3.3.1 Metody porównań rynkowych Metoda porównań rynkowych polega na porównaniu obiektu wycenianego z wartościami rynkowymi obiektów podobnych. Porównanie to może odbywać się bezpośrednio (np. środki transportu) lub za pomocą współczynników (np. grunty, gdzie współczynnikiem jest cena 1 m 2 gruntu). Formuła wyceny przedsiębiorstwa metodą porównań rynkowych: WR = (c1+c2+c3+ +cn) / n W R - wartość rynkowa przedsiębiorstwa c 1r c 2,..., c n - znane ceny rynkowe podobnych przedsiębiorstw n - liczba porównywanych przedsiębiorstw P R - zdolność produkcyjna (wielkość sprzedaży, nadwyżki finansowej, zysku) wycenianego przedsiębiorstwa Pi - zdolność produkcyjna (wielkość sprzedaży, nadwyżki finansowej, zysku) przedsiębiorstwa wybranego jako baza porównawcza WR = Pr *Cs * (1-Zf) C s - średnia cena transakcyjna za jednostkę zdolności produkcyjnych podobnych przedsiębiorstw przy założeniu 0% zużycia fizycznego Z f ~ zużycie fizyczne wycenianego przedsiębiorstwa
W przypadku stosowania metody porównań rynkowych, porównywane przedsiębiorstwa powinny być porównywalne co najmniej pod względem: typu produkowanych wyrobów segmentu rynku, na którym sprzedawane są wyroby geograficznego obszaru działalności pozycji na rynku pozycji przetargowej wobec dostawców rozmiarów prowadzonej działalności historycznej i przewidywanej stopy wzrostu rentowności stopnia finansowania kapitałem obcym płynności finansowej dywersyfikacji produkcji
Proces wyszukiwania i selekcjonowania przedsiębiorstw w modelu porównań rynkowych 1 : W pierwszej fazie za porównywalne uznaje się te przedsiębiorstwa, które wykazują podobieństwa w zakresie: ryzyka oraz stopy dywidendy wieku, charakteru i rodzaju aktywów stosowanych metod rachunkowości W drugiej fazie należy dokonać selekcji przedsiębiorstw z listy utworzonej w poprzedniej fazie, na podstawie podobieństw odnoszących się do: Produktów struktury kapitałowej liczby szczebli kierowniczych w strukturze zarządzania doświadczenia pracowników charakteru konkurencji zysku wartości księgowej wiarygodności w opinii instytucji finansowych (banków)
W następnej fazie ustala się ostateczną grupę porównywalnych przedsiębiorstw poprzez eliminację niektórych przedsiębiorstw w listy opracowanej w fazie poprzedniej. Podstawą ostatecznego wyboru są: wskaźniki płynności wskaźniki wykorzystania aktywów wskaźniki zadłużenia wskaźniki rentowności Model porównań rynkowych jest odpowiedni gdy 2 : przedsiębiorstwo nie dysponuje własną bazą prognostyczną i informacyjną, na przykład jest przedsiębiorstwem niedawno powstałym istnieją podstawy merytoryczne do dokonania porównań z innymi podmiotami z tej samej branży, działającymi na podobnym rynku, cechującymi się zbliżonym profilem działania przedsiębiorstwo chce uzyskać wycenę własnej wartości w krótkim czasie i przy niewielkich nakładach przedsiębiorstwo nie jest notowane na giełdzie i nie zna rynkowej wartości swoich akcji.
Zalety i wady metody porównań rynkowych: Zalety: pozwala uzyskać najbardziej realny wynik (na podstawie informacji o rzeczywistych transakcjach) Wady: trudność znalezienia przedsiębiorstw nadających się do porównań trudność uzyskania informacji o transakcjach kupna-sprzedaży (tajemnica, informacje trudne do weryfikacji) konieczność znalezienia najwłaściwszej formuły porównawczej (różny stopień zużycia, różna zdolność wytwórcza itp.)
3.3.2 Metody mnożnikowe Jak już było wspomniane podstawą metody porównawczej jest założenie, że podobne aktywa charakteryzują się podobną wartością rynkową. W przypadku specyficznych podmiotów jakimi są przedsiębiorstwa źródłem tych informacji mogą być: pierwotny rynek kapitałowy, który informuje o cenach płaconych za akcje firm w ramach plasowania nowych emisji, wtórny rynek kapitałowy, który dostarcza informacje o cenach płaconych za akcje spółek publicznych na giełdzie papierów wartościowych lub regulowanym rynku pozagiełdowym,
Metody mnożnikowe, wyceny wielokrotnej, wyceny złożonej, metody mnożnika rynkowego (market multiple) Metody mnożnikowe polegają na wykorzystaniu do celów wyceny pewnych relacji ekonomicznych (wskaźników, mnożników), ukształtowanych na rynku kapitałowym w wyniku powtarzających się transakcji kupna-sprzedaży przedsiębiorstw lub ich akcji. Przy zastosowaniu metod z tej grupy wartość przedsiębiorstwa określa się pośrednio, na podstawie porównania z innymi, podobnymi podmiotami gospodarczymi. Procedura wykorzystania metody mnożnikowej do wyceny przedsiębiorstwa polega na: wyborze wskaźnika (lub grupy wskaźników), będącego podstawą wyceny, znalezieniu grupy przedsiębiorstw o charakterystyce zbliżonej do przedsiębiorstwa wycenianego, które w niedalekiej przeszłości były przedmiotem transakcji kupna-sprzedaży, lub których akcje są przedmiotem obrotu na giełdzie i w przypadku których można uzyskać informacje o poziomie wybranych wcześniej wskaźników; wyznaczeniu dla wycenianej firmy wielkości będącej podstawą wybranego wskaźnika (wielkość ekonomiczna wyrażająca efekt działalności), ustaleniu wartości przedsiębiorstwa przez pomnożenie tej wielkości przez poziom mnożnika w porównawczej grupie przedsiębiorstw. Metody mnożnikowe pozwalają na wycenę firm zarówno notowanych jak i nie notowanych na giełdzie. W drugim przypadku wykorzystuje się dane z porównywalnych podmiotów w branży, które uczestniczą już w publicznym obrocie. Podstawę analizy stanowią syntetyczne wskaźniki ilustrujące sytuację finansową przedsiębiorstw i branży. Wartość firmy ustalana jest jako iloczyn wybranego wskaźnika rynkowego oraz wielkości, na której opiera się ten wskaźnik.
3.3 Metody porównawcze (rynkowe) W praktyce najczęściej wykorzystywane są cztery rodzaje mnożników: 1. Mnożniki Enterprise Value. Służą ustaleniu wartości rynkowej przedsiębiorstwa. 2. Mnożniki Equity Value. Służą ustaleniu wartości rynkowej kapitału własnego firmy. 3. Mnożniki sektorowe. Podczas gdy powyższe wskaźniki mogą być stosowane niezależnie od rodzaju biznesu, w którym przedsiębiorstwo prowadzi działalność, mnożniki sektorowe mają zastosowanie tylko do jednego sektora gospodarki. 4. Mnożniki transakcyjne. Wycenią spółki na podstawie danych z ostatnio przeprowadzonych transakcji kupna-sprzedaży w ramach transakcji fuzji i przejęć.
Bazując na tym założeniu, wartość przedsiębiorstwa w metodach porównawczych wyznacza się na podstawie następującego wzoru: EV = Pew*Mr gdzie: EV - wartość przedsiębiorstwa, Pew - odpowiedni parametr ekonomiczny spółki wycenianej, Mr - mnożnik rynkowy - cena rynkowa odniesiona do odpowiedniego parametru porównywalnych spółek publicznych, Najczęściej używanymi parametrami do wyceny przedsiębiorstw metodą porównawczą są zysk netto, wartość księgowa, przychody, zysk przed opodatkowaniem i odsetkami (EBIT - Earings Before Income and Taxes), zysku przed opodatkowaniem, odsetkami i amortyzacją (EBITDA - Earings Before Depreciation, Income and Taxes).
3.3 Metody porównawcze (rynkowe)
Przykład 7 Przedsiębiorstwo ABC zamierza sprzedać podległą mu Spółkę akcyjną AAA. Wycena ma zostać dokonana przy użyciu metod mnożnikowych. Ponieważ akcje spółki AAA nie są notowane na giełdzie dla ustalenia jej wartości zidentyfikowano porównywalną spółkę AAA ADD 1) aktywa ogółem 50 000 000 40 000 000 2) zobowiązania ogółem 10 000 000 5 000 000 3) liczba akcji 2 000 000 1 000 000 4) zysk netto 5 000 000 3 000 000 5) przychód ze sprzedaży 22 000 000 15 000 000 5)cena rynkowa akcji 45 zł/szt 11
zysk na jedną akcję = 30000000 / 1000 0000 = 3 P/E = 45 / 3 = 15 WP = 15 * 5 000 000 = 75 000 000,00 zł
BV na jedną akcję = 35 000 000 / 1 000 0000 = 35 P/BV = 45 / 35 = 1,28 WP = 1,28 * 40 000 000 = 51 200 000,00 zł