Wydatki na ochronę zdrowia doc. dr Zofia Skrzypczak Podyplomowe Studia Menadżerskie Zarządzanie w podmiotach leczniczych w dobie przekształceń własnościowych Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego Człowiek najlepsza inwestycja 1
Struktura prezentacji Wydatki na ochronę zdrowia w krajach europejskich Wydatki na ochronę zdrowia w Polsce ujęcie makroekonomiczne Wydatki gospodarstw domowych na ochronę zdrowia w Polsce ujęcie mikroekonomiczne 2
Wydatki na ochronę zdrowia w krajach europejskich 3
Wydatki na ochronę zdrowia w krajach OECD (w USD, wg PPP) 6000 5500 5000 4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Austria Belgium Czech Republic Denmark Estonia Finland France Germany Greece Hungary Ireland Italy Luxembourg Netherlands Norw ay Poland Portugal Slovak Republic Slovenia Spain Sw eden Sw itzerland United Kingdom 4
Wydatki na ochronę zdrowia per capita (w USD, wg PPP) W okresie 2005 2009 w zdecydowanej większości europejskich krajów OECD wydatki na ochronę zdrowia per capita (wyrażone w USD, wg PPP) systematycznie rosły W latach 2009 2011 (światowy kryzys finansowy) widać już ogólną tendencję zahamowania ich wzrostu, a nawet spadku 5
Roczna stopa wzrostu wydatków na zdrowie i PKB per capita (1998 2008) 6
Wydatki na ochronę zdrowia a poziom PKB (tempa zmian) Kryzys gospodarczy przerwał długookresową tendencję wzrostu wydatków na ochronę zdrowia per capita w tempie wyprzedzającym tempo wzrostu PKB na 1 mieszkańca. Tę tendencję można było zaobserwować w latach 1998 2008 zarówno w krajach zamożniejszych, jak Luksemburg, Holandia czy Niemcy, jak i w krajach mniej zaawansowanych w rozwoju, jak Hiszpania, Portugalia, Czechy czy Polska. Jedynie w Norwegii i Estonii średnioroczna stopa wzrostu wydatków na zdrowie była w latach 1998 2008 niższa niż średnioroczna stopa wzrostu PKB 7
8
9
Relacja wydatków na ochronę zdrowia do PKB (%) 12 Austria Belgium 11 France Germ any 10 9 Luxem bourg Poland Denm ark Finland Greece 8 7 Ireland Italy Norw ay Portugal Spain 6 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Sw eden United Kingdom 10
Wydatki na ochronę zdrowia jako % PKB Wydatki na ochronę zdrowia, liczone jako procent PKB wykazywały w latach 2000 2009 tendencję wzrostową Wzrost relacji w roku 2009 już kryzysowym - wynikał często ze spadku poziomu dochodu narodowego w tym roku i z inercji wydatków na zdrowie. W roku 2010 relacja wydatków na ochronę zdrowia do PKB prawie we wszystkich europejskich krajach (także w Polsce) była niższa niż w roku 2009 w przypadku niektórych krajów były to znaczne spadki Tendencja spadkowa w większości krajów - utrzymała się i pogłębiła w 2011 roku; wyjątek stanowiły Niemcy, Wielka Brytania i Belgia 11
Udział wydatków publicznych w wydatkach na ochronę zdrowia (%) 95 90 85 80 75 70 65 60 55 50 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 Austria Belgium Czech Republic Denmark Estonia Finland France Germany Greece Hungary Ireland Italy Netherlands Norway Poland Portugal Slovak Republic Slovenia Spain Sweden Switzerland Turkey United Kingdom 12
Finansowanie publiczne ochrony zdrowia Rozpiętość udziału wydatków publicznych w wydatkach na ochronę zdrowia uległa w latach 2000 2011 ograniczeniu (z 55-90% do 60-85%); znaczący spadek udziału odnotowano w Czechach i na Słowacji, spadek na Węgrzech, w Niemczech, Szwecji; wzrost (o kilka pp. w Finlandii, Włoszech i Wielkiej Brytanii) W latach kryzysu gospodarczego udział wydatków publicznych w większości krajów bardziej zamożnych ustabilizował się lub minimalnie obniżył; znaczniejszy spadek odnotowano jedynie w Irlandii, na Węgrzech i Słowacji 13
Finansowanie ochrony zdrowia a model systemu OZ Publiczne - system Bismarcka obowiązkowe ubezpieczenia - system Beveridge a podatki Prywatne - gospodarstwa domowe - przedsiębiorstwa 14
Udział wydatków prywatnych w wydatkach na ochronę zdrowia (%) Bismarck - stara UE Bismarc - postsocjlistyczne Beveridge - stara UE 31 29 27 25 23 21 19 17 15 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 15
Wydatki na ochronę zdrowia w Polsce ujęcie makroekonomiczne 16
Narodowy Rachunek Zdrowia Podstawą Narodowego Rachunku Zdrowia (NRZ) jest międzynarodowa klasyfikacja wydatków na ochronę zdrowia (International Classification for Health Accounts ICHA), która umożliwia równoczesny podział wydatków według trzech kryteriów klasyfikacyjnych: 1) funkcji ochrony zdrowia, tj. funkcji dóbr i usług opieki zdrowotnej (ICHA HC), 2) dostawców usług i dóbr medycznych (ICHA HP), 3) źródeł finansowania, tj. płatników (ICHA HF) 17
Wydatki bieżące na ochronę zdrowia (wg NRZ,mln zł) 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Wydatki publiczne Wydatki prywatne 39501 42969 50017 60170 66764 66500 69224 18015 19089 20872 23224 25623 26274 28450 Razem 57516 62058 70889 83394 92387 92775 97673 Udział wydatków prywatnych 31,3% 30,8% 29,4% 27,8% 27,7% 28,3% 29,1% 18
Wydatki ogółem (bieżące i inwestycyjne) na ochronę zdrowia (wg NRZ, mln zł) 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Razem 61 100 65 731 75 665 89 270 98 975 98 845 104 997 Relacja wydatków na zdrowie do PKB (%) 6,2 6,2 6,4 7,0 7,4 7,0 6,9 19
Wydatki na ochronę zdrowia w Polsce (w mln zł) 20
Wydatki prywatne na zdrowie w Polsce Sposób liczenia wydatków gospodarstw domowych: wykorzystanie w NRZ badań budżetów gospodarstw domowych możliwość wykorzystania elementu podziału ostatecznego PNB: spożycia indywidualnego (z dochodów osobistych) w pozycji rodzajowej zdrowie 21
Wydatki gospodarstw domowych na ochronę zdrowia w Polsce w latach 1995 2011 (mln PLN) 45000 40000 35000 30000 25000 20000 15000 10000 5000 0 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 wydatki prywatne (z dochodów osobistych) wydatki prywatne (na podstawie BBGD) 22
Wydatki gospodarstw domowych na ochronę zdrowia w Polsce ujęcie mikroekonomiczne 23
Wydatki gospodarstw domowych na zakup leków BBGD jako źródło informacji o wydatkach na dobra i usługi konsumpcyjne struktura wydatków konsumpcyjnych struktura wydatków na zdrowie: - artykuły medyczno farmaceutyczne, urządzenia i sprzęt medyczny (wśród nich wyodrębnione są leki) - usługi ambulatoryjne - usługi szpitalne i sanatoryjne 24
Badania budżetów gospodarstw domowych jako źródło informacji o wydatkach na ochronę zdrowia Wśród uczestników GUS-owskiego panelu gospodarstw domowych wyodrębniono początkowo sześć grup: gospodarstwa domowe pracowników, gospodarstwa domowe pracowników użytkujących gospodarstwo rolne (do 2005 roku), gospodarstwa domowe rolników, gospodarstwa domowe pracujących na własny rachunek, gospodarstwa domowe emerytów i rencistów (od roku 1997 analizowano także oddzielne zachowania rynkowe emerytów oraz rencistów), gospodarstwa domowe utrzymujących się z niezarobkowych źródeł (do 2000 roku) 25
Miesięczne wydatki na ochronę zdrowia na 1 osobę (zł) 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Ogółem Rolnicy Em eryci i renciści: Renciści Pracow nicy Pracujący na w łasny rachunek Em eryci 26
Udział miesięcznych wydatków na zdrowie w wydatkach ogółem (%) 9 8 7 6 5 4 3 2 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Ogółem Pracow nicy Rolnicy Pracujący na w łasny rachunek Em eryci i renciści: 27
Struktura wydatków na zdrowie artykuły medyczno farmaceutyczne, urządzenia i sprzęt medyczny (wśród nich wyodrębnione są leki), usługi ambulatoryjne i medycyny niekonwencjonalnej usługi szpitalne i sanatoryjne 28
Miesięczne wydatki na leki na 1 osobę (zł) 70 60 50 40 30 20 10 0 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Ogółem Pracow nicy Rolnicy Pracujący na w łasny rachunek Em eryci i renciści: 29
Udział miesięcznych wydatków na leki w wydatkach na zdrowie 80 75 70 65 60 55 50 45 40 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Ogółem Pracow nicy Rolnicy Pracujący na w łasny rachunek Em eryci i renciści 30
Przyczyny wzrostu wydatków na leki Demograficzne - starzenie się społeczeństwa Medyczne: - wzrost częstotliwości występowania chorób przewlekłych - rosnąca popularność samoleczenia - aktywna profilaktyka Ekonomiczne: - wzrost cen leków - ekspansywne działania marketingowe firm farmaceutycznych - decyzje państwa dotyczące refundacji leków 31
Dziękuję za uwagę skrzypczak@wz.uw.edu.pl 32