AUDYT BEZPIECZEŃSTWA RUCHU DROGOWEGO Celem kursu jest przekazanie wiedzy niezbędnej do podjęcia zadań związanych z audytem brd, który definiowany jest jako niezależna szczegółowa, systematyczną i techniczna ko n- trola pod względem bezpieczeństwa cech konstrukcyjnych projektu infrastruktury drogowej. Jest on formą sprawdzania wszystkich stadiów projektowych oraz faz przed oddaniem drogi do ruchu i początkowego użytkowania drogi przez audytorów bezpieczeństwa ruchu drogowego pod kątem ryzyka wystąpienia zagrożenia wypadkowego wobec wszystkich uczestników ruchu drogowego. Dzięki takiej kontroli możliwe jest usuwanie z projektów potencjalnych przyczyn zdarzeń drogowych zależnych od drogi, jej otoczenia oraz od organizacji ruchu, a także zmniejszenie liczby, skutków i kosztów wypadków drogowych. Celem audytu jest także zwiększenie uwagi na stosowanie bezpiecznych rozwiązań przez wszystkich uczestniczących w procesie planowania, projektowania, budowania i utrzymania dróg. W uproszczeniu można audyt brd określić jako poszukiwanie optymalnych rozwiązań z uwagi na bezpieczeństwo ruchu z zachowaniem odpowiednich wag dla wszystkich kryteriów projektowania, tj. sprawności ruchu, uciążliwości środowiskowych, efektywności ekonomicznej, użyteczności społecznej ora uwarunkowań kształtowania przestrzeni publicznej. W ramach kursu omówione zostaną nie tylko uwarunkowania i kryteria bezpieczeństwa w projektowaniu infrastruktury drogowej, ale rozwijane będą także w formie praktycznych ćwiczeń umiejętności właściwego stosowania różnych rozwiązań oraz prognozowania ich skutków funkcjonowania z uwagi na bezpieczeństwo ruchu. Ponadto przedstawione zostaną formalne procedury związane z realizacją audytu bezpieczeństwa ruchu drogowego, który stanie się obowiązkowy w odniesieniu do transeuropejskiej sieci dróg, a zalecany w odniesieniu do pozostałej sieci. Obowiązek wprowadzenia audytu brd na transeuropejskiej sieci dróg wynika z Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/96/WE z dnia19 listopada 2008 r. Dotychczasowa praktyka jednoznacznie wykazała zalety audytu brd, który okazał się skutecznym i tanim narzędziem eliminacji już na etapie planistyczno-projektowym błędów rozwiązań drogowych mogących skutkować zagrożeniami bezpieczeństwa ruchu drogowego. Dlatego wiedza w tym zakresie jest przydatna także projektantom. Czas trwania kursu: 120 godzin, w tym 70 godz. wykładów i 50 godzin ćwiczeń praktycznych Ilość edycji: 2 Termin pierwszej edycji: luty 2011 Tematyka i zakres kursu Tematyka kursu została podzielona na 9 bloków tematycznych obejmujących: podstawowe pojęcia z zakresu brd i opisu jego stanu, identyfikację zagrożeń brd i metody ich analizy, wpływ infrastruktury drogowej i organizacji ruchu na brd, przedstawienie koncepcji prowadzenia audytu brd i jego uwarunkowania formalne, wykonywanie audytu brd dla dróg zamiejskich, 1
wykonywanie audytu brd dla dróg na terenach zurbanizowanych, specyficzne elementy infrastruktury drogowej i ich audyt, audyt brd przed oddaniem obiektu do użytkowania i w pierwszym okresie jego eksploatacji, metody i środki eliminacji głównych zagrożeń brd na obiektach istniejących wraz z ich audytem. W ramach tych bloków zostaną zaprezentowane obok wiadomości podstawowych także nowe trendy w projektowaniu i analizach bezpieczeństwa ruchu. Ważnym elementem kursu będą ćwiczenia praktyczne związane z identyfikacją zagrożeń bezpieczeństwa ruchu na obiektach istniejących i projektowanych. Kurs będzie się kończył egzaminem obejmującym także wykonanie praktycznego ćwiczenia z audytu brd. Do kogo jest adresowany jest kurs? Kurs umożliwia poszerzenie wiedzy niezbędnej do ocen i analiz projektów infrastruktury drogowej z uwagi na spełnianie przez nie kryteriów bezpieczeństwa ruchu. Jest to wiedza przydatna także projektantowi oraz zarządzającym infrastrukturą drogową. Uwzględniając wykorzystywanie wiedzy przekazanej w ramach kierowany jest on do osób zajmujących się zawodowo analizami bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz do szeroko pojmowanych kadr zarządzających drogami i projektantów. Uczestnicy kursu powinni spełniać poniżej podane formalne warunki: 1. wykształcenie wyższe z zakresu budownictwa drogowego lub transportu * 2. udokumentowana wieloletnia (nie mniej niż 4 lata) praktyka co najmniej w jednym z podanych poniżej zakresów: organizacja i bezpieczeństwo ruchu lub projektowanie infrastruktury drogowej. Końcowa kwalifikacja będzie prowadzona na podstawie spełnienia w/w kryteriów z dodatkową oceną doświadczenia praktycznego, w tym obejmującego analizy bezpieczeństwa ruchu lub udział w innych pracach studialnych związanych z bezpieczeństwem ruchu zgłaszający chęć uczestniczenia w kursie otrzymają w tym celu ankiety do wypełnienia. Ukończenie kursu ułatwi staranie się o certyfikat audytora brd po spełnieniu dodatkowych wymagań określonych w ustawie Prawo o ruchu drogowym oraz w rozporządzeniach wykonawczych. *) możliwość starania się absolwentów kierunku transport o certyfikat audytora brd z o- stanie rozstrzygnięta w rozporządzeniu wykonawczym, które ukaże się w późniejszym terminie Co uzyska uczestnik kursu? przypomnienie i poszerzenie wiedzy z zakresu uwarunkowań bezpieczeństwa ruchu w projektowaniu infrastruktury drogowej rozszerzenie wiedzy obejmującej metodykę analiz bezpieczeństwa ruchu poznanie procedur związanych z audytem brd wraz z ich praktycznym wdrażaniem na wybranych przykładach zdobycie umiejętności planowania i ocen środków poprawy bezpieczeństwa ruchu 2
3
RAMOWY PROGRAM KURSU AUDYT BEZPIECZEŃSTWA RUCHU DROGOWEGO ) PROBLEMATYKA ZAJĘĆ GODZINY 1. Podstawowe pojęcia z zakresu brd i opisu jego stanu 6W 1.1. Wprowadzenie do problemu z opisem kompleksu uwarunkowań brd 2w 1.2. Wskaźniki opisu stanu Brd 1w 1.3. Uczestnicy ruchu i ich uwarunkowania w projektowaniu i eksploatacji infrastruktury 3w drogowej 2. Identyfikacja zagrożeń brd i metody ich analizy 8W, 3C 2.1. Bazy danych wykorzystywane w analizach brd 2w 2.2. Rodzaje i cele analiz o różnych poziomach szczegółowości 2w 2.2. Identyfikacja miejsc niebezpiecznych i ich diagnoza 2w 2.3. Oceny na podstawie rekonstrukcji wypadków 2w 2.4. Przykłady analiz szczegółowych i diagnozy dla określenia głównych zagrożeń 3c oraz możliwości ich eliminacji zajęcia warsztatowe 3. Wpływ infrastruktury drogowej i organizacji ruchu na brd potencjalne 20w, 4c źródła błędów i ich identyfikacja 3.1. Kryteria brd w projektowaniu i eksploatacji dróg 2w 3.2. Czynnik prędkości i widoczności w ocenie zagrożeń i zarządzaniu brd 3w 3.3. Wymagania i problemy brd występujące w stadiach planowania, projektowania 5w koncepcyjnego i projektu budowlanego odcinków dróg plan sy- tuacyjny, profil, przekrój poprzeczny przykłady dobrej i złej praktyki 3.4. Skrzyżowania i węzły podstawowe wymagania brd i identyfikacja błędów 5w 3.5. Niechronieni uczestnicy ruchu urządzenia i problemy brd 2w 3.6. Rola organizacji ruchu, problemy brd powstające w trakcie eksploatacji 3w drogi 3.7. Ćwiczenia praktyczne związane z identyfikacją zagrożeń brd powodowanych 4c przez błędy infrastruktury drogowej 4. Koncepcja prowadzenia audytu brd i jego uwarunkowania formalne 4w, 4c 4.1. Formalne zasady audytu brd i związane z nim procedury 2w 4.2. Techniki i instrukcja wykonywania audytu, rola pytań kontrolnych 2w 4.3. Przykłady oceny projektów przy wykorzystaniu listy pytań kontrolnych 4c prezentacje wykonanych audytów (ćwiczenia praktyczne) 5. Wykonywanie audytu brd dla dróg zamiejskich 5W, 10C 5.1. Główne problemy audytu odcinków dróg i skrzyżowań, wprowadzenie do 2w ćwiczeń praktycznych 5.2. Zajęcia warsztatowe obejmujące wykonanie audytu brd różnych rozwiązań 4c drogowych (odcinki dróg i skrzyżowania) 5.3. Audyt odcinków autostrad i węzłów drogowych 3w 5.3. Audyt brd istniejących rozwiązań zajęcia terenowe, prezentacje własnych 6c prac 6. Wykonywanie audytu brd dla dróg na terenach zurbanizowanych 4W, 7C 5.1. Specyfika audytu dróg na terenach zurbanizowanych 3w 4
5.2. Audyt organizacji ruchu 2w 5.2. Audyt organizacji ruchu, urządzeń komunikacji zbiorowej oraz ruchu rowerowego 2c i pieszych - zajęcia warsztatowe 5.3. Audyt brd istniejących rozwiązań zajęcia terenowe, prezentacje własnych 5c prac 7. Specyficzne elementy infrastruktury drogowej i ich audyt 7W, 4C 7.1. Wprowadzenie do audytu MOP-ów, stacji paliw, parkingów i innych 2W 7.2. Urządzenia biernego bezpieczeństwa ruchu 1W 7.3. Sygnalizacja świetlna 4W 7.2. Przykłady wykonanych audytów i ocen 4C 8. Audyt brd przed oddaniem obiektu do użytkowania i w pierwszym 3W okresie jego eksploatacji 7.1. Wprowadzenie do audytu w fazie przed oddaniem do użytkowania i w 1W początkowym okresie użytkowania 7.2. Przykłady wykonanych audytów 2W 9. Metody i środki eliminacji głównych zagrożeń brd na obiektach istniejących 8W wraz z ich audytem 9.1. Inżynierskie środki eliminacji zagrożeń brd i oceny ich skuteczności 3W 9.2. Procedury przeglądów dróg 3W 9.3. Środki poprawy brd nie związane z infrastrukturą drogową 2W 10. Praca końcowa 1W, 14C 10.1. Zadania do własnego opracowania - wprowadzenie 1W 10.2. Wykonywanie audytu brd prac końcowych 4C 10.3. Zajęcia seminaryjne obejmujące prezentację prac końcowych wykonanych 10C przez uczestników kursu i ich ocenę 11. Egzamin część I obejmująca zagadnienia teoretyczne, część II będąca 4C sprawdzianem praktycznym (audyt brd wybranych rozwiązań) 12. Podsumowanie kursu 4W 12.1. Najczęściej popełniane błędy w pracach egzaminacyjnych 2W 12.2. Wykład zamykający poświęcony problematyce humanizacji w projektowaniu 2W dróg Metodyka prowadzenia zajęć Wykłady odbywają się w blokach 2-godzinnych Ćwiczenia warsztatowe, w tym zajęcia terenowe Omawiane problemy ilustrowane są dużą liczba przykładów Miejsce i czas odbywania zajęć Kadra Zajęcia odbywać się będą na terenie Politechniki Krakowskiej, Kraków, ul. Warszawska 24, w salach Wydziału Inżynierii Lądowej. Zajęcia w trybie weekendowym 6 zjazdów w ciągu 6 miesięcy (1 zjazd w miesiącu) Zajęcia prowadzone będą przez etatowych pracowników naukowo-dydaktycznych Katedry Budowy Dróg i Inżynierii Ruchu Politechniki Krakowskiej przy współpracy pracowni- 5
ków z Politechniki Gdańskiej oraz zapraszanych ekspertów dysponujących bardzo dużym doświadczeniem praktycznym z zakresu tematyki kursu. Wiodący wykładowcy: prof. dr hab. inż. Marian Tracz, dr hab. inż. Stanisław Gaca, prof. PK, dr hab. inż. Janusz Chodur, prof. PK, dr inż. Kazimierz Jamroz, dr inż. Lech Michalski, dr hab. inż. Jan Kempa, prof. UTP Osoba do kontaktu Dr inż. Krzysztof Ostrowski Politechnika Krakowska Wydział Inżynierii Lądowej Instytut Inżynierii Drogowej i Kolejowej (L-2) ul. Warszawska 24, 31-155 Kraków parter, pokój 24 tel.: 12 628-25-39 e-mail: k.ostrowski.fm@interia.pl 6