1. Czym jest GDA? GDA (Guideline Daily Amount = Wskazane Dzienne Spożycie) to wartości poziomu spożycia poszczególnych składników odżywczych w codziennej diecie zostały wyznaczone przez naukowców dla przeciętnego dorosłego i zdrowego konsumenta. wartości referencyjne GDA zostały zatwierdzone w Polsce przez Instytut Żywności i Żywienia 2. Dla których składników odżywczych ustalono poziomy GDA? Poziomy GDA zostały ustalone dla: Składnik odżywczy Wskazane Dzienne Spożycie (GDA) - wartości określone dla kobiet* Wskazane Dzienne Spożycie (GDA) - wartości określone dla mężczyzn Wartość energetyczna Białko Węglowodany Tłuszcz Kwasy tłuszczowe nasycone Błonnik Sód (sól) Cukry - w tym cukry dodane 2000 kcal 50 g 270 g nie więcej niż 70 g nie więcej niż 20 g 25 g nie więcej niż 2,4 g (6 g) nie więcej niż 90 g nie więcej niż 50 g 2500 kcal 60 g 340 g nie więcej niż 80 g nie więcej niż 30 g 25 g nie więcej niż 2,4 g (6 g) nie więcej niż 110 g nie więcej niż 62,5 g * Wartości te zostały zaakceptowane przez Europejską Platformę ds. Diety Aktywności Fizycznej i Zdrowia i uzgodnione w Polsce z Instytutem Żywności i Żywienia
3. Standardowe znakowanie produktów Standardowo znakowane produkty posiadają informacje żywieniowe przedstawiane zgodnie z obowiązującymi przepisami w formie tabeli (skróconej lub rozszerzonej) Wersja skrócona 4 składniki Wersja rozszerzona 8 składników
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 25 lipca 2007 r. w sprawie znakowania żywności wartością odżywczą Paragraf 3, pkt.2 Użyte w rozporządzeniu pojęcia oznaczają: 1) białko - zawartość białka stanowiącą iloczyn zawartości azotu ogólnego, oznaczonego metodą Kjeldahla i współczynnika przeliczeniowego 6,25; 2) węglowodany - wszelkie węglowodany, które podlegają procesom metabolicznym w organizmie człowieka, w tym alkohole wielowodorotlenowe (poliole); 3) cukry - wszystkie cukry proste i dwucukry obecne w żywności, z wyłączeniem alkoholi wielowodorotlenowych; 4) tłuszcz - tłuszcz całkowity, w tym fosfolipidy; 5) kwasy tłuszczowe nasycone podwójnych wiązań; - kwasy tłuszczowe bez 6) kwasy tłuszczowe jednonienasycone z jednym podwójnym wiązaniem w konfiguracji cis; 7) kwasy tłuszczowe wielonienasycone - kwasy tłuszczowe - kwasy tłuszczowe z podwójnymi wiązaniami, rozdzielone wiązaniem cis, cis-metylenowym; 8) błonnik pokarmowy (błonnik) - mieszaninę substancji o charakterze polisacharydowym (celuloza, hemicelulozy, pektyny, gumy, śluzy) i niepolisacharydowym (ligniny) nietrawionych w przewodzie pokarmowym człowieka, mających działanie fizjologiczne
4. Na czym polega znakowanie produktów systemem GDA System znakowania wartością odżywczą GDA polega na oznakowaniu produktu informacją o procentowej zawartości wybranych składników odżywczych i energii w porcji produktu, w odniesieniu do wartości Wskazanego Dziennego Spożycia nazwa skladnika ilosc skladnika w porcji produktu % wskazanego dziennego spozycia Przykładowo, jeżeli na etykiecie produktu oznakowanego systemem GDA, widnieje informacja, że dostarcza on w jednej porcji 140 kcal energii, co stanowi 7 % Wskazanego Dziennego Spożycia (GDA) dla przeciętnej zdrowej dorosłej osoby, to należy traktować tę informację jako wskazówkę, że pozostałe produkty żywnościowe nie powinny dostarczyć w danym dniu więcej niż 1860 kcal czyli 93% wskazanego dziennego spożycia.
5. Dlaczego znakowanie GDA jest przydatne dla konsumenta? umożliwia konsumentowi już na pierwszy rzut oka dostrzeżenie, jak dużo poszczególnych składników odżywczych jest zawartych w porcji danego produktu konsument od razu dowiaduje się, ile procent całkowitego wskazanego dziennego spożycia na określony składnik odżywczy pokrywa porcja danego produktu żywnościowego daje możliwość stosowania na bieżąco zasad zbilansowanej diety i dokonywanie świadomych wyborów żywieniowych. 6. Czy każdy konsument w swojej diecie powinien kierować się wyłącznie wskazaniami systemu GDA? W związku z tym, że poszczególni ludzie różnią się między sobą na wiele sposobów, chociażby płcią, wielkością ciała, stanem zdrowia czy poziomem aktywności fizycznej, wartości GDA należy traktować jako ogólną wskazówkę żywieniową przeznaczoną dla dorosłej zdrowej osoby. 7. Dlaczego nie ma specjalnego sytemu GDA dla dzieci? W chwili obecnej uznano, że w obrębie grupy dzieci i młodzieży istnieje zbyt duże zróżnicowanie dotyczące ich wymagań żywieniowych. Zależne ono jest przede wszystkim od wieku oraz płci dziecka. Organizm człowieka w okresie intensywnego wzrostu charakteryzuje się dużo większym zapotrzebowaniem na niektóre składniki odżywcze i energię niż organizm osoby dorosłej, np. zapotrzebowanie na energię dla chłopców w wieku 11 14 lat wynosi ok. 2900 kcal (a wartość referencyjna GDA to 2000 kcal).
8. Jednak oznaczenia GDA pojawiają się na produktach, których odbiorcami są między innymi dzieci. Ustalone poziomy składników odżywczych oraz energii uznano za bezpieczne tzn. nie prowadzące do przekroczenia spożycia składników odżywczych uznawanych za sprzyjające powstawaniu nadwagi lub otyłości dla całej populacji w tym dzieci. Należy jednak zaznaczyć, że system GDA promowany przez PFPŻ i GIS nie może być stosowany na produktach specjalnego przeznaczenia żywieniowego, które są w większości skierowane do dzieci. Znakowanie tych produktów regulują specjalne przepisy szczegółowe. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 26 kwietnia 2004 r. w sprawie środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego (Dziennik Ustaw z 2004 r. nr 104 poz. 1094) 3. Wyodrębnia się następujące grupy środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego: 1) preparaty do początkowego żywienia niemowląt, w tym mleko początkowe, oraz preparaty do dalszego żywienia niemowląt, w tym mleko następne; 2) środki spożywcze uzupełniające, obejmujące produkty zbożowe przetworzone i inne środki spożywcze dla niemowląt i małych dzieci; 3) środki spożywcze stosowane w dietach o ograniczonej zawartości energii, w celu redukcji masy ciała; 4) dietetyczne środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego; 5) środki spożywcze zaspokajające zapotrzebowanie organizmu przy intensywnym wysiłku fizycznym, zwłaszcza sportowców; 6) środki spożywcze dla osób z zaburzeniami metabolizmu węglowodanów (cukrzyca); 7) środki spożywcze niskosodowe, w tym sole dietetyczne o niskiej zawartości sodu lub bezsodowe; 8) środki spożywcze bezglutenowe.
9. Czy system GDA może wprowadzać konsumenta w błąd sugerując, że wartości GDA dla cukru, tłuszczy, soli są wartościami docelowymi, które należy osiągnąć? Biorąc pod uwagę, że są to wartości uznawane za bezpieczne przez naukowców, to nawet ich osiągnięcie w codziennej diecie nie powinno doprowadzić do negatywnych skutków zdrowotnych. GIS i PFPŻ prowadzą dodatkową edukację konsumencką w tym zakresie (program Trzymaj Formę oraz specjalna strona internetowa dla konsumentów www.gdainfo.pl) informując konsumentów, że wartości podane dla cukru, soli, tłuszczy i tłuszczy nasyconych oznaczają ich górna granicę i że powinno się je traktować jako wskazanie nie więcej niż 10. Czy znakowanie systemem GDA jest obowiązkowe? Znakowanie systemem GDA nie jest obowiązkowe. Podobnie jak wynikające z przepisów umieszczanie informacji o wartości odżywczej produktu (za wyjątkiem produktów, na których umieszczono oświadczenie żywieniowe oraz w przypadku wzbogacania produktów w witaminy lub składniki mineralne). Informacje GDA na opakowaniach stanowią więc uzupełnienie stosowanej obecnie przez producentów informacji żywieniowej, opartej na przepisach w zakresie znakowania żywności wartością odżywczą. 11. Kto opracował system znakowania GDA? System GDA został opracowany przez grupę ekspertów żywieniowych Konfederacji Przemysłu Żywności i Napojów Unii Europejskiej (CIAA) w Brukseli jako program do dobrowolnego stosowania przez przemysł żywnościowy w krajach członkowskich Unii Europejskiej w ramach inicjatyw Europejskiej Platformy ds. Diety, Aktywności Fizycznej i Zdrowia.
12. Jaka jest różnica między GDA (Wskazane Dzienne Spożycie) a RDA (Zalecane Dzienne Spożycie) i RPS (Referencyjny Poziom Spożycia)? RDA - (Zalecane Dzienne Spożycie) to szacunkowa ilość witamin i składników mineralnych wystarczająca dla zaspokojenia potrzeb grup ludności. Ilości RDA odnoszące się do poszczególnych witamin i składników mineralnych są określone w Dyrektywie Rady 90/496/EWG z dnia 24 września 1990 r. w sprawie oznaczania wartości odżywczej środków spożywczych. RPS (Referencyjne Poziomy Spożycia) to szacunkowe ilości energii i składników odżywczych wyznaczone dla różnych grup zdrowej ludności w populacji Wielkiej Brytanii. Grupy populacji, dla których określono te wartości referencyjne to: chłopcy i dziewczęta, mężczyźni oraz kobiety, łącznie z kobietami w ciąży i karmiące piersią. GDA (Wskazane Dzienne Spożycie) oparte jest na Referencyjnych Poziomach Spożycia i ma za zadanie przekazanie informacji naukowych w sposób przyjazny dla konsumenta, poprzez dostarczenie na opakowaniach produktów żywnościowych wytycznych mających pomóc konsumentom zastosować informacje żywieniowe w kontekście swojej ogólnej diety. GDA są wytycznymi dla zdrowych dorosłych w zakresie przybliżonych ilości kalorii, tłuszczów, kwasów tłuszczowych nasyconych, węglowodanów, cukrów ogółem, białka, błonnika oraz soli/sodu, wymaganych w zdrowej diecie. Wartości te powinny być traktowane jako punkt odniesienia, dzięki któremu można orientacyjnie ocenić udział tych składników w porcji danego produktu spożywczego.