Jan Barcz Stanowienie prawa UE

Transkrypt

1 Jan Barcz Stanowienie prawa UE Spis treści 1. Stanowienie prawa pierwotnego 1.1. Główne dziedziny 1.2. Zawarcie traktatów założycielskich 1.3. Zmiana Traktatów stanowiących podstawę UE Zwykła procedura zmiany (traktaty rewizyjne) Uproszczona procedura zmiany (procedura kładki) 1.4. Zawieranie traktatów akcesyjnych 1.5. Uproszczenie prawa pierwotnego 2. Zawieranie umów międzynarodowych przez UE 2.1. Kompetencja do zawierania umów międzynarodowych 2.2. Procedura zawierania umów międzynarodowych 3. Stanowienie prawa pochodnego 3.1. Zasady legislacyjne 3.2. Procedury stanowienia prawa pochodnego Akty ustawodawcze: zwykła procedura ustawodawcza Akty ustawodawcze: specjalne procedury ustawodawcze Stanowienie delegowanych aktów (nieustawodawczych) Stanowienie wykonawczych aktów (nieustawodawczych) Komitologia 3.3. Stanowienie prawa pochodnego w dziedzinie WPZiB 3.4. Uproszczenie prawa pochodnego 4. Obszary objęte QMV w Radzie 1

2 1. Stanowienie prawa pierwotnego 1.1. Główne dziedziny Traktaty stanowiące podstawę UE Traktaty założycielskie Wspólnot Zasady prawa międzynarodowego Traktaty rewizyjne art. 48 TUE Uproszczona procedura zmiany Procedura kładki Traktaty akcesyjne art. 49 TUE 2

3 1.2. Zawarcie traktatów założycielskich reguły powszechnego prawa międzynarodowego: międzynarodowe prawo zwyczajowe wiedeńska konwencja o prawie umów międzynarodowych z 23 maja 1969 r. postanowienia ówczesnych konstytucji państw założycielskich 3

4 Zwykła procedura zmiany art. 48 TUE: zwykła procedura zmiany (art. 48 ustępy 2 5 TUE) uproszczona procedura zmiany (art. 48 ustępy 6 i 7 TUE) (modyfikacja Traktatów stanowiących UE) zwykła procedura zmiany: zawarcie traktatu rewizyjnego propozycje ze strony państwa członkowskiego, PE lub KE przedkładane Radzie notyfikowane Radzie Europejskiej i parlamentom narodowym Przewodniczący Rady Europejskiej zwołuje Konwent (przedstawiciele rządów, parlamentów narodowych, PE i KE) Konwent zalecenia dla IGC Rada Europejska może podjąć decyzje o zwołaniu Konwentu uprzednio konsultuje PE i KE, jeśli zmiany instytucjonalne w polityce pieniężnej EBC Rada Europejska (zwykłą większością) podejmuje decyzję o zwołaniu Konferencji Przedstawicieli Państw Członkowskich (Konferencja Międzyrządowa IGC) i ustala mandat IGC IGC za wspólnym porozumieniem propozycje zmian w Traktatach pakiet polityczny akceptuje Rada Europejska traktat rewizyjny: musi być ratyfikowany przez wszystkie państwa odpowiednio co ich wymogów konstytucyjnych art. 48 ust. 5 TUE: klauzula ratunkowa 4

5 Zwykła procedura zmiany: przykłady Protokół zmieniający Protokół w sprawie postanowień przejściowych, dołączony do Traktatu o Unii Europejskiej, Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej i Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej, podpisany dnia 23 czerwca 2010 r. (tzw. Protokół hiszpański). Wszedł w życie 1 grudnia 2011 r., Dz. Urz. UE 2010 C 263/1 Protokół w sprawie obaw narodu irlandzkiego co do Traktatu z Lizbony (tzw. Protokół irlandzki). Podpisany dnia 13 czerwca 2012 r. (Dz. Urz. UE 2013 L 60/131), wszedł w życie 1 grudnia 2014 r. tzw. Protokół czeski (przystąpienie Czech do Protokołu brytyjsko-polskiego ws stosowania KPP) (procedura wszczęta w 2011 r.); rząd czeski odstąpił od kontynuowania procedury 5

6 Uproszczona procedura zmiany Procedury kładki (passerelle, footbridge) Definicja: zmiana Traktatów przeprowadzana jest na mocy specjalnych postanowień Traktatów, które upoważniają unijne instytucje - Radę Europejską, względnie Radę UE - do dokonania stosownej zmiany Traktatów w ściśle określonym przedmiocie Rodzaje procedur kładki Podział ze względu na zakres przedmiotowy - strukturalne procedury kładki - procedury kładki ad hoc Podział ze względu na stopień zaangażowania państw członkowskich w uruchomienie danej procedury kładki - zatwierdzenie ze strony państw członkowskich - sprzeciw parlamentów narodowych - procedury kładki sensu stricto - zmiana na podstawie aktu prawa pochodnego (procedura ustawodawcza) Art. 48 TUE oraz szereg postanowień TUE i TFUE 6

7 Uproszczona procedura zmiany Strukturalne procedury kładki Uproszczona procedura zmiany (art. 48 ust. 6 i 7 TUE) Zmiany postanowień części III TFUE - polityki i działania wewnętrzne UE (art. 48 ust. 6 TUE) Zmiana jednomyślności w Radzie na podejmowanie decyzji większością kwalifikowaną (nie dotyczy kwestii wojskowych lub obronnych) Zmiana specjalnej procedury ustawodawczej na zwykłą procedurę ustawodawczą Procedura Procedura - wniosek państwa, PE, KE - Rada Europejska (decyzja) - decyduje jednomyślnie - po konsultacji z PE, KE (i EBC) - zatwierdzenie decyzji przez państwa członkowskie (ratyfikacja) - nie można zwiększać kompetencji UE przyznanej w traktatach Procedura (art. 48 ust. 7 TUE) - o zamiarze podjęcia decyzji informowane są parlamenty narodowe państw członkowskich - jeśli choć jeden parlament notyfikuje sprzeciw, decyzja nie może być podjęta - w przypadku braku sprzeciwu, decyzję podejmuje Rada Europejska - Rada Europejska stanowi jednomyślnie - musi uzyskać uprzednio zgodę PE, podjętą przez większość członków wchodzących w jego skład 7

8 Procedura kładki: przykład decyzja Rady Europejskiej z 25 marca 2011 r. (2011/199/UE) - art. 48 ust. 6 TUE - uzupełnienie art. 136 TFUE - ustanowienie podstawy prawnej dla Europejskiego Mechanizmu Stabilności - Dz. Urz. UE 2011 L 91/1 wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 26 czerwca 2013 r. (K 33/12 wyrok TSUE z 27 listopada 2012 r. w sprawie C-370/12 Pringle 8

9 1.4. Zawieranie traktatów akcesyjnych podstawa prawna: art. 49 TUE podstawą akcesu jest umowa międzynarodowa (traktat akcesyjny) strony: państwa członkowskie i państwo przystępujące warunki merytoryczne akcesu: v. wykład nt. strategii rozszerzenia procedura zawierania traktatu akcesyjnego wniosek o członkostwo do Rady o wniosku informowany jest PE i parlamenty narodowe decyzja Rady o wszczęciu procedury opinia wstępna (avis) KE decyzja Rady w wszczęciu negocjacji akcesyjnych negocjacje są prowadzone w ramach Międzyrządowej Konferencji Akcesyjnej decyzja Rada o zamknięciu decyzji akcesyjnych ( pakiet polityczny ) opinia KE zgody PE decyzja jednomyślna Rady ratyfikacja traktatu akcesyjnego zgodnie z wymogami konstytucyjnymi w państwach członkowskich uwaga: Rada działa w składzie szefów państw lub rządów 9

10 1.5. Uproszczenie prawa pierwotnego Struktura Traktatu z Lizbony Traktat z Lizbony zmieniający Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską art. 1: zmiany wprowadzone do TUE art. 2: zmiany wprowadzone do TWE (TFUE) art. 3: Traktat z Lizbony podobnie jak uprzednie traktaty rewizyjne zawarty został na czas nieograniczony art. 4: w dwóch ustępach odsyła odpowiednio do Protokołu nr 1 załączonego do Traktatu, na mocy którego dokonane zostały zmiany w obowiązujących uprzednio protokołach oraz do Protokołu nr 2 załączonego do Traktatu, na mocy którego dokonano zmian w TEWEA art. 5: zawiera postanowienia odnoszące się do ujednolicenia numeracji artykułów, sekcji, rozdziałów, części i tytułów TUE i TFUE, a w ust. 1 odsyła do niezmiernie istotnych tablic ekwiwalencji (zamieszczonych jako załącznik do Traktatu z Lizbony) art. 6: Traktatu zawiera klauzulę ratyfikacyjną (ust. 1) oraz postanowienia dotyczące wejścia Traktatu w życie (ust. 2) art. 7: wylicza języki autentyczne Traktatu i wskazuje jako na depozytariusza tradycyjnie na rząd Republiki Włoskiej w Akcie Końcowym Konferencji Międzyrządowej 2007 zamieszczonych zostało łącznie 65 deklaracji, uszeregowanych w trzech grupach: w grupie A deklaracje odnoszące się do postanowień traktatów (od nr 1 do nr 43), w grupie B deklaracje odnoszące się do protokołów dołączonych do traktatów (od nr 44 do nr 50) i w grupie C deklaracje poszczególnych państw członkowskich lub grup tych państw, jako deklaracje, które Konferencja przyjęła do wiadomości (od nr 51 do nr 65). 10

11 2. Zawieranie umów międzynarodowych przez UE 2.1. Kompetencja do zawierania umów art. 216 TFUE: kompetencja ta obejmuje trzy obszary: (1) wyraźna podstawa prawna w Traktatach art. 8 TUE: EPS art. 37 TUE: WPZiB art. 3 ust. 2 TFUE art. 207 TFUE: WPH art. 209 TFUE: współpraca na rzecz rozwoju art. 212 TFUE: Współpraca gospodarcza, finansowa i techniczna z państwami trzecimi art. 214 TFUE: pomoc humanitarna art. 217 TFUE: umowy stowarzyszeniowe art. 219 TFUE: umowy dotyczące kursów wymiany euro (2) zawarcie umowy przez UE jest niezbędne do osiągnięcia, w ramach polityk Unii, jednego z celów, o których mowa w Traktatach (3) zawarcie umowy jest przewidziane w prawnie wiążącym akcie Unii, albo gdy może mieć wpływ na wspólne zasady lub zmienić ich zakres (uprzednio) zasada paralelizmu kompetencji wewnętrznej UE i kompetencji do działań na zewnątrz wyrok w sprawie AETR z 31 marca 1971 r. (gdy prawo wtórne zostało wydane) WE mogą jednak działać na zewnątrz zasadniczo również wówczas, gdy kompetencja określona w prawie pierwotnym nie została jeszcze wykorzystana do stanowienia prawa pochodnego (wyrok w sprawie Kramer z 1976 r.) 11

12 2. Zawieranie umów międzynarodowych przez UE 2.2. Procedura zawierania umów międzynarodowych Podstawa prawna: art. 218 TFUE KE i Wysoki przedstawiciel (WPZiB): przedstawiają zalecenia Radzie (ust. 3) Rada decyduje o (ust. 3): podjęciu rokowań wyznaczeniu negocjatora lub przewodniczącego zespołu negocjatorów Rada: może kierować wytyczne do negocjatora (ust. 4) może wyznaczyć specjalny komitet (konsultacje) (ust. 4) na wniosek negocjatora podejmuje decyzje o podpisaniu umowy (ust. 5) na wniosek negocjatora podejmuje decyzje o zawarciu umowy (ust. 6) zakres udziału Parlamentu Europejskiego: (1) w sprawie zawarcia umowy Rada podejmuje decyzje po uzyskaniu zgody PE (ust. 6 pkt a) umowy stowarzyszeniowe o przystąpieniu UE do EKPCz tworzące specyficzne ramy instytucjonalne mające istotne skutki budżetowa dla UE dotyczące dzień objętych zwykłą procedurą ustawodawczą lub specjalną, wymagającą zgody PE (2) w sprawie zawarcia umowy Rada podejmuje decyzje po konsultacji z PE: w innych przypadkach (ust. 6 pkt b) (3) PE jest w pełni informowany (ust. 10) (4) odrębnie: WPZiB (ust. 6 akapit drugi) formuła podejmowania przez Radę decyzji (ust. 8) większością kwalifikowaną (ust. 8) jednomyślnie: umowy stowarzyszeniowe, art. 212 (z kandydatami) i przystąpienie do EKPCz opinia ETS: ust. 11 odrębna procedura: art. 219 TFUE umowy dot. kursów wymiany euro i art. 207 (WPH) 12

13 3. Stanowienie prawa pochodnego 3.1. Zasady legislacyjne polityczna decyzja: Rada Europejska Konkluzje Rady Europejskiej (kierunki polityczne) programowanie działalności legislacyjnej: kierunkowe: KE - białe księgi KE roczne plany działalności legislacyjnej (publikowane w serii C Dz.Urz. UE) formy środków prawnych: art. 288 TFUE: generalnie rodzaje art. 296 TFUE: wybór rodzaju środka prawnego instytucje uczestniczące w stanowieniu prawa: art. 289 i nast. TFUE Porozumienie międzyinstytucjonalne pomiędzy PE, Radą UE a KE w sprawie lepszego stanowienia prawa z dnia 13 kwietnia 2016 r. (Dz. Urz. UE 2016 L 123/1) podstawa prawna (art. 296 TFUE): obowiązek określenia podstawy prawnej musi wynikać z czynników obiektywnych (treść i cel aktu) jest weryfikowana w toku procedury uchwalania jest post factum kontrolowana przez TS i Sąd UE (art. 267 TFUE) uzasadnienie: obowiązek uzasadnienia (art. 296 akapit drugi TFUE) jest integralną częścią aktu (istotne znaczenie przy interpretacji) podpisywanie i publikacja: art. 297 TFUE Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE) akty prawne są publikowane w serii L (Legislation) Dz. Urz. UE sposób cytowania: Dz.Urz. UE 2005 L 00/0 (pierwsza strona aktu prawnego) w doktrynie lub (oficjalnie) Dz. Urz. UE L 455 z , str. 58 (Wytyczne legislacyjne) 13

14 3. Stanowienie prawa pochodnego 3.2. Procedury stanowienia prawa pochodnego akty ustawodawcze: procedura ustawodawcza (art. 289 TFUE) zwykła procedura ustawodawcza (art. 289 ust. 1 i art. 294 TFUE) specjalna procedura ustawodawcza (art. 289 ust. 2 TFUE) akty nieustawodawcze: akty delegowane (art. 290 TFUE) akty wykonawcze (art. 291 TFUE) akty bez przymiotnika dziedzina WPZiB: szczególne zasady i procedury (art. 24 ust. 1 akapit drugi TUE) 14

15 Akty ustawodawcze (art. 289 TFUE) Przyjęte w drodze zwykłej procedury ustawodawczej Przyjęte w drodze specjalnej procedury ustawodawczej Konieczność podjęcia działań dopełniających Akt delegowany (art. 290 TFUE) zmienia lub uzupełnia inne niż istotne elementy aktu ustawodawczego Akt wykonawczy (komitologia) Jednolite warunki wykonania prawnie wiążących aktów Unii (art. 291 ust. 2 TFUE) 15

16 Akty ustawodawcze: zwykła procedura ustawodawcza (art. 294 TFUE) inicjatywa legislacyjna: wyłącznie KE (ust. 2) - przedstawia projekt PE i Radzie UE pierwsze czytanie PE uchwala stanowisko i przekazuje je Radzie (ust. 3) Rada UE: zatwierdza stanowisko PE: projekt zostaje przyjęty w brzmieniu, które odpowiada stanowisku PE (ust. 4) nie zatwierdza stanowiska PE: Rada przyjmuje własne stanowisko w pierwszym czytaniu i przekazuje je PE (ust. 5) Rada informuje PE o powodach przyjęcia w/w stanowiska (ust. 6) KE informuje PE o swoim stanowisku (ust. 6) drugie czytanie PE w ciągu trzech miesięcy (ust. 7): (PE działa większością głosów wchodzących w jego skład członków) (1) zatwierdzi stanowisko Rady lub nie wypowie się: dany akt uważa się za przyjęty w brzmieniu, które odpowiada stanowisku Rady (2) odrzuci stanowisko Rady: proponowany akt uważa się za nieprzyjęty (3) zaproponuje poprawki do stanowiska Rady: zmieniony w ten sposób tekst jest przekazywany Radzie i Komisji, która wydaje opinię w przedmiocie tych poprawek 16

17 Akty ustawodawcze: zwykła procedura ustawodawcza (art. 294 TFUE) w trzecim przypadku: Rada w ciągu trzech miesięcy od otrzymania poprawek PE (ust. 8) (1) przyjmie wszystkie te poprawki: dany akt uważa się za przyjęty (2) nie przyjmie wszystkich poprawek: przewodniczący Rady w porozumieniu z przewodniczącym PE zwołuje komitet pojednawczy (w terminie sześciu tygodni) - Rada stanowi QMV (ust. 8) - Rada stanowi jednomyślnie w sprawie poprawek, które stały się przedmiotem negatywnej opinii Komisji. procedura pojednawcza (ust ) komitet pojednawczy: członkowie Rady i PE w równej liczbie zadanie: doprowadzić do porozumienia w sprawie wspólnego projektu działając QMV termin: sześć tygodni od zwołania podstawa: stanowiska PE i Rady w drugim czytaniu KE: uczestniczy w pracach i działa na rzecz zbliżenia stanowisk PE i Rady jeżeli w terminie sześciu tygodni od jego zwołania komitet pojednawczy nie zatwierdzi wspólnego projektu: proponowany akt uważa się za nieprzyjęty (ust. 12) 17

18 Akty ustawodawcze: zwykła procedura ustawodawcza (art. 294 TFUE) trzecie czytanie (ust. 13): komitet pojednawczy zatwierdza wspólny projekt PE i Rada mają sześć tygodni od zatwierdzenia na przyjęcie danego aktu zgodnie z tym projektem PE stanowi większością oddanych głosów Rada QMV w przeciwnym razie proponowany akt uważa się za nieprzyjęty terminy trzech miesięcy i sześciu tygodni: mogą być przedłużane najwyżej, odpowiednio, o miesiąc i o dwa tygodnie z inicjatywy Parlamentu Europejskiego lub Rady (ust. 14) 18

19 Akty ustawodawcze: specjalne procedury ustawodawcze specjalne procedury ustawodawcze (art. 289 ust. 2 TFUE): inicjatywa legislacyjna: państwa członkowskie, PE, EBC, ETS, EBI (art. 289 ust. 4 TFUE) środki prawne: rozporządzenia, dyrektywy i decyzje instytucje uchwalające: PE z udziałem Rady Rada z udziałem PE zastępuje uprzednią procedurę zgody i konsultacji (ze strony PE), likwidacji uległa uprzednia procedura współpracy 19

20 Stanowienie aktów delegowanych (nieustawodawczych) podstawa prawna: art. 290 TFUE akt delegowany: akt nieustawodawczy o zasięgu ogólnym, który uzupełnia lub zmienia niektóre, inne niż istotne, elementy aktu ustawodawczego - przyjmowany jest przez KE - na podstawie uprawnienia określonego w akcie ustawodawczym - w nagłówku nazwy : (akt) delegowany upoważniający akt ustawodawczy określa: - cele, treść, zakres i czas przekazanych uprawnień - przekazane uprawnienia nie mogą dotyczyć istotnych elementów danej dziedziny warunki przekazania uprawnień: - PE lub Rada mogą decydować o odwołaniu uprawnień - akt delegowany wchodzi w życie, o ile PE lub Rada nie wyrażą sprzeciwu w terminie określonym przez akt ustawodawczy ustalając warunki Rada stanowi QMV, PE większością głosów wchodzących w jego skład członków 20

21 Akt delegowany Komisji Europejskiej Odwołanie przekazanych uprawnień przez Parlamentu Europejski lub Radę UE Komisja Europejska przyjmuje akt delegowany akt delegowany wszedł w życie W każdej chwili po wejściu w życie aktu podstawowego (aktu ustawodawczego) Parlament Europejski lub Rada UE Mogą zdecydować o odwołaniu przekazanych uprawnień Skutki Decyzja o odwołaniu kończy delegację uprawnień w zakresie określonym w decyzji Decyzja nie wpływa na ważność aktów delegowanych już obowiązujących 21

22 Akt delegowany Komisji Europejskiej Sprzeciw Parlamentu Europejskiego lub Rady UE Komisja Europejska przyjęcie aktu delegowanego Notyfikowanie aktu delegowanego przez Komisję Europejską Parlament Europejski Rada UE Prawo sprzeciwu Zasadniczo w ciągu dwóch miesięcy od notyfikowania możliwość przedłużenia tego terminu Parlament Europejski lub Rada UE wyrażają sprzeciw Ani Parlament Europejski, ani Rada UE nie wyrażają sprzeciwu lub informują Komisję, że nie zamierzają wyrazić sprzeciwu Akt delegowany nie może wejść w życie: Komisja przygotowuje nowy akt delegowany Komisja nie podejmuje pracy na nowym aktem Publikacja aktu delegowanego Wejście w życie aktu delegowanego 22

23 Stanowienie aktów wykonawczych (nieustawodawczych) podstawa prawna: art. 291 TFUE za wykonanie prawa UE odpowiadają przede wszystkim państwa członkowskie: art. 291 ust. 1 TFUE akty wykonawcze: wydawane są jeżeli konieczne jest ustalenie jednolitych warunków wykonywania prawnie wiążących aktów Unii akty wykonawcze wydaje: - KE - Rada: w ramach TUE w nagłówku nazwy: (akt) wykonawczy warunki kontroli wykonywania uprawnień wykonawczych: określa rozporządzenie PE i Rady system komitologiczny 23

24 podstawa prawna: art. 291 TFUE Komitologia rozporządzenie precyzujące procedurę przyjmowania aktów wykonawczych (ust. 3 art. 291 TFUE) rozporządzenie nr 182/2011 (weszło w życie 1 marca 2011 r.) uprzednie regulacje i praktyka KE wspierana jest przez komitety, złożone z przedstawicieli państw członkowskich liczba komitetów jest również znacząca (bez mała 300) system powyższy nazywany jest komitologią (comitology) nie działa on w dziedzinach, w których (jak w polityce konkurencji) kompetencje wykonawcze KE wywodzą się bezpośrednio z postanowień Traktatu (obecnie komitologia dot. art. 24 i 26 TUE) uprzednia podstawa prawna komitologii: dawny art. 202 TWE decyzja Rady nr 1999/468/WE z 28 czerwca 1999 r. decyzja 2006/512/WE w ramach systemu komitologii działały cztery rodzaje komitetów według trzech różnych procedur: 1) komitety doradcze (advisory committies) 2) komitety zarządzające (management committies) 3) komitety regulacyjne (regulatory committies) 4) (od 2006 r.) komitety regulacyjne z kontrolą (regulatory committies with scrutiny) 24

25 Komitologia Stary i nowy system komitologiczny Poprzedni system: decyzja Rady 1999/468/WE decyzja Rady 2006/512/WE Nowy system: rozporządzenie nr 182/2011 Procedura regulacyjna połączona z kontrolą Akty delegowane Procedura doradcza Procedura doradcza Procedura zarządzania Procedura sprawdzająca Procedura regulacyjna 25

26 Nowy system komitologiczny (rozporządzenie nr 182/2011) Komisja Europejska przedkłada projekt aktu wykonawczego Procedura sprawdzająca (art. 5 rozporządzenia) - akty wykonawcze o zasięgu ogólnym oraz dotyczące: - programów o znacznych skutkach - WPR i rybołówstwa - środowiska, ochrony zdrowia ludzi zwierząt i roślin - WPH - opodatkowanie Komitet procedury sprawdzającej - przedstawiciele państw członkowskich - przewodniczy KE - wydaje opinie większością kwalifikowaną Opinia pozytywna KE przyjmuje akt wykonawczy Brak opinii KE przyjmuje akt z wyjątkiem, gdy - dotyczy on opodatkowania, usług finansowych, ochrony zdrowia ludzi, zwierząt lub roślin, ostatecznych wielostronnych środków ochronnych - tak przewiduje akt podstawowy - komitet zwykłą większością sprzeciwił się temu W tych przypadkach Komisja może: - przedłożyć w ciągu 2 miesięcy zmienioną wersje aktu komitetowi - przedłożyć w ciągu 1 miesiąca projekt aktu Komitetowi odwoławczemu W przypadku projektu aktu ws ostatecznych wielostronnych środków antydumpingowych i wyrównawczych (gdy komitet sprzeciwił się zwykłą większością głosów) KE: - przeprowadza konsultacje z p. czł. - kieruje akt do Komitetu odwoławczego Procedura doradcza (art. 4 rozporządzenia) - w innych, należycie uzasadnionych przypadkach Komitet doradczy - przedstawiciele państw członkowskich - przewodniczy KE -wydaje opinię zwykłą większością Komisja Europejska - decyduje o przyjęciu aktu wykonawczego - uwzględnia w największym stopniu opinię komitetu Negatywna opinia - KE nie przyjmuje aktu wykonawczego Jeżeli aktu jest konieczny KE - w ciągu 2 miesięcy przedstawia zmienioną wersję aktu - w ciągu miesiąca przedstawia projekt aktu Komitetowi odwoławczemu 26

27 Nowy system ko mitologiczny Komitet odwoławczy Procedura sprawdzająca negatywna opinia komitetu brak opinii komitetu w określonych sprawach Komitet odwoławczy przedstawiciele państw członkowskich na odpowiednim szczeblu przewodniczy KE przyjmuje opinie większością kwalifikowaną Opinia pozytywna KE przyjmuje akt wykonawczy Brak opinii - KE może przyjąć akt wykonawczy - KE nie może przyjąć aktu wykonawczego, gdy dotyczy on ostatecznych wielostronnych środków ochronnych Opinia negatywna KE nie może przyjąć aktu wykonawczego 27

28 3. Stanowienie prawa pochodnego 3.3. Stanowienie prawa pochodnego w dziedzinie WPZiB szczególne zasady i procedury we WPZiB (art. 24 ust. 1 akapit drugi TUE) rodzaje środków prawnych: art. 25 TUE (decyzje) inicjatywa: państwa członkowskie, Wysoki Przedstawiciel lub Wysoki Przedstawiciel przy wsparciu KE (art. 30 ust. 1 TUE) zasady (art. 31 TUE): wykluczone jest przyjmowanie aktów ustawodawczych (ust. 1) Rada Europejska względnie Rada stanowią jednomyślnie (ust. 1) konstruktywne wstrzymanie się od głosu (ust. 1 akapit drugi) na zasadzie wyjątku Rada UE stanowi QMV w przypadkach określonych w ust. 2 akapit drugi) hamulec bezpieczeństwa w dziedzinach objętych QMV (ust. 2 akapit drugi) procedura kładki (ust. 3) przejście w Radzie UE od reżimu jednomyślności do QMV na mocy jednomyślnej decyzji Rady Europejskiej specyfika WPBiO (art. 42 ust. 4 TUE): inicjatywa: państwa członkowskie lub Wysoki Przedstawiciel Rada stanowi jednomyślnie QMV na zasadzie wyjątku: decyzja ws. statutu EAO 28

29 3. Stanowienie prawa pochodnego 3.4. Uproszczenie prawa pochodnego doskonalenie unijnego prawa pochodnego: Akt końcowy do TA: oświadczenie nr 39 w sprawie redakcyjnej jakości przepisów wspólnotowych kodyfikacja prawa pochodnego: wydanie nowego aktu, zastępującego uprzednie rozproszone regulacje (bez zmiany materialnej) konsolidacja prawa pochodnego: uporządkowanie przepisów (nie mające znaczenia prawnego) teksty skonsolidowane (dla celów praktycznych) publikacja tekstu skonsolidowanego w Dz. Urz. UE seria C (nie narusza charakteru prawnego porządkowanych tekstów) 29

30 4. Obszary objęte QMV w Radzie Do czasu wejścia w życie Traktatu z Nicei (ówczesna numeracja artykułów TWE: - art. 12 ust. 6 (zakaz dyskryminacji); - art. 18 ust. 2 (swobodne przemieszczanie się obywatela UE); - art. 40 i 42 (swobodne przemieszczanie się pracowników); - art. 44,46,47 swoboda prowadzenia działalności gospodarczej; - art. 67 (wizy, azyl i migracja); - art. 71 (transport); - art. 95 (harmonizacja prawa); - art. 129 (zatrudnienie); art. 135 (współpraca celna); - art. 137, 141, 148 (polityka socjalna); - art. 150 (edukacja, młodzież); art. 151 (kultura); - art. 152 (zdrowie); art. 153 (ochrona konsumenta); - art. 156 (sieci transeuropejskie); - art. 162 (spójność społeczna i gospodarcza); - art. 166, 172 (badania naukowe); - art. 175 (środowisko); art. 179 (współpraca dla rozwoju); - art. 255 (dostęp do dokumentów); - art. 280 (zwalczanie nadużyć finansowych); - art. 285 (statystyka); art. 285 (przepływ danych); 30

31 4. Obszary objęte QMV w Radzie W związku z wejściem w życie Traktatu z Nicei (według ówczesnej numeracji artykułów TWE) wraz wejściem w życie TN (1 lutego 2003 r.): - art. 13 TWE: działania przeciwko dyskryminacji (jedynie działania wspierające); - art. 18 TWE: ułatwienia w ramach swobodnego poruszania się w Unii (z ograniczeniem zakresu obowiązywania); - art. 65 TWE: współpraca sądowa w sprawach cywilnych (z wyłączeniem prawa rodzinnego); - art. 157 ust. 3 TWE: działania wspierająca w ramach polityki przemysłowej; - art. 159 ust. 3 TWE: działania szczególne poza funduszami strukturalnymi; - art. 191 TWE: statut partii politycznych na poziomie europejskim oraz reguły dotyczące ich finansowania procedura współdecydowania; z klauzulą przesunięcia w czasie działania procedury współdecydowania: - art. 62 ust. 2 lit. a) TWE: kontrola na granicach zewnętrznych (po osiągnięciu porozumienia co do zakresu stosowania odpowiednich środków Deklaracja nr 5 zamieszczona w Akcie końcowym dołączonym do TN) procedura współdecydowania działa przed 1 maja 2004 r.; - art. 62 ust. 3 TWE: swoboda podróżowania dla obywateli państw trzecich z wizami (od 1 maja 2004 r.); - art. 63 ust. 1 TWE: polityka azylowa (po przyjęciu legislacji wspólnotowej określającej wspólne reguły i podstawowe zasady rządzące tymi zagadnieniami) procedura współdecydowania działała przed 1 maja 2004 r.; - art. 63 ust. 2 lit. a) TWE: tymczasowa ochrony wysiedleńców z państw trzecich (po przyjęciu legislacji wspólnotowej określającej wspólne reguły i podstawowe zasady rządzące tymi zagadnieniami) - procedura współdecydowania działała przed 1 maja 2004 r.; - art. 63 ust. 3 lit. b) TWE: nielegalna migracja i nielegalny pobyt (od 1 maja 2004 r.); 31

32 4. Obszary objęte QMV w Radzie (TL) (1) Lista dziedzin, w których na mocy Traktatu z Lizbony następuje przejście z jednomyślności do większości kwalifikowanej: 1) Decyzja dotycząca sprawowania prezydencji składów Rady art. 18 ust. 9 TUE w powiązaniu z art. 236 TFUE; 2) Tryb kontroli przez państwa członkowskie wykonywania uprawnień wykonawczych przez Komisję art. 291 ust. 3 TFUE; 3) Ułatwienie podejmowania i wykonywania działalności prowadzonej na własny rachunek art. 53 ust. 1 TFUE; 4) Decyzje dotyczące niezgodności polityki gospodarczej państwa członkowskiego z ogólnymi kierunkami ustalanymi w ramach UGiW art. 121 ust. 4 TFUE; 5) Decyzja w sprawie istnienia nadmiernego deficytu art. 126 ust. 6 TFUE; 6) Decyzja w sprawie środków zmierzających do ograniczenia deficytu art. 126 ust. 9 TFUE; 7) Zmiana niektórych artykułów statutu EBC i ESBC art. 129 ust. 3 TFUE; 8) Określanie zadań, celów priorytetowych, organizacji funduszy strukturalnych i zasad ich działania oraz Funduszu Spójności art. 177 TFUE; 9) Derogacje w dziedzinie polityki transportu art. 91 ust. 2 TFUE; 10) Współpraca administracyjna między państwami członkowskimi w dziedzinie PWBiS art. 74 TFUE; 11) Kontrola granic art. 77 TFUE; 12) Polityka azylowa art. 78 TFUE; 13) Polityka imigracyjna art. 79 TFUE; 14) Struktura, funkcjonowanie i zakres zadań Eurojustu art. 85 TFUE; 15) Współpraca policyjna nie mająca charakteru operacyjnego art. 87 TFUE; 16) Struktura, funkcjonowanie i zakres zadań Europolu art. 88 TFUE; 17) Środki zachęcające w dziedzinie kultury, z wyłączeniem jakiejkolwiek harmonizacji prawa krajowego państw członkowskich art.167 TFUE; 18) Decyzje określające działanie lub stanowisko Unii, zgodnie z propozycją Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa, które zostały przedłożone w wyniku specjalnego wniosku skierowanego do niego przez Radę Europejską z jej własnej inicjatywy lub z inicjatywy Wysokiego Przedstawiciela art. 31 TUE; 19) Określenie statutu, siedziby i zasad funkcjonowania Europejskiej Agencji Obrony art. 45 ust. 2 TUE; 20) Nominacja członków Zarządu EBC art. 283 TFUE; 32

33 4. Obszary objęte OMV w Radzie (TL) (2) Obszary, w których wprowadzeniu większości kwalifikowanej towarzyszy ustanowienie hamulca bezpieczeństwa 21) Swobodny przepływ pracowników art. 48 TFUE; 22) Ustanawianie norm minimalnych w zakresie wzajemnego uznawania wyroków i orzeczeń sądowych oraz współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych o wymiarze transgranicznym art. 82 ust. 3 TFUE w powiązaniu z art. 82 ust. 2 TFUE; 23) Ustanawianie norm minimalnych w zakresie określania przestępstw oraz kar w dziedzinach szczególnie poważnej przestępczości o wymiarze transgranicznym art. 83 ust. 3 TFUE w powiązaniu z art. 83 ust. 1 i 2 TFUE; Hamulec bezpieczeństwa : w przypadku podejmowania decyzji w Radzie większością kwalifikowaną(w ramach zwykłej procedury ustawodawczej) w danej dziedzinie, państwo członkowskie może wskazać, że projekt aktu prawnego narusza jego ważne interesy (sprecyzowane w zależności od dziedziny). W takim przypadku zwykła procedura ustawodawcza zostaje zawieszona a projekt aktu przedkładany jest Radzie Europejskiej, która przeprowadza dyskusję w tej sprawie. W terminie czterech miesięcy Rada Europejska może zwrócić Radzie projekt aktu w takim przypadku zwykła procedura ustawodawcza jest kontynuowana, względnie Rada Europejska nie podejmuje żadnych działań lub występuje do Komisji Europejskiej z wnioskiem o przedstawienie nowego projektu aktu w takim przypadku projekt zakwestionowanego aktu uważa się za nieprzyjęty. Por. na przykład art. 48 akapit drugi TFUE. 33

34 4. Obszary objęte QMV w Radzie (TL) (3) Lista dziedzin, w których na mocy Traktatu z Lizbony ustanowiona zostaje nowa podstawa prawna dla podejmowania decyzji większością kwalifikowaną: 24) Ustalanie składów Rady art. 16 ust. 6 TUE w powiązaniu z art. 236 TFUE; 25) Zasady działania i skład Komitetu Ekonomicznego-Społecznego i Komitetu Regionów art. 300 ust. 5 TFUE; 26) Inicjatywa obywateli Unii w liczbie nie mniejszej niż milion, mających obywatelstwo znacznej liczby państw członkowskich zwrócenia się do Komisji Europejskiej w celu przedłożenia projektu aktu prawnego art. 11 TUE w powiązaniu z art. 21 akapit pierwszy TFUE; 27) Ustanawianie środków wykonawczych w odniesieniu do systemu zasobów własnych Unii art. 311 TFUE; 28) Dobrowolne wystąpienie z Unii art. 50 TUE; 29) Zasady i warunki świadczenia usług w ogólnym interesie gospodarczym art. 14 TFUE; 30) Środki w zakresie koordynacji i współpracy niezbędne dla ułatwienia ochrony dyplomatycznej i konsularnej obywateli Unii art. 23 TFUE; 31) Środki dotyczące tworzenia europejskich tytułów prawnych w celu zapewnienia jednolitej ochrony praw własności intelektualnej w Unii oraz utworzenia scentralizowanych na poziomie Unii systemów zezwoleń, koordynacji i nadzoru art. 118 TFUE; 32) Wspólne stanowiska państw euro w gremiach międzynarodowych art. 138 TFUE; 33) Europejska polityka przestrzeni kosmicznej środki na rzecz ustanowienia europejskiego programu kosmicznego, z wyłączeniem harmonizacji prawa krajowego państw członkowskich art. 189 TFUE; 34) Polityka w dziedzinie energetyki art. 194 ust. 2 TFUE; c.d. następny slajd 34

35 4. Obszary objęte QMV w Radzie (TL) 35) Środki w celu promowania i wspierania działania państw członkowskich w dziedzinie zapobiegania przestępczości, z wyłączeniem harmonizacji prawa krajowego art. 84 TFUE; 36) Polityka w dziedzinie turystyki art. 195 TFUE; 37) Polityka w dziedzinie sportu środki zachęcające, z wyłączeniem harmonizacji prawa krajowego państw członkowskich art. 165 TFUE; 38) Ochrona ludności środki z wyłączeniem harmonizacji prawa krajowego państw członkowskich art. 196 TFUE; 39) Współpraca administracyjna środki zmierzające do poprawy zdolności administracyjnej państw członkowskich w zakresie wykonywania prawa Unii z wyłączeniem harmonizacji prawa krajowego państw członkowskich art. 197 TFUE; 40) Ustanowienie stałej współpracy strukturalnej w ramach Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony art. 46 ust. 2 TUE; 41) Decyzja w sprawie udziału państwa członkowskiego w stałej współpracy strukturalnej art. 46 ust. 3 TUE; 42) Decyzja w sprawie zawieszenia udziału państwa członkowskiego w stałej współpracy strukturalnej art. 46 ust. 4 TUE; 43) Pomoc humanitarna art. 214 TFUE; 44) Administracja europejska art. 298 TFUE. 35