnego przebiegu zwê enia lewego ujœcia têtniczego. The comparison of echocardiographic parameters at the initial visit and after 12 months of observation of natural course of aortic valvae stenosis in patients with high and low titer against Chlamydia pneumoniae. arametr AOGmax (mmhg) AOGmean (mmhg) AVA (cm 2 ) LVOT (cm) LA (cm) RV (cm) AO pier zast (cm) AO wst (cm) LV diast (cm) LV syst (cm) IVS diast (cm) IVS syst (cm) LVW diast (cm) LVW syst (cm) EF (%) Vmax (m/s) 38,26 ± 20,14 (14,8-58,4) 23,02 ± 12,85 (8,18-36,5) 1,39 ± 0,32 (1,06-1,75) 2,27 ± 0,27 (1,9-2,6) 4,06 ± 0,59 (3,4-4,9) 2,44 ± 0,36 (2,0-2,9) 3,46 ± 0,23 (3,1-3,7) 3,62 ± 0,33 (3,4-4,2) 5,56 ± 0,12 3,78 ± 0,83 (2,8-4,7) 1,18 ± 0,2 (1,0-1,5) 1,58 ± 0,26 (1,2-1,9) 0,92 ± 0,18 (0,7-1,1) 1,44 ± 0,11 (1,3-1,6) 58,06 ± 1,86 (55,9-67,2) 2,99 ± 0,88 (1,92-3,82) 48,41 ± 25,43 (11,5-118,0) 29,37 ± 17,34 (6,23-81,9) 1,45 ± 0,71 (0,4-3,7) 4,02 ± 0,53 (2,7-5,0) 2,11 ± 0,35 (1,2-3,0) 3,32 ± 0,5 (2,5-4,3) 3,7 ± 0,57 (2,4-5,0) 5,09 ± 0,6 3,24 ± 0,59 (1,6-4,6) 1,29 ± 0,3 1,68 ± 0,29 1,06 ± 0,17 1,61 ± 0,25 65,58 ± 5,11 (57,8-83,7) 3,37 ± 0,9 (1,7-5,40) 40,18 ± 23,59 (14,8-72,0) 25,42 ± 15,93 (8,18-46,0) 1,38 ± 0,33 (1,06-1,75) 2,27 ± 0,27 (1,9-2,6) 4,24 ± 0,4 (3,9-4,9) 2,62 ± 0,53 (2,0-3,3) 3,48 ± 0,19 (3,2-3,7) 3,72 ± 0,55 (3,4-4,7) 5,56 ± 01,06 3,98 ± 0,96 (2,8-5,2) 1,22 ± 0,29 (0,9-1,7) 1,58 ± 0,26 (1,2-1,9) 0,94 ± 0,27 (0,6-1,2) 1,52 ± 0,19 (1,3-1,8) 57,82 ± 0,86 (55,96-63,1) 3,05 ± 0,97 (1,92-4,24) 52,04 ± 27,5 (11,5-123,0) 32,91 ± 19,05 (6,23-90,1) 1,33 ± 0,76 (0,4-3,6) 4,11 ± 0,61 (2,7-5,2) 2,13 ± 0,36 (1,2-3,0) 3,36 ± 0,49 (2,7-4,4) 3,71 ± 0,55 (2,4-4,8) 5,09 ± 0,6 3,23 ± 0,57 (1,4-4,6) 1,33 ± 0,31 (0,7-2,0) 1,72 ± 0,31 (1,2-2,4) 1,09 ± 0,19 (0,7-1,5) 1,68 ± 0,29 65,63 ± 7,0 (57,87-83,7) 3,48 ± 0,96 (1,7-5,6) zawa³u serca [16]. W p³atkach zastawki aortalnej stwierdzano z³ogi przeciwcia³ przeciw Chlamydia pneumoniae oraz DNA Chlamydii. Galante i wsp wykazali prawie dwukrotnie wy szy odsetek seropozytywnoœci dla Chlamydia pneumoniae w grupie chorych z AVS w porównaniu do grupy kontrolnej [4]. Nystrom-Rosander i wsp. wykazali, e w 49%, a Juvonen nawet w 53% badanych p³atków zastawek w momencie ich kardiochirurgicznej wymiany mia³o DNA Chlamydia pneumoniae stwierdzane metod¹ CR [6,12]. Jednakowo w tych samych badaniach nie wykazano ró nic pomiêdzy mianem przeciwcia³ klasy G i A u pacjentów, w których zastawkach stwierdzono DNA dla Chlamydia pneumoniae i tych, u których obecnoœci tego DNA nie stwierdzono [12]. Hiduchi Mde i wsp. wykazali w zastawkach chorych na AVS z³ogi przeciwcia³ przeciw chlamydia pneumonie [5]. Nale y tak e zwróciæ uwagê na badania Agmon i wsp., który w badaniu obserwacyjnym podobnym do naszego nie wykazali zwi¹zku pomiêdzy narastaj¹cymi mianami przeciwcia³ klasy IgG dla Chlamydia pneumonie, a progresj¹ wady [1]. iœmiennictwo 1. Agmon Y., Khandheria B.K., Jamil Tajik A. et al.: Inflammation, infection, and aortic valve sclerosis; Insights from the Olmsted County (Minnesota) population. Atherosclerosis 2004, 174, Dybkowski R., Krzysiek J., Sztefko K. et al.: erimenopausal TNFa serum levels parallel with the atherosclerosis, arterial hypertension and ageing. 9th World Congress on Menopause Yokohama, Japan Faggiano., Auriegemma G.., Rusconi C. et al.: rogression of valvular AS in adults: literature review and clinical implications. Am Heart J. 1996, 132, Galante A., ietroiusti A., Vellini M. et al.: C-reactive protein is increased in patients with degenerative aortic valvular stenosis. J. Am. Coll. Cardiol. 2001, 38, Higuchi Mde L., Higuchi-Dos-Santos M.H., ierri H. et al.: Mycoplasma pneumoniae and Chlamydia pneumoniae in calcified nodules of aortic stenotic valves. Rev. Inst. Med. Trop. Sao aulo 2002, 44, Juvonen J., Laurila A., Juvonen T. et al.: Detection of chlamydia pneumoniae in human non rheumatic stanotic aortic valves. J. Am. Coll. Cardiol. 1997, 29, Kullo I.J., Gau G.T., Tajik A.J.: Novel Risk factors for atherosclerosis. Mayo Clinic roc. 2000, 75, Kuo C.C., Jackson L.A., Campbell L.A. et al.: Chlamydia pneumoniae, TWAR. Clin. Microbiol. Rev., 1995, 8, Mahler ER., Young G., Smyth WB. et al.: Aortic and mitral valve calcification in patients with end-stage renal disease. Lancet 1987, ii, Mandecki T.: Kardiologia, ZWL Warszawa, 2000, Muhlestein J.B., Anderson J.L., Hammond E.H.: Infection of Chlamydia pneumoniae accelerates the development of atherosclerosis and treatment with azithromycin prevents it in a rabbit model. Circulation 1998, 97, Nystrom-Rosander C., Thelin S., Hjelm E. et al.: High incidence of Chlamydia pneumoniae in sclerotic heart valves of patients undergoing aortic valve replacement. Scand. J. Infect. Dis. 1997, 29, O' Brien K., Kuusisto J., Reichenbach D.D. et al.: Osteopontin is expressed in human aortic valvular lesions. Circulation 1995, 92, Odeh M, Oliven A.: Chlamydial infections of the heart. Eur. J. Clin. Microbiol. Infect. Dis. 1992, 11, Ollson M., Dalsgaard C.I., Haegerstrand A. et al.: Accumulation of T- lymphocytes and expression of interleukin-2 receptors in non-rheumatic stenotic aortic valves. J. Am. Coll. Cardiol. 1994, 23, Ong G., Thomas B.J., Mansfield A.O. et al.: Detection and widespread distribution of Ch. pneumoniae in the vascular system and its possible implications. J. Clin. athol. 1996, 49, Opher I.: Atheriosclerosis and cardiovascular disease: their relation to infectious diseases. JAMA 1921, 76, Otto C.M., Kuusisto J., Reichenbach D.D., Gown A.M. et al.: Characterization of the early lesions of degenerative valvularaortic stenosis. Histological and immunohistochemical studies. Circulation 1994, 90, Ward C., Ward A.M.: Acquired valvular heart disease in patients who keep pet birds. Lancet 1974, 2, Ward M.E.: The immunobiology and immunopathology of chlamydial infections. AMIS 1995, 103, 769. rzegl¹d Lekarski 2011 / 68 / 4 211