Podstawy prawa administracyjnego (PPA) - kodeks i postępowanie - Kontrola rozstrzygnięć administracyjnych (nadzwyczajna) Zestaw 10
Przedmiot 1 2 3 4 5 6 Wprowadzenie Środki prawne kontroli nadzwyczajnej Wznowienie postępowania Uchylenie lub zmiana decyzji Nieważność decyzji Wygaśnięcie decyzji 2
Wprowadzenie Kodeks postępowania administracyjnego zawiera system środków prawnych, służących kontroli (weryfikacji) ostatecznych rozstrzygnięć administracyjnych są to nadzwyczajne środki prawne. Zastosowanie nadzwyczajnych środków prawnych kontroli ma na celu eliminowanie z obrotu prawnego rozstrzygnięć administracyjnych, które są wadliwe, a w przypadku których wyczerpany został administracyjny tok instancyjny (decyzje ostateczne). Rozstrzygnięcia, które zapadają w wyniku weryfikacji decyzji ostatecznych są również decyzjami administracyjnymi. Są to decyzje wydane w I instancji. 3
Kontrola rozstrzygnięć administracyjnych 4
Wznowienie postępowania [1/3] Kontroli merytorycznej i formalnej decyzji administracyjnych służy postępowanie odwoławcze. Nie zawsze jednak gwarantuje to skuteczne zapobieganie wadom postępowania, które mogą również pojawić się w toku postępowania odwoławczego. Dlatego, w sytuacji, gdy w toku postępowania poprzedzającego wydanie decyzji ostatecznej wystąpiły poważne wady, postępowanie wznawia się. Wznowienie postępowania polega na ponownym rozpatrzeniu sprawy zakończonej decyzją ostateczną. Celem jest sprawdzenie, czy określona wada wpłynęła na treść decyzji (katalog wad określa kpa). 5
Wznowienie postępowania przesłanki wznowienia i wyjątki [2/3] Fałszywe dowody, będące podstawą rozstrzygnięcia sprawy Decyzja wydana w wyniku przestępstwa Decyzja wydana przez pracownika / organ, który podlegał wyłączeniu Nie uchyla się decyzji, jeżeli od dnia ogłoszenia / doręczenia decyzji upłynęło 10 lat Brak udziału strony w postępowaniu (bez jej winy) Nowe okoliczności i dowody, wcześniej nieznane (istotne dla sprawy) Brak stanowiska innego organu (wymaganego prawem) Inne rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego (organ lub sąd) niż przyjęte przy wydaniu decyzji Oparcie decyzji na innej decyzji lub orzeczeniu sądu, później uchylonym lub zmienionym Wydanie przez sąd orzeczenia stwierdzającego naruszenie zasady równego traktowania Niezgodność aktu normatywnego z prawem (orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego) od dnia ogłoszenia / doręczenia decyzji upłynęło 5 lat (albo, gdy) w wyniku postępowania mogłaby zapaść wyłącznie decyzja taka sama jak obecna 6
Etap wstępny Postępowanie wznowieniowe [3/3] Etap właściwy Żądanie strony lub powzięcie przez organ informacji o zaistnieniu przesłanek wznowienia do postępowania Działanie organu Badanie formalnej dopuszczalności postępowania wznowieniowego POSTANOWIENIE o wznowieniu postępowania POSTANOWIENIE o odmowie wznowienia postępowania Działanie organu Badanie zaistnienia okoliczności wznowienia, w tym przesłanek niezaistnienia przesłanek negatywnych Rozstrzygnięcie DECYZJA Badanie: (1) Czy żądanie pochodzi od strony lub innego podmiotu uprawnionego? (2) Czy zachowano termin do wniesienia żądania? (3) Czy żądający wskazał przesłanki wznowienia postępowania? Decyzja o odmowie uchylenia dotychczasowej decyzji (brak podstaw jej wzruszenia) Decyzja o uchyleniu dotychczasowej decyzji i decyzja orzekająca co do istoty sprawy Decyzja wskazująca na wydanie dotychczasowej decyzji z naruszeniem prawa i wskazanie powodów, dla których nie można jej uchylić (z uwagi na upływ czasu art. 151 2 kpa)
Zmiana lub uchylenie decyzji [1/2] Instytucja zmiany lub uchylenia dotyczy ostatecznej decyzji administracyjnej. Uchylenie oraz zmiana decyzji zachodzą w oparciu o nową decyzję (zmieniającą lub uchylającą), od której przysługuje odwołanie a następnie skarga do sądu administracyjnego. Zmiana i uchylenie to nadzwyczajne środki prawne umożliwiające zmianę decyzji także w sytuacji, gdy zmieniane lub uchylane decyzje nie zostały dotknięte żadnymi wadami. Służą one zatem innym celom niż eliminowanie z obrotu decyzji wadliwych. Możliwość wzruszenia decyzji w trybie art. 154 kpa uzależniona jest od wykazania, iż za wyeliminowaniem decyzji ostatecznej z obrotu prawnego przemawia interes społeczny lub słuszny interes strony, a więc przesłanki niezależne od prawnej poprawności decyzji ostatecznej (Wyrok NSA z 10.11.2000 r., III SAB 91/99). 8
Zmiana lub uchylenie [2/2] Charakter decyzji i przesłanki zmiany lub uchylenia Organ Czas Na mocy której strona nie nabyła prawa Jeżeli przemawia za tym: (1) interes społeczny lub (2) słuszny interes strony Organ, który wydał decyzję DECYZJA (os stateczna) Na mocy której strona nabyła prawo Z zastrzeżeniem dopełnienia czynności Każda decyzja Jeżeli: (1) strona zgadza się, (2) nie sprzeciwiają się temu przepisy szczególne i (3) przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony Jeżeli strona nie dopełniła wymaganych czynności w wyznaczonym terminie Jeżeli w inny sposób nie można: (1) usunąć stanu zagrażającego życiu lub zdrowiu ludzkiemu, (2) zapobiec poważnym szkodom dla gospodarki, lub (3) interesów państwa Organ, który wydał decyzję Organ, który wydał decyzję Minister Wojewoda(decyzje wydawane przez JST w zakresie zadań zleconych) W każdym czasie Po upływie terminu W każdym czasie nia lub zmiany decyzji DECYZJA w sprawie uchyle
Nieważność decyzji administracyjnej [1/3] Instytucja stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej znajduje zastosowanie w przypadku najpoważniejszych wad, dotykających wydanego rozstrzygnięcia. Wady uzasadniające stwierdzenie nieważności mogą mieć charakter formalny, jak i merytoryczny dotyczący zastosowania prawa materialnego. Charakterystyczne jest to, że nie jest możliwe ich usunięcie poprzez ponowne przeprowadzenie postępowania. Stwierdzenie nieważności ma na celu eliminację z obrotu prawnego decyzji obarczonych najpoważniejszymi wadami. Stwierdzenie nieważności dotyczyć może zarówno decyzji ostatecznych (najczęściej), jak i nieostatecznych. 10
Nieważność decyzji przesłanki i wyjątki [2/3] Nie stwierdza się nieważności decyzji, jeżeli Wydana z naruszeniem właściwości (miejscowej lub rzeczowej) / / 10 lat Brak podstawy prawnej do wydania decyzji Wydana z rażącym naruszeniem prawa Dotyczy sprawy uprzednio rozstrzygniętej inną decyzją Skierowana do osoby nie będącej stroną od dnia ogłoszenia / doręczenia decyzji upłynęło 10 lat (albo) decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne Trwała niewykonalność w dniu wydania W razie wykonania wywoływałaby czyn zagrożony karą Zawiera wadę powodującą nieważność z mocy prawa / / 10 lat 11
Stwierdzenie nieważności decyzji [3/3] Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności wszczyna się z urzędu lub na wniosek (strony, innego uprawnionego podmiotu). Wstrzymanie wykonania, jeżeli zachodzi prawdopodobieństwo nieważności (z urzędu lub na wniosek strony postanowieniem). Organem właściwym jest: organ wyższego stopnia minister samorządowe kolegium odwoławcze Jeżeli decyzję wydał ten organ Rozstrzygnięcie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji polega na wydaniu decyzji, w której organ: Odmawia wszczęcia postępowania Odmawia stwierdzenia nieważności Stwierdza nieważność Stwierdza wydane decyzji z naruszeniem prawa i wskazuje okoliczności, z powodu których nie stwierdza się nieważności decyzji (wskazane wcześniej wyjątki upływ czasu, nieodwracalność skutków) 12
Wygaśnięcie decyzji [1/2] Kodeks postępowania administracyjnego przewiduje również instytucję wygaśnięcia decyzji. Wygaśnięcie decyzji stanowi szczególną formę utraty mocy obowiązującej decyzji ostatecznej. Zachodzi po wystąpieniu określonych w kodeksie postępowania administracyjnego przesłanek. Rozstrzygnięcie w sprawie stwierdzenia wygaśnięcia decyzji następuje w formie decyzji administracyjnej, jest to: decyzja stwierdzająca wygaśnięcie innej decyzji. 13
Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji [2/2] Właściwość: Działanie organu Rozstrzygnięcie Organ administracji, który wydał decyzję w I instancji Przesłanki: DECYZJA stwierdzająca wygaśnięcie decyzji Decyzja stała się bezprzedmiotowa, a stwierdzenie wygaśnięcia: (1) nakazuje przepis prawa, (2) leży w interesie społecznym, (3) leży w interesie strony. Decyzja została wydana z zastrzeżeniem dopełnienia przez stronę warunku, a strona go nie dopełniła