KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 15.12.2009 K(2009)9351 wersja ostateczna corr. Dotyczy: Pomocy Państwa nr N 488/2009 Polska Pomoc restrukturyzacyjna dla Tarachomińskich Zakładów Farmaceutycznych POLFA S.A. Szanowny Panie Ministrze, I. PROCEDURA (1) W dniu 11 sierpnia 2009 r. Polska zgłosiła pomoc na restrukturyzację dla Tarachomińskich Zakładów Farmaceutycznych POLFA S.A. (dalej POLFA lub przedsiębiorstwo ). W dniu 14 września 2009 r. przesłano wniosek o udzielenie informacji, na który Polska odpowiedziała pismem z dnia 12 października 2009 r. Zgłoszenie planu restrukturyzacji było poprzedzone zgłoszeniem pożyczki na ratowanie w wysokości 20,5 mln PLN (ok. 4,8 mln EUR 1 ) z dnia 14 października 2008 r., zatwierdzonej przez Komisję w dniu 23 grudnia 2008 r. (N 509/2008) (dalej decyzja w sprawie pomocy na ratowanie ). II. OPIS 1. Beneficjent (2) Siedziba POLFY mieści się w Warszawie, w województwie mazowieckim regionie Polski kwalifikującym się do pomocy regionalnej zgodnie z art. 107 ust. 3 lit. a) TFUE 2. Przedsiębiorstwo zostało założone w 1823 r. W chwili obecnej zatrudnia ok. 1550 pracowników. 1 2 Wg oficjalnego kursu wymiany na dzień 6 listopada 2009 roku: 1 EUR = 4,2680 PLN. 1 grudnia 2009 artykuły 87 oraz 88 TWE zostały zmienione odpowiednio artykułami 107 oraz 108 TFUE. Oba artykuły nie różnią się co do zawartości. Na potrzeby niniejszej decyzji odwołania do artykułów 107 oraz 108 TFUE powinny być rozumiane odpowiednio jako odwołania do artykułów 87 oraz 88 TWE. Jego Ekscelencja Pan Radoslaw SIKORSKI Minister Spraw Zagranicznych Al. Szucha 23 PL-00-580 Warszawa Commission européenne, B-1049 Bruxelles Europese Commissie, B-1049 Brussel Belgium Telephone: 00-32-(0)2-299.11.11.
(3) POLFA jest dużym przedsiębiorstwem prowadzącym działalność w obszarze podstawowych produktów farmaceutycznych, w tym gotowych form leków ludzkich i leków weterynaryjnych, przy czym zajęciem podstawowym jest produkcja leków ludzkich. Produkty przedsiębiorstwa należą do sześciu grup terapeutycznych, są to: antybiotyki doustne, antybiotyki iniekcyjne, leki dermatologiczne, insuliny (zwierzęca i ludzka) oraz leki psychotropowe. Znaczna część produkcji była w przeszłości eksportowana. W latach 2006 2007 eksport obejmował 32 35 % leków 3. Według władz polskich w 2009 r. eksport stanowił zaledwie 18 % wielkości sprzedaży przedsiębiorstwa. W 2008 r. całkowity udział przedsiębiorstwa w polskim rynku wyniósł 5,6 %, przy czym udział w rynku unijnym był ograniczony 4. Do 2008 r. włącznie rynek substancji aktywnych (enzymów) był drugim co do znaczenia rynkiem. Obecnie po zaprzestaniu produkcji erytromycyny sytuacja uległa zmianie. Niemal cała produkcja przedsiębiorstwa obejmuje leki generyczne, tj. leki, których okres ochrony patentowej dobiegł końca. (4) Głównym akcjonariuszem POLFY jest Skarb Państwa będący w posiadaniu 69 % akcji za pośrednictwem Polskiego Holdingu Farmaceutycznego S.A. (zwanego dalej PHF ). Ponadto 16 % akcji znajduje się w bezpośrednim posiadaniu Ministerstwa Skarbu Państwa. PHF posiada również akcje w dwóch innych spółkach: Polfa Pabianice S.A. i Polfa Warszawa S.A.; obie spółki zależne nie znajdują się w trudnej sytuacji. Pozostały pakiet akcji należy do pracowników. POLFA jest większościowym akcjonariuszem (73 %) spółki RYFARM Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (dalej zwanej RYFARM ). Kapitał podstawowy spółki zależnej, zajmującej się obrotem hurtowym substancjami farmaceutycznymi, wynosi 0,25 mln PLN. Na koniec 2008 r. spółka ta zatrudniała 33 pracowników. 2. Trudności finansowe (5) Trudności przedsiębiorstwa spowodowane były zarówno czynnikami wewnętrznymi, jak i zewnętrznymi. Do czynników zewnętrznych należy opóźnienie prywatyzacji przedsiębiorstwa, wzrastająca konkurencja w przedmiotowej branży, spadek cen leków wydawanych na receptę oraz zmiany kursu waluty krajowej. Wśród czynników wewnętrznych należy wymienić: brak ciągłości zarządzania spółką, opóźnienie restrukturyzacji, błędy w zarządzaniu produkcją oraz zapasami, w tym nadmierne nagromadzenie zapasów, błędy w oszacowaniu popytu oraz brak środków finansowych, które pozwoliłyby przedsiębiorstwu rozwiązać problemy za pomocą niezbędnych inwestycji oraz doprowadzić do redukcji kosztów. 3 4 Główne państwa przeznaczenia wywozu w ramach UE to: Bułgaria, Republika Czeska, Węgry, Słowacja, Włochy, Łotwa oraz Litwa, natomiast poza UE: Rosja, Republika Mołdawii, Republika Uzbekistanu, Socjalistyczna Republika Wietnamu, Ukraina, Białoruś, Armenia, Azerbejdżan, Kazachstan, Kirgistan, Chiny oraz Stany Zjednoczone. Około 0,02 %. 2
(6) Sytuacja finansowa przedsiębiorstwa uległa pogorszeniu w 2006 r. W latach 2007 2008 strata netto POLFY wyniosła 45 mln PLN, tj. 52 % wartości zarejestrowanego kapitału zakładowego, który wynosił zaledwie 87,5 mln PLN. Przychody ze sprzedaży spadły z 304 mln PLN w 2005 r. do 219 mln PLN w 2008 r. Wartości niematerialne i prawne spółki uległy zmniejszeniu z 8,3 mln PLN w 2006 r. do 3,6 mln PLN w 2008 r. Koszty finansowe wzrosły z 5,1 mln PLN w 2006 r. do 7 mln PLN w 2008 r. Zobowiązania przedsiębiorstwa wyniosły w 2008 r. 7,1 mln PLN. Przedsiębiorstwo miało problemy z płynnością finansową, ponieważ znaczne straty obniżyły jego zdolność kredytową. 3. Restrukturyzacja Plan restrukturyzacji (7) Plan restrukturyzacji przedsiębiorstwa (zwany dalej planem ) oparto na założeniu, że zostanie ono przekształcone w modelowego producenta leków generycznych. W tym celu przedsiębiorstwo przewidziało podjęcie szeregu działań. Przede wszystkim chce ono zmienić profil działalności poprzez ograniczenie integracji pionowej. Ponadto dąży do eliminacji badań i działań wdrożeniowych związanych z metodycznym odkrywaniem leków innowacyjnych oraz do rozbudowy badań i rozwoju w dziedzinie poszukiwania i wdrażania do produkcji nowych preparatów generycznych. (8) W oparciu o powyższe założenie opracowano plan obejmujący okres od 2009 r. do 2013 r. Plan ten opiera się na następujących działaniach: (i) restrukturyzacji finansowej, (ii) restrukturyzacji majątkowej, (iii) restrukturyzacji zatrudnienia oraz (iv) wdrożeniu programu inwestycyjnego. (9) W odniesieniu do restrukturyzacji finansowej w planie założono spłatę pomocy na ratowanie w wysokości 20,5 mln PLN. Wśród planowanych działań przewiduje się również ścisłe monitorowanie rentowności produkcji oraz wzmocnienie wysiłków marketingowych oraz wprowadzenie na rynek nowych produktów. Plan opiera się na założeniu, że wartość sprzedaży wzrośnie z 221 mln PLN w 2009 r. do 292 mln PLN w 2013 r. (tj. osiągnie nieco wyższy poziom niż w 2006 r., kiedy to wartość sprzedaży wyniosła 289 mln PLN). (10) Ponadto POLFA zamierza przeprowadzić restrukturyzację majątku. Przedsiębiorstwo planuje sprzedaż aktywów trwałych oraz najem części swoich nieruchomości. Planowany dochód ze sprzedaży aktywów szacuje się na 77 mln PLN, zaś planowane oszczędności mogą osiągnąć nawet 232 235 mln PLN rocznie. (11) Całkowity koszt restrukturyzacji zatrudnienia wynosi 7,4 mln PLN, co odpowiada stopniowemu zwalnianiu pracowników, do momentu gdy w 2013 r. zatrudnienie spadnie do poziomu około 1300 pracowników. Władze polskie zauważyły, że proces ten już się rozpoczął oraz że poziom zatrudnienia, który w 2008 r. wyniósł około 1700 osób, obniżył się i będzie konsekwentnie obniżany aż do poziomu około 1500 osób w 2009 r. 3
(12) W planie przewidziano również inwestycje w całkowitej kwocie 135 mln PLN. Przedsiębiorstwo zamierza odnowić swój park maszynowy, który powstał w latach 70. i 80. Aby obniżyć koszty produkcji, przedsiębiorstwo zamierza zainwestować w infrastrukturę energetyczną i system klimatyzacji oraz dokończyć instalację sieci informatycznej. Reorganizacja zaplecza produkcyjnego pozwoli na skoncentrowanie produkcji leków należących do tej samej grupy w jednym miejscu oraz przyniesie znaczne korzyści związane z obniżeniem kosztów produkcji. Wśród najważniejszych inwestycji znajdują się również: przeniesienie niektórych elementów zaplecza produkcyjnego, przebudowa pawilonu do produkcji insuliny oraz budowa nowego pawilonu ampułkarni. Finansowanie restrukturyzacji (13) Koszty restrukturyzacji wyniosą 163,5 mln PLN. Obejmują one następujące kwoty: 135 mln PLN na inwestycje, 7,5 mln PLN na restrukturyzację zatrudnienia, 0,5 mln PLN na restrukturyzację majątku oraz 20,5 mln PLN przeznaczonych na spłatę pożyczki na ratowanie. (14) Zgodnie z planem koszty restrukturyzacji zostaną pokryte z pomocy państwa w postaci pożyczki uprzywilejowanej w wysokości 42,5 mln PLN oraz z wkładu własnego w wysokości 121 mln PLN. Wkład własny (15) Planowany wkład własny w restrukturyzację obejmuje środki ze sprzedaży majątku w wysokości 77,3 mln PLN, z pożyczek uzyskanych od prywatnych instytucji kredytowych w wysokości 27,5 mln PLN oraz z najmu nieruchomości w wysokości 16,3 mln PLN. Zgodnie z planem restrukturyzacji wkład własny stanowi 74 % kosztów restrukturyzacji. (16) W odniesieniu do sprzedaży aktywów trwałych przedsiębiorstwo planuje sprzedaż majątku uznanego za przestarzały w świetle planowanej restrukturyzacji. Według władz polskich szacunkowa wartość rynkowa majątku przeznaczonego do sprzedaży waha się w granicach od 128,4 mln PLN do 166 mln PLN. Niemniej jednak władze polskie oceniają, że w obliczu obecnego pogorszenia koniunktury gospodarczej sprzedaż całego majątku przeznaczonego do sprzedażynie będzie możliwa, w związku z czym wytypowały osiem nieruchomości przeznaczonych do zbycia, których sprzedaż powinna przynieść dochód w wysokości 77,3 mln PLN w ramach planu restrukturyzacyjnego, zwłaszcza w pierwszej połowie okresu restrukturyzacji. (17) W odniesieniu do wkładu własnego w postaci prywatnego kredytu bankowego w kwietniu 2009 r. podpisano porozumienie z prywatnym bankiem Pekao S.A., w ramach którego przedsiębiorstwu zostaną udostępnione następujące środki finansowe w całkowitej wysokości 27,5 mln PLN: 5 mln PLN w formie kredytu na rachunku bieżącym oraz 22,5 mln PLN w formie linii kredytowych 5. 5 Istnieje również inny bank, PKO Bank Polski S.A., który poinformował przedsiębiorstwo (dnia 17 września 2009 r.), że jest skłonny zapewnić mu finansowanie w wysokości 35 mln PLN. 4
(18) W odniesieniu do najmu nieruchomości w maju 2009 r. przedsiębiorstwo zatwierdziło długoterminową umowę najmu z osobą trzecią, prywatnym przedsiębiorcą z UE, na okres piętnastu lat 6. W umowie przewidziano możliwość jej wypowiedzenia z rocznym wyprzedzeniem, począwszy od ósmego roku najmu. W latach 2009 2012 umowa powinna przynieść dochód w wysokości 16,3 mln PLN. Najmowane obiekty wykorzystywane były do produkcji enzymów przemysłowych. Środek pomocy państwa (19) Jak stwierdzono powyżej, pomoc państwa ma formę pożyczki w wysokości 42,5 mln PLN (ok. 10 mln EUR). Pożyczka zostanie udzielona przez Agencję Rozwoju Przemysłu (zwaną dalej ARP ). Stopa procentowa odpowiada stopie referencyjnej dla Polski (4,53 %) 7 powiększonej o 1 %. Pożyczkę należy spłacić w ciągu 4 lat. Zabezpieczenie pożyczki stanowią m.in. hipoteki oraz weksel własny. Środki wyrównawcze (20) W planie zaproponowano dwa środki wyrównawcze prowadzące do wycofania się przedsiębiorstwa z określonych rynków. (21) Przede wszystkim w planie przewidziano, że spółka wycofa się z produkcji preparatów weterynaryjnych oraz badań i rozwoju w tym zakresie poprzez sprzedaż środków produkcji, a jeśli fizyczne wydzielenie tej produkcji okaże się niewykonalne, to przynajmniej poprzez sprzedaż opracowanych i wdrożonych już technologii. Według władz polskich w końcowym efekcie działania te uniemożliwią POLFIE powrót na rynek preparatów weterynaryjnych. (22) Władze polskie twierdzą, że wartość rocznej sprzedaży w zakresie tego rodzaju produkcji wynosi 1,4 mln PLN, przy czym kwota ta uzyskiwana jest jedynie ze sprzedaży w Polsce. Ponadto władze polskie podkreślają, że działalność produkcyjna zakończona z tytułu wdrożenia środków wyrównawczych obejmuje 8 zarejestrowanych substancji, które odpowiadają 27 różnym produktom. Wreszcie władze polskie zwracają uwagę, że aktywa produkcyjne związane z preparatami weterynaryjnymi zostaną sprzedane, nie istnieje zatem ryzyko obejścia środka. (23) Ponadto władze polskie utrzymują, że za środek wyrównawczy można uznać długoterminową umowę najmu (patrz pkt 18). Powierzchnia wynajmowanych obiektów produkcyjnych wynosi około 5 ha. Co więcej, wynajęte zostaną również stosowne maszyny 8. Władze polskie argumentują też, że po tak długiej przerwie przedsiębiorstwo prawdopodobnie nie będzie w stanie powrócić na rynek substancji aktywnych (enzymów). 6 7 8 Z możliwością przedłużenia za zgodą obu stron. Dnia 1 listopada 2009 r. Włączając w to zaplecze produkcyjne, biura dla personelu, zbiorniki i zestawy fermentacyjne, ozonatory, miksery, wentylatory, przetwornice częstotliwości oraz silniki elektryczne. 5
III. OCENA POMOCY III.1. Pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE (24) Artykuł 107 ust. 1 TFUE stanowi, że wszelka pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów i wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym. (25) Zgłoszony środek pomocy dotyczy zasobów państwowych udostępnionych przez ARP, która jest podmiotem publicznym kontrolowanym przez Skarb Państwa, dlatego też pożyczka udzielana jest z zasobów państwowych i można ją przypisać państwu. Pożyczka stanowi wybiórczą korzyść, ponieważ zapewnia POLFIE dostęp do kredytu, którego przedsiębiorstwo nie byłoby w stanie uzyskać z innego źródła ze względu na trudną sytuację, w jakiej się znajduje. Ponadto z uwagi na istnienie wymiany handlowej między państwami członkowskimi w zakresie wyrobów farmaceutycznych produkowanych przez POLFĘ wspomniany środek może poprawić pozycję beneficjenta w stosunku do konkurentów w Polsce i UE, a zatem zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji i wpływa na wymianę handlową pomiędzy państwami członkowskimi. (26) W związku z powyższym Komisja uznaje, że przedmiotowa pożyczka na rzecz POLFY stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE. III.2 Zgodność pomocy ze wspólnym rynkiem (27) Wyłączenia przewidziane w art. 107 ust. 2 TFUE nie mają zastosowania w niniejszej sprawie. W przypadku wyłączeń na mocy art. 107 ust. 3 TFUE z uwagi na to, że podstawowy cel przedmiotowej pomocy dotyczy przywrócenia zagrożonemu przedsiębiorstwu długoterminowej rentowności można zastosować jedynie wyłączenie zapisane w art. 107 ust. 3 lit. c) TFUE, które zezwala na zatwierdzenie pomocy państwa przeznaczonej na ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych, o ile nie zmienia ona warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem. Z tego względu pomoc ta może być uznana za zgodną ze wspólnym rynkiem na mocy art. 107 ust. 3 lit. c) TFUE tylko wtedy, gdy spełnione są warunki określone w wytycznych wspólnotowych dotyczących pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw 9 (zwanych dalej wytycznymi ). III.2.1. Kwalifikowalność przedsiębiorstwa do otrzymania pomocy na restrukturyzację Zasada jednorazowej pomocy ( pierwszy i ostatni raz ) 9 Dz.U. C 244 z 1.10.2004, s. 2. 6
(28) Zgodnie z pkt 73 wytycznych, jeżeli dane przedsiębiorstwo otrzymało już w przeszłości pomoc na ratowanie lub restrukturyzację, w tym jakąkolwiek pomoc niezgłoszoną, i jeśli minęło mniej niż 10 lat od momentu udzielenia pomocy na ratowanie lub od końca okresu restrukturyzacji lub od wstrzymania wdrażania planu restrukturyzacji (licząc od wydarzenia, które nastąpiło jako ostatnie), Komisja nie zezwala na udzielenie dalszej pomocy na ratowanie lub restrukturyzację. (29) Zgodnie z pkt 20 decyzji w sprawie pomocy na ratowanie oraz w oparciu o pkt 1.7 formularza zgłoszenia pomocy na restrukturyzację, Komisja odnotowuje podniesiony przez władze polskie argument, że przedsiębiorstwo nie otrzymało pomocy na ratowanie lub restrukturyzację w ciągu ostatnich dziesięciu lat. Na tej podstawie Komisja uznaje, że przedsiębiorstwo spełnia wymóg dotyczący zasady jednorazowej pomocy określony w pkt 72 i nast. wytycznych. Przedsiębiorstwo znajdujące się w trudnej sytuacji (30) Zgodnie z wytycznymi za przedsiębiorstwo znajdujące się w trudnej sytuacji uznaje się przedsiębiorstwo, które nie jest w stanie odzyskać dobrej kondycji przy pomocy zasobów własnych ani poprzez uzyskanie niezbędnych środków od akcjonariuszy lub ze źródeł rynkowych, i które bez interwencji władz publicznych prawie na pewno zniknie z rynku. W pkt 11 wytycznych wymieniono także typowe oznaki wskazujące na to, że przedsiębiorstwo znalazło się w trudnej sytuacji, takie jak: rosnące zadłużenie, malejący obrót, zwiększanie się zapasów, nadwyżki produkcji, zmniejszający się przepływ środków finansowych, rosnące kwoty odsetek i zmniejszająca się lub zerowa wartość aktywów netto. Zgodnie z pkt 10 lit. c) wytycznych przedsiębiorstwo uznaje się za przedsiębiorstwo znajdujące się w trudnej sytuacji, jeśli spełnia ono określone w prawie krajowym kryteria w zakresie podlegania postępowaniu upadłościowemu. (31) W swojej decyzji w sprawie pomocy na ratowanie (pkt 12) Komisja uznała, że POLFA stanowiła przedsiębiorstwo znajdujące się w trudnej sytuacji w odnośnym okresie. Komisja zauważyła m.in., że przedsiębiorstwo wykazywało ujemny kapitał własny oraz że zgodnie z przepisami prawa krajowego kwalifikowało się do wszczęcia wobec niego postępowania upadłościowego. Obecnie trudności finansowe przedsiębiorstwa zostały złagodzone dzięki przyznanej pomocy na ratowanie, która będzie musiała jednak zostać zwrócona 10. Biorąc pod uwagę wynik finansowy za rok 2008 r. oraz ogólną sytuację finansową przedsiębiorstwa opisaną w pkt 6 niniejszej decyzji, Komisja uważa, że można je uznać za przedsiębiorstwo w trudnej sytuacji zgodnie z pkt 11 wytycznych. Kwalifikowalność przedsiębiorstwa do otrzymania pomocy na restrukturyzację (32) Zgodnie z pkt 13 wytycznych przedsiębiorstwo należące do większej grupy kapitałowej nie kwalifikuje się w normalnych warunkach do pomocy na restrukturyzację, z wyjątkiem sytuacji, w której można wykazać, że trudności przedsiębiorstwa wynikają z jego indywidualnej sytuacji i nie są wynikiem arbitralnego rozliczenia kosztów w ramach grupy oraz że trudności te są zbyt poważne, by grupa mogła je samodzielnie rozwiązać. 10 Zob. pkt 58. 7
(33) Komisja przypomina, zgodnie z pkt 14 decyzji w sprawie pomocy na ratowanie, twierdzenie władz polskich, że POLFY nie można uznać za członka grupy jedynie dlatego, że PHF jest jej akcjonariuszem, i że jest ona raczej częścią struktury własności, której nie można zaklasyfikować jako typowej grupy kapitałowej. Powodem tego jest fakt, że wszystkie trzy spółki zależne w ramach holdingu są autonomiczne i zostały włączone w skład grupy tymczasowo w celu ich prywatyzacji. Po zakończeniu planowanej prywatyzacji struktura holdingu zostanie rozwiązana. Ponadto władze polskie utrzymują, że jeżeli chodzi o autonomię omawianych trzech spółek zależnych, nie istnieją między nimi żadne powiązania personalne ani finansowe. (34) W odniesieniu do faktu, że koszty w ramach holdingu nie były rozliczane w sposób arbitralny oraz że trudności są zbyt poważne, aby grupa mogła je samodzielnie rozwiązać, Komisja uznała w swojej decyzji w sprawie pomocy na ratowanie, że nie doszło do arbitralnego rozliczenia kosztów w ramach holdingu. Po pierwsze, w odniesieniu do powiązań wertykalnych między spółką dominującą a spółkami zależnymi, Komisja stwierdziła, że w przypadku wypracowania zysku spółki zależne mają obowiązek płacenia dywidendy na rzecz PHF. Dywidendy te stanowią 98,94 % zasobów finansowych PHF. Po drugie, PHF nie prowadzi własnej działalności handlowej. (35) W odniesieniu do możliwości przedsiębiorstw należących do struktury własnościowej PHF w zakresie finansowania POLFY władze polskie stwierdziły, że PHF nie może upoważnić żadnej ze spółek zależnych do finansowania innej takiej spółki, ani też samodzielnie finansować żadnej ze spółek zależnych. Na tej podstawie Komisja w swojej decyzji w sprawie pomocy na ratowanie odnotowała fakt, że dwie pozostałe spółki zależne, mimo iż stanowią część holdingu, są de facto niezależne. Na tej podstawie Komisja uznała i utrzymuje, że posiadane przez PHF akcje POLFY nie dają podstawy do stwierdzenia przynależności do grupy kapitałowej, w ramach której mogłoby dojść do arbitralnego rozliczania kosztów i która byłaby w stanie przekazać POLFIE odpowiednie zasoby finansowe. (36) W odniesieniu do udziałów POLFY w spółce RYFARM Komisja zauważa, że stosunki między oboma podmiotami są takie jak między udziałowcem a spółką zależną; zapewniono ją jednak, że nawet jeśli spółka zależna jest klientem POLFY, transakcje handlowe między nimi odbywają się w oparciu o takie same warunki współpracy jak w przypadku pozostałych odbiorców hurtowych, z którymi POLFA podpisała stałe porozumienie o partnerstwie 11. Ponadto z uwagi na niewielki rozmiar przedsiębiorstwa, można założyć, że RYFAM nie jest w stanie udostępnić wystarczającego kapitału na restrukturyzację POLFY. (37) Na tej podstawie można uznać, że POLFA kwalifikuje się do pomocy na restrukturyzację zgodnie z pkt 9 i nast. oraz pkt. 72 i nast. wytycznych. 11 RYFARM jest jednym z 13 głównych odbiorców POLFY. Współpraca z głównymi odbiorcami hurtowymi, w tym spółką RYFARM, opiera się na ujednoliconych umowach ramowych. Co roku podpisywane są nowe załączniki do umowy, określające szczegółowe warunki współpracy na dany rok. 8
III.2.2. Przywrócenie długoterminowej rentowności (38) Aby środek dotyczący pomocy na restrukturyzację mógł zostać uznany za zgodny z wymogami określonymi w pkt. 34 37 wytycznych, plan restrukturyzacji musi zawierać szczegółową analizę problemów, które doprowadziły do wystąpienia trudności, oraz określać środki, które w rozsądnych ramach czasowych pozwolą przywrócić przedsiębiorstwu długoterminową rentowność i dobrą kondycję finansową. Plan taki musi opierać się na realistycznych założeniach co do przyszłych warunków działania. (39) Przedsiębiorstwo, jak opisano w pkt 7, zgłosiło pięcioletni plan restrukturyzacji, w ramach którego ma ono zostać przekształcone w modelowego producenta leków generycznych. W tym celu POLFA planuje sprzedaż niewykorzystanego majątku, co pozwoli doliczyć uzyskane w ten sposób przychody do wkładu własnego oraz ograniczyć koszty. Przedsiębiorstwo planuje również odpowiednio zmniejszyć poziom zatrudnienia. (40) Ponadto przedsiębiorstwo przedstawiło kompleksowy plan inwestycji, mający umożliwić przekształcenie przedsiębiorstwa w modelowego producenta leków generycznych (zob. pkt 12). (41) W odniesieniu do sprzedaży szacuje się, że jej wielkość wzrośnie (zob. pkt 9), zwłaszcza w segmencie antybiotyków i insuliny. W tym celu przedsiębiorstwo chce przeprowadzić kampanię promocyjną oraz zwiększyć wysiłki marketingowe. Należy zauważyć, że powyższe założenie jest zgodne z prognozami dotyczącymi rynku farmaceutycznego 12. (42) Ponadto fakt, że przedsiębiorstwo uzyskało znaczną część wkładu własnego dzięki pozyskaniu kapitału na rynku (zob. pkt 17), jest kolejną oznaką wiary ze strony prywatnych wierzycieli w kwestii przyszłości przedsiębiorstwa. (43) Należy dodać, że z kwoty 163,5 mln PLN planowanej jako koszty restrukturyzacji, duża część przeznaczona jest na inwestycje (135 mln PLN). Pokazuje to, że przedsiębiorstwo faktycznie podjęło próbę wprowadzenia rzeczywistych zmian w swej strukturze działania, a nie tylko skoncentrowało działania restrukturyzacyjne na umorzeniu zaległych należności lub odroczeniu ich spłaty. (44) W odniesieniu do problemów przedsiębiorstwa wynikających z wahań kursów walutowych władze polskie podkreśliły, że w wyniku zmniejszenia eksportu o niemal 50 % przedsiębiorstwo jest w mniejszym stopniu uzależnione od wahań kursu złotego, a ponadto POLFA planuje skoncentrować się na rynku krajowym. (45) W związku z powyższym Komisja uważa, że zaproponowany plan pozwoli przedsiębiorstwu na przywrócenie długoterminowej rentowności i w związku z tym spełnia on wymogi pkt 34 i nast. wytycznych. 12 W latach 2004 2008 polski rynek farmaceutyczny powiększył się średnio o 6,8 %. Polski udział w unijnym rynku farmaceutycznym, wartym 214 mld EUR wg cen detalicznych, stanowi 3,7 %. 9
III.2.3. Ograniczenie pomocy do niezbędnego minimum (46) Zgodnie z postanowieniami zawartymi w pkt 43 i nast. wytycznych pomoc musi być ograniczona do niezbędnego minimum, a od beneficjentów pomocy oczekuje się znaczącego wkładu w proces restrukturyzacji ze środków własnych lub zewnętrznych, prywatnych źródeł finansowania. Wytyczne wyraźnie określają, że w finansowaniu restrukturyzacji znaczący wkład musi pochodzić ze środków własnych, w tym ze sprzedaży aktywów, które nie są niezbędne do dalszego istnienia przedsiębiorstwa, lub z zewnętrznych źródeł finansowania pozyskanego na warunkach rynkowych. (47) Zgodnie z punktem 43 wytycznych wkład własny musi być rzeczywisty, tzn. faktyczny z wyłączeniem wszelkich przyszłych zysków, takich jak przepływ środków pieniężnych. Komisja uważa, że dochody z długoterminowej umowy najmu, jeśli zostaną potwierdzone, mogą zostać policzone na poczet rzeczywistego wkładu w restrukturyzację, w okresie objętym planem restrukturyzacji. Podobnie sprzedaż aktywów, których wartość rynkową oszacowano prawidłowo, a dowód na to przedstawiono Komisji, można uznać za wkład własny. Wreszcie umowa kredytowa z bankiem komercyjnym została już podpisana, co oznacza, że wkład ten jest rzeczywisty oraz że rynki wierzą w możliwość przywrócenia długoterminowej rentowności przedsiębiorstwa. (48) Zgodnie z pkt 44 wytycznych Komisja zazwyczaj uznaje wkład własny na poziomie przynajmniej 50 % kosztów restrukturyzacji za wystarczający. W przedmiotowej sprawie wkład własny wynosi przynajmniej 50 %. (49) W związku z tym Komisja uznaje, że plan spełnia warunki określone w pkt 43 i nast. wytycznych. III.2.4. Unikanie nadmiernego zakłócania konkurencji (50) Zgodnie z pkt 38 42 wytycznych należy przyjąć środki w możliwie największym stopniu łagodzące potencjalne negatywne skutki pomocy w odniesieniu do konkurentów. Pomoc nie powinna nadmiernie zakłócać konkurencji. Oznacza to zazwyczaj ograniczenie obecności przedsiębiorstwa na rynkach jego działalności po zakończeniu okresu restrukturyzacji. Przymusowe ograniczenie lub zmniejszenie udziału przedsiębiorstwa w danym rynku stanowi środek wyrównawczy działający na korzyść jego konkurentów. Zgodnie z pkt 40 wytycznych środki wyrównawcze powinny być proporcjonalne do zakłócenia, jakie wywołała pomoc na rynku, oraz do względnej pozycji przedsiębiorstwa na rynku lub rynkach. (51) W planie przewidziano dwa środki wyrównawcze: wycofanie się z rynku preparatów weterynaryjnych (zob. pkt 21 i 22) oraz z rynku substancji aktywnych (enzymów) (zob. pkt 23). (52) Komisja zauważa, że sprzedaż obiektów służących do produkcji preparatów weterynaryjnych osobie trzeciej zmniejsza udział rynkowy przedsiębiorstwa na rynku, na którym było ono nadal obecne w 2008 r. i osiągnęło sprzedaż o wartości 1,4 mln PLN. 10
(53) Ponadto Komisja uważa, że w wyniku długoterminowego najmu obiektów służących do produkcji substancji aktywnych (enzymów) przedsiębiorstwo straci swój udział w rynku, w którym uczestniczyło dzięki produkcji enzymów jeszcze w 2008 r., przynajmniej na okres obowiązywania umowy najmu, wykraczający poza ramy czasowe planu. Komisja zwraca uwagę, że wartość sprzedaży w zakresie substancji aktywnych wyniosła w 2008 r. 21 mln PLN. (54) Na podstawie powyższego oraz biorąc pod uwagę względne znaczenie przedsiębiorstwa na rynku (zob. pkt 3), Komisja uznaje przyjęte środki wyrównawcze za proporcjonalne do stopnia zakłócenia konkurencji spowodowanego przez pomoc państwa. W związku z tym zaproponowane środki wyrównawcze są zgodne z pkt 38 42 wytycznych. III. 2.5 Kontynuacja pomocy na ratowanie powyżej sześciu miesięcy (55) Pomoc na ratowanie w postaci pożyczki dla POLFY została zatwierdzona przez Komisję w dniu 23 grudnia 2008 r. W zgłoszeniu pomocy na ratowanie władze polskie zobowiązały się, że w ciągu sześciu miesięcy od zatwierdzenia środka pomocy na ratowanie dla POLFY przedstawią plan restrukturyzacji/likwidacji przedsiębiorstwa lub dowód spłaty pożyczki. (56) POLFA nie zwróciła pomocy na ratowanie, a władze polskie nie przedstawiły Komisji planu restrukturyzacji w przewidzianym czasie sześciu miesięcy od zatwierdzenia pomocy na ratowanie. W związku z powyższym pomoc na ratowanie przedsiębiorstwa stała się niezgodna z prawem. Zazwyczaj w takiej sytuacji Komisja byłaby zmuszona wszcząć formalne postępowanie wyjaśniające przewidziane w pkt 27 wytycznych. Niemniej jednak, biorąc pod uwagę, że niezgodną ze wspólnym rynkiem pomoc na ratowanie można ewidentnie uznać za zgodną z nim pomoc na restrukturyzację, wszczęcie postępowania stało się bezzasadne. (57) Władze polskie wyjaśniły, że opóźnienie w przedstawieniu planu restrukturyzacji było podyktowane opóźnieniami proceduralnymi na poziomie krajowym. Podkreśliły, że plan restrukturyzacji został przygotowany w maju 2009 r. i przedstawiony ARP w dniu 28 maja 2009 r., tj. pięć miesięcy po zatwierdzeniu przez Komisję pomocy na ratowanie 13. (58) W związku z powyższym Komisja może się zgodzić, że okres restrukturyzacji rozpoczął się w maju 2009 r. oraz że pomoc można zaklasyfikować jako pomoc na restrukturyzację 14, z uwagi na fakt, że POLFA, będąc przedsiębiorstwem w trudnej sytuacji, kwalifikuje się do otrzymania tego rodzaju pomocy, a sama pomoc na restrukturyzację spełnia wymogi określone w wytycznych. Ponadto władze polskie potwierdziły, że pożyczka na ratowanie przedsiębiorstwa zostanie spłacona niezwłocznie po przyjęciu niniejszej decyzji oraz przed wypłatą pożyczki zatwierdzonej przez Komisję w niniejszej decyzji. 13 14 Niemniej jednak ARP wydała opinię w sprawie planu dopiero w dniu 24 czerwca 2009 r., a krajowy organ ds. konkurencji w dniu 24 lipca 2009 r. Zob. decyzje Komisji w sprawie C 11/2007, Ottana, Dz.U. C122 z dnia 2 czerwca 2007 r. oraz w sprawie Hartwig N 506/2007 pomoc na restrukturyzację dla C Hartwig Warszawa S.A. z dnia 2 kwietnia 2008 r. 11
IV. Wniosek (59) W związku z powyższym Komisja uznaje zgłoszoną pomoc na restrukturyzację na rzecz POLFY za zgodną z rynkiem wewnętrznym w myśl postanowień art. 107 ust. 3 lit. c) TFUE na podstawie wytycznych. V. Decyzja (60) Komisja uznaje zgłoszoną pomoc na restrukturyzację w formie pożyczki w wysokości 42,5 mln PLN na rzecz Tarachomińskich Zakładów Farmaceutycznych POLFA S.A. za zgodną z rynkiem wewnętrznym w myśl postanowień art. 107 ust. 3 lit. c) TFUE w oparciu o wytyczne wspólnotowe w sprawie pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji. W przypadku gdyby niniejsze pismo zawierało informacje, które nie powinny być przekazywane osobom trzecim, należy poinformować o tym Komisję w terminie piętnastu dni roboczych od daty jego otrzymania. Jeżeli Komisja nie otrzyma w wyznaczonym terminie uzasadnionego wniosku, wówczas uzna to za wyrażenie zgody na publikację pełnej treści niniejszego pisma w języku oryginału na stronie internetowej: http://ec.europa.eu/community_law/state_aids/state_aids_texts_pl.htm. Wniosek taki należy wysłać listem poleconym lub faksem na adres Rejestru pomocy państwa w Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji Komisji Europejskiej: Proszę przyjąć wyrazy szacunku. European Commission Directorate-General for Competition Directorate for State Aid State Aid Greffe B - 1049 Brussels Faks: +32 2 296 12 42 w imieniu Komisji Neelie KROES Członek Komisji 12