Jednostka realizująca przedmiot - Katedra Rehabilitacji, Wydział Nauk Medycznych, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

KIERUNEK LEKARSKI Przedmiot Rehabilitacja Rok studiów/semestr - IV, semestr VII Jednostka realizująca przedmiot - Katedra Rehabilitacji, Wydział Nauk Medycznych, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Osoba odpowiedzialna za nauczanie - Dr hab. n. med. Ireneusz M. Kowalski, prof. UWM Metody dydaktyczne - Wykłady, seminaria, ćwiczenia Forma i warunki zaliczenia przedmiotu - Egzamin ustny Liczba godzin zajęć dydaktycznych 30 Liczba punktów ECTS 3 Założenia i cele przedmiotu: Opis programu nauczania 1 / 22

Program nauczania obejmuje zapoznanie się z problematyką rehabilitacji medycznej, poznanie jej definicji i założeń polskiej szkoły rehabilitacji. Celem zajęć praktycznych jest poznanie elementów badania klinicznego dla potrzeb rehabilitacji, ustalenie programu kompleksowego leczenia. W trakcie zajęć seminaryjnych zapoznanie studenta z problematyką kompleksowej rehabilitacji chorych z dysfunkcjami narządu ruchu, leczenia chorych po ostrym urazie kręgosłupa z powikłaniami neurologicznymi, leczenie chorych po urazach narządu ruchu, kompleksowe leczenie zachowawcze i operacyjne zmian zwyrodnieniowych narządu ruchu, leczenie zachowawcze, operacyjne i pooperacyjne osób ze schorzeniami kręgosłupa, leczenia usprawniającego w schorzeniach dróg oddechowych i układu krążenia. Teaching programe description The leading issues of the teaching activity: introduction to the rehabilitation including Polish concept of rehabilitation, definition and appliance of the rehabilitation in the contemporary care for a disabled person, complex rehabilitation of the patient with a locomotor dysfunction, surgical and conservative management of the patients with acute spinal injury with neurological deficits, treatment of the patients with the injury of locomotor system, surgical and conservative treatment of the persons with degenerative diseases of locomotor system, surgical and conservative management of the patients with spinal disorders, rehabilitation of patient with respiratory and cardiac disorders. The above problems are discussed at seminars. During practical training sessions the students learn the techniques of patient`s examination for the rehabilitation purpose, participate in clinical discussions and planning of individual rehabilitation programmes. Treści programowe: W zakresie wykładów: definicja i fizjologiczne podstawy rehabilitacji, kompleksowość rehabilitacji, środki oddziaływania w rehabilitacji, uwarunkowania skuteczności i przeszkody w rehabilitacji, postępowanie rehabilitacyjne a profilaktyka inwalidztwa, specyfika rehabilitacji w 2 / 22

schorzeniach układu ruchu, krążeniowo- oddechowego, nerwowego i osób w wieku geriatrycznym. W zakresie ćwiczeń: ocena sprawności układu ruchu w warunkach statycznych i dynamicznych, programowanie optymalnego postępowania fizjoterapeutycznego w korelacji z wynikami badania przedmiotowego, zabiegi ortopedyczne pomocnicze w ortopedii, traumatologii i reumatologii (wyciągi redresje, opatrunki gipsowe), profilaktyka i fizjoterapia następstw unieruchomienia, fizjoterapia osób operowanych z powodu następstw chorób reumatycznych, klinika i zasady fizjoterapii w chorobach naczyń obwodowych oraz w wybranych chorobach metabolicznych, zasady prewencji pierwotnej i wtórnej chorób układu krążenia, metody rehabilitacji w chorobach układu oddechowego, zasady postępowania fizjoterapeutycznego u osób ze wzmożonym lub obniżonym napięciem mięśni, terapia p/bólowa, usprawnianie osób z chorobami przewlekle postępującymi, dobór zaopatrzenia ortopedycznego. W zakresie seminarium treści programowe obejmują wybrane zagadnienia z fizykoterapii między innymi: zastosowanie czynników fizykalnych w usprawnianiu leczniczym, rodzaje energii, jej dawkowanie i zmiany wywołane jej działaniem. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej: 1. Dobosiewicz K.: Boczne idiopatyczne skrzywienia kręgosłupa. ŚAM, Katowice 1997. 2. Dega W., Malinowska K.: Rehabilitacja medyczna. PZWL, Warszawa 1994. 3. Droszcz W.: Diagnostyka i terapia. CMKP, Warszawa 1990. 4. Garrison S.J.: Podstawy rehabilitacji i medycyny fizykalnej. PZWL, Warszawa 1997. 5. Grochmal S.: Neurofizjologiczne podstawy usprawniania ruchowego. PZWL, Warszawa 1992. 3 / 22

6. Kiwerski J.: Rehabilitacja medyczna. PZWL, Warszawa 2005. 7. Kowalski I.M., Hurło L.: Zaburzenia postawy ciała w wieku rozwojowym. UWM, Olsztyn 2001 (I wyd.), 2003 (II wyd.). 8. Kowalski I.M., Lewandowski R. (red.): Rehabilitacja dzieci i młodzieży wybrane zagadnienia. W Sz R DZ A, Olsztyn 2001. 9. Kowalski I.M., Lewandowski R. (red.): Rehabilitacja pediatryczna wybrane zagadnienia. WSRDA, Olsztyn 2003. 10. Kutzner-Kozińska M.: Postawa ciała, jej wady i sposoby korekcji. AWF, Warszawa 1990. 11. Kwolek A., Kowalski I.M. (red.).: Sport w rehabilitacji osób niepełnosprawnych. Materiały Konferencji Naukowej Olsztyńskie Dni Niepełnosprawnych. UWM, Olsztyn 2000. 12. Kwolek A. (red.): Rehabilitacja medyczna. Wyd. Med. Urban i Partner, Wrocław 2003. 13. Marciniak W., Szulc A. (red.): Wiktora Degi ortopedia i rehabilitacja. PZWL, Warszawa 2003. 14. Tecklin J.S.: Fizjoterapia pediatryczna. PZWL, Warszawa 1996. Zaleca się lekturę następujących czasopism: 4 / 22

1. Ortopedia, Traumatologia, Rehabilitacja 2. Fizjoterapia Polska 3. Fizjoterapia 4. Postępy Rehabilitacji 5. Rehabilitacja Medyczna 6. Rehabilitacja Praktyczna Program szczegółowy: I. Cel nauczania przedmiotu Kształcenie z zakresu Rehabilitacji, zgodnie z wytycznymi standardu nauczania dla kierunku lekarskiego z dnia 18 sierpnia 2004 roku (Dz. U. Nr 194, poz. 1985), obejmuje cykl 30 godzin zajęć. Treści kształcenia: Pojęcie kalectwa, inwalidztwa i niepełnosprawności. Rodzaje sprzętu rehabilitacyjnego, pomocy ortopedycznych i technicznych w usprawnianiu osób niepełnosprawnych. Rehabilitacja jako proces kompleksowy. Rehabilitacja w schorzeniach układów: krążenia, oddechowego, nerwowego i ruchu. Rehabilitacja w wieku rozwojowym i geriatrii. Elementy orzecznictwa 5 / 22

lekarskiego i pomocy socjalnej. Metody i techniki usprawniania chorych. Integracja osoby niepełnosprawnej w środowisku zamieszkania, pracy i edukacji. Problemy psychospołeczne osoby niepełnosprawnej i jej rodziny. Rehabilitacja osób niedowidzących, z zaburzeniami słuchu i mowy. Efekty kształcenia umiejętności i kompetencje: Student powinien posiąść umiejętność oceny funkcjonalnej pacjenta niepełnosprawnego, znać podstawy fizjoterapii oraz wskazania i przeciwwskazania do jej zastosowania. Wykazać się znajomością fizjologii i patologii wysiłku fizycznego oraz jego wpływu na układy czynnościowe człowieka w szczególności układu kostnego, nerwowego, krążenia i oddychania. Powinien umieć ocenić problemy osoby niepełnosprawnej oraz opracować prosty program kompleksowej rehabilitacji w poszczególnych dysfunkcjach. II. Tematyka wykładów 10 h w ramach wykładów (semestr VII) 1. - definicja i fizjologiczne podstawy rehabilitacji, - kompleksowość rehabilitacji, - środki oddziaływania, uwarunkowania skuteczności i przeszkody w rehabilitacji, - postępowanie rehabilitacyjne, a profilaktyka inwalidztwa. 2. - sprzęt rehabilitacyjny, pomoce ortopedyczne i techniczne w usprawnianiu osób niepełnosprawnych, - specyfika postępowania rehabilitacyjnego u osób z dysfunkcjami układu ruchu. 6 / 22

3. - fizjoterapia i jej specyfika w: neurologii, kardiologii, pulmonologii, pediatrii, geriatrii, psychiatrii. 4. - fizjoterapia u osób z zaburzeniami i uszkodzeniami w obrębie układu nerwowego, - zasady postępowania fizjoterapeutycznego u osób ze wzmożonym lub obniżonym napięciem mięśni, - usprawnianie osób z chorobami naczyniowymi centralnego układu nerwowego, - usprawnianie osób z chorobami przewlekle postępującymi, - warunki doboru skojarzonej terapii p/bólowej. 5. - definicje, podziały, charakterystyka skrzywień kręgosłupa i wad postawy. 6. - ruch i postawa ciała odruchy układu nerwowego, regulacja napięcia mięśniowego, skutki przerwania ciągłości rdzenia kręgowego, wyzwalanie ruchów dowolnych, czynność ośrodkowego układu nerwowego. 7. - polaryzacja, depolaryzacja, repolaryzacja, neuromatrix-sieci neuronalne, czynność bioelektryczna mózgu, teoria Melzacka i Walla. III. Tematyka seminariów 10 h (semestr VII) 7 / 22

1. Seminarium 1: Mózgowe porażenie dziecięce etiologia, obraz kliniczny, leczenie. 2. Seminarium 2: Deformacje kręgosłupa etiologia, obraz kliniczny, leczenie. 3. Seminarium 3: Osteoporoza etiologia, obraz kliniczny, leczenie. 4. Seminarium 4: Choroby zwyrodnieniowe narządu ruchu etiologia, obraz kliniczny, leczenie. 5. Seminarium 5: Rehabilitacja pourazowa etiologia, obraz kliniczny, leczenie. IV. Tematyka ćwiczeń łącznie 10 h (semestr VII) 1. Mózgowe porażenie dziecięce badanie i opracowanie wytyczenia leczenia. 2. Deformacje kręgosłupa badanie i opracowanie wytyczenia leczenia. 3. Osteoporoza badanie i opracowanie wytyczenia leczenia. 4. Choroby zwyrodnieniowe narządu ruchu badanie i opracowanie wytyczenia leczenia. 5. Rehabilitacja pourazowa badanie i opracowanie wytyczenia leczenia. 8 / 22

KIERUNEK PIELĘGNIARSKI I. Przedmiot Rehabilitacja i pielęgnowanie niepełnosprawnych Rok studiów/semestr - III/V Jednostka realizująca przedmiot - Katedra Rehabilitacji, Wydział Nauk Medycznych, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Osoba odpowiedzialna za nauczanie - Dr hab. n. med. Ireneusz M. Kowalski, prof. UWM Metody dydaktyczne - Wykłady z zastosowaniem technik multimedialnych, ćwiczenia Forma i warunki zaliczenia przedmiotu - Egzamin ustny Liczba godzin zajęć dydaktycznych Łącznie 40, w tym 8 godz. wykłady, 32 godz. ćwiczenia Liczba punktów ECTS 3 Założenia i cele przedmiotu: Opis programu nauczania 9 / 22

Program nauczania obejmuje zapoznanie się z problematyką rehabilitacji medycznej, poznanie jej definicji i założeń polskiej szkoły rehabilitacji. Celem zajęć praktycznych jest poznanie elementów opieki pielęgniarskiej dla potrzeb rehabilitacji, ustalenie programu kompleksowego postępowania pielęgniarskiego. W trakcie zajęć seminaryjnych zapoznanie studenta z problematyką kompleksowej rehabilitacji chorych z dysfunkcjami narządu ruchu, terapii i opieki chorych po ostrym urazie kręgosłupa z powikłaniami neurologicznymi, terapia i opieka chorych po urazach narządu ruchu, kompleksowe postępowanie w zmianach zwyrodnieniowych narządu ruchu, postępowanie pooperacyjne osób ze schorzeniami kręgosłupa, usprawniające w schorzeniach dróg oddechowych i układu krążenia. Treści programowe: W zakresie wykładów: definicja i fizjologiczne podstawy rehabilitacji, kompleksowość rehabilitacji, środki oddziaływania w rehabilitacji, uwarunkowania skuteczności i przeszkody w rehabilitacji postępowanie rehabilitacyjne a profilaktyka inwalidztwa, specyfika rehabilitacji w schorzeniach układu ruchu, krążeniowo- oddechowego, nerwowego i osób w wieku geriatrycznym. W zakresie ćwiczeń: ocena sprawności układu ruchu w warunkach statycznych i dynamicznych, programowanie optymalnego postępowania fizjoterapeutycznego i pielęgnacyjnego w korelacji z wynikami badania przedmiotowego, profilaktyka i fizjoterapia następstw unieruchomienia, fizjoterapia osób operowanych z powodu następstw chorób reumatycznych, klinika i zasady fizjoterapii w chorobach naczyń obwodowych oraz w wybranych chorobach metabolicznych, zasady prewencji pierwotnej i wtórnej chorób układu krążenia, metody rehabilitacji w chorobach układu oddechowego, zasady postępowania fizjoterapeutycznego i pielęgnacyjnego u osób ze wzmożonym lub obniżonym napięciem mięśni, terapia p/bólowa, usprawnianie osób z chorobami przewlekle postępującymi, dobór zaopatrzenia ortopedycznego. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej: 10 / 22

1. Dobosiewicz K.: Boczne idiopatyczne skrzywienia kręgosłupa. ŚAM, Katowice 1997. 2. Dega W., Malinowska K.: Rehabilitacja medyczna. PZWL, Warszawa 1994. 3. Droszcz W.: Diagnostyka i terapia. CMKP, Warszawa 1990. 4. Garrison S.J.: Podstawy rehabilitacji i medycyny fizykalnej. PZWL, Warszawa 1997. 5. Grochmal S.: Neurofizjologiczne podstawy usprawniania ruchowego. PZWL, Warszawa 1992. 6. Kiwerski J.: Rehabilitacja medyczna. PZWL, Warszawa 2005. 7. Kowalski I.M., Hurło L.: Zaburzenia postawy ciała w wieku rozwojowym. UWM, Olsztyn 2001 (I wyd.), 2003 (II wyd.). 8. Kowalski I.M., Lewandowski R. (red.): Rehabilitacja dzieci i młodzieży wybrane zagadnienia. W Sz R DZ A, Olsztyn 2001. 9. Kowalski I.M., Lewandowski R. (red.): Rehabilitacja pediatryczna wybrane zagadnienia. WSRDA, Olsztyn 2003. 10. Kutzner-Kozińska M.: Postawa ciała, jej wady i sposoby korekcji. AWF, Warszawa 1990. 11. Kwolek A., Kowalski I.M. (red.).: Sport w rehabilitacji osób niepełnosprawnych. Materiały Konferencji Naukowej Olsztyńskie Dni Niepełnosprawnych. UWM, Olsztyn 2000. 11 / 22

12. Kwolek A. (red.): Rehabilitacja medyczna. Wyd. Med. Urban i Partner, Wrocław 2003. 13. Marciniak W., Szulc A. (red.): Wiktora Degi ortopedia i rehabilitacja. PZWL, Warszawa 2003. 14. Tecklin J.S.: Fizjoterapia pediatryczna. PZWL, Warszawa 1996. Zaleca się lekturę następujących czasopism: 1. Ortopedia, Traumatologia, Rehabilitacja 2. Fizjoterapia Polska 3. Fizjoterapia 4. Postępy Rehabilitacji 5. Rehabilitacja Medyczna 6. Rehabilitacja Praktyczna Program szczegółowy 12 / 22

I. Cel nauczania przedmiotu Kształcenie z zakresu Rehabilitacji i pielęgnowania niepełnosprawnych, zgodnie z wytycznymi standardu nauczania dla kierunku pielęgniarskiego z dnia 12 lipca 2007 roku obejmuje cykl 60 godzin zajęć. Treści kształcenia: Rodzaje niepełnosprawności. Problemy psychospołeczne osoby niepełnosprawnej i jej rodziny. Integracja i współpraca z człowiekiem niepełnosprawnym, w jego środowisku zamieszkania, pracy i edukacji oraz instytucjami wspierającymi proces rehabilitacji. Cele, zasady i etapy rehabilitacji. Rehabilitacja kompleksowa lecznicza, zawodowa, społeczna. Zaopatrzenie w sprzęt i pomoce ortopedyczne. Udział pielęgniarki w procesie rehabilitacji niepełnosprawnych. Metody i techniki usprawniania chorych. Integracja osoby niepełnosprawnej w środowisku zamieszkania, pracy, edukacji i wychowania. Rehabilitacja osób niedowidzących. Rehabilitacja osób z uszkodzeniem narządu ruchu. Efekty kształcenia umiejętności i kompetencje: Określania rodzaju niepełnosprawności oraz celów, etapów i zasad rehabilitacji; rozumienia roli i zadań pielęgniarki w rehabilitacji osób niepełnosprawnych; określania warunków wpływających na skuteczność rehabilitacji niepełnosprawnych; określania zakresu niepełnosprawności; doradzania niepełnosprawnym i ich rodzinom w zakresie zaopatrzenia w sprzęt i pomoce ortopedyczne; stosowania technik i metod usprawniających funkcjonowanie osób niedowidzących i z uszkodzeniem narządu ruchu; współpracy z zespołem terapeutycznym oraz pacjentem i jego rodziną w procesie rehabilitacji. II. Tematyka wykładów 20 h w ramach wykładów (semestr V) 1. - definicja i fizjologiczne podstawy rehabilitacji, 13 / 22

- kompleksowość rehabilitacji, - środki oddziaływania, uwarunkowania skuteczności i przeszkody w rehabilitacji, - postępowanie rehabilitacyjne, a profilaktyka inwalidztwa. 2. - sprzęt rehabilitacyjny, pomoce ortopedyczne i techniczne w usprawnianiu osób niepełnosprawnych, - specyfika postępowania rehabilitacyjnego u osób z dysfunkcjami układu ruchu. 3. - fizjoterapia i jej specyfika w: neurologii, kardiologii, pulmonologii, pediatrii, geriatrii, psychiatrii. 4. - fizjoterapia u osób z zaburzeniami i uszkodzeniami w obrębie układu nerwowego, - zasady postępowania fizjoterapeutycznego u osób ze wzmożonym lub obniżonym napięciem mięśni, - usprawnianie osób z chorobami naczyniowymi centralnego układu nerwowego, - usprawnianie osób z chorobami przewlekle postępującymi, - warunki doboru skojarzonej terapii p/bólowej. 14 / 22

5. - definicje, podziały, charakterystyka skrzywień kręgosłupa i wad postawy 6. - ruch i postawa ciała odruchy układu nerwowego, regulacja napięcia mięśniowego, skutki przerwania ciągłości rdzenia kręgowego, wyzwalanie ruchów dowolnych, czynność ośrodkowego układu nerwowego. 7. - polaryzacja, depolaryzacja, repolaryzacja, neuromatrix-sieci neuronalne, czynność bioelektryczna mózgu, teoria Melzacka i Walla. III. Tematyka ćwiczeń łącznie 10 h (semestr V) 1. Mózgowe porażenie dziecięce badanie i opracowanie wytyczenia leczenia. 2. Deformacje kręgosłupa badanie i opracowanie wytyczenia leczenia. 3. Osteoporoza badanie i opracowanie wytyczenia leczenia. 4. Choroby zwyrodnieniowe narządu ruchu badanie i opracowanie wytyczenia leczenia. 5. Rehabilitacja pourazowa badanie i opracowanie wytyczenia leczeni II. Przedmiot Znaczenie ruchu w profilaktyce zdrowotnej 15 / 22

Jednostka realizująca przedmiot - Katedra Rehabilitacji, Wydział Nauk Medycznych, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Osoba odpowiedzialna za nauczanie - Dr hab. n. med. Ireneusz M. Kowalski, prof. UWM Metody dydaktyczne - Seminaria i ćwiczenia Forma i warunki zaliczenia przedmiotu - Zaliczenie ustne Liczba godzin zajęć dydaktycznych 15 Liczba punktów ECTS 1 Założenia i cele przedmiotu: Student powinien posiąść umiejętność oceny funkcjonalnej pacjenta, znać podstawy fizjologii utrzymania postawy ciała, ruchu i chodu samodzielnego. Wykazać się znajomością fizjologii i patologii wysiłku fizycznego oraz jego wpływu na układy czynnościowe człowieka w szczególności układu kostnego, nerwowego, krążenia i oddychania. Powinien umieć ocenić problemy osoby niepełnosprawnej oraz opracować prosty program kompleksowej rehabilitacji w poszczególnych dysfunkcjach. Treści programowe: Pojęcie kalectwa, inwalidztwa i niepełnosprawności. Rodzaje sprzętu rehabilitacyjnego, pomocy ortopedycznych i technicznych w usprawnianiu osób niepełnosprawnych. Rehabilitacja jako proces kompleksowy. Rehabilitacja w schorzeniach układów: narządu ruchu, nerwowego, krążenia 16 / 22

i oddechowego. Rehabilitacja w wieku rozwojowym i geriatrii. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej: 1. Dobosiewicz K.: Boczne idiopatyczne skrzywienia kręgosłupa. ŚAM, Katowice 1997. 2. Dega W., Malinowska K.: Rehabilitacja medyczna. PZWL, Warszawa 1994. 3. Droszcz W.: Diagnostyka i terapia. CMKP, Warszawa 1990. 4. Garrison S.J.: Podstawy rehabilitacji i medycyny fizykalnej. PZWL, Warszawa 1997. 5. Grochmal S.: Neurofizjologiczne podstawy usprawniania ruchowego. PZWL, Warszawa 1992. 6. Kiwerski J.: Rehabilitacja medyczna. PZWL, Warszawa 2005. 7. Kowalski I.M., Hurło L.: Zaburzenia postawy ciała w wieku rozwojowym. UWM, Olsztyn 2001 (I wyd.), 2003 (II wyd.). 8. Kowalski I.M., Lewandowski R. (red.): Rehabilitacja dzieci i młodzieży wybrane zagadnienia. W Sz R DZ A, Olsztyn 2001. 9. Kowalski I.M., Lewandowski R. (red.): Rehabilitacja pediatryczna wybrane zagadnienia. 17 / 22

WSRDA, Olsztyn 2003. 10. Kutzner-Kozińska M.: Postawa ciała, jej wady i sposoby korekcji. AWF, Warszawa 1990. 11. Kwolek A., Kowalski I.M. (red.).: Sport w rehabilitacji osób niepełnosprawnych. Materiały Konferencji Naukowej Olsztyńskie Dni Niepełnosprawnych. UWM, Olsztyn 2000. 12. Kwolek A. (red.): Rehabilitacja medyczna. Wyd. Med. Urban i Partner, Wrocław 2003. 13. Marciniak W., Szulc A. (red.): Wiktora Degi ortopedia i rehabilitacja. PZWL, Warszawa 2003. 14. Tecklin J.S.: Fizjoterapia pediatryczna. PZWL, Warszawa 1996. Zaleca się lekturę następujących czasopism: 1. Ortopedia, Traumatologia, Rehabilitacja 2. Fizjoterapia Polska 3. Fizjoterapia 4. Postępy Rehabilitacji 18 / 22

5. Rehabilitacja Medyczna 6. Rehabilitacja Praktyczna KIERUNEK ZOOTECHNIKA: Przedmiot: Rehabilitacja w jeździectwie Jednostka realizująca przedmiot: Katedra i Klinika Rehabilitacji, Wydział Nauk Medycznych Odpowiedzialny za przedmiot: Dr hab. med. Ireneusz M. Kowalski, prof. UWM Metody dydaktyczne: Wykłady Forma i warunki zaliczenia przedmiotu - Zaliczenie ustne Liczba godzin zajęć dydaktycznych 15 Założenia i cele przedmiotu: Udział w przedmiocie powinien zapewnić słuchaczom zdobycie odpowiedniego zasobu wiedzy i umiejętności umożliwiających świadome: udzielenie pierwszej pomocy po typowych urazach jeździeckich, stosowanie działań profilaktycznych w typowych schorzeniach jeździectwa, przeprowadzenie szacunkowej oceny postawy ciała, stosowanie wysiłku fizycznego jako 19 / 22

czynnika doskonalącego sprawność układów człowieka. Treści przedmiotu: Studenci powinni poznać: budowę i funkcje podstawowych układów człowieka, prawa rządzące rozwojem psychoruchowym i fizycznym, szczególnie w okresach krytycznych posturogenezy, etiologię, patomechanikę i symptomatologię typowych schorzeń i urazów jeźdźca, zespoły bólowe kręgosłupa, zmiany przeciążeniowe stawów, złamania, uszkodzenia stawów, kończyn górnych i dolnych, obrażenia głowy, uszkodzenia mięśni i ścięgien, urazy kręgosłupa. Literatura podstawowa i uzupełniająca: 1. Dobosiewicz K.: Boczne idiopatyczne skrzywienia kręgosłupa. ŚAM, Katowice 1997. 2. Dega W., Malinowska K.: Rehabilitacja medyczna. PZWL, Warszawa 1994. 3. Droszcz W.: Diagnostyka i terapia. CMKP, Warszawa 1990. 4. Garrison S.J.: Podstawy rehabilitacji i medycyny fizykalnej. PZWL, Warszawa 1997. 5. Grochmal S.: Neurofizjologiczne podstawy usprawniania ruchowego. PZWL, Warszawa 1992. 6. Kiwerski J.: Rehabilitacja medyczna. PZWL, Warszawa 2005. 7. Kowalski I.M., Hurło L.: Zaburzenia postawy ciała w wieku rozwojowym. UWM, Olsztyn 2001 20 / 22

(I wyd.), 2003 (II wyd.). 8. Kowalski I.M., Lewandowski R. (red.): Rehabilitacja dzieci i młodzieży wybrane zagadnienia. W Sz R DZ A, Olsztyn 2001. 9. Kowalski I.M., Lewandowski R. (red.): Rehabilitacja pediatryczna wybrane zagadnienia. WSRDA, Olsztyn 2003. 10. Kutzner-Kozińska M.: Postawa ciała, jej wady i sposoby korekcji. AWF, Warszawa 1990. 11. Kwolek A., Kowalski I.M. (red.).: Sport w rehabilitacji osób niepełnosprawnych. Materiały Konferencji Naukowej Olsztyńskie Dni Niepełnosprawnych. UWM, Olsztyn 2000. 12. Kwolek A. (red.): Rehabilitacja medyczna. Wyd. Med. Urban i Partner, Wrocław 2003. 13. Marciniak W., Szulc A. (red.): Wiktora Degi ortopedia i rehabilitacja. PZWL, Warszawa 2003. 14. Tecklin J.S.: Fizjoterapia pediatryczna. PZWL, Warszawa 1996. Zaleca się lekturę następujących czasopism: 1. Ortopedia, Traumatologia, Rehabilitacja: 2. Fizjoterapia Polska; 21 / 22

3. Fizjoterapia; 4. Postępy Rehabilitacji; 5. Rehabilitacja Medyczna; 6. Rehabilitacja Praktyczna. 22 / 22