Europejski Trybunał Sprawiedliwości
|
|
- Ewa Muszyńska
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Europejski Trybunał Sprawiedliwości dr hab. Gertruda Uścińska Uniwersytet Warszawski Ekspert krajowy w programie tress (Training and reporting on European Social Security) dotyczącym implementacji przepisów wspólnotowych w zakresie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego Ekspert, kierownik grupy prawnej odpowiedzialnej za przygotowanie ustawodawstwa polskiego do stosowania prawa wspólnotowego Autor licznych publikacji i ekspertyz w kraju i za granicą z zakresu koordynacji 1
2 I. Podstawy prawne Europejski Trybunał Sprawiedliwości powstał na mocy Traktatu o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (TEWWiS) z 1951 r., jako organ sądowy tej Wspólnoty. Z czasem stał się organem orzekającym wszystkich Wspólnot Europejskich. Obecnie podstawy prawne jego funkcjonowania to: Traktat o ustanowieniu Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (TEWEA - Euroatom), Traktat o ustanowieniu Wspólnoty Europejskiej (TWE), Traktat o ustanowieniu Unii Europejskiej (TUE). Zasady funkcjonowania określa statut ETS i regulamin proceduralny. 2
3 Zadania i sposób funkcjonowania Zgodnie z art. 220 TWE zadaniem Trybunału jest zapewnienie poszanowania prawa w wykładni i stosowaniu Traktatu. Trybunał zapewnia jednolite stosowanie prawa wspólnotowego w państwach członkowskich oraz sprawuje kontrolę nad legalnością aktów wtórnego prawa wspólnotowego. Przyczynia się do rozwoju prawa wspólnotowego. 3
4 Zadania i sposób funkcjonowania Odgrywa istotną rolę w formułowaniu zasad ogólnych, które nie zostały wprost wyrażone w traktatach lub w prawie pochodnym, ale znalazły wyraz w orzecznictwie. ETS łączy funkcje m.in. Sądu Konstytucyjnego, Najwyższego i Międzynarodowego. 4
5 Sąd Konstytucyjny Sąd Konstytucyjny orzeka o zgodności z traktatami aktów prawnych Rady Unii Europejskiej i Komisji Europejskiej, aktów wydanych wspólnie przez Parlament Europejski i Radę Unii Europejskiej, aktów prawnych Parlamentu Europejskiego oraz aktów Europejskiego Banku Centralnego, które mają skutki prawne w stosunku do osób trzecich. 5
6 Sąd Najwyższy Sąd Najwyższy rozpatruje środki odwoławcze od wyroków Sądu Pierwszej Instancji (który został utworzony decyzją Rady Unii Europejskiej z 24 października 1988 r.) na podstawie art. 225 TWE, wprowadzonego przez Jednolity Akt Europejski. 6
7 Sąd Najwyższy Powodem jego utworzenia był zamiar odciążenia ETS od spraw mniejszej wagi, głównie pracowniczych dotyczących kwestii indywidualnych, a nie mających znaczenia ogólnego. Traktat Nicejski w znowelizowanym art. 220 TWE przyznał SN status autonomicznej instytucji wspólnotowej, Sąd Najwyższy posiada uprawnienia odwoławcze w stosunku do pewnej kategorii decyzji Komisji Europejskiej (np. decyzji w zakresie ochrony konkurencji, nakładającej na przedsiębiorstwa grzywny pieniężne). 7
8 Sąd Międzynarodowy Sąd Międzynarodowy rozpatruje spory między państwami członkowskimi wynikające ze stosowania prawa wspólnotowego, a także spory wynikające z realizacji traktatów. 8
9 Europejski Trybunał Sprawiedliwości Trybunał jest organem niezależnym od państw członkowskich oraz od pozostałych instytucji i organów Wspólnot. Działa wyłącznie w imieniu Wspólnot Europejskich oraz w interesie poszanowania prawa wspólnotowego. ETS jest organem ponadnarodowym (Sądem Wspólnoty), który nie jest hierarchicznie powiązany z sądami narodowymi (krajowymi). 9
10 Europejski Trybunał Sprawiedliwości Trybunał jest organem kolegialnym, a w jego skład wchodzą dwie kategorie członków: sędziowie (jeden sędzia z każdego państwa członkowskiego), rzecznicy generalni, których na podstawie art. 222 TWE jest ośmiu (ich liczba może być zwiększona). 10
11 Europejski Trybunał Sprawiedliwości Sędziowie orzekają w sprawach objętych jurysdykcją Trybunału w sposób bezstronny i sumienny, z zachowaniem tajemnicy obrad. Do zadań rzeczników generalnych należy przedstawienie, w sposób bezstronny i niezależny. Uzasadnionych wniosków w sprawach przedłożonych Trybunałowi. Ich funkcja polega na analizie orzeczeń Trybunału wydanych w sprawach zbliżonych do tej stanowiącej przedmiot danego postępowania i opracowania propozycji orzeczenia. 11
12 Europejski Trybunał Sprawiedliwości Sędziowie i rzecznicy generalni wybierani są za wspólnym porozumieniem rządów państw członkowskich spośród osób spełniających warunków do zajmowania najwyższych stanowisk sądowych lub będących pracownikami o powszechnie uznanej kompetencji. Powoływani są na okres 6 lat, ale co 3 lata następuje częściowe odnowienie składu sędziowskiego i rzeczników generalnych, na warunkach określonych w statucie Trybunału. 12
13 Europejski Trybunał Sprawiedliwości Rodzaje rozpatrywanych spraw ETS jest uprawniony do rozpatrywania ściśle określonych rodzajów spraw (skarg) w ramach jurysdykcji spornej oraz niespornej. W ramach jurysdykcji spornej ETS orzeka w sprawach: skarg przeciwko państwom członkowskim za naruszenie prawa wspólnotowego poprzez niewykonywanie zobowiązań wspólnotowych (art. 226 i 227 TWE), 13
14 Rodzaje rozpatrywanych spraw skarg przeciwko instytucjom wspólnotowym o stwierdzenie nieważności aktu prawa wspólnotowego (art. 230 TWE tzw. skarga o uchylenie aktu prawnego wydanego przez instytucję Wspólnot Europejskich), skarg przeciwko instytucjom wspólnotowym na ich bezczynność (art. 232 TWE), 14
15 Rodzaje rozpatrywanych spraw skarg przeciwko instytucjom wspólnotowym o odszkodowanie (art. 288 TWE tzw. skarga odszkodowawcza), sporów między funkcjonariuszami a Wspólnotą Europejską (art. 236 TWE tzw. spory pracownicze). 15
16 Europejski Trybunał Sprawiedliwości Rodzaje rozpatrywanych spraw W ramach jurysdykcji niespornej ETS orzeka w sprawach: zgodności umowy międzynarodowej, którą zamierza zawrzeć Wspólnota Europejska (art. 300 TWE), pytań prejudycjalnych kierowanych przez sądy krajowe (art. 234 TWE). 16
17 Europejski Trybunał Sprawiedliwości W związku ze stosowaniem wspólnotowych przepisów dotyczących koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego najistotniejsze znaczenie mają orzeczenia w sprawach skarg przeciwko państwu członkowskiemu za naruszenie prawa wspólnotowego poprzez niewykonanie zobowiązań wspólnotowych oraz w sprawach pytań prejudycjalnych, czyli tzw. orzeczeń wstępnych. 17
18 Naruszenie prawa przez niewykonywanie zobowiązań Podstawą prawną skargi na naruszenie prawa wspólnotowego poprzez niewykonywanie zobowiązań z niego wynikających jest art. 226 i art. 227 TWE. Art. 226 TWE upoważnia Komisję Europejską do wniesienia skargi do Trybunału Sprawiedliwości w przypadku, gdy uzna, że państwo członkowskie nie wykonuje zobowiązań traktatowych. Art. 227 TWE upoważnia każde państwo do wszczęcia postępowania sądowego przeciwko innemu państwu członkowskiemu, które jego zdaniem narusza przepisy traktatowe. Dotyczy to naruszenia przepisów traktatowych bezpośrednio, jak i pośrednio, czyli naruszenia prawa wtórnego i umów międzynarodowych. 18
19 Orzeczenia wstępne i ich skutki Państwo członkowskie jest zobowiązane zapewnić właściwe stosowanie prawa wspólnotowego w danym kraju. W szczególności obowiązek ten spoczywa na organach sądowych tych państw. Ustalona w art. 234 TWE procedura wydawania orzeczeń wstępnych ma na celu zapewnienie jednolitej interpretacji prawa wspólnotowego w państwach członkowskich. ETS nie jest organem wyższej instancji wobec sądów krajowych i nie sprawuje nad nimi nadzoru judykacyjnego. Oznacza to, że procedura wydawania orzeczeń wstępnych jest przejawem współpracy między sądami krajowymi a ETS. Jest to forma zasięgania opinii Trybunału. Orzeczenia wstępne stanowią ponad połowę wszystkich orzeczeń wydanych przez ETS. 19
20 Pytania wstępne Procedura zadawania pytań wstępnych nie jest procedurą sądową sensu stricto. W postępowaniu tym nie ma pozwu ani odpowiedzi na pozew. Gdyby w trakcie postępowania sądowego przed sądem krajowym pojawi się wątpliwość co do interpretacji (wykładni) prawa wspólnotowego lub jego ważności, a rozstrzygnięcie tych kwestii jest niezbędne do wydania orzeczenia przed sąd, może on, a niekiedy musi się zwrócić do Trybunału z pytaniem wstępnym. Przerywa się wtedy proces przed sądem krajowym i przedkłada się pytanie przed ETS. Zapytanie jest wpisane do rejestru, przydziela się mu numer procesowy, wyznacza izbę, sprawozdawcę i rzecznika generalnego. Pytanie jest tłumaczone na wszystkie języki państw członkowskich i opublikowane w Dzienniku Urzędowym. 20
21 Pytania wstępne Trybunał po przeprowadzeniu postępowania wydaje w odpowiedzi na zadane pytanie, tzw. orzeczenie wstępne, które wiąże sąd krajowy w danej sprawie. Z pytaniem wstępnym występuje do Trybunału wyłącznie sąd krajowy. Może to uczynić z własnej inicjatywy lub na wniosek strony. Nie jest dopuszczalne, aby z pytaniem wstępnym wystąpiła strona postępowania czy też organy niesądowe, np. organy administracyjne lub prawodawca państwa członkowskiego. Pytanie, aby było dopuszczone, musi być odpowiednio sformułowane. Najczęściej mają one taką treść: czy dany przepis prawa wspólnotowego (wskazanie przepisu) zezwala lub zakazuje (wskazanie co wynika z przepisu prawa krajowego i mającego zastosowanie w danej sprawie). Orzeczenia ETS, mimo że wiąże w danej sprawie, w rzeczywistości wywierają daleko większe skutki. 21
22 Zarówno sam Trybunał często powoływuje się na swoje wcześniejsze orzeczenia, sądy krajowe z kolei w swym orzecznictwie uwzględniają linię określoną przez ETS. W przypadku orzeczeń stwierdzających nieważność danego aktu lub przepisu wspólnotowego prawa pochodnego są one także wiążące w innych sprawach. Każde państwo członkowskie ma prawo uczestniczyć w postępowaniu przed ETS i przedstawić swoje stanowisko w danej sprawie. Kraje członkowskie korzystają z tej możliwości, bowiem często poruszane przed Trybunałem sprawy mają szerszy kontekst. 22
23 Dziękuję za uwagę 23
Trybunał Sprawiedliwości UE
mgr Ewa Bobin Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, UWr Trybunał Sprawiedliwości UE ZAGADNIENIA OGÓLNE TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ Po co
Spis treści. Wykaz literatury... XVII Przedmowa... XIX
Wykaz skrótów... XIII Wykaz literatury... XVII Przedmowa... XIX Rozdział I. Zagadnienia wprowadzające... 1 1. Prawo Unii Europejskiej jako akademicka dyscyplina prawa... 3 I. Rozwój autonomicznej dyscypliny
Wasze pytania. dotyczące Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
Wasze pytania dotyczące Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej DLACZEGO ISTNIEJE TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ (TSUE)? Budując Europę, państwa członkowskie (dzisiaj w liczbie 28) zawarły
Postępowanie o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym (art. 267 akapit 1 TFUE, )
Postępowanie o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym (art. 267 akapit 1 TFUE, ) Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej jest właściwy do orzekania w trybie prejudycjalnym: a) o wykładni Traktatów;
Reforma ustroju UE w latach Traktat nicejski
Reforma ustroju UE w latach 1996-2007. Traktat nicejski Katedra Studiów nad Procesami Integracyjnymi INPiSM UJ ul. Wenecja 2, 33-332 Kraków Aksjologia 1. Wzmocnienie procedury art. 7 ust. 1-6 TUE Etap
R E G U L U S. Zrzeszenie Związków Zawodowych Energetyków. zapytanie Zleceniodawcy INFORMACJA PRAWNA
Warszawa, dnia 14 lipca 2009 r. Przedmiot informacji: Zleceniodawca opinii: Podstawy faktyczne informacji: Uprawnienia organizacji związkowej do skierowania sprawy interpretacji przepisów do Sądu Najwyższego
TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ
TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ ul. Wenecja 2, 33-332 Kraków Struktura TSUE 1. Trybunał Sprawiedliwości 2. Sąd 3. Sądy wyspecjalizowane: Sąd ds. Służby Publicznej (spory między UE a jej pracownikami,
WŁADZA SĄDOWNICZA W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Organizacja wymiaru sprawiedliwości
W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Organizacja wymiaru sprawiedliwości Sądy są władzą odrębną i niezależną od innych władz. Sądy wydają wyroki w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej. Wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej
Test kwalifikacyjny z zakresu prawa unijnego i europejskiego
. Imię i nazwisko Test kwalifikacyjny z zakresu prawa unijnego i europejskiego 1. Zgodnie z Traktatami założycielskimi, od daty wejścia w życie Traktatu z Lizbony Unia Europejska: a) ma osobowość prawną
Trybunał Konstytucyjny Warszawa. W n i o s e k
Warszawa, dnia września 2008 r. Trybunał Konstytucyjny Warszawa W n i o s e k Na podstawie art. 122 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wnoszę o zbadanie zgodności z Konstytucją ustawy z dnia
TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY
Konstytucja wk 10 TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY Został ustanowiony nowelą konstytucyjną 26 marca 1982r Ustawa o TK została uchwalona 29 kwietnia 1985r TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY jest organem władzy sądowniczej, choć
SYSTEM OCHRONY PRAWNEJ UE TOMASZ DĄBROWSKI
SYSTEM OCHRONY PRAWNEJ UE TOMASZ DĄBROWSKI Grupa A: Skutek incydentalny w prawie UE. Grupa B: Odpowiedzialność odszkodowawcza państwa członkowskiego za naruszenie prawa UE Gdzie można dochodzić roszczeń?
Jan Barcz System ochrony prawnej w UE
Jan Barcz System ochrony prawnej w UE 1. Reforma sądów unijnych 2. Struktura sądów unijnych Spis treści 3. Zakres właściwości sądów unijnych 4. Jurysdykcja TS w sprawach spornych 4.1. Skargi o naruszenie
mgr Ewa Bobin Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, UWr Trybunał Sprawiedliwości UE
mgr Ewa Bobin Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, UWr Trybunał Sprawiedliwości UE Geneza Trybunał Sprawiedliwości utworzono 18 kwietnia 1951 r., na mocy
1. Ogólne zestawienie informacji o działalności Sądu nowe sprawy, sprawy zakończone, sprawy w toku ( ) 1
. Ogólne zestawienie informacji o działalności u nowe sprawy, sprawy zakończone, sprawy w toku (2005 2009) 200 000 800 600 400 200 0 Nowe sprawy Sprawy zakończone Sprawy w toku Nowe sprawy 469 432 522
C Statystyki sądowe Sądu Pierwszej Instancji
C Statystyki sądowe Sądu Pierwszej Instancji Ogólne zestawienie informacji o działalności Sądu Pierwszej Instancji 1. Nowe sprawy, sprawy zakończone, sprawy w toku (2000 2006) Nowe sprawy 2. Rodzaje postępowań
C Statystyki sądowe Sądu Pierwszej Instancji
C Statystyki sądowe Sądu Pierwszej Instancji Ogólne zestawienie informacji o działalności Sądu Pierwszej Instancji 1. Nowe sprawy, sprawy zakończone, sprawy w toku (2 27) Nowe sprawy 2. Rodzaje postępowań
System ochrony prawnej w Unii Europejskiej
System ochrony prawnej w Unii Europejskiej Joanna Siekiera Chair of International and European Law Centre d excellence Jean Monnet University of Wrocław, Poland 1. Karta Praw Podstawowych Charakter prawny
System instytucjonalny i prawny Unii Europejskiej. Autor: Justyna Maliszewska-Nienartowicz CZĘŚĆ I. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA UNII EUROPEJSKIEJ
System instytucjonalny i prawny Unii Europejskiej. Autor: Justyna Maliszewska-Nienartowicz CZĘŚĆ I. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA UNII EUROPEJSKIEJ ROZDZIAŁ 1. CHARAKTER PRAWNY UNII EUROPEJSKIEJ ROZDZIAŁ 2. OSOBOWOŚĆ
TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ
TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ ul. Wenecja 2, 33-332 Kraków Struktura TSUE 1. Trybunał Sprawiedliwości 2. Sąd 3. Sądy wyspecjalizowane: Sąd ds. Służby Publicznej (spory między UE a jej pracownikami,
Rola ETS w ochronie praw i wolności jednostki
Rola ETS w ochronie praw i wolności jednostki Metody integracji poprzez prawo: 1/ substytucja (inaczej unifikacja): wprowadzenie jednolitych materialnych norm wspólnotowych; całkowite ujednolicenie prawa
TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI
TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej jest jedną z siedmiu instytucji UE. W jego skład wchodzą trzy organy sądownicze: Trybunał Sprawiedliwości, Sąd i Sąd
P R AWO KO N S T Y T U C Y J N E. SEMESTR LETNI 2018/2019 mgr Anna Kuchciak
P R AWO KO N S T Y T U C Y J N E SEMESTR LETNI 2018/2019 mgr Anna Kuchciak SĄD NAJWYŻSZY art. 183 Konstytucji RP 1. Sąd Najwyższy sprawuje nadzór nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych w zakresie
SYSTEM OCHRONY PRAWNEJ UNII EUROPEJSKIEJ
SYSTEM OCHRONY PRAWNEJ UNII EUROPEJSKIEJ RODZAJE POSTĘPOWAŃ PRZED TSUE RODZAJE POSTĘPOWAŃ PRZED TSUE skargi przeciwko państwu członkowskiemu z tytułu uchybienia zobowiązaniom skarga o stwierdzenie nieważności
Spis treści. Część A. Testy. Wykaz skrótów Wykaz literatury Wykaz stron internetowych Przedmowa XIII XVII XIX XXI
Wykaz skrótów Wykaz literatury Wykaz stron internetowych Przedmowa XIII XVII XIX XXI Część A. Testy Test 1 1 Odpowiedzi do testu 1 113 Test 2 6 Odpowiedzi do testu 2 115 Test 3 10 Odpowiedzi do testu 3
Postępowanie w sprawie naruszenia Traktatów przeciwko państwom członkowskim (art TFUE)
Postępowanie w sprawie naruszenia Traktatów przeciwko państwom członkowskim (art. 258-260 TFUE) Postępowanie Komisji przeciwko państwu członkowskiemu art. 258 TFUE Postępowanie państwa członkowskiego przeciwko
Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz. [ ]
Art. 173 Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz. [ ] Art. 175 1. Wymiar sprawiedliwości w Rzeczpospolitej Polskiej sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sady administracyjne
Obsługa prawniczych baz danych
Obsługa prawniczych baz danych Rok akademicki 2018/2019 Zajęcia nr 3 EUR-Lex, CURIA, IBT mgr Maria Dymitruk maria.dymitruk@uwr.edu.pl Centrum Badań Problemów Prawnych i Ekonomicznych Komunikacji Elektronicznej
Skarga na bezczynność
Ewa Bobin Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, UWr Skarga na bezczynność ART. 265 I 266 TFUE Informacje ogólne Przepis art. 265 stanowi konieczne uzupełnienie
Spis treści: Wykaz skrótów Przedmowa (Artur Kuś)
Spis treści: Wykaz skrótów Przedmowa (Artur Kuś) Rozdział I. Geneza i rozwój procesów integracyjnych w Europie po II wojnie światowej (Tomasz Sieniow) ı2. PodłoŜe procesów integracyjnych w Europie po II
Władza sądownicza w Polsce. Sądy i trybunały
Władza sądownicza w Polsce Sądy i trybunały Charakterystyka władzy sądowniczej Władza sądownicza stanowi jeden z filarów władzy państwowej w ramach podziału władzy, lecz od pozostałych jest niezależna.
STUDIA PODYPLOMOWE PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM
Prof. UJ Dr hab. Nina Półtorak System ochrony prawnej w UE skargi kierowane do Trybunału Sprawiedliwości UE 20 stycznia 2018 r. STUDIA PODYPLOMOWE 2 RZECZNICY GENERALNI PRZY TRYBUNALE SPRAWIEDLIWOŚCI 3
Status Rzecznika Praw Obywatelskich
C 286 E/172 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 27.11.2009 uwzględniając art. 299 ust. 2 Traktatu WE, na mocy którego Rada skonsultowała się z Parlamentem (C6-0153/2008), uwzględniając art. 51 Regulaminu,
C Statystyki sądowe Sądu Pierwszej Instancji
C Sądu Pierwszej Instancji Ogólne zestawienie informacji o działalności Sądu Pierwszej Instancji 1. Nowe sprawy, sprawy zakończone, sprawy w toku(2004 2008) Nowe sprawy 2. Rodzaje postępowań (2004 2008)
Ustawa z dnia 8 października 2010 r. o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem
1 Ustawa z dnia 8 października 2010 r. o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem (Dz. U. Nr 213, poz. 1395) Rozdział 1 Przepisy ogólne Art. 1. Ustawa określa zasady
Spis treści Rozdział I. Geneza, rozwój i model sądownictwa administracyjnego w Polsce
Przedmowa... V Wykaz skrótów... XIII Rozdział I. Geneza, rozwój i model sądownictwa administracyjnego w Polsce... 1 1. Początki sądowej kontroli administracji na ziemiach polskich... 6 2. Najwyższy Trybunał
REGULAMINY WEWNĘTRZNE
23.4.2010 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 103/1 II (Akty o charakterze nieustawodawczym) REGULAMINY WEWNĘTRZNE REGULAMIN TRYBUNAŁU OBRACHUNKOWEGO UNII EUROPEJSKIEJ SPIS TREŚCI ROZDZIAŁ I: Artykuł
STUDIA PODYPLOMOWE PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM
1 1 2 System ochrony prawnej w UE skargi kierowane do Trybunału Sprawiedliwości UE Prof. UJ Dr hab. Nina Półtorak 20 stycznia 2018 r. 2 3 4 RZECZNICY GENERALNI PRZY TRYBUNALE SPRAWIEDLIWOŚCI 5 6 SĄD -
1. Ogólne zestawienie informacji o działalności Sądu nowe sprawy, sprawy zakończone, sprawy w toku ( ) (1) (2)
1. Ogólne zestawienie informacji o działalności Sądu nowe sprawy, sprawy zakończone, sprawy w toku (27 211) (1) (2) 1 4 1 2 1 8 6 4 2 27 28 29 21 211 Nowe sprawy Sprawy zakończone Sprawy w toku 27 28 29
Postanowienie z dnia 28 kwietnia 2010 r., III CZP 3/10
Postanowienie z dnia 28 kwietnia 2010 r., III CZP 3/10 1. W sprawie o rozstrzygnięcie kolizji ustawy z prawem unijnym, wymagającej wykładni tego prawa, wyłącznie właściwy jest Trybunał Sprawiedliwości
Trybunał Sprawiedliwości
Trybunał Sprawiedliwości Skład, właściwość i procedury Dążąc do zbudowania zjednoczonej Europy, państwa członkowskie (obecnie w liczbie 28) zawarły traktaty ustanawiające najpierw Wspólnoty Europejskie,
Statystyki sądowe. 1. Nowe sprawy, sprawy zakończone, sprawy w toku ( )
C Statystyki u Ogólne zestawienie informacji o działalności u 1. Nowe sprawy, sprawy zakończone, sprawy w toku (2007 2011) Nowe sprawy 2. Rodzaje postępowań (2007 2011) 3. Rodzaje skarg (2007 2011) 4.
Procedura związana z udziałem Polski w postępowaniach przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości, sądem pierwszej instancji oraz Trybunałem EFTA
Klaudia Buczkowska-Mazurek Procedura związana z udziałem Polski w postępowaniach przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości, sądem pierwszej instancji oraz Trybunałem EFTA Jednym z istotnych elementów
Konstytucyjne środki ochrony praw. Prawo do sądu Prawo do odszkodowania art. 77 ust. 1 Skarga konstytucyjna RPO
Konstytucyjne środki ochrony praw Prawo do sądu Prawo do odszkodowania art. 77 ust. 1 Skarga konstytucyjna RPO Konstytucyjne prawo do sądu 1) prawo dostępu do sądu, tj. prawo uruchomienia procedury przed
WŁADZA SĄDOWNICZA. PRAWO KONSTYTUCYJNE SEMESTR LETNI 2014/2015 mgr Anna Kuchciak
WŁADZA SĄDOWNICZA PRAWO KONSTYTUCYJNE SEMESTR LETNI 2014/2015 mgr Anna Kuchciak Z A S A D A T R Ó J P O D Z I A Ł U W Ł A D Z??? . ( )Z zasady podziału władz wynika, iż władze ustawodawcza, wykonawcza
SĄDY I TRYBUNAŁY (Roz. VIII) (władza sądownicza) Sędziowie. Krajowa Rada Sądownictwa
SĄDY I TRYBUNAŁY (Roz. VIII) (władza sądownicza) Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz. Wyroki wydawane w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej, w postępowaniu co najmniej dwuinstancyjnym.
USTAWA z dnia 8 października 2010 r.
Kancelaria Sejmu s. 1/9 Opracowano na podstawie: Dz. U. z 2010 r. Nr 213, poz. 1395. USTAWA z dnia 8 października 2010 r. o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem
Dz.U FRAGMENT KONSTYTUCJI RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z dnia 16 lipca 1997 r.) Rozdział VIII. Art. 173.
Dz.U.97.78.483 FRAGMENT KONSTYTUCJI RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z dnia 16 lipca 1997 r.) Rozdział VIII SĄDY I TRYBUNAŁY Art. 173. Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezaleŝną
POSTANOWIENIE. Sygn. akt III PO 6/18. Dnia 1 sierpnia 2018 r. Sąd Najwyższy w składzie:
Sygn. akt III PO 6/18 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 1 sierpnia 2018 r. SSN Dawid Miąsik (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Jolanta Frańczak SSN Maciej Pacuda w sprawie z odwołania A. O.
Odesłanie (pytanie) prejudycjalne
mgr Ewa Bobin Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, UWr Odesłanie (pytanie) prejudycjalne WNIOSEK O WYDANIE ORZECZENIA W TRYBIE PREJUDYCJALNYM Z ART. 267
Europejski Trybunał Sprawiedliwości
Europejski Trybunał Sprawiedliwości Historia powstania organy i rola EWWiS Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich utworzono na mocy Traktatu EWWiS w 1952 r. EWWiS, czyli Europejska Wspólnota Węgla
POSTANOWIENIE. Sygn. akt II CZ 15/15. Dnia 24 kwietnia 2015 r. Sąd Najwyższy w składzie:
Sygn. akt II CZ 15/15 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 24 kwietnia 2015 r. SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Anna Owczarek SSN Karol Weitz w sprawie z wniosku E.
POSTANOWIENIE. SSN Hubert Wrzeszcz
Sygn. akt V CSK 23/15 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 23 lipca 2015 r. SSN Hubert Wrzeszcz w sprawie ze skargi J. T. i E. T.-H. przy uczestnictwie J. P., H. S., I. T. i M. D. o wznowienie
1. Nadzór sprawowany w ramach układu scentralizowanego (administracji rządowej):
Cz. 4 1. Nadzór sprawowany w ramach układu scentralizowanego (administracji rządowej): A) nadzór wewnątrzadministracyjny rozporządzeń B) nadzór wewnątrzadministracyjny aktów prawa miejscowego terenowych
SPIS TREŚCI. Rozdział I. Aksjologiczne fundamenty Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej Uwagi wprowadzające... 26
SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... XI Wykaz podstawowej literatury... XV Przedmowa... XVII Rozdział I. Aksjologiczne fundamenty Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej... 1 1. Uwagi wprowadzające... 2 2. Zasada
STUDIA PODYPLOMOWE "OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM
3 Zadania sądów krajowych w wykonywaniu prawa UE: procedura pytań prejudycjalnych, pojęcie sprawy unijnej, wznowienie postępowania. dr Aleksandra Sołtysińska 8 grudnia 05 roku Pojęcie sprawy unijnej Stan
Podstawy prawa administracyjnego (PPA) - postępowanie przed sądami - Rola sądów w funkcjonowaniu administracji publicznej.
Podstawy prawa administracyjnego (PPA) - postępowanie przed sądami - Rola sądów w funkcjonowaniu administracji publicznej Zestaw 12 Przedmiot 1 2 3 Wprowadzenie Sądownictwo administracyjne podstawy prawne,
UCHWAŁA Nr.. RADY MIEJSKIEJ W KARCZEWIE z dnia..
Projekt UCHWAŁA Nr.. RADY MIEJSKIEJ W KARCZEWIE z dnia.. w sprawie skargi kasacyjnej od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 7 września 2016 r. sygn. akt II SA/Wa 583/16 stwierdzającego
WYROK TRYBUNAŁU. z dnia 15 lipca 1963 r.*
WYROK TRYBUNAŁU z dnia 15 lipca 1963 r.* W sprawie 25/62 Przedsiębiorstwo Plaumann & Co., Hamburg, reprezentowane przez H. Ditgesa, adwokata w Kolonii, z adresem do doręczeń na nazwisko p. Audry, Fédération
UCHWAŁA Z DNIA 23 KWIETNIA 2002 R. I KZP 12/2002
UCHWAŁA Z DNIA 23 KWIETNIA 2002 R. I KZP 12/2002 Względna przyczyna odwoławcza w postaci zarzutu rażącej niewspółmierności kary przewidziana w art. 438 pkt 4 zd. 1 k.p.k. może stanowić podstawę wniesienia
POSTANOWIENIE. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca)
Sygn. akt III CZP 123/05 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 27 stycznia 2006 r. SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca)
POSTANOWIENIE. SSN Piotr Prusinowski
Sygn. akt I UK 42/18 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 21 lutego 2019 r. SSN Piotr Prusinowski w sprawie z odwołania A. S.-H. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B. o zasiłek
Część pierwsza TEORIA INTEGRACJI, CHARAKTER PRAWNY, STRUKTURA, ZAKRES PRZEDMIOTOWY I ZASADY DZIAŁANIA UNII EUROPEJSKIEJ
INSTYTUCJE I PRAWO UNII EUROPEJSKIEJ Autorzy: Barcz J., Górka M., Wyrozumska A. Część pierwsza TEORIA INTEGRACJI, CHARAKTER PRAWNY, STRUKTURA, ZAKRES PRZEDMIOTOWY I ZASADY DZIAŁANIA UNII EUROPEJSKIEJ ROZDZIAŁ
WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt II UK 504/17 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 10 kwietnia 2019 r. SSN Dawid Miąsik (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Jolanta Frańczak SSN Romualda Spyt
TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI
5.12.2009 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej C 297/1 IV (Zawiadomienia) ZAWIADOMIENIA INSTYTUCJI I ORGANÓW UNII EUROPEJSKIEJ TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI Poniższy tekst zastępuje, w związku z wejściem w życie
Ballast Nedam Groep NV przeciwko Belgii. Swobodny przepływ usług - Zamówienia publiczne na roboty budowlane - Rejestracja wykonawców - Właściwa osoba
Orzeczenie Trybunału (Piątej Izby) z dnia 14 kwietnia 1994 r. Ballast Nedam Groep NV przeciwko Belgii. Wniosek do Trybunału o wydanie orzeczenia wstępnego: Raad van State - Belgia. Swobodny przepływ usług
POSTANOWIENIE. Sygn. akt III SW 56/14. Dnia 17 czerwca 2014 r. Sąd Najwyższy w składzie:
Sygn. akt III SW 56/14 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 17 czerwca 2014 r. SSN Krzysztof Staryk (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Roman Kuczyński SSN Jolanta Strusińska-Żukowska w sprawie
Art. 263 TFUE (1) skarga o stwierdzenie nieważności
Art. 263 TFUE (1) skarga o stwierdzenie nieważności Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej kontroluje legalność aktów ustawodawczych, aktów Rady, Komisji i Europejskiego Banku Centralnego, innych niż
Postanowienie z dnia 7 grudnia 2000 r. III ZP 27/00
Postanowienie z dnia 7 grudnia 2000 r. III ZP 27/00 1. Akt normatywny uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą nie powinien być stosowany
Uchwała z dnia 18 marca 2005 r., III CZP 97/04
Uchwała z dnia 18 marca 2005 r., III CZP 97/04 Sędzia SN Elżbieta Skowrońska-Bocian (przewodniczący) Sędzia SN Barbara Myszka Sędzia SN Marek Sychowicz (sprawozdawca) Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa
Delegacje otrzymują w załączeniu wyżej wymieniony dokument w wersji po zniesieniu klauzuli tajności.
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 10 czerwca 2015 r. (OR. en) 10817/10 DCL 1 ZNIESIENIE KLAUZULI TAJNOŚCI Nr dok.: ST 10817/10 Data: 8 czerwca 2010 r. Nowe oznaczenie: Bez ograniczeń dystrybucji Dotyczy:
Uchwała z dnia 4 sierpnia 2006 r., III CZP 51/06
Uchwała z dnia 4 sierpnia 2006 r., III CZP 51/06 Sędzia SN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) Sędzia SN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca) Sędzia SN Zbigniew Strus Sąd Najwyższy w sprawie ze skargi
L 66/38 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 8.3.2006
L 66/38 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 8.3.2006 UMOWA pomiędzy Wspólnotą Europejską i Królestwem Danii w sprawie kryteriów i mechanizmów określania Państwa Członkowskiego właściwego dla rozpatrywania
WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt I PK 142/11 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 25 kwietnia 2012 r. SSN Romualda Spyt (przewodniczący) SSN Zbigniew Hajn SSN Jolanta Strusińska-Żukowska
Obsługa prawniczych baz danych. Ćwiczenia nr 4 Mgr Anna Materla Publiczne bazy orzeczeń sądowych. Formularze dostępne na wybranych portalach.
Obsługa prawniczych baz danych Ćwiczenia nr 4 Mgr Anna Materla Publiczne bazy orzeczeń sądowych. Formularze dostępne na wybranych portalach. Publiczne Bazy Orzeczeń Serwis Sądu Najwyższego Serwis Orzeczeń
Skarga na Państwo Członkowskie
mgr Ewa Bobin Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, UWr Skarga na Państwo Członkowskie Z TYTUŁU UCHYBIENIA ZOBOWIĄZANIOM Skargi z art. 258-259 (+260) TFUE
Witam serdecznie na cyklu wykładów z podstaw prawa ustrojowego UE.
EUROPEISTYCZNE PODYPLOMOWE STUDIA UNIWERSYTECKIE CENTRUM EUROPEJSKIE UNIWERSYTET WARSZAWSKI EDYCJA XX 2009/2010 DR PATRYCJA DĄBROWSKA WYKŁAD PODSTAWY PRAWA USTROJOWEGO (INSTYTUCJONALNEGO) UNII EUROPEJSKIEJ
POSTANOWIENIE. SSN Marta Romańska
Sygn. akt V CSK 5/18 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 24 maja 2018 r. SSN Marta Romańska w sprawie z powództwa J.B. i A.B. przeciwko D.G. i M.S. o zapłatę, na posiedzeniu niejawnym w Izbie
POSTANOWIENIE Z DNIA 7 CZERWCA 2002 R. I KZP 17/02
POSTANOWIENIE Z DNIA 7 CZERWCA 2002 R. I KZP 17/02 Kwestia konstytucyjności ustawy nie może być przedmiotem zagadnienia prawnego przekazanego przez sąd odwoławczy do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu
POSTANOWIENIE. Protokolant Katarzyna Bartczak
Sygn. akt III CZP 97/17 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 23 lutego 2018 r. SSN Jacek Gudowski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Józef Frąckowiak SSN Karol Weitz Protokolant Katarzyna Bartczak
POSTANOWIENIE. SSN Paweł Grzegorczyk
Sygn. akt I CSK 574/18 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 26 kwietnia 2019 r. SSN Paweł Grzegorczyk w sprawie z powództwa I. L. przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Dyrektora Izby
System prawny i instytucjonalny Unii Europejskiej
Krystyna Michałowska-Gorywoda System prawny i instytucjonalny Unii Europejskiej Z formalno - prawnego punktu widzenia należałoby mówić tutaj o systemie prawa i instytucji Wspólnot Europejskich. Pojęcia
Prawo pierwotne i prawo wtórne
Prawo UE Prawo pierwotne i prawo wtórne Jednolity reżim prawny Prawo pierwotne = Traktaty założycielskie, rewizyjne, akcesyjne, ogólne zasady prawa Prawo wtórne = stanowione przez instytucje+ umowy międzynarodowe
POSTANOWIENIE UZASADNIENIE
Sygn. akt I CSK 279/16 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 13 kwietnia 2017 r. SSN Agnieszka Piotrowska (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Paweł Grzegorczyk SSN Zbigniew Kwaśniewski w sprawie
POSTANOWIENIE. SSN Krzysztof Staryk
Sygn. akt I UK 206/17 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 13 marca 2018 r. SSN Krzysztof Staryk w sprawie z odwołania I. J. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R. o ustalenie
UCHWAŁA Z DNIA 19 LUTEGO 2003 R. I KZP 51/02
UCHWAŁA Z DNIA 19 LUTEGO 2003 R. I KZP 51/02 Delegowanie w trybie określonym w art. 77 8 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.) uprawnia do pełnienia
Rozpoznanie na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej w trybie art. 59 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym a tajemnica sali narad
Rozpoznanie na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej w trybie art. 59 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym a tajemnica sali narad Dr Aleksandra Syryt Wydział Prawa i Administracji UKSW Warszawa
POSTANOWIENIE. SSN Antoni Górski (przewodniczący) SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca) SSA Anna Kozłowska
Sygn. akt II CSK 291/10 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 24 listopada 2010 r. SSN Antoni Górski (przewodniczący) SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca) SSA Anna Kozłowska w sprawie z powództwa
Wprowadzenie Wykaz skrótów Część I. Pisma i orzeczenia związane z wszczęciem postępowania sądowoadministracyjnego Rozdział 1.
Wprowadzenie... IX Wykaz skrótów... XI Część I. Pisma i orzeczenia związane z wszczęciem postępowania sądowoadministracyjnego... 1 Rozdział 1. Pisma stron... 1 1. Skarga na decyzję administracyjną (1)...
POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE I POSTĘPOWANIE PRZED SĄDAMI ADMINISTRACYJNYMI. Autorzy: ZBIGNIEW CIEŚLAK, EUGENIUSZ BOJANOWSKI, JACEK LANG
POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE I POSTĘPOWANIE PRZED SĄDAMI ADMINISTRACYJNYMI Autorzy: ZBIGNIEW CIEŚLAK, EUGENIUSZ BOJANOWSKI, JACEK LANG ROZDZIAŁ I. Geneza i rozwój postępowania administracyjnego ROZDZIAŁ
Wyrok z dnia 23 stycznia 2003 r. III RN 3/02
Wyrok z dnia 23 stycznia 2003 r. III RN 3/02 Stwierdzenie nieważności części decyzji administracyjnej może nastąpić, gdy tylko ta część zawiera wady z art. 156 1 k.p.a., które jednak nie wywierają wpływu
Wyrok z dnia 7 lipca 2011 r. III SK 16/09
Wyrok z dnia 7 lipca 2011 r. III SK 16/09 Wyrażenie w formie postanowienia stanowiska Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w sprawie prowadzonej przez Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej,
Odesłanie prejudycjalne WNIOSEK O WYDANIE ORZECZENIA PREJUDYCJALNEGO PROCEDURA PRZED TSUE
mgr Ewa Bobin Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, UWr Odesłanie prejudycjalne WNIOSEK O WYDANIE ORZECZENIA PREJUDYCJALNEGO PROCEDURA PRZED TSUE WNIOSEK
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 10 czerwca 2016 r. (OR. en)
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 10 czerwca 2016 r. (OR. en) Międzyinstytucjonalny numer referencyjny: 2015/0906 (COD) 9975/16 CODEC 845 JUR 282 INST 254 COUR 32 PE 70 NOTA INFORMACYJNA Od: Do: Dotyczy:
POSTANOWIENIE. SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący) SSN Teresa Bielska-Sobkowicz SSN Maria Grzelka (sprawozdawca)
Sygn. akt V CSK 53/05 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 26 stycznia 2006 r. SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący) SSN Teresa Bielska-Sobkowicz SSN Maria Grzelka (sprawozdawca) w sprawie
Organy ochrony prawnej Autorzy: Sławomir Serafin, Bogumił Szmulik ISBN
Organy ochrony prawnej Autorzy: Sławomir Serafin, Bogumił Szmulik ISBN 978-83-7483-351-6 Spis treści Str. Nb. Wprowadzenie... V Wykaz skrótów... XV Część I. Zagadnienia ogólne... 1 1 Rozdział I. Czym są
Postępowanie cywilne. Iudex et Iudicium. Organizacja sądów 2011-10-16. Wykład 3 Podmioty postępowania SĄD. Możliwe role sędziego.
Postępowanie cywilne Wykład 3 Podmioty postępowania SĄD Iudex et Iudicium Możliwe role sędziego Jedyny protagonista Obserwator kierujący Współprotagonista procesu Zadania Ochrona praw i wolności Bezstronne