HISTORIA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ Marta Statkiewicz Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Uniwersytet Wrocławski
1944
1948
9 maj 1950
1951
27 maj 1952
1957
1960
1965
1974
1986
1992
Ustanowienie Unii -dawny art. 1 TUE Cele Unii -dawny art. 2 TUE Jednolite ramy instytucjonalne -dawny art. 3 TUE Zasady demokracji, prawa podstawowe i tożsamość narodowa państw -dawny art. 6 TUE I FILAR II FILAR III FILAR Europejska Wspólnota Węgla i Stali (do 23.07.2002) Europejska Wspólnota Gospodarcza Euratom Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa współpraca międzyrządowa Współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych współpraca międzyrządowa Wzmocniona współpraca dawny art. 43-45 TUE Rewizja Traktatów -dawny art. 48 TUE Przyjęcie nowego państwa dawny art. 49 TUE
1. Zmiana z organizacji o charakterze ekonomicznym na organizację o charakterze polityczno-ekonomicznym 6. Utworzenie zasady pomocniczości 2. Wprowadzenie procedury współdecydowania 5. Wprowadzenie instytucji obywatelstwa Unii 3. Wprowadzenie unii monetarnej 4. Zapewnienie społecznego wymiaru Unii Europejskiej
1997
2004
ROZSZERZENIA
PAŃSTWA POSIADAJĄCE STATUS PAŃSTW KANDYDUJĄCYCH POTENCJALNI KANDYDACI I. TURCJA II. ISLANDIA III. MACEDONIA IV. CZARNGÓRA V. SERBIA I. ALBANIA II. BOŚNIA I HERCEGOWINA III. KOSOWO
UNIA EUROPEJSKA JAKO ORGANIZACJA MIĘDZYNARODOWA
ORGANIZACJA MIĘDZYNARODOWA celowy związek państw utworzony na podstawie zawartej pomiędzy nimi umowy międzynarodowej (mającej charakter statutu organizacji) i wyposażony w system stałych organów rządowe pozarządowe wszechstronne wyspecjalizowane powszechne regionalne otwarte półotwarte zamknięte
KRYTERIA PODMIOTOWOSCI W PRAWIE MIEDZYNARODOWYM PUBLICZNYM I. Ius tractatuum (ius contrahendi)- zdolność do zawierania umów międzynarodowych II. Ius legationis zdolność do utrzymywania relacji dyplomatycznych III. Ius standi zdolność do występowania z roszczeniami międzynarodowymi i ponoszenia odpowiedzialności międzynarodowej
UE JAKO ORGANIZACJA MIEDZYNARODOWA art. 47 TUE Unia ma osobowosc prawną I. Ius tractatuum (ius contrahendi)- TAK min. art. 3 ust.2 oraz 216 ust.1 TFUE II. Ius legationis TAK min. Europejska Służba Działań Zewnętrznych III. Ius standi TAK + art. 335 TFUE
ORGANIZACJA PONADNARODOWA
UE JAKO ORGANIZACJA PONADNARODOWA organizacja, na rzecz której państwa członkowskie przeniosły wykonywanie części swoich praw suwerennych I. prawo do stanowienia aktów prawnych wiążących zarówno dla państw członkowskich, jak i osób fizycznych i prawnych (bezpośrednia skutecznosc, prymat, decyzje podejmowane wiekszoscią głosów mimo pojawienia się sprzeciwu) II. III. autonomia sądowa wszelkie spory dotyczące stosowania i wykładni prawa organizacji mogą być rozstrzygane wyłącznie przed specjalnym organem sądowym organizacji autonomia finansowa organizacja posiada wlasne źródło dochodu oprócz składek członkowskich
UE JAKO KONFEDERACJA? CECHY KONFEDERACJI powołanie w drodze umowy międzynarodowej pomiędzy zainteresowanymi państwami traktaty założycielskie + traktaty reformujące UNIA EUROPEJSKA występowanie części składowych jako samodzielnych podmiotów na arenie międzynarodowej państwa członkowskie UE jako podmiot PMP! podział kompetencji między państwa a konfederację polegajacy na przekazaniu ściśle wyodrębnionych kompetencji na rzecz konfederacji, przy zachowaniu większości w gestii państw teoretyczna możliwosc opuszczenia konfederacji przez państwa składowe I. kompetencje wyłączne UE II. kompetencje dzielone III. działania koordynujące, uzupełniająe i wspierajace działania państw członkowskich art. 50 TUE możliwosc wystąpienia z UE unijna struktura instytucjonalna niezależna od państw członkowskich!
ZJEDNOCZONA W RÓŻNORODNOŚCI
UE JAKO FEDERACJA? efekt spill over + - brak woli politycznej (elit politycznych jak i narodów europejskich) do kreacji wspólnego państwa brak wspólnej tożsamości europejskiej dalszy proces identyfikacji z własnym państwem niż z UE względy konstytucyjno-prawne: żadna z konstytucji państwa członkowskiego nie zezwala na całkowity i nieodwracalny transfer suwerennosci
ŹRÓDŁA PRAWA UNII
ŹRÓDŁA PAWA UE I. Prawo pierwotne Traktaty Akty o charakterze konstytucyjny Zasady ogólne prawa (Prawo zwyczajowe) II. III. Umowy międzynarodowe Unii Prawo wtórne Akty ustawodawcze Akty nieustawodawcze Inne akty (np. zalecenia, opinie, porozumienia międzynstytucjonalne, uchwały, deklaracje, programy działania) brak formalnej hierarchii aktów
PRAWO PIERWOTNE Stanowione przez państwa członkowskie (oparte na ich wzajemnej zgodzie) Hierarchicznie wyższe w stosunku do prawa stanowionego przez instytucje Unii (prawo stanowione przez instytucje musi opierac się na normie kompetencyjnej zawartej w prawie pierwotnym podział kompetencji art. 2 TFUE i dalsze) Normy prawa pierwotnego mają pierwszeństwo w stosunku do: prawa pochodnego prawa krajowego państw członkowskich
PRAWO PIERWOTNE I. jest oparte na wspólnej zgodzie państw członkowskich II. III. może być zmienione przez PCz stanowi podstawę prawną działań instytucji Unii IV. ma pierwszeństwo w stosunku do prawa wtórnego i krajowego V. może określać prawa i obowiązki jednostek (posiadać bezpośredni skutek) VI. interpretuje je TSUE, ale nie może kontrolować jego legalności
PRAWO PIERWOTNE I. Traktaty (wraz z protokołami, aneksami, deklaracjami) + Karta Praw Podstawowych II. Akty konstytucyjne Rady lub Rady Europejskiej procedura organiczna np. Akt dotyczący wyborów przedstawicieli do Zgromadzenia w powszechnych wyborach bezpośrednich, dołączony do decyzji Rady 16/787 III. Ogólne zasady prawa służą wypełnieniu luk w prawie UE i zapewniają sprawiedliwą interpretację unijnych przepisów wynikają z tradycji prawnych PCz oraz z prawa międzynarodowego np. zasada pewności prawa, zasada nieretroaktywnego działania, zasada niedyskryminacji
UMOWY MIĘDZYNARODOWE UE niewymienione w art. 288 jako prawo pochodne specyficzne źródło ponieważ pozostałe akty prawa pochodnego muszą być w zgodzie z umowami zawartymi przez UE UE zawiera następczo umowy międzynarodowe w oparcie o upoważnienie traktatowe Zgodnie z art. 3 ust. 2 TFUE Unia ma wyłączną kompetencję do zawierania umów międzynarodowych: w dziedzinach objętych kompetencjami wyłącznymi UE (np. w zakresie Wspólnej Polityki Handlowej) jeżeli ich zawarcie zostało przewidziane w akcie prawodawczym jest niezbędne do umożliwienia Unii wykonywania jej wewnętrznych kompetencji w zakresie, w jaki ich zawarcie może wpływać na wspólne zasady lub zmieniać ich zakres Pozostałe przepisy traktatowe także przyznają Unii kompetencję do zawierania umów w różnych dziedzinach art. 216 ust. 1 TFUE
PRAWO POCHODNE Akty ustawodawcze Akty nieustawodawcze (wykonawcze i delegowane) 1. ROZPORZĄDZENIE art. 288 akapit 2 TFUE 2. DYREKTYWA art. 288 akapit 3TFUE 3. DECYZJA art. 288 akapit 4 TFUE
PRAWO POCHODNE Akty ustawodawcze Akty nieustawodawcze (wykonawcze i delegowane) 1. ROZPORZĄDZENIE art. 288 akapit 2 TFUE jest aktem powszechnie obowiązującym i ma zastosowanie na terytorium wszystkich PCz nie może być zmienione ani uzupełnione; zastępuje prawo krajowe wprowadza jednolite prawo we wszystkich PCz tworzy prawa i obowiązki dla jednostek jest stosowane bezpośrednio 2. DYREKTYWA art. 288 akapit 3TFUE ma na celu harmonizację prawa w PCz wymaga transpozycji skierowana jest do PCz (nie może być skierowana do jednostek) 3. DECYZJA art. 288 akapit 4 TFUE jest aktem konkretno-indywidualnym instytucji Unii wiąże w całości tych do których jest skierowana (np. instytucja UE, państwo, jednostka) jeśli nie wskazuje adresata to wywołuje skutki w stosunku do wszystkich których może dotyczyc może nałożyc bezpośrenio skuteczne obowiązki na adresata, który nie a swobody co do sposobu jej wykonania