CENY ZAKUPU I DZIERŻAWY KWOTY MLECZNEJ W GOSPODARSTWACH KRAJÓW EUROPEJSKICH W LATACH

Transkrypt

1 FOLIA UNIVERSITATIS AGRICULTURAE STETINENSIS Folia Univ. Agric. Stetin. 2007, Oeconomica 256 (48), Bogusław GOŁĘBIOWSKI, Agata WÓJCIK CENY ZAKUPU I DZIERŻAWY KWOTY MLECZNEJ W GOSPODARSTWACH KRAJÓW EUROPEJSKICH W LATACH PURCHASE AND RENT MILK QUOTA PRICES IN EUROPEAN FARMS IN Katedra Zarządzania Przedsiębiorstwami, Akademia Rolnicza ul. Monte Cassino 16, Szczecin Abstract. Every European Union country come under milk quota system. Purchase and rent milk quota prices in European farms in are analyzed in this paper. Research includes dairy farms from Poland, Belgium, Denmark, Spain, Netherlands, Ireland, Luxembourg, Germany, Italy and United Kingdom. Słowa kluczowe: cena dzierżawy kwoty mlecznej, cena zakupu kwoty mlecznej. Key words: quota purchase price, quota rent price. WSTĘP Każdy producent mleka posiadający gospodarstwo rolne podlega systemowi kwotowania. Dostawca mleka musi posiadać indywidualną ilość referencyjną, ponieważ bez niej nie może wprowadzać mleka lub przetworów mlecznych do obrotu rynkowego. Jeżeli producent mleka nie posiada indywidualnej ilości referencyjnej lub jeżeli uważa, że posiada jej za mało, to może ją kupić lub wydzierżawić od innego producenta. Dzięki kwotowaniu kraje UE dążą do zapewnienia dostawcom zbytu na wyprodukowane mleko oraz do uzyskania za nie korzystnej ceny (Kwotowanie produkcji mleka 2006). Celem niniejszej pracy jest przedstawienie kształtowania się cen zakupu oraz dzierżawy kwoty mlecznej w wybranych państwach europejskich. MATERIAŁ I METODY Badaniami objęto gospodarstwa z Europy specjalizujące się w produkcji mleka. Do porównań wykorzystano ceny zakupu kwoty mlecznej oraz ceny dzierżawy kwoty mlecznej z gospodarstw z Polski, Belgii, Danii, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Luksemburga, Niemiec, Włoch oraz Wielkiej Brytanii. Do przeprowadzenia analizy wykorzystano dane z lat otrzymane z Europejskiego Stowarzyszenia Producentów Mleka (European Dairy Farmers). Za walutę do porównań cen przyjęto euro. Dane dotyczące Polski istnieją tylko dla roku 2005, ponieważ w latach 2003 i 2004 nie istniał jeszcze system kwot mlecznych w Polsce. System kwotowania produkcji mleka w Polsce prowadzi Agencja Rynku Rolnego. Największym średnim stadem charakteryzowała się (średnio 297 krów w gospodarstwie). Zdecydowanie najmniejsze stada krów posiadały gospodarstwa w Belgii (63),

2 118 B. Gołębiowski i A. Wójcik Hiszpanii (72) i Luksemburgu (72). Przeciętną wielkość stada krów w analizowanych gospodarstwach w badanych państwach, w latach , przedstawiono na rys Liczba krów Dania Luksemburg Rys. 1. Przeciętna wielkość stada krów w analizowanych gospodarstwach w badanych państwach w latach WYNIKI I DYSKUSJA Średnia cena zakupu kwoty mlecznej w państwach europejskich w latach oscylowała wokół wartości 0,70 euro kg 1. W roku 2003 było to 0,67 euro kg 1, w 2004 roku 0,70 euro kg 1, a w 2005 roku 0,72 euro kg 1. Przeciętną cenę zakupu kwoty mlecznej w wybranych krajach europejskich w latach przedstawiono na rys. 2. [euro kg -1 ] 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 Dania Luksemburg Rys. 2. Przeciętna cena zakupu kwoty mlecznej w wybranych krajach europejskich w latach Najwyższą cenę zakupu kwoty mlecznej w zbiorze analizowanych danych w 2003 r. odnotowano w gospodarstwach holenderskich (2,00 euro kg 1 ) i była to cena maksymalna

3 Ceny zakupu i dzierżawy kwoty mlecznej w latach ; najniższą cenę odnotowano w Wielkiej Brytanii 0,01 euro kg 1 (cena minimalna w trzech badanych latach). W roku 2004 najwyższą ceną zakupu charakteryzowały się gospodarstwa z Holandii (2,03 euro kg 1 ), a najniższą z Niemiec i Wielkiej Brytanii (0,20 euro kg 1 ). Najwyższa cena zakupu w 2005 r. kształtowała się na poziomie 2,31 euro kg 1 (), przy cenie najniższej w Wielkiej Brytanii wynoszącej 0,06 euro kg 1. Średnie ceny zakupu kwoty mlecznej różniły się od średniej arytmetycznej o 0,55 euro kg 1. W roku 2003 różnica ta wynosiła 0,54 euro kg 1, natomiast w latach 2004 i ,59 euro kg 1. Różnica między największą i najmniejszą ceną zakupu kwoty mlecznej w latach wyniosła 1,99 euro kg 1. Był to również obszar zmienności dla roku W roku 2004 obszar zmienności wyniósł 1,60 euro kg 1, natomiast w 2005 r. 1,74 euro kg 1. W Belgii z roku na rok obserwowano dynamiczny wzrost ceny zakupu kwoty mlecznej (z 0,46 euro kg 1 w 2003 r. do 1,31 euro kg 1 w 2005 r.). Dania,, oraz Luksemburg charakteryzowały się niewielkimi wahaniami cen w poszczególnych latach. W Hiszpanii i w Niemczech średnie ceny utrzymywały się na podobnym poziomie. W Wielkiej Brytanii nastąpił spadek ceny (0,27 euro kg 1 w 2003 r. w stosunku do 0,06 euro kg 1 w roku 2005), natomiast we Włoszech cena wzrosła z 0,49 euro kg 1 do 0,63 euro kg 1. System kwotowania produkcji mleka w Polsce istnieje od 2005 r. w tym roku średnia cena zakupu kwoty mlecznej w Polsce kształtowała się na poziomie 0,25 euro kg 1. Średnia cena dzierżawy kwoty mlecznej w państwach europejskich w latach oscylowała wokół wartości 0,09 euro kg 1. W poszczególnych latach kształtowała się również na poziomie 0,09 euro kg 1. Przeciętną cenę dzierżawy kwoty mlecznej w wybranych krajach europejskich w latach przedstawiono na rys. 3. [euro kg -1 ] 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 Dania Luksemburg Rys. 3. Przeciętna cena dzierżawy kwoty mlecznej w wybranych krajach europejskich w latach Najwyższą cenę dzierżawy w zbiorze analizowanych danych w 2003 r. odnotowano w gospodarstwie belgijskim (1,00 euro kg 1 ) była to cena maksymalna w latach , najniższą zaś (0,01 euro kg 1 ) w Hiszpanii, Luksemburgu i we Włoszech (cena minimalna w trzech badanych latach). W roku 2004 najwyższą ceną dzierżawy charakteryzowało się

4 120 B. Gołębiowski i A. Wójcik gospodarstwo z Holandii (0,36 euro kg 1 ), a najniższą z Irlandii i Włoch (0,04 euro kg 1 ). Najwyższa cena w 2005 r. kształtowała się na poziomie 0,29 euro kg 1 (), przy cenie najniższej wynoszącej 0,01 euro kg 1 w Wielkiej Brytanii. Średnie ceny dzierżawy kwoty mlecznej różniły się od średniej arytmetycznej o 0,05 euro kg 1. W roku 2003 różnica ta wynosiła 0,04 euro kg 1, natomiast w roku 2004 i w roku ,06 euro kg 1. Różnica między największą i najmniejszą ceną dzierżawy kwoty mlecznej w latach wyniosła 0,99 euro kg 1. Był to również obszar zmienności dla roku W roku 2004 obszar zmienności wyniósł 0,32 euro kg 1, natomiast w 2005 r. 0,28 euro kg 1., Dania i charakteryzowały się znacznymi wahaniami cen dzierżawy w poszczególnych latach, przy niewielkich wahaniach w Hiszpanii i Luksemburgu. Przez trzy kolejne lata w Irlandii cena dzierżawy nie zmieniła się i kształtowała na poziomie 0,04 euro kg 1. W Niemczech nastąpił spadek cen z 0,10 euro kg 1 w 2003 r. do 0,06 euro kg 1 w roku W Wielkiej Brytanii zaobserwowano dynamiczny spadek cen (z 0,10 euro kg 1 do 0,01 euro kg 1 ), natomiast we Włoszech niewielki wzrost z 0,07 euro kg 1 w 2003 i 2004 r. do 0,09 euro kg 1 w roku Przeciętna cena dzierżawy kwoty mlecznej w Polsce wyniosła 0,06 euro kg 1. CENY ZAKUPU ORAZ DZIERŻAWY KWOTY MLECZNEJ W WYBRANYCH GOSPODARSTWACH PAŃSTW EUROPEJSKICH W niniejszym podrozdziale przedstawiono ceny zakupu i dzierżawy kwoty mlecznej w wybranych gospodarstwach. Średnia cena zakupu kwoty mlecznej w wybranych gospodarstwach państw europejskich w latach oscylowała wokół wartości 0,64 euro kg 1. W roku 2003 było to 0,60 euro kg 1, w 2004 r. 0,66 euro kg 1, a w 2005 r. 0,65 euro kg 1. Przeciętną cenę zakupu kwoty mlecznej w wybranych gospodarstwach krajów europejskich w latach przedstawiono na rys. 4. [euro kg 1 ] 2,0 1,8 1,6 1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 Rys. 4. Przeciętna cena zakupu kwoty mlecznej w wybranych gospodarstwach krajów europejskich w latach

5 Ceny zakupu i dzierżawy kwoty mlecznej Najwyższą cenę zakupu kwoty mlecznej w zbiorze analizowanych danych w 2003 r. odnotowano w gospodarstwach holenderskich (2,00 euro kg 1 ) była to cena maksymalna w latach , najniższą zaś w Wielkiej Brytanii 0,04 euro kg 1 (cena minimalna w trzech badanych latach). W roku 2004 najwyższą ceną zakupu charakteryzowało się gospodarstwo z Holandii (1,90 euro kg 1 ), a najniższą z Wielkiej Brytanii (0,20 euro kg 1 ). Najwyższa cena zakupu w 2005 r. kształtowała się na poziomie 1,84 euro kg 1 w Holandii, przy cenie najniższej 0,06 euro kg 1 w Wielkiej Brytanii. Średnia cena dzierżawy kwoty mlecznej w wybranych gospodarstwach państw europejskich w latach oscylowała wokół wartości 0,09 euro kg 1. W poszczególnych latach kształtowała się ona na poziomie 0,09, 0,10 i 0,08 euro kg 1. Przeciętną cenę dzierżawy kwoty mlecznej w wybranych gospodarstwach krajów europejskich w latach przedstawiono na rys. 5. [euro kg 1 ] 0,25 0,20 0,15 0,10 0,05 0,00 Rys. 5. Przeciętna cena dzierżawy kwoty mlecznej w wybranych gospodarstwach krajów europejskich w latach Najwyższą cenę dzierżawy kwoty mlecznej w zbiorze analizowanych danych w 2003 r. odnotowano w gospodarstwie belgijskim (1,00 euro kg 1 ) była to cena maksymalna w latach , najniższą zaś w Hiszpanii, Irlandii i we Włoszech 0,04 euro kg 1. W roku 2004 najwyższą ceną dzierżawy charakteryzowało się gospodarstwo z Holandii (0,32 euro kg 1 ), a najniższą z Irlandii i Włoch (0,04 euro kg 1 ). Najwyższa cena zakupu w 2005 r. kształtowała się na poziomie 0,27 euro kg 1 (w Belgii), przy cenie najniższej wynoszącej 0,01 euro kg 1 w Wielkiej Brytanii (cena minimalna w trzech badanych latach). WNIOSKI Z przeprowadzonej analizy wynika, że w latach najwyższa była cena zakupu kwoty mlecznej w Holandii, natomiast najniższa w Niemczech i Wielkiej Brytanii. W Belgii i we Włoszech zaobserwowano wzrost cen w poszczególnych latach. Spadek cen zakupu wystąpił w Niemczech.

6 122 B. Gołębiowski i A. Wójcik Gospodarstwa holenderskie i belgijskie charakteryzowały się najwyższą ceną dzierżawy kwoty mlecznej. Stosunkowo niskie ceny dzierżawy kwoty mlecznej odnotowano w Hiszpanii, Irlandii, Luksemburgu, Wielkiej Brytanii i we Włoszech. We Włoszech i Luksemburgu cena dzierżawy wzrastała z roku na rok, natomiast w Niemczech i Wielkiej Brytanii cena ta była coraz mniejsza w kolejnych latach. na tle innych państw europejskich charakteryzuje się stosunkowo niskimi cenami 0,25 euro kg 1 w przypadku zakupu i 0,06 euro kg 1 w przypadku dzierżawy kwoty mlecznej. PIŚMIENNICTWO EDF Report European Dairy Farmers, Institute of Farm Economics and Rural Studies, Federal Agricultural Research Cenrte (FAL). EDF Report European Dairy Farmers, Institute of Farm Economics and Rural Studies, Federal Agricultural Research Cenrte (FAL). EDF Report European Dairy Farmers, Institute of Farm Economics and Rural Studies, Federal Agricultural Research Cenrte (FAL). Kwotowanie produkcji mleka. Biul. Infor. ARR wrzesień 2006.