2012 Dokształcanie dorosłych Polaków, perspektywa pracodawców i perspektywa firm szkoleniowych Warszawa, 25 kwietnia 2012 Centrum Nauki Kopernik
Dokształcanie dorosłych Polaków, perspektywa pracodawców i perspektywa firm szkoleniowych prelegenci: Barbara Worek; Anna Szczucka ekspertki BKL paneliści: Piotr Piasecki, Heidtman&Piasecki Ewa Polańska, Polska Izba Firm Szkoleniowych Maciej Ziejewski, Grupa TP S.A. moderator: Anna Świebocka-Nerkowska, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości
Agenda Moduły poświęcone uczeniu się dorosłych, szkoleniom i rozwojowi w badaniach BKL: parę słów o metodologii Uczenie się dorosłych: podstawowe fakty Inwestycje pracodawców w kadry Kto kształci? Strategie Ograniczenia i perspektywy Instytucje i firmy szkoleniowe Ile? Jakie? Oferta Rozwój i bariery rozwoju
O metodologii badań słów kilka Ludność Pytania dotyczące kształcenia, formalnego, pozaformalnego i nieformalnego Próba losowa, warstwowa: 17 782 wywiady Technika CAPI i PAPI Pracodawcy Pytania dotyczące różnych form inwestycji pracodawców w kadry Próba losowa, warstwowa: 16 159 wywiady Technika CATI, CAPI, CAWI Instytucje szkoleniowe Charakterystyka podmiotów szkoleniowych, oferta, bariery rozwoju rynku Próba losowa: 4507 wywiadów Technika CATI, CAWI
AKTYWNOŚĆ SZKOLENIOWA DOROSŁYCH POLAKÓW
Uczenie się dorosłych: fakty W kursach i szkoleniach w 2011 r. wzięło udział 3,4 mln osób 80% dorosłych Polaków w ciągu całego roku nie rozwijało swoich kompetencji ani poprzez uczestnictwo w szkoleniach i kursach, ani przez samokształcenie 50% kursów i szkoleń, w których uczestniczą pracujący finansują pracodawcy 20% 18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% 13% 14% 18% 17% 12% 2010 2011 12% 6% 6% Ogółem Pracujący Bezrobotni Nieaktywni zawodowo
Aktywność szkoleniowa i plany szkoleniowe Jedynie 19% dorosłych Polaków planuje jakąkolwiek aktywność szkoleniową w najbliższych 12 miesiącach (4,6 mln obywateli) Im starsza osoba, tym rzadziej deklaruje chęć uczestnictwa w kursach i szkoleniach: 25% osób w wieku 18-34 lata 9% w grupie 50-59/64 lata
W jakich kursach i szkoleniach uczestniczyli Polacy? Kursy, szkolenia Tematyka dokształcania % Liczba uczestników Budownictwo i przemysł 408 857 12 Tematyka medyczna, praca socjalna, psychologia, pierwsza 396 336 12 pomoc Samokształcenie (%) Języki obce 10 322 440 20 272 474 Szkolnictwo, edukacja, pedagogika 8 8 Informatyka, komputery (IT) 8 258 681 15 Inne specjalistyczne zawodowe 7 217 710 13 Usługi osobiste, fryzjer, kosmetyka, opieka 6 205 333 4 Tematyka prawna 6 191 617 7 Prawo jazdy inne niż A i B, uprawnienia dla kierowców, 175 717 5 1 transport Handel, sprzedaż i obsługa klienta 5 170 568 1 BHP, PPoż 5 165 813 0 Rozwój osobisty, kompetencje ogólne 4 146 272 3 Księgowość i rachunkowość 4 123 662 2 11 7
Powody dokształcania 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% doskonalenie kwalifikacji zawodowych zdobycie kwalifikacji zawodowych rozwój własnych zainteresowań uzyskanie certyfikatu/świadectwa wymóg pracodawcy możliwość bezpłatnego udziału zmniejszenie ryzyka utraty pracy zmiana kwalifikacji zawodowych poznanie nowych osób/dla przyjemności chęć rozpoczęcia własnej dział. gosp. skierowanie z Urzędu Pracy pracujący 30% 36% 28% 23% 18% 19% 20% 3% 12% 20% 7% 4% 6% 19% 3% 3% 2% 3% 1% 11% bezrobotni 61% 67%
18-24 25-34 35-44 45-49 50-54 55-59 60-64 Wybrane powody niedokształcania się w podziale na grupy wiekowe 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% Nie potrzebował w pracy Nie miał czasu lub motywacji Stan zdrowia nie pozwalał W moim wieku nie ma sensu się dokształcać Pozostałe powody 0%
INWESTYCJE PRACODAWCÓW W KADRY
Jaka część pracodawców inwestuje w swoją kadrę? Co drugi pracodawca (54%) podjął w 2010 roku jakiekolwiek intencjonalne działania mające na celu rozwój kwalifikacji i umiejętności obecnych pracowników Szacunkowo: ok. 850 tyś pracodawców Aktywność w tym obszarze jest silnie zróżnicowana w różnych grupach przedsiębiorstw i instytucji
Którzy pracodawcy inwestują w rozwój swoich pracowników? 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 89 w całości państwowa 42 częściowo państwowa, a częściowo prywatna 50 w całości prywatna 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 84 86 71 52 54 '1 do 9 10 do 49 50 do 249 250+ Ogółem 47 pkt 34 pkt państwowe duże posiadające fundusz/budżet szkol. z branż tzw. nowej gospodarki silnie rozwijające się
Czynniki różnicujące dokształcanie w firmach: branża, wielkość i forma własności państwowa prywatna 1-9 10-49 50+ Ogółem Przemysł i górnictwo 43 54 81 46 Budownictwo i transport Handel, zakwaterowanie, gastronomia, usługi wspierające 46 60 84 47 44 64 77 45 Usługi specjalistyczne 65 81 86 66 Edukacja 82 96 93 88 Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 65 90 91 67 Ogółem 52 71 85 54 Przemysł i górnictwo Budownictwo i transport Handel, zakwaterowanie, Usługi specjalistyczne Edukacja Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 43 46 44 55 64 62 78 78 82 91 97 96 0 20 40 60 80 100 Przedsiębiorstwa: 2,5 x większa szansa dla zaznaczonych branż 6 x większa szansa dla dużych vs mikro
Więksi szkolą częściej, ale mniejsi więcej 70 60 50 40 30 20 65 29 49 34 38 30 25 18 wsk dostępności w szkolących wskaźnik ogółem Jeśli w przedsiębiorstwie lub instytucji takie działania są prowadzone, to szansa pracownika na uczestnictwo w szkoleniach jest znaczenie większa w firmie mniejszej niż większej 10 0 '1 do 9 10 do 49 50 do 249 250+ w firmach dużych, ze względu na ich potencjał, skalę zatrudnienia, zróżnicowanie kompetencji pracowników mamy generalnie więcej możliwych narzędzi do dyspozycji niż w firmach małych
Czynniki różnicujące dokształcanie w firmach: ocena rozwoju stagnacyjne słabo rozwijające się rozwijające się silnie rozwijające się 1-9 39 50 61 65 10-49 53 59 72 80 50+ 74 81 85 92 Ogółem 40 50 62 66 Im silniejszy rozwój, tym częściej podejmowane są takie działania (26 pkt różnicy) Tendencja ta widoczna jest w każdej kategorii wielkości przedsiębiorstwa są w pełni zadawalające są w pełni zadawalające są zadawalające, ale pracownicy wymagają doszkolenia są niezadawalające, pracownicy wymagają doszkolenia stagnacyjne 59 38 3 słabo rozwijające się 51 46 3 rozwijające się 44 50 5 silnie rozwijające się 38 59 2 Ogółem 51 45 4 Przedsiębiorstwa SR są jednocześnie mniej optymistyczne, jeśli chodzi o wystarczalność umiejętności swoich pracowników niż przedsiębiorstwa słabo rozwijające się czy stagnacyjne.
Odmienne strategie rekrutacyjne firm słabo i silnie rozwijających się pełnego przygotowania niewielkiego doszkolenia większego doszkolenia pełnego doszkolenia Stagnacyjne częściej Rozwijające się, innowacyjne częściej stagnacyjne słabo rozwijające się 26% 15 11 18 12 37 40 74% 37 30 Kandydat najlepszy na rynku Kandydat wymagający doszkolenia rozwijające się silnie rozwijające się 23 22 13 39 25 41% 18 38 59% 21 Strategia sita Strategia inwestycji 100% 80% 60% 40% 20% 0%
Tematyka realizowanych szkoleń Budownictwo i przemysł 20 Zdaniem pracodawców najczęstsze braki pracowników to: - Umiejętności zawodowe Ale także: - Samoorganizacyjne - Interpersonalne BHP, PPoż Tematyka prawna Handel, sprzedaż i obsługa klienta Tematyka medyczna, praca socjalna, psychologia, Księgowość i rachunkowość Rozwój osobisty, kompetencje ogólne Szkolnictwo, edukacja, pedagogika Informatyka, komputery Prawo jazdy inne niż A i B, uprawnienia dla kierowców, Usługi osobiste, fryzjer, kosmetyka, opieka 6 7 7 8 8 11 15 14 18 17 0 5 10 15 20 25
Preferowane formy kształcenia w firmach kursy i szkolenia udział w konferencjach, seminariach lub warsztatach samokształcenie (zakup książek, czasop.) 65 77 69 74 78 93 98 98 88 1-9 10-49 50+ Wszystkie instrumenty stosowane są częściej przez firmy duże (>4 blisko 70%) Wraz z wielkością poszerza się wachlarz stosowanych instrumentów dofinansowywanie nauki w szkołach wyższych 15 34 58 Nawiększa różnica system oceny kompetencji pracowników indywidualne plany rozwoju dofinansowywanie nauki w szkołach zawodowych i średnich 6 7 12 33 22 27 30 43 52 Najmniej popularne są te formy, które wymagają długotrwałego zaangażowania czasowego pracownika i finansowego pracodawcy 0 20 40 60 80 100 120
Preferowane formy kształcenia w firmach Stosowanie instrumentów bardziej holistycznych i wymagających długofalowego zaangażowania pracodawcy nie jest powszechne wśród pracodawców Wyraźnie częściej stosowanie tych bardziej zaawansowanych instrumentów zarządzania rozwojem kadr deklarowały firmy rozwijające się niż stagnacyjne Kursy i szkolenia Zakup książek, prenumerata czasopism Konferencje, seminaria lub warsztaty System oceny kompetencji pracowników Indywidualne plany rozwoju Dofinansowywanie nauki w szkołach wyższych Dofinansowywanie nauki w szkołach zawodowych i 3 5 7 5 21 29 37 16 19 25 26 13 12 15 14 47 60 70 67 70 57 58 68 68 91 92 92 95 stagnacyjne słabo rozwijające się rozwijające się silnie rozwijające się 0 50 100
Wykorzystanie własnych zasobów Firmy rozwijające się (podobnie duże) częściej stosowały: strategię łączenia szkoleń zewnętrznych i wewnętrznych niż firmy nierozwojowe (38% w stosunku do 31%) strategię opierania się wyłącznie na zasobach własnych (17% w stosunku do 14%) Firmy stagnacyjne częściej stosowały: Wyłącznie zewnętrzne Tematyka prawna, medyczna, finanse i księgowość Adaptacja? Wyłącznie wewnętrzne Handel, sprzedaż i obsługa klienta, marketing Rozwojowe? strategię opierania się wyłącznie na szkoleniach zewnętrznych (55% w stosunku do 45%) Ogółem: zewnętrzne 87% wewnętrzne 48%
Powody nie podejmowania działań szkoleniowych pracownicy mają odpowiednie umiejętności brak określonych potrzeb szkoleniowych brak odpowiedniej oferty szkoleniowej koszt szkoleń jest zbyt wysoki szkolili ostatnio i nie mają potrzeby pracownicy nie mają czasu na szkolenia z innych powodów stagnacyjne słabo rozwijające się rozwijające się silnie rozwijające się 10 11 12 22 45 50 40 34 31 38 39 46 41 38 39 34 39 41 44 41 53 52 46 46 63 75 73 73 0 20 40 60 80 Jednak 50%: Doszkolenie pracowników byłoby zasadne Częściej rozwijające się 73 pracownicy mają odpowiednie umiejętności brak określonych potrzeb szkoleniowych brak odpowiedniej oferty szkoleniowej koszt szkoleń jest zbyt wysoki szkolili ostatnio i nie mają potrzeby pracownicy nie mają czasu na szkolenia '1 do 9 z innych powodów 10 do 49 50 do 249 250+ 11 8 9 6 36 32 29 26 46 43 39 40 51 39 47 54 60 41 41 37 40 60 62 63 74 76 67 0 20 40 60 80
Plany w zakresie inwestycji w kadry w kolejnym roku planuje kursy 0% 20% 40% 60% 80% 100% 69 26 szkolił 22 73 nie szkolił Plany podobne jak w analizowanym roku: nieco poniżej połowy podmiotów (47%) planuje skorzystać z najpopularniejszej formy dokształcania poprzez kursy i szkolenia. 47 48 Ogółem planuje inne formy nie planuje nie wiem 0% 20% 40% 60% 80% 100% Wyraźnie widoczny jest związek między przeszłymi działaniami w tym zakresie i planowanymi 28 62 szkolił 12 84 nie szkolił 21 72 Ogółem
PODMIOTY DZIAŁAJĄCE NA RYNKU SZKOLENIOWYM
Charakterystyka Baza adresowa licząca 18 007 rekordów 4506 zrealizowanych wywiadów Dominacja podmiotów o krótkim stażu Dominacja podmiotów prywatnych (83%) Wysoka rotacja (8% przebadanych w poprzedniej edycji nie prowadzi działalności szkoleniowej) Podmioty obejmujące swoim działaniem rynki lokalne Koncentracja w miastach metropolitarnych W roku 2010 nastąpił nieznaczny wzrost obrotów w sektorze 2 4 9 8 5 2 6 12 6 9 4 3 17 5 6 4 Regionalne zróżnicowanie liczby podmiotów szkoleniowych (dane w procentach)
Oferta 2011 Rozwój osobisty, kompetencje ogólne Tematyka medyczna, praca socjalna, psychologia, pierwsza pomoc Informatyka, komputery Prawo jazdy inne niż A i B, uprawnienia dla kierowców, transport Usługi osobiste, fryzjer, kosmetyka, opieka Zarządzanie przedsiębiorstwem Budownictwo i przemysł Handel, sprzedaż i obsługa klienta Prawo jazdy kategorii A i B Tematyka prawna 22 22 21 20 20 19 18 17 17 27 Najpowszechniej dostępne na rynku są tzw. szkolenia miękkie W kategorii tematyki medycznej i pokrewnej najliczniej reprezentowane są zagadnienia dotyczące psychologii Najczęściej wybierana przez klientów indywidualnych i pracodawców tematyka budownictwa i przemysłu znajduje się w ofercie 1/5 podmiotów szkoleniowych Dane w procentach
Prognozy 2012 Języki obce Informatyka, komputery 17 18 Budownictwo i przemysł Prawo jazdy inne niż A i B, uprawnienia dla kierowców, transport 14 14 Rozwój osobisty, kompetencje ogólne 13 Prawo jazdy kategorii A i B Usługi osobiste, fryzjer, kosmetyka, opieka Handel, sprzedaż i obsługa klienta 10 10 10 Zarządzanie przedsiębiorstwem Tematyka medyczna, praca socjalna, psychologia, pierwsza pomoc 8 8 Dane w procentach
Jakość 100 90 93 95 80 70 60 63 71 50 40 30 20 36 38 37 31 22 32 10 0 Posiadanie akredytacji, certyfikatu jakości Plany uzyskania adredytacji, certyfikatu Przynależność do izby, stowarzyszenia Ocena jakości zajęć Rozwój szkolących 2010 2011 Dane w procentach
Plany rozwojowe podmiotów szkoleniowych w 2010 i 2011 r. O 12% punktów procentowych wzrosła liczba podmiotów deklarujących zamiar rozszerzenia działalności (65% w 2010 i 77% w roku 2011) poszerzenie oferty szkoleniowej pozyskanie nowych kategorii klientów poszerzenie oferty doradczej poszerzenie zasięgu terytorialnego działalności zwiększenie zatrudnienia uruchomienie nowych rodzajów działalności 2010 2011 zwiększenie liczby klientów działania promocyjne inwestycje w środki trwałe 29 27 47 48 53 48 49 40 64 62 94 95 90 86 90 85 84 79 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%100% Dane w procentach
Bariery rozwoju podmiotów szkoleniowych Przetargi promujące niską cenę, a nie jakość Silna konkurencja na rynku usług szkoleniowych Pracodawcy nie mają środków na szkolenia Zła koniunktura gospodarcza, kryzys Skomplikowane procedury rozliczania środków UE Zmiany prawa, niestabilne przepisy Pracodawcy nie mają świadomości potrzeby szkoleń Sztywne grupy docelowe i charakter szkoleń UE Brak pieniędzy, by rozwijać ofertę Polacy nie chcą się dokształcać Brak środków na rozwój szkolących Mała wiedza, jak zdobywać fundusze Brak standardów jakości szkoleń Dostęp do profesjonalnej kadry Problemy logistyczne 2010 2011 73 75 60 62 59 61 60 58 58 56 52 55 51 54 48 49 44 46 40 40 39 37 29 31 26 24 17 16 0 10 20 30 40 50 60 70 80 Dane w procentach
Dziękujemy za uwagę i zapraszamy do dyskusji dr Barbara Worek b.worek@uj.edu.pl Anna Szczucka anna.szczucka@uj.edu.pl