ZADANIE 2.4 MIESZKAŃCY BROSZURA INFORMACYJNA PR 2: Komunikacyjnoorganizacyjne ośrodki wiedzy Opublikowano w sierpniu 2015 r. www.velo-citta.eu Wyłączna odpowiedzialność za treść niniejszego dokumentu spoczywa na autorach. Niekoniecznie musi on odzwierciedlać opinię Unii Europejskiej. Ani EASME ani Komisja Europejska nie są odpowiedzialne za jakiekolwiek wykorzystanie zawartych w nim informacji.
SYSTEM ROWERÓW PUBLICZNYCH DLA MIESZKAŃCÓW Charakterystyka grupy docelowej i najlepsze praktyki Mieszkańcy w miastach VeloCittà W wielu krajach Europy mieszkańcy miast posiadają własne rowery i są przyzwyczajeni do jeżdżenia na rowerze. Jest tak szczególnie w przypadku krajów w północno-zachodniej części kontynentu. Coraz więcej osób z innych krajów europejskich obecnie się styka się z rowerem poprzez systemy rowerów publicznych (z ang. Bike Sharing System, BSS), które pojawiają się coraz częściej w średnich i dużych miastach. # Zaangażowanie mieszkańców w systemy rowerów publicznych jest ważne nie tylko ze względu na wielkość tej grupy i potencjał dochodów, ale także ze względu na wymagane (długoterminowe) wsparcie dla lokalnego BSS. Ma to zastosowanie w szczególności wtedy, gdy dla systemu rowerów publicznych wymagane jest wsparcie finansowe, a zarazem wsparcie polityczne. # Segment mieszkańców obejmuje dużą liczbę potencjalnych klientów. Można ich zachęcać przy różnych okazjach i w różnych okolicznościach do rozpoczęcia korzystania z systemu rowerów publicznych. Takie okazje i okoliczności mogą być związane z zakupami, imprezami, pracą, spędzaniem wolnego czasu itd. Mogą dotyczyć też sytuacji, kiedy występują zmienne warunki pogodowe, zatłoczenie komunikacyjne lub wystąpi kradzież lub awaria roweru potencjalnego klienta. System powinien być w stanie wykorzystywać takie sytuacje umożliwiając pierwsze przejażdżki rowerem publicznym, a co za tym idzie pierwsze pozytywne doświadczenia klientów. # Populacja miast objętych projektem VeloCittà wynosi: około 160 000 mieszkańców w Szeged i 180 000 w Burgos, ponad 200 000 w Padwie, około 300 000 zarówno w londyńskiej dzielnicy Lambeth, jak i dzielnicy Southwark oraz ponad 750 000 mieszkańców w Krakowie. # W większości miast VeloCittà mieszkańcy korzystają z rowerów głównie w celach rekreacyjnych, tym samym kładąc nacisk na wycieczki w weekendy i w czasie wolnym. Wyjątkiem jest Londyn, gdzie oprócz wolnego czasu rowery powszechnie wykorzystuje się w celu podróży do pracy i z pracy, przekształcając segment mieszkańców w segment osób dojeżdżających do pracy. 1
Czego potrzebują mieszkańcy Mieszkańcy stanowią główną, lecz zróżnicowaną grupę docelową we wszystkich miastach VeloCittà. W celu dostosowania się do ich potrzeb i osiągnięcia trwałej akceptacji rowerów publicznych ze strony mieszkańców, pewne podstawowe wymogi powinny zostać spełnione. Główne aspekty, które należy wziąć pod uwagę i udoskonalić to: # Lokalizacja dokujących stacji wypożyczalni: bardzo ważne jest, aby stacje rowerowe znajdowały się w pobliżu węzłów transportu publicznego (przystanków), terenów mieszkalnych i miejsc takich, jak główne centra handlowe czy duże miejsca wypoczynku. # Cena: ekonomiczna atrakcyjność tego środka transportu jest jednym z kluczowych czynników, który motywuje mieszkańców do zmiany ich codziennego sposobu podróżowania w obrębie miasta. Inne ważne bodźce finansowe to miesięczne lub roczne abonamenty (stosowane po to, by usługa stała się wygodniejsza) oraz wprowadzenie programów lojalnościowych. # Duża dostępność rowerów oraz zrównoważona usługa ich redystrybucji. W przypadku mieszkańców szczytowe wykorzystanie to zazwyczaj weekendy i godziny po pracy, ponieważ większość tej grupy docelowej korzysta z rowerów do celów rekreacyjnych. # Bezpieczeństwo: mieszkańcy muszą postrzegać cały system - rejestrację, rowery i infrastrukturę rowerową - jako bezpieczny. Jeśli jazda na rowerze w miejscu zamieszkania jest powszechnie postrzegana jako niebezpieczna. Może to całkowicie osłabić wykorzystanie systemu rowerów publicznych nawet wtedy, gdy jest on powszechnie znany, tak jak np. w Londynie. Jak mieszkańcy wpływają na systemy rowerów publicznych Decyzja o aktywnym zaangażowaniu mieszkańców i obraniu ich jako grupy docelowej lokalnego systemu rowerów publicznych stwarza szereg korzyści dla samego systemu oraz dla miasta. # Widoczność i postrzeganie: mieszkańcy mogą wpływać na zwiększenie liczby użytkowników, tym samym przyczyniając się do lepszego postrzegania systemu. Mogą oni mieć pozytywny wpływ na innych potencjalnych użytkowników dzięki przekazowi ustnemu. Gdy mieszkańcy są zadowolonymi klientami, mogą być lojalni wobec systemu przez długi czas. # Rozmiar i zagęszczenie systemu: nowe lub powiększone stacje przy dużych centrach rekreacji, takich jak stadiony, centra handlowe, lokalne plaże lub jeziora, przyczyniają się bezpośrednio do ogólnej wielkości systemu. # Obroty: mimo że mieszkańcy nie są z reguły chętni do płacenia, zbiorowo mogą oni przynieść systemowi dochody. System rowerów publicznych może, na przykład, być częścią pakietu powitalnego, który nowi mieszkańcy otrzymują od władz miasta. 2
Stałe zapotrzebowanie wśród osób mieszkających w mieście na rowery z systemu jest również dobre dla interesów, ponieważ zapewnia znaczny napływ przychodów. # Zachowania związane z mobilnością: zachowanie związane z mobilnością w młodym wieku może mieć trwały wpływ na zachowanie w dorosłym życiu. Zaznajomienie mieszkańców od najmłodszych lat z transportem publicznym oraz z rowerem jako środkami transportu może utrwalić styl życia niezależny od samochodu. Ponadto pozytywne doświadczenia mieszkańców mogą przynieść wartość dodaną i korzyści nie tylko systemowi rowerów publicznych, ale bardziej ogólnie mobilności rowerowej. Wyzwania jakie niosą ze sobą mieszkańcy Mieszkańcy nie tylko przynoszą korzyści lokalnemu systemowi rowerów publicznych, ale mogą również testować system. # Koszty operacyjne: budowa infrastruktury systemu rowerów publicznych na wielu obszarach mieszkalnych i zapewnienie odpowiedniej redystrybucji są kosztowne. Miasta często decydują się na rozpoczęcie tej usługi na mniejszą skalę, w centrum miasta. # Lokalizacja stacji dokujących: mieszkańcy są oczywiście rozsiani po całym mieście, podczas gdy większość stacji postojowych znajduje się zwykle w centrum miasta, w pobliżu atrakcji turystycznych lub w pobliżu centrów przemysłowych/biurowych. W bardziej odległych dzielnicach zagęszczenie potencjalnych klientów jest często mniejsze, a co za tym idzie - znacznie mniejsza lub znikoma dostępność rowerów. Może to stanowić przeszkodę przed wypróbowaniem systemu przez mieszkańców i w rezultacie znacznie ograniczyć potencjalną grupę klientów. Władze miasta powinny raczej skupić działania marketingowe na podgrupie mieszkańców w centrach miast lub w pobliżu innych stacji wypożyczalni. # Lokalny sprzeciw: mieszkańcy mogą być przeciwni rowerom publicznym, na przykład z powodu ograniczenia miejsca na chodnikach przez stacje rowerowe, potencjalnego zagrożenia, jakie stwarzają rowerzyści w pobliżu placów zabaw i terenów odwiedzanych przez osoby starsze lub utraty miejsc parkingowych na rzecz stacji postojowych. Są oni bardziej skłonni niż inne grupy do sprzeciwiania się systemowi, poprzez jednoczenie się z sąsiadami i lokalnymi grupami interesu i np. wysyłanie wspólnych skarg do władz miasta. Pierwsze wnioski o mieszkańcach z miast realizujących projekt VeloCittà W ramach kompleksowego zadania segmentacji rynku przeprowadzono badanie ankietowe wśród mieszkańców w miastach realizujących projekt VeloCittà. Dostarczyło ono wniosków na temat zachowań związanych z mobilnością mieszkańców i ujawniło kilka możliwych strategii reklamowania lokalnego systemu wypożyczania wśród tej grupy docelowej. 3
Kraków Lambeth Southwark Burgos Padwa Szeged Próba 75 104 125 35 55 54 Kultura jazdy na rowerze Dobrym punktem wyjścia jest wyobrażenie, jakie mają mieszkańcy w miastach partnerskich VeloCittà o jeździe na rowerze. W każdym mieście ponad 80% wszystkich respondentów ma pozytywne nastawienie do jazdy na rowerze. Stanowi to dobrą podstawę do dalszych kampanii rowerowych. Uczestnicy zapytani o to, czy posiadają własny rower, w większości miast partnerskich odpowiadają twierdząco. Jednak posiadanie roweru wśród respondentów z dzielnic Londynu jest znacznie mniejsze niż w innych miejscach. tak nie Rysunek 1: Posiadanie rowerów Wykorzystanie rowerów W badaniu spytano również mieszkańców, przez ile średnio dni w tygodniu korzystają z roweru. Mimo że wskaźnik posiadania jest dość wysoki, jak widać na rysunku 1, większość respondentów nie korzysta z roweru w ogóle lub tylko 1 dzień w tygodniu we wszystkich miejscach. Padwa i Kraków są tutaj pozytywnymi wyjątkami. 4
0-2 dni 3-4 dni 5-6 dni 7 dni Rysunek 2: Tygodniowe wykorzystanie rowerów Zapytaliśmy także respondentów o to, jakie są ich główne cele podróży rowerowych. We wszystkich miejscach wykorzystują oni rowery głównie w celach rekreacyjnych. Drugim najczęściej wymienianym celem jest albo podróż do pracy, albo do szkoły. Dlatego w ramach promocji zarządca systemu rowerów publicznych powinien nawiązać współpracę z (dużymi) centrami rekreacji w mieście i jego okolicach. praca lub szkoła przyjaciele lub rodzina zakupy rekreacja Rysunek 3: Cele jazdy na rowerze Znajomość lokalnego systemu Zapytaliśmy mieszkańców w wybranych przez nas miejscach czy znają system rowerów publicznych w swoim mieście. W większości jest on znany, choć w Padwie i Szeged sytuacja mogłaby być lepsza. Ważne są tu kampanie ukierunkowane na mieszkańców przekazujące podstawowe informacje na temat systemu. Wykorzystanie systemu wśród mieszkańców jest największe w Londynie. W tej kategorii Padwa i Szeged również pozostają w tyle. Wartości nie są wysokie w żadnej z miejscowości, a zatem wszystkie miasta skorzystałyby z kampanii ukierunkowanej na mieszkańców. 5
tak, znam lokalny system rowerów publicznych tak, używałem/używałam rower z systemu Rysunek 4: Znajomość i wykorzystanie lokalnego systemu rowerów publicznych Jak dotrzeć do mieszkańców w miastach realizujących projekt VeloCittà Zalecane są następujące działania: # Włączenie mieszkańców, w miarę możliwości, w proces planowania systemu rowerów publicznych lub jego rozbudowy. Stworzenie okazji do poznania ich życzeń, obaw lub skarg oraz reagowanie na nie. # Wykorzystywanie wielu okazji nadarzających się w mieście i jego okolicach, takich jak: otwarcie nowego centrum handlowego lub basenu, duży festiwal muzyczny, wiadomości o wzmożonym ruchu, dzięki którym mieszkańcy będą mogli poznać system rowerów publicznych i oswoić się z nim itp. System powinien być w stanie wykorzystywać je do stworzenia okazji do (pierwszych) wypożyczeń i pozytywnych doświadczeń klienta. # Wykorzystanie różnych jednostek miejskich w celu promowania i wyjaśniania zasad działania systemu rowerów publicznych, np. ulgowy abonament może być częścią pakietu powitalnego, który otrzymują nowi mieszkańcy, oddział ds. edukacji może stymulować wypożyczanie rowerów publicznych za pośrednictwem własnych kanałów wśród uczniów szkół średnich i studentów, a komenda policji może przekazywać informacje w systemie, gdy zgłoszona zostanie kradzież roweru. # Lokalizacja punktów wypożyczalni: ważne, aby stacje rowerowe znajdowały się w pobliżu węzłów transportu publicznego, terenów mieszkalnych i dużych miejsc wypoczynku. # Połączenie transportu publicznego i systemu rowerów publicznych oraz współpraca z operatorami transportu publicznego w celach promocyjnych. # Wykorzystanie lokalnych kanałów komunikacji, takich jak lokalne radio, gazety, magazyny, kampanie informacyjne na temat systemu i jego możliwości, aspektów zdrowotnych, wygody itp. 6
# Podkreślanie, że większa dostępność BSS prawdopodobnie doprowadzi do zwiększenia wartości nieruchomości, poprawy stanu zdrowia mieszkańców dzielnicy, a także do poprawy lokalnego środowiska miejskiego, jednocześnie przynosząc korzyści gospodarcze. Więcej na temat Dodatkowa literatura Projekt: Wypożyczalnia rowerów w Nowym Jorku Zaprojektowana przez nowojorczyków Referat: Czy ludzie doceniają systemy wypożyczalni rowerów? Wielopoziomowa analiza pokazująca wpływ wypożyczalni rowerów na sprzedaż nieruchomości w Montrealu, w Kanadzie (2015) Referat: Rower publiczny: Strategie realizacji: Przewodnik porównawczy Podręcznik: Optymalizacja rowerów publicznych w miastach europejskich - podręcznik Przykład: Agencja Ochrony Środowiska rozmawia z lokalnymi mieszkańcami o programie rowerów publicznych Przykład: darmowe szkolenie z nowojorskiego CitiBike Link http://www.nyc.gov/html/dot/download s/pdf/bike-share-outreach-report.pdf http://tram.mcgill.ca/research/publicat ions/bicycle_sharing_hedonics.pdf http://www.onbikeshare.com/pdf/bike% 20Share%20Implementation%20Strategies. pdf https://ec.europa.eu/energy/intelligent /projects/.../obis_handbook_en.pdf http://www.lsureveille.com/daily/epatalks-bike-share-program-with-localresidents/article_5a3154fc-365b-11e5-84b4-dbce74cb3d56.html http://www.bike.nyc/education/classes/ citi-bike-street-skills-class/ 7