Zdr Publ 2012;122(1): Regina Wierzejska. Abstract. Keywords: foodstuffs, label, nutrition information, health claims.
|
|
- Adam Tomasz Orzechowski
- 9 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Praca Przeglądowa Zdr Publ 2012;122(1):90-94 Review Article Regina Wierzejska Oznakowanie żywności jako element realizacji prozdrowotnej diety Labelling of foodstuffs as the element of realization pro-healthy diet Streszczenie W związku z potrzebą zmiany niekorzystnych nawyków żywieniowych przepisy prawa żywnościowego, jak również sami producenci wychodzą naprzeciw potrzebom konsumenta. Opakowania żywności zawierają coraz więcej informacji, które mogą pomóc w komponowaniu prawidłowej diety. W artykule omówiono elementy oznakowania produktów spożywczych, w tym wartość odżywczą, oświadczenia żywieniowe i zdrowotne, a także dobrowolne formy komunikacji o zawartości niektórych składników pokarmowych. Korzystanie z tych informacji jest zalecane w codziennej praktyce zakupu żywności i niezbędne w prewencji i leczeniu chorób dietozależnych. Abstract The need of change of dietary habits causes that provisions of the food law contain more and more mandatory information which can help fulfill consumers expectations. Some actions in this field are taken also by food producers. On the labels of food there is a lot of information, which can help people in composing a proper diet. This article discusses some elements of labeling, such as nutrition declaration, nutrition and health claims and also optional information concerning some nutrients in foodstuffs. Using this information is recommended in the everyday purchase of foodstuffs and is needed in prevention and treatment of diet-related diseases. Słowa kluczowe: produkt, etykieta, informacje żywieniowe, oświadczenia zdrowotne. Keywords: foodstuffs, label, nutrition information, health claims. Zakład Żywienia i Dietetyki z Kliniką Chorób Metabolicznych i Gastroenterologii, Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie Zdr Publ 2011;122(1)
2 Zdr Publ 2012;122(1) 91 WSTĘP Narastająca w dynamicznym tempie nadwaga i otyłość społeczeństw zachodnich zmusza do poszukiwania wielokierunkowych rozwiązań prowadzących do zahamowania tego zjawiska. Wśród zasadniczych zmian, jakich należy dokonać w stylu życia niezbędna jest eliminowanie niekorzystnych nawyków żywieniowych. Do osiągnięcia tego celu potrzebna jest zarówno świadomość społeczna na temat roli żywienia w etiopatogenezie otyłości i innych chorób cywilizacyjnych, jak i działania sektora żywnościowego, umożliwiające realizację prawidłowej diety. Globalna strategia FAO/WHO zaleca zatem, aby przemysł spożywczy podjął zdecydowane kroki w kierunku modyfikacji składu produktów i zwiększenia asortymentu żywności o charakterze prozdrowotnym. Rozwój rynku produktów o obniżonej wartości kalorycznej, mniejszej zawartości tłuszczu, cukrów prostych i soli jest niezbędny do podjęcia interwencji żywieniowej. Nie mniej ważne jest także, aby w warunkach wysokiej podaży żywności konsument miał możliwość łatwego rozpoznania takich produktów w codziennej praktyce nabywania żywności. Element ten jest na tyle istotny, że w przepisach prawa żywnościowego warunek o zapewnieniu konsumentom podstawy do świadomego wyboru żywności jest jednym z wymagań kluczowych [1,2]. Podstawową formą przekazu informacji o produkcie dla odbiorcy żywności jest etykieta. Zawiera ona szereg informacji mających znaczenie, zarówno z punktu widzenia jakości produktu, jego parametrów żywieniowych, jak i handlowych. Obecnie na skutek wzmożonego upowszechniania wiedzy na temat zależności jakie istnieją pomiędzy dietą a zdrowiem obserwuje się duże zainteresowanie producentów zamieszczaniem na opakowaniach żywności wielu informacji odwołujących się do korzystnego oddziaływania produktów lub ich składników na organizm człowieka. W praktyce konsument coraz częściej spotyka na etykiecie różne informacje sugerujące szczególne właściwości produktu. Wartość odżywcza produktu Spośród informacji na opakowaniu, które konsument może wykorzystać w planowaniu racjonalnej diety jest wartość odżywcza produktu. Informacja ta podana najczęściej w formie tabeli przedstawia wartość energetyczną produktu, wyrażoną w kilodżulach (kj) i kilokaloriach (kcal) oraz zawartość składników odżywczych. W zależności od sytuacji może ona dotyczyć czterech lub ośmiu parametrów żywieniowych. W wersji podstawowej (grupa 1) obejmuje ona energię, białko, węglowodany i tłuszcz, natomiast w wersji rozszerzonej (grupa 2) pojawia się także zawartość cukru, kwasów tłuszczowych nasyconych, błonnika i sodu. Wartość odżywcza produktu dotyczy 100 g lub 100 ml produktu, a dodatkowo może być wyrażona w przeliczeniu na porcję proponowaną do spożycia. Dzięki przyjętej jednolitej formie wyrażania wartości odżywczej, konsument ma możliwość łatwego porównania produktów między sobą i wyboru tych o optymalnych cechach żywieniowych. Przykład znakowania wartością odżywczą przedstawia Tabela 1. TABELA 1. Wartość odżywcza produktu. Wartość odżywcza 100 g Porcja 2 sztuki (20g) Wartość energetyczna 1635 kj/391 kcal 327 kj/78 kcal Białko 8,6 g 1,7 g Węglowodany - w tym cukry 82,7 g 1,4 g 16,5 g 0,3 g Tłuszcz - w tym kwasy tłuszczowe nasycone 2,1 g 0,5 g 0,4 g 0,1 g Błonnik pokarmowy 3,4 g 0,7 g Sód 0,3 g 0,06 g Aby dobrze wykorzystać informacje o wartości odżywczej niezbędna jednak jest podstawowa wiedza na temat racjonalnej diety, jej kaloryczności i prawidłowej zawartości poszczególnych składników. Cukier, tłuszcz, kwasy tłuszczowe nasycone i sód spożywane w nadmiarze zwiększają ryzyko zaburzeń stanu zdrowia, dlatego produkty o dużej zawartości tych składników wymagają ograniczenia w diecie. Błonnik natomiast jest składnikiem posiadającym wielokierunkowe korzystne działanie w organizmie, jego spożycie jest zbyt małe, zatem produkty zawierające znaczne ilości błonnika są powszechnie zalecane. Składnikiem wymienionym w wartości odżywczej, który wymaga szczególnej świadomości konsumentów są węglowodany. Pod pojęciem węglowodany kryją się zarówno węglowodany korzystne (skrobia) jak i niekorzystne (cukry proste). W zależności od produktu zawartość węglowodanów może być miernikiem jego jakości żywieniowej. Należy mieć świadomość, że w odniesieniu do produktów zbożowych węglowodany będą oznaczały głównie skrobię, natomiast w przypadku słodyczy i napojów będą to w większości niekorzystne cukry proste (sacharoza, glukoza). W przypadku produktów do smarowania pieczywa charakterystyczna, wysoka zawartość tłuszczu nie oznacza, że produkty te powinny być dyskwalifikowane w diecie, jednakże dzięki informacji o wartości odżywczej konsument może porównać jego zawartość w poszczególnych asortymentach i wybrać produkt najbardziej korzystny [3]. Zamieszczanie danych dotyczących wartości odżywczej dla wszystkich produktów spożywczych nie jest obecnie obowiązkowe. Na dzień dzisiejszy wymagane jest tylko w przypadku produktów z dodatkiem witamin i składników mineralnych oraz produktów opatrzonych oświadczeniami żywieniowymi i zdrowotnymi typu bez dodatku cukru, obniża poziom cholesterolu. Podyktowane jest to potrzebą umożliwienia konsumentom poznania wszystkich cech żywieniowych produktu, aby jeden wyeksponowany na etykiecie składnik nie przesądzał o zakupie produktu. Należy bowiem mieć na uwadze, że produkt o korzystnej zawartości jednego składnika odżywczego nie oznacza automatycznie, że jest to produkt rekomendowany w codziennej diecie. Produkt taki może cechować się wysoką zawartością innych niekorzystnych składników, których spożycie należy ograniczać. Przykładem mogą być chociażby słodycze z dodatkiem witamin. W praktyce z powodu dużego zainteresowania producentów wzbogacaniem żywności w składniki odżywcze i zamieszczaniem rożnego rodzaju
3 92 Zdr Publ 2012;122(1) oświadczeń, automatycznie coraz więcej produktów opatrzonych jest informacją o wartości odżywczej [4]. Wyniki badań wskazują jednak, że zdecydowana większość konsumentów opowiada się za umieszczaniem informacji o wartości odżywczej na wszystkich produktach spożywczych. Podobne stanowisko ma Komisja Europejska, zdaniem której oznaczanie wartości odżywczej jest sprawdzonym sposobem przekazywania konsumentom informacji, ułatwiających dokonywanie korzystnych dla zdrowia wyborów żywieniowych i powinno pomóc w prowadzeniu edukacji żywieniowej społeczeństwa. Powyższe kwestie stały się przyczyną nowelizacji przepisów prawnych i wprowadzenia obligatoryjności podawania wartości odżywczej dla większości produktów spożywczych. Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności wprowadzono obowiązek zamieszczania wartości energetycznej produktu, zawartości tłuszczu, kwasów tłuszczowych nasyconych, węglowodanów, cukrów, białka, oraz soli. Aby zapewnić producentom wystarczający okres przejściowy, pozwalający na dostosowanie się do nowych wymagań zapis ten wejdzie w życie od 13 grudnia 2016 r. Jednocześnie mając na uwadze opinie konsumentów, że drobny druk stanowi jedną z głównych przyczyn niezadowolenia z etykietowania żywności i zniechęca do czytania informacji w ww. dokumencie przyjęto warunek o minimalnej wielkości czcionki. W przypadku opakowań, których największa powierzchnia ma pole mniejsze niż 80 cm 2 minimalna wielkość czcionki wynosi 0,9 mm, dla opakowań większych 1,2 mm [5]. Wprowadzenie wymogu podawania wartości odżywczej oraz poprawienie czytelności etykiet poza ułatwieniem wyboru konsumentom może stanowić także element motywacji producentów żywności do modyfikacji składu produktów i produkcji wyrobów o charakterze prozdrowotnym. Informacje GDA GDA to skrót od angielskiego terminu Guideline Daily Amounts. W języku polskim oznacza Wskazane Dzienne Spożycie i dotyczy energii oraz wielu składników odżywczych. Informacje GDA są dobrowolną, graficzną formą przestawienia danych o wartości odżywczej porcji produktu, wraz z odniesieniem, jaki procent dziennego zapotrzebowania organizmu na wybrane składniki jest pokryty poprzez spożycie porcji danego produktu. GDA, podobnie jak informacje o wartości odżywczej dotyczy składników o kluczowym znaczeniu dla zdrowia: wartości energetycznej produktu (kilokalorii) oraz zawartości cukru, tłuszczu, kwasów tłuszczowych nasyconych i soli lub sodu. (Rycina 1). W zależności od sytuacji producenci mogą umieszczać także informacje o zawartości węglowodanów, białka i błonnika pokarmowego. RYCINA 1. Informacje GDA. Oznakowanie GDA to przejrzysta i łatwa w odbiorze forma informacji o tym, jaka zawartość poszczególnych składników obecna jest w porcji produktu, a co za tym idzie, jak dany produkt spożywczy wpisuje się w zalecenia zbilansowanej diety. Istotne jest przy tym, aby zadeklarowana przez producenta wielkość porcji, do której odnosi się GDA była ustalona właściwie i w sposób czytelny przestawiona konsumentom. W przypadku, gdy opakowanie jednostkowe produktu jest większe niż zalecana do spożycia jedna porcja oznakowanie GDA powinno przejrzyście przestawiać wielkość danej porcji (sztuki, miary domowe). W oznakowaniu GDA, jako wskazane dzienne spożycie przyjęto zapotrzebowanie na energię i składniki odżywcze dla przeciętnej kobiety (Tabela 2). Należy pamiętać jednak, że zapotrzebowanie kobiet i mężczyzn jest zróżnicowane, w zależności od wieku i aktywności fizycznej, a także innych czynników. Zatem wartości GDA nie należy traktować jako dokładnych zaleceń żywieniowych dla wszystkich grup populacyjnych [6]. TABELA 2. Wskazane dzienne spożycie (GDA). Wskazane dzienne spożycie dla osoby dorosłej (GDA) Wartość energetyczna diety (ilość kalorii) 2000 kcal Białko Węglowodany Cukry Tłuszcz Kwasy tłuszczowe nasycone Błonnik pokarmowy 50 g 270 g nie więcej niż 90 g nie więcej niż 70 g nie więcej niż 20 g 25 g Sód (sól) nie więcej niż 2.4 g (6 g) Oświadczenia żywieniowe Oświadczenie żywieniowe to każda informacja umieszczona na produkcie, która stwierdza, sugeruje lub daje do zrozumienia, że produkt posiada szczególne cechy ze względu wartość odżywczą. Spośród oświadczeń, które w szczególności mogą być wykorzystane przez konsumentów, zarówno w profilaktyce otyłości i innych chorób dietozależnych, jak też w przypadku stosowania diet niskoenergetycznych są oświadczenia dotyczące energii, tłuszczu i cukru. Oświadczenia dotyczące tych składników informują konsumenta o obniżeniu lub całkowitym wyeliminowaniu ich udziału w produkcie. Zgodnie z przepisami dozwolone są do stosowaniu następujące oświadczenia, o ściśle zdefiniowanych kryteriach:
4 Zdr Publ 2012;122(1) W odniesieniu do zawartości cukru: niska zawartość cukrów nie zawiera cukrów bez dodatku cukrów. 2. W odniesieniu do zawartości tłuszczu: niska zawartość tłuszczu nie zawiera tłuszczu niska zawartość tłuszczów nasyconych nie zawiera tłuszczów nasyconych. 3. W odniesieniu do wartości energetycznej: niska wartość energetyczna zmniejszona wartość energetyczna nie ma wartości energetycznej 4. Oświadczenie lekki (tzw. light). Każde tego rodzaju oświadczenie ma ustalone prawnie, jednolite dla wszystkich producentów wymagania. Dla przykładu: Oświadczenie produkt o zmniejszonej wartości energetycznej oznacza produkt, którego wartość energetyczna jest zmniejszona przynajmniej o 30%. Jednocześnie należy na opakowaniu wskazać cechę, która sprawia, że dany produkt ma zmniejszoną ogólną wartość energetyczną, np. mniej cukru, tłuszczu. Oświadczenie niska zawartość cukru oznacza, że produkt zawiera nie więcej niż 5 g cukrów na 100 g dla produktów stałych (typu wyroby cukiernicze, płatki śniadaniowe) i 2,5 g cukrów na 100 ml dla produktów płynnych (typu napoje, soki). Korzystanie z oświadczeń żywieniowych ułatwia konsumentom wybór bardziej prozdrowotnych asortymentów, spośród innych z danej grupy. Kupując soki lub napoje ważna powinna być informacja bez dodatku cukru, a wybierając jogurt cenne może być oświadczenie niska zawartość tłuszczu lub lekki. Produkty opatrzone oświadczeniami żywieniowymi w dużym stopniu dotyczą produktów o zmodyfikowanym składzie recepturowym, które w stosunku do produktów konwencjonalnych cechują się mniejszą zawartością niekorzystnych w diecie składników [7]. Oświadczenia zdrowotne Oświadczenie zdrowotne oznacza każdą informację, która stwierdza, sugeruje, lub daje do zrozumienia, że istnieje zależność pomiędzy kategorią żywności (np. tłuszcze roślinne, owoce) a zdrowiem, daną żywnością (np. nazwa handlowa konkretnej margaryny, jogurtu) a zdrowiem lub jej składnikiem (np. wapń, błonnik pokarmowy) a zdrowiem. Aktualne brak jest formalnego wykazu oświadczeń zdrowotnych dozwolonych do stosowania przez producentów. Jednakże prace nad opracowaniem takiej listy są zaawansowane. Zgodnie z procedurą prawną producenci z Unii Europejskiej zgłosili ok oświadczeń zdrowotnych, które chcieliby stosować na żywności wraz z danymi naukowymi, przemawiającymi za ich wiarygodnością. Kluczowym warunkiem niezbędnym do wpisania oświadczeń na listę dozwolonych jest ich potwierdzenie w badaniach naukowych. Wśród zgłoszonych oświadczeń znalazły się m.in. oświadczenia przypisujące wielu składnikom żywności właściwości wspomagające kontrolę lub redukcję masy ciała. W tym m. in.: kofeina zwiększa utlenianie tłuszczu, co prowadzi do redukcji tkanki tłuszczowej katechiny z zielonej herbaty wspierają utrzymanie prawidłowej masy ciała błonnik z owsa, pszenicy bądź jęczmienia wspiera osiągnięcie prawidłowej masy ciała. Oświadczenia zdrowotne są obecnie przedmiotem opinii Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA). Jednakże z dotychczasowych prac EFSA wynika, że zdecydowana większość oświadczeń zdrowotnych nie uzyskała pozytywnej opinii ekspertów. W tej puli są również ww. oświadczenia o wpływie składników żywności na masę ciała. Wśród pozytywnie zaopiniowanych przez EFSA i dopuszczonych dotychczas przez Komisję Europejską oświadczeń zdrowotnych znajdują się m.in. oświadczenia odnoszące się do rozwoju i zdrowia dzieci. Do oświadczeń, które zdaniem EFSA mają wystarczające pokrycie naukowe należą między innymi oświadczenia: wapń, witamina D, fosfor są potrzebne dla prawidłowego wzrostu i rozwoju kości u dzieci żelazo przyczynia się do prawidłowego rozwoju funkcji poznawczych u dzieci. Zamieszczenie takich oświadczeń jest dozwolone, jeśli 100g lub 100 ml produktu, bądź jedna porcja pokrywa co najmniej 15% zalecanego dziennego spożycia na dany składnik. Jednocześnie należy podkreślić, że nie są dozwolone oświadczenia zdrowotne, które odwołują się do szybkości lub wielkości obniżenia masy ciała, jaka mogłaby wynikać ze stosowania danego produktu np. w ciągu dwóch tygodni stosowania produktu pozbywasz się czterech kilogramów. Wymagania dotyczące stosowania na żywności zarówno oświadczeń żywieniowych, jak i zdrowotnych dotyczą również prezentacji i reklamy produktów spożywczych [4,7,8]. Program Wiem, co wybieram Program Wiem, co wybieram to prozdrowotna, międzynarodowa inicjatywa przemysłu, której celem jest ułatwienie wyboru produktów, umożliwiającym łatwiej skomponować prawidłowy jadłospis. Kryteria programu zostały opracowane przez niezależne gremia naukowe, w oparciu o najnowsze międzynarodowe zalecenia żywieniowe. Produkt może być opatrzony logo Wiem, co wybieram (Rycina 2) jeśli zawartość tłuszczów nasyconych, kwasów tłuszczowych typu trans, soli (sodu) oraz cukru jest zgodna z opracowanymi kryteriami. RYCINA 2. Logo Wiem, co wybieram.
5 94 Zdr Publ 2012;122(1) Jednocześnie warunkiem jest spełnienie wymagań dla wszystkich czterech składników. Przekroczenie ilości jednego składnika powoduje, że produkt nie może być opatrzony znakiem tego programu. Badania wykazują, że modyfikacja diety poprzez zastąpienie produktów standardowych produktami ze znakiem Wiem, co wybieram korzystnie wpływa na jej wartość odżywczą [9]. Informacje dotyczące wartości odżywczej produktu, oświadczenia i inne formy graficzne, wskazujące na szczególne cechy żywieniowe dają konsumentowi możliwość poznania charakteru produktu pod kątem jego wartości dietetycznych. Oznakowanie żywności jest przedmiotem coraz ściślejszych wymagań prawnych oraz kontroli organów nadzoru, co powinno sprzyjać umacnianiu zaufania konsumentów do tego rodzaju informacji. 3. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 25 lipca 2007 r. w sprawie znakowania żywności wartością odżywczą. Dz. U. Nr 137, poz. 967 z późn. zm. 4. Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Dz. U. Nr 171, poz z późn. zm. 5. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004. Dz. U. WE, L 304/18, Rozporządzenie Nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności. Dz. U. WE, L 404, PIŚMIENNICTWO 1. Jarosz M. Narodowy program zapobiegania nadwadze i otyłości oraz przewlekłym chorobom niezakaźnym poprzez poprawę żywienia i aktywności fizycznej. Warszawa: Instytut Żywności i Żywienia; Rozporządzenie (WE) 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. bezpieczeństwa żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności. Dz.U. L 031, Informacje o Autorce Dr n. o zdr. Regina Wierzejska - Zakład Żywienia i Dietetyki z Kliniką Chorób Metabolicznych i Gastroenterologii, Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie. Adres do korespondencji Dr n. o zdr. Regina Wierzejska Instytut Żywności i Żywienia ul. Powsińska 61/63, Warszawa Tel R.Wierzejska@izz.waw.pl
Znakowania Wartością Odżywczą GDA
Ogólnopolski Dobrowolny Program Znakowania Wartością Odżywczą GDA Państwowa Inspekcja Sanitarna Polska Federacja Producentów Żywności Warszawa, 19.09.2007 Znakowanie, a strategia walki z nadwagą i otyłością
Ogólnopolski Dobrowolny Program Znakowania Wartością Odżywczą GDA. Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Łodzi informuje iż,
Ogólnopolski Dobrowolny Program Znakowania Wartością Odżywczą GDA Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Łodzi informuje iż, Główny Inspektorat Sanitarny i Stowarzyszenie Polska Federacja Producentów
GDA (Guideline Daily Amount = Wskazane Dzienne Spożycie)
1. Czym jest GDA? GDA (Guideline Daily Amount = Wskazane Dzienne Spożycie) to wartości poziomu spożycia poszczególnych składników odżywczych w codziennej diecie zostały wyznaczone przez naukowców dla przeciętnego
Dobrowolny System Znakowania Wartością Odżywczą GDA ZASADY
Dobrowolny System Znakowania Wartością Odżywczą GDA ZASADY Dorota Kozłowska Polska Federacja Producentów Żywności Warszawa, 27.03.2008 1 Główne cele znakowania wartością odżywczą Znakowanie produktów spożywczych
GDA. Prawidłowe odżywianie
GDA Prawidłowe odżywianie Co to jest GDA? Prawidłowe odżywianie jest jednym z warunków zachowania dobrego stanu zdrowia. Aby móc dopasować swój sposób odżywiania do stylu życia jaki prowadzimy, niezbędne
Znakowanie żywności przyszłe zmiany, nowe wyzwania
Znakowanie żywności przyszłe zmiany, nowe wyzwania Klaudyna Terlicka, Principal Regulatory Advisor 21 Październik 2011 Innovation Nutrition Regulatory Safety Sensory Leatherhead Food Research 1919 Stowarzyszenie
Zatwierdzone oświadczenia żywieniowe
Zatwierdzone oświadczenia żywieniowe Oświadczenia żywieniowe i warunki ich stosowania zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 25 lipca 2007 r. w sprawie sposobu znakowania żywności wartością odżywczą 2)
Dz.U.07.137.967 2010.01.22 zm. Dz.U.2010.9.63 1 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 25 lipca 2007 r. w sprawie sposobu znakowania żywności wartością odżywczą 2) (Dz. U. z dnia 31 lipca 2007 r.) Na
10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA
10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Należy spożywać produkty z różnych grup żywności (dbać o urozmaicenie posiłków) Kontroluj masę ciała (dbaj o zachowanie
Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie
Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie H. Dyląg, 1 H. Weker 1, M. Barańska 2 1 Zakład Żywienia 2 Zakład Wczesnej Interwencji Psychologicznej karmienie na żądanie 7-5 posiłków 3 posiłki
(Dz.U. L 55 z , str. 22)
1996L0008 PL 20.06.2007 001.001 1 Dokument ten służy wyłącznie do celów dokumentacyjnych i instytucje nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za jego zawartość B DYREKTYWA KOMISJI 96/8/WE z dnia 26 lutego
ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY. Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r
ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE - definicja Prawidłowe odżywianie to nie tylko dostarczenie organizmowi energii, ale także
Dodatkowe informacje umieszczane na opakowaniach
1 grudnia 2010 r. Dodatkowe informacje umieszczane na opakowaniach Izabela Tańska Doradca ds. Prawa Żywnościowego IGI Food Consulting Sp. z o.o. Wszelkie prawa zastrzeżone IGI Food Consulting 1 Program
DOBROWOLNY PROGRAM ZNAKOWANIA WARTOŚCIĄ ODŻYWCZĄ GDA
DOBROWOLNY PROGRAM ZNAKOWANIA WARTOŚCIĄ ODŻYWCZĄ GDA Opracowany przez STOWARZYSZENIE POLSKA FEDERACJA PRODUCENTÓW ŻYWNOŚCI na podstawie Przewodnika Konfederacji Przemysłu Żywności i Napojów UE (CIAA) przygotowanego
Nowe wymagania UE w znakowaniu żywności TOMASZ DOŁGAŃ
Nowe wymagania UE w znakowaniu żywności TOMASZ DOŁGAŃ Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z 25 października 2011 w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności
EUROPEJSKI INSTYTUT SUPLEMENTÓW I ODŻYWEK JAK CZYTAĆ ETYKIETY SUPLEMENTÓW DIETY?
EUROPEJSKI INSTYTUT SUPLEMENTÓW I ODŻYWEK JAK CZYTAĆ ETYKIETY SUPLEMENTÓW DIETY? CO POWINIEN WIEDZIEĆ KONSUMENT WARSZAWA / STYCZEŃ 2018 02 SPIS TREŚCI SPIS TREŚCI 02 SPIS TREŚCI 03 DLACZEGO CZYTANIE ETYKIET
W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek?
W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek? Prawidłowe odżywianie się to dostarczanie organizmowi niezbędnych składników odżywczych, a tym samym energii i substratów potrzebnych do utrzymania zdrowia
PL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej. 13/t. 15
454 31996L0008 L 55/22 DZIENNIK URZĘDOWY WSPÓLNOT EUROPEJSKICH 6.3.1996 DYREKTYWA KOMISJI 96/8/WE z dnia 26 lutego 1996 r.w sprawie żywności przeznaczonej do użycia w dietach o obniżonej energetyczności
(Tekst mający znaczenie dla EOG)
L 230/8 PL 25.8.2016 ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2016/1413 z dnia 24 sierpnia 2016 r. zmieniające rozporządzenie (UE) nr 432/2012 ustanawiające wykaz dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych dotyczących żywności,
PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW
PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW Młody organizm, aby mógł prawidłowo się rozwijać potrzebuje wielu różnorodnych składników odżywczych, które powinny być nieodłączną częścią diety każdego dojrzewającego
Wymagania w zakresie znakowania produktów mięsnych w świetle nowego rozporządzenia Unii Europejskiej
Wymagania w zakresie znakowania produktów mięsnych w świetle nowego rozporządzenia Unii Europejskiej Po kilku latach dyskusji na poziomie europejskim oraz wielu konsultacji z organizacjami producentów
Informacja na opakowaniach żywności Dobry zwyczaj - zawsze czytaj!
Informacja na opakowaniach żywności Dobry zwyczaj - zawsze czytaj! dr hab. Irena Ozimek, prof. nadzw. SGGW dr inż. Marta Sajdakowska Katedra Organizacji i Ekonomiki Konsumpcji Warszawa, 15.01.2014 r. Prawo
Oświadczenia żywieniowe i zdrowotne TOMASZ DOŁGAŃ
Oświadczenia żywieniowe i zdrowotne TOMASZ DOŁGAŃ Granola z Granatem Sante jest źródłem witamin i składników mineralnych takich jak kwas foliowy, fosfor, miedź, mangan Fosfor pomaga w utrzymaniu zdrowych
Rola poszczególnych składników pokarmowych
Zdrowy styl życia Rola poszczególnych składników pokarmowych 1. Białka Pełnią w organizmie funkcję budulcową. Są składnikiem wszystkich tkanek oraz kości. 2. Tłuszcze Pełnią w organizmie funkcję energetyczną.
ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA. Agnieszka Wyszyńska Oddział HŻŻ i PU WSSE w Białymstoku
ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA Agnieszka Wyszyńska Oddział HŻŻ i PU WSSE w Białymstoku Nadwaga i otyłość - najważniejszy problem zdrowia publicznego. Istnieje ok. 80 chorób powstających na tle wadliwego
Piramida Żywienia. Dominika Kondrak Karina Warwas 1TFS
Piramida Żywienia Dominika Kondrak Karina Warwas 1TFS Zasady zdrowego żywienia 1. Dbaj o różnorodnośd spożywanych produktów. 2. Strzeż się nadwagi i otyłości, nie zapominaj o codziennej aktywności fizycznej.
12. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych
12. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych Temat: Jak rozumieć informacje zamieszczone na etykiecie produktu spożywczego. Cel: wyjaśnienie uczniom, jak korzystać z informacji żywieniowych
Zajęcia żywieniowe Wymagania podstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania ponadpodstawowe
Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania podstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: wymienia zasady bezpieczeństwa obowiązujące podczas zajęć żywieniowych
Projekt Bądźmy zdrowi wiemy, więc działamy. ETYKIETA - źródło informacji o produkcie
Projekt Bądźmy zdrowi wiemy, więc działamy ETYKIETA - źródło informacji o produkcie Zgodnie z polskim ustawodawstwem etykieta produktu spożywczego powinna mieć napisy w języku polskim, umieszczone w sposób
Żywność. zapewnia prawidłowe funkcjonowanie. poprawia samopoczucie
Warsztaty żywieniowe Żywność buduje i regeneruje dostarcza energii zapewnia prawidłowe funkcjonowanie poprawia samopoczucie Żaden pojedynczy produkt nie dostarczy Ci wszystkiego, czego potrzebujesz dlatego
Znakowanie wyrobów przemysłu cukrowniczego w świetle wymogów rozporządzenia (UE) nr 1169/2011. Marta Cieślakiewicz Związek Producentów Cukru w Polsce
Znakowanie wyrobów przemysłu cukrowniczego w świetle wymogów rozporządzenia (UE) nr 1169/2011 Marta Cieślakiewicz Związek Producentów Cukru w Polsce Rozporządzenie PE i Rady (UE) nr 1169/2011 z 25.10.2011
8.2. Wartość odżywcza produktów spożywczych Czynniki kształtujące wartość odżywczą produktów spożywczych...185
SpiS treści 1. Znaczenie nauki o żywieniu człowieka...9 1.1. Cele i zadania nauki o żywieniu...9 1.2. Rozwój nauki o żywieniu człowieka...9 1.3. Problemy żywieniowe Polski i świata...11 1.4. Organizacje
ROZPORZĄDZENIA. (Tekst mający znaczenie dla EOG)
L 259/2 ROZPORZĄDZENIA ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) 2017/1798 z dnia 2 czerwca 2017 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 609/2013 w odniesieniu do szczegółowych
Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej. (Akty o charakterze nieustawodawczym) ROZPORZĄDZENIA
6.9.2017 L 230/1 II (Akty o charakterze nieustawodawczym) ROZPORZĄDZENIA ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) 2017/1522 z dnia 2 czerwca 2017 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego
Znakowanie żywności, czyli co powinien wiedzieć producent
Znakowanie żywności, czyli co powinien wiedzieć producent Wiedza o tym, jak prawidłowo znakować żywność, jest coraz bardziej potrzebna producentom żywności. Potencjalny klient produktów spożywczych nie
ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) / z dnia r.
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 2.6.2017 r. C(2017) 3664 final ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) / z dnia 2.6.2017 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 609/2013
"Program pilotażowy - Dieta Mamy".
"Program pilotażowy - Dieta Mamy". Dnia 1.10.2019 r Szpital Powiatowy im.t.malińskiego w Śremie podjął współpracę z programem pilotażowym Standard szpitalnego żywienia kobiet w ciąży i w okresie poporodowym-dieta
ZASADY ZDROWEGO Z YWIENIA DZIECI
ZASADY ZDROWEGO Z YWIENIA DZIECI 1. Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2. Bądź codziennie aktywny fizycznie - ruch korzystnie wpływa na sprawność i prawidłową sylwetkę.
WNIOSKI STAŁEGO KOMITETU DS. ŁAŃCUCHA ŻYWNOŚCIOWEGO I ZDROWIA ZWIERZĄT
14 grudnia 2007 WSKAZÓWKI DOTYCZĄCE WDRAŻANIA ROZPORZĄDZENIA NR 1924/2006 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY Z DNIA 20 GRUDNIA 2006 ROKU W SPRAWIE OŚWIADCZEŃ ŻYWIENIOWYCH I ZDROWOTNYCH DOTYCZĄCYCH ŻYWNOŚCI
Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta
Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta CHOROBY DIETOZALEŻNE W POLSCE 2,150,000 osób w Polsce cierpi na cukrzycę typu II 7,500,000 osób w Polsce cierpi
11) zawartość tłuszczu w przypadku produktów mlecznych,
Dziennik Ustaw Nr 86 1642 Poz. 401 i 402 401 ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTROW z dnia 25 lipca 1994 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie kosztów upomnienia oraz przypadków, w których egzekucja administracyjna
Doświadczenia firmy Unilever w zakresie stosowania oświadczeń zdrowotnych odnośnie tłuszczów do smarowania
Doświadczenia firmy Unilever w zakresie stosowania oświadczeń zdrowotnych odnośnie tłuszczów do smarowania Paweł Badowski Regulatory Affairs Manager Unilever Polska Oświadczenia zdrowotne w teorii i praktyce
Powszechne mity dotyczące diety. Zofia Kwiatkowska
Powszechne mity dotyczące diety 1 Zofia Kwiatkowska Struktura prezentacji O Historia O Czym jest dieta? O Czym jest żywienie? O Zasady zdrowego żywienia O Najczęstsze mity dotyczące diety O Podsumowanie
MAGDALENA KRZYSZKA studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZDROWY STYL ŻYCIA
MAGDALENA KRZYSZKA studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZDROWY STYL ŻYCIA Na czym polega zdrowy styl życia? ZDROWY STYL ŻYCIA Prawidłowe odżywianie Aktywność
Zmiany w reklamie i oznakowaniu środków spożywczych specjalnego przeznaczenia dla niemowląt
Zmiany w reklamie i oznakowaniu środków spożywczych specjalnego przeznaczenia dla niemowląt 20 lipca 2016 Marta Gadomska-Gołąb Senior Associate Błażej Grochowski Prawnik Data obowiązywania nowych regulacji
ŻYWIENIE CZŁOWIEKA. Racjonalne żywienie jest jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego i dobrego zdrowia.
ŻYWIENIE CZŁOWIEKA Racjonalne żywienie jest jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego i dobrego zdrowia. Prawidłowe żywienie należy do najważniejszych czynników środowiskowych,
RAPORT Z MONITORINGU ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH SPECJALNEGO PRZEZNACZENIA ŻYWIENIOWEGO I SUPLEMENTÓW DIETY W 2007 ROKU
RAPORT Z BADAŃ MONITORINGOWYCH ZAKRESIE WYBRANYCH GRUP ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH SPECJALNEGO PRZEZNACZENIA ŻYWIENIOWEGO ORAZ SUPLEMENTÓW DIETY PRZEPROWADZONYCH PRZEZ PAŃSTWOWĄ INSPEKCJĘ SANITARNĄ W 2007 ROKU.
Talerz zdrowia skuteczne
Talerz zdrowia skuteczne narzędzie zdrowego odżywiania PSSE Chełm Kierownik Sekcji OZiPZ Alicja Bork PRAWIDŁOWE ŻYWIENIE Gwarancją właściwego rozwoju fizycznego, sprawności umysłu oraz dobrego zdrowia
WYNIKI ANKIET I TESTÓW KLAUDIA KRZYŻAŃSKA, KL.IIIF GIMNAZJUM NR14 BYTOM
. WYNIKI ANKIET I TESTÓW KLAUDIA KRZYŻAŃSKA, KL.IIIF GIMNAZJUM NR14 BYTOM TESTY TESTY ROZWIĄZAŁO 140 UCZNIÓW 1.Co dostarcza organizmowi najwięcej energii? A)WĘGLOWODANY, TŁUSZCZE I BIAŁKA B)MAGNEZ,POTAS
WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA
WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA ZAKŁAD PODSTAW ŻYWIENIA CZŁOWIEKA Dr inż. Edyta Balejko, dr inż. Anna Bogacka, dr inż. Anna Sobczak-Czynsz Przedmiot: Podstawy żywienia człowieka (ZBiJŻ) Ćwiczenie nr
ZDROWE ODŻYWIANIE = ZDROWE ŻYCIE
ZDROWE ODŻYWIANIE = ZDROWE ŻYCIE RACJONALNIE = ZDROWO Zdrowa dieta jest jednym z najważniejszych elementów umożliwiających optymalny wzrost, rozwój i zdrowie. Ma przez to wpływ na fizyczną i umysłową
Prezentacja materiałów przygotowanych. programu edukacyjnego Trzymaj formę!
Prezentacja materiałów przygotowanych do realizacji V edycji programu edukacyjnego Trzymaj formę! KONFERENCJA PODSUMOWUJĄCA REALIZACJĘ IV EDYCJI PROGRAMU EDUKACYJNEGO PT. TRZYMAJ FORMĘ! ZAKOPANE, 6 8 PAŹDZIERNIKA
dr inż. Beata Przygoda Wartość odżywcza żywności co powinnyśmy wiedzieć?
dr inż. Beata Przygoda Wartość odżywcza żywności co powinnyśmy wiedzieć? Do prawidłowego rozwoju, dobrego stanu zdrowia, odpowiedniej sprawności fizycznej i umysłowej powinnyśmy codziennie spożywać określoną
10. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych
10. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych Temat: Potrawy typu fast food a żywność przygotowywana w domu. Cele: uświadomienie różnic pomiędzy daniami typu fast food a żywnością przygotowywaną
Komentarz dietetyk 321[11]-01 Czerwiec 2009
Strona 1 z 16 Strona 2 z 16 Strona 3 z 16 Strona 4 z 16 Strona 5 z 16 Strona 6 z 16 Strona 7 z 16 Strona 8 z 16 W pracach egzaminacyjnych oceniane były następujące elementy: I. Tytuł pracy egzaminacyjnej.
Echo Dobrocina. Nr 1 W zdrowym ciele zdrowy duch.
Echo Dobrocina Nr 1 W zdrowym ciele zdrowy duch. Kwiecień 2015 Ważne aspekty wychowania fizycznego Aby poznać pojęcie wychowania fizycznego należy najpierw zaznajomić się z definicją kultury fizycznej.
KARTA MODUŁU KSZTAŁCENIA Informacje ogólne PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA IM. WITELONA W LEGNICY WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU I KULTURZE FIZYCZNEJ
KARTA MODUŁU KSZTAŁCENIA Informacje ogólne PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA IM. WITELONA W LEGNICY WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU I KULTURZE FIZYCZNEJ Kierunek studiów: Dietetyka Poziom : studia pierwszego stopnia
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 6 czerwca 2017 r. (OR. en) Jeppe TRANHOLM-MIKKELSEN, Sekretarz Generalny Rady Unii Europejskiej
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 6 czerwca 2017 r. (OR. en) 10021/17 PISMO PRZEWODNIE Od: Data otrzymania: 2 czerwca 2017 r. Do: Nr dok. Kom.: DENLEG 47 AGRI 309 SAN 242 DELACT 91 Sekretarz Generalny Komisji
Śniadanie jeść czy nie jeść? To nie jest trudne pytanie.
Katedra Żywienia Człowieka Uniwersytet Warmińsko-Mazurski Komitet Nauki o Żywieniu Człowieka Wydział V Nauk Medycznych Polska Akademia Nauk Polskie Towarzystwo Nauk Żywieniowych Śniadanie jeść czy nie
ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM
ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM (Instytutu Żywności i Żywienia 2009) 1. Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2. Bądź codziennie aktywny
Sylabus przedmiotu: Data wydruku: Dla rocznika: 2015/2016. Kierunek: Opis przedmiotu. Dane podstawowe. Efekty i cele. Opis.
Sylabus przedmiotu: Specjalność: Żywienie człowieka inżynieria produktów żywnościowych Data wydruku: 23.01.2016 Dla rocznika: 2015/2016 Kierunek: Wydział: Zarządzanie i inżynieria produkcji Inżynieryjno-Ekonomiczny
Wyzwanie na Odchudzanie
Gratulacje! Dzisiejszy temat: Idziemy na zakupy W yzwa nie na Odchudzanie Trzeba wiedzieć: W interesie dostawców i sprzedawców leży, aby sprzedać nam więcej żywności, niż naprawdę potrzebujemy. Służy temu
Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Tadeusza Kościuszki w Rudzie Śląskiej
Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Tadeusza Kościuszki w Rudzie Śląskiej Zdrowe odżywianie polega na odpowiednim wyborze produktów i przygotowaniu posiłków umożliwiających prawidłowe funkcjonowanie organizmu poprzez
SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku
SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku NASZE KULINARNE TRADYCJE NASZE KULINARNE TRADYCJE Co składa się na nie? Bez jakich produktów i potraw nie wyobrażamy sobie
I N F O R M A C J A. Łódź, dnia r.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT tel. 42 636-03-57 ul. Gdańska 38 90-730 Łódź fax 42 636-85-50
1. Kontrola jakości i prawidłowości oznakowania tłuszczów do smarowania innych niż tłuszcze mleczne
Stosownie do planu pracy na IV kwartał 2011r. i programu kontroli nr DIH-81-17(1)/11/MJ przedkładam informację z wyników kontroli jakości i prawidłowości oznakowania tłuszczów do smarowania innych niż
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia r. zmieniające rozporządzenie w sprawie znakowania żywności wartością odżywczą
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia..... 2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie znakowania żywności wartością odżywczą Na podstawie art. 51 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie
dyrektywy Rady 90/496/EWG z dnia 24 września 1990 r. w sprawie oznaczania wartości odżywczej środków spożywczych
KOMISJA EUROPEJSKA DYREKCJA GENERALNA DS. ZDROWIA I KONSUMENTÓW grudzień 2012 WYTYCZNE DLA WŁAŚCIWYCH ORGANÓW W SPRAWIE KONTROLI ZGODNOŚCI Z PRAWODAWSTWEM UE W ODNIESIENIU DO: rozporządzenia Parlamentu
ZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO. Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka
ZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka TALERZ CZY PIRAMIDA? Przedstawione w modelach zdrowego żywienia zalecenia żywieniowe to sugestie ogólne,
Andrzej Gantner. Dyrektor Generalny Polska Federacja Producentów Żywności Związek Pracodawców
Działania na poziomie międzynarodowym i Unii Europejskiej w zakresie zagadnień zdrowotnych związanych z odżywianiem i aktywnością fizyczną w kontekście zdrowego stylu życia Andrzej Gantner Dyrektor Generalny
OŚWIADCZENIA ŻYWIENIOWE I ZNAKOWANIE NAPOJÓW. Regina Wierzejska
OŚWIADCZENIA ŻYWIENIOWE I ZNAKOWANIE NAPOJÓW Regina Wierzejska 10. Pij wystarczającą ilość wody. Woda dostarczana jest organizmowi w postaci napojów oraz razem ze spożywanymi produktami i potrawami. Organizm
Sylabus z modułu. [24A] Dietetyka. Poznanie podstawowych składników zbilansowanej diety, określenie zasad zdrowego żywienia i odżywiania.
Sylabus z modułu [24A] Dietetyka 1. Ogólne informacje o module Nazwa modułu DIETETYKA Kod modułu Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa kierunku studiów Forma studiów Profil kształcenia Semestr Status
Podstawy diety i wspomagania w sporcie - przedmiotowe zasady oceniania.
Podstawy diety i wspomagania w sporcie - przedmiotowe zasady oceniania. W czasie zajęć ocenie podlegają wyłącznie zaangażowanie i aktywność ucznia na zajęciach. Planowane są w semestrze: - 3 oceny z zadań
Żywność, żywienie, zdrowie
Żywność, żywienie, zdrowie est modus in rebus Roman Cichon CM UMK 2013 ŻYWNOŚĆ BEZPIECZNA pod względem higienicznym, UMOŻLIWIAJĄCA dostarczanie potrzebnych składników odżywczych, UMOŻLIWIAJĄCA prawidłowe
Załącznik nr 9 do Procedury PSZ-09 Data wydania r Wydanie 2 Strona 1 z 9. Poznań,.
Strona 1 z 9 Poznań,. WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Z KONTROLI PROBLEMOWEJ/SPRAWDZAJĄCEJ* PRZEPROWADZONEJ PRZEZ ODDZIAŁ HIGIENY ŻYWNOŚCI, ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UŻYTKU WOJEWÓDZKIEJ STACJI SANITARNO EPIDEMIOLOGICZNEJ
WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA
WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA ZAKŁAD PODSTAW ŻYWIENIA CZŁOWIEKA Dr inż. Edyta Balejko, dr inż. Anna Bogacka Przedmiot: Podstawy żywienia człowieka Ćwiczenie nr 4 Temat: Normy żywienia 1. Badania stosowane
ROZPORZĄDZENIE (WE) NR 1924/2006 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 20 grudnia 2006 r. oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących
30.12.2006 L 404/9 ROZPORZĄDZENIE (WE) NR 1924/2006 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności PARLAMENT EUROPEJSKI I
OCENA SPOSOBU ŻYWIENIA KOBIET O ZRÓŻNICOWANYM STOPNIU ODŻYWIENIA
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 3, str. 718 722 Ewa Stefańska, Lucyna Ostrowska, Danuta Czapska, Jan Karczewski OCENA SPOSOBU ŻYWIENIA KOBIET O ZRÓŻNICOWANYM STOPNIU ODŻYWIENIA Zakład Higieny i Epidemiologii
Grupa SuperTaniaApteka.pl Utworzono : 29 grudzień 2016
ODCHUDZANIE I UJĘDRNIANIE > Model : 8688701 Producent : - SKUTECZNY SPOSÓB NA ORZEŹWIAJĄCE ODCHUDZANIE! Idealna propozycja na nadchodzące lato Mrożona kawa o pysznym waniliowym smaku. Sprawdzona kompozycja
Alicja Nowicka, Marcin Skrok, Piotr Jurkowski Ocena diet dla chorych z cukrzycą proponowanych przez firmę Novo Nordisk w Polsce
Alicja Nowicka, Marcin Skrok, Piotr Jurkowski Ocena diet dla chorych z cukrzycą proponowanych przez firmę Novo Nordisk w Polsce Przegląd Naukowo-Metodyczny. Edukacja dla Bezpieczeństwa nr 2, 48-53 2009
Wymienniki dietetyczne w cukrzycy. Dr inż. Joanna Myszkowska-Ryciak Zakład Dietetyki Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie 20.06.
Wymienniki dietetyczne w cukrzycy Dr inż. Joanna Myszkowska-Ryciak Zakład Dietetyki Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie 20.06.2012 Zalecenia szczegółowe - węglowodany: 40 50% wartości energetycznej
13/t. 10 PL. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej (89/398/EWG)
13/t. 10 PL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 9 31989L0398 30.6.1989 DZIENNIK URZĘDOWY WSPÓLNOT EUROPEJSKICH L 186/27 DYREKTYWA RADY z dnia 3 maja 1989 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich
W pracach egzaminacyjnych ocenie podlegały następujące elementy: I. Tytuł pracy egzaminacyjnej. II. Założenia. III. Określenie rodzaju diety i celu
W pracach egzaminacyjnych ocenie podlegały następujące elementy: I. Tytuł pracy egzaminacyjnej. II. Założenia. III. Określenie rodzaju diety i celu jej zastosowania. IV. Wykaz głównych zaleceń dotyczących
Rejestr produktów podlegających zgłoszeniu do Głównego Inspektora Sanitarnego 2007-2010
Rejestr produktów podlegających zgłoszeniu do Głównego Inspektora Sanitarnego 2007-2010 Analiza rejestru powiadomień o pierwszym wprowadzeniu do obrotu środków spożywczych Środki spożywcze specjalnego
Żyj smacznie i zdrowo! -wszystko o zdrowym trybie życia
Żyj smacznie i zdrowo! -wszystko o zdrowym trybie życia Co to jest? Zdrowe odżywianie sposób odżywiania, polegający na przyjmowaniu substancji korzystnych dla zdrowia w celu zapewnienia lub poprawy zdrowia.
Dokument ten służy wyłącznie do celów dokumentacyjnych i instytucje nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za jego zawartość
2006R1924 PL 13.12.2014 004.001 1 Dokument ten służy wyłącznie do celów dokumentacyjnych i instytucje nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za jego zawartość B C1 ROZPORZĄDZENIE (WE) NR 1924/2006 PARLAMENTU
W WIEKU PRZEDSZKOLNYM
10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM 1.Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2.Bądź codziennie aktywny fizycznie ruch korzystnie wpływa na sprawność
Czym jest program Trzymaj
Trzymaj formę! Czym jest program Trzymaj formę"? "Trzymaj formę" " to inicjatywa propagująca zdrowy styl życia o unikalnym dwukierunkowym podejściu: promującym zbilansowane odżywianie połą łączone z regularną
Liofilizowany ocet jabłkowy 80% (±5%), mikronizowany błonnik jabłkowy 20% (±5%), celulozowa otoczka kapsułki.
Suplement diety Składniki: Liofilizowany ocet jabłkowy 80% (±5%), mikronizowany błonnik jabłkowy 20% (±5%), celulozowa otoczka kapsułki. Przechowywanie: W miejscu niedostępnym dla małych dzieci. Przechowywać
Mądre zakupy. Kryteria wyboru żywności
Kryteria wyboru żywności Plan prezentacji: Podstawowe definicje Rady dla kupującego Etykiety produktów żywnościowych Substancje dodatkowe Wzbogacanie żywności Znakowanie żywności ekologicznej Znakowanie
PAKIET KONSULTACJI GENETYCZNYCH GENODIET ZDROWIE ZAPISANE W GENACH
PAKIET KONSULTACJI GENETYCZNYCH GENODIET ZDROWIE ZAPISANE W GENACH Rodzaje pakietów Genodiet Pakiet konsultacji genetycznych Genodiet składaja się z 3 uzupełniających się modułów, stanowiących 3 kroki
ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) / z dnia r.
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 28.5.2018 C(2018) 3120 final ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) / z dnia 28.5.2018 r. ustanawiające zasady stosowania art. 26 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego
Rejestracja. Ilustracja 1: Rejestracja
Spis treści Rejestracja...1 Logowanie...2 Moje konto...2 Tabele produktów...2 Dodawanie posiłków...3 Dodawanie wagi oraz treningów...6 Twoje produkty...8 Rejestracja Rejestrację można dokonać na dwa sposoby.
ZDROWO AKTYWNI SZKOŁA PODSTAWOWA NR 8 W TARNOWIE
ZDROWO AKTYWNI SZKOŁA PODSTAWOWA NR 8 W TARNOWIE PIRAMIDY EGIPSKIE Piramidy to budowle, które przetrwały tysiące lat. Najbardziej trwała była ich podstawa, czyli część zbudowana na ziemi. PIRAMIDA ZDROWEGO
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 98 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 98 SECTIO D 2004 Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Faculty
SPIS TREŚCI. 1. Znaczenie nauki o żywieniu. 2. Gospodarka energetyczna organizmu człowieka. 3. Podstawowe składniki pokarmowe i ich rola
3 SPIS TREŚCI 1. Znaczenie nauki o żywieniu 1.1. Cele i zadania nauki o żywieniu................................................8 1.2. Rozwój nauki o żywieniu człowieka.............................................9
2006R1924 PL 04.03.2008 001.001 1
2006R1924 PL 04.03.2008 001.001 1 Dokument ten służy wyłącznie do celów dokumentacyjnych i instytucje nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za jego zawartość B C1 ROZPORZĄDZENIE (WE) NR 1924/2006 PARLAMENTU
Dla kogo dieta? Dbam o ładną sylwetkę przez całe życie. Natalia Niedźwiedzka 2016-02-12
Dla kogo dieta? Dbam o ładną sylwetkę przez całe życie. Natalia Niedźwiedzka 2016-02-12 Spis treści 1. Co to dieta?... 2 2. Dlaczego ludzie przechodzą na dietę?... 3 3. Od czego zależy jaki rodzaj diety
ZDROWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PORADNIK DLA RODZICÓW I UCZNIÓW
ZDROWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PORADNIK DLA RODZICÓW I UCZNIÓW SPIS TREŚCI 1. Zasady zdrowego żywienia 2. Zapotrzebowanie energetyczne nastolatków 3. Zapotrzebowanie energetyczne nastolatków 4. Zalecenia
Prawidłowe odżywianie. Czy marnujemy szansę na zdrowe żywienie?
Katedra Żywienia Człowieka Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Polskie Towarzystwo Nauk Żywieniowych Prawidłowe odżywianie. Czy marnujemy szansę na zdrowe żywienie? prof. dr hab. Lidia Wądołowska