RZUTOWANIE PROSTOKĄTNE WPROWADZENIE Wykonywanie rysunku technicznego - zastosowanie Rysunek techniczny przedmiotu jest najczęściej podstawą jego wykonania, dlatego odwzorowywany przedmiot nie powinien mieć zniekształceń Przedstawienie przedmiotu trójwymiarowego na dwuwymiarowym rysunku bez zniekształceń wymaga zastosowania specjalnych sposobów Najczęściej stosowane na rysunkach wykonawczych są rzuty prostokątne, które pokazują przedmiot z kilku stron umożliwia dokładne i wierne przedstawianie przedmiotu na płaszczyźnie bez żadnych zmian i zniekształceń za pomocą rzutów, które są figurami płaskimi dr inż Mirosław Puc e-mail: mpuc@zutedupl 1
Podstawowe zasady rzutowania prostokątnego Zawsze rysujemy tyle rzutów, aby pokazane zostały wszystkie wymiary przedmiotu Podczas kreślenia rzutów prostokątnych należy także pamiętać o tym, że: krawędzie niewidoczne w rzucie kreślimy linią kreskową, rzuty wykorzystujemy na rysunku wykonawczym, krawędzi niewidocznych nie wolno wymiarować Wystarczy przedstawienie bryły w trzech ujęciach, dlatego przyjęto układ rzutowania wykorzystujący trzy płaszczyzny wzajemnie prostopadłe - zwane rzutniami Na każdej z nich przedstawiamy rzut prostokątny przedmiotu dr inż Mirosław Puc e-mail: mpuc@zutedupl 2
RODZAJE RZUTNI Rzutnia jest to płaszczyzna na której będzie narysowany rzut prostokątny Wyróżniamy rzutnię: pionową, poziomą, boczną obrazującymi rzeczywiste połączenia lub współzależność Rzutnie I pionowa, II pozioma, III - boczna Na tych trzech wzajemnie prostopadłych płaszczyznach (rzutniach) powstają zaś następujące rzuty: I płaszczyzna (rzutni pionowej) - rzut pionowy (z przodu lub główny) II płaszczyzna (rzutni poziomej) - rzut poziomy (z góry) III płaszczyzna (rzutni bocznej) - rzut boczny prawy (od lewej strony) dr inż Mirosław Puc e-mail: mpuc@zutedupl 3
Aby przedstawić (prawidłowo) na rzutach prostokątnych dowolny przedmiot należy: 1 Ustawić przedmiot w jednej, ustalonej pozycji równolegle do rzutni, tak aby znalazł się pomiędzy obserwatorem a rzutnią 2 Patrzeć na dany przedmiot - prostopadle do rzutni - z trzech stron: z przodu, z góry i z boku - od lewej strony dr inż Mirosław Puc e-mail: mpuc@zutedupl 4
Aby przedstawić (prawidłowo) na rzutach prostokątnych dowolny przedmiot należy: 3 Patrząc po kolei z każdej ze stron - poprowadzić z każdego widocznego punktu linię prostopadłą do rzutni 4 Powstałe punkty przecięcia linii prowadzonych od przedmiotu z rzutnią połączyć odpowiednimi odcinkami otrzymując rzut prostokątny tego przedmiotu na daną rzutnię dr inż Mirosław Puc e-mail: mpuc@zutedupl 5
Rysując poszczególne rzuty na arkuszu należy pamiętać, że po ich wzajemnym ułożeniu względem siebie rozpoznajemy, który z rzutów jest rzutem głównym, który bocznym, a który z góry Dlatego też nie jest obojętne w którym miejscu narysujemy kolejne rzuty: rzut I (z przodu) i rzut II (z góry) mają jednakową długość i leżą dokładnie jeden nad drugim, rzut I (z przodu) i rzut III (z boku) leżą dokładnie obok siebie i mają jednakową wysokość, rzuty z góry (II) i z boku (III) mają jednakową szerokość dr inż Mirosław Puc e-mail: mpuc@zutedupl 6
RZUTOWANIE PROSTOKĄTNE POWSTAWANIE RZUTU PUNKTU dr inż Mirosław Puc e-mail: mpuc@zutedupl 7
RZUTOWANIE PROSTOKĄTNE POWSTAWANIE RZUTU ODCINKA dr inż Mirosław Puc e-mail: mpuc@zutedupl 8
RZUTOWANIE PROSTOKĄTNE POWSTAWANIE RZUTU ODCINKA dr inż Mirosław Puc e-mail: mpuc@zutedupl 9
RZUTOWANIE PROSTOKĄTNE POWSTAWANIE RZUTU BRYŁY PROSTEJ dr inż Mirosław Puc e-mail: mpuc@zutedupl 10
RZUTOWANIE PROSTOKĄTNE POWSTAWANIE RZUTU BRYŁY Z OTWORAMI dr inż Mirosław Puc e-mail: mpuc@zutedupl 11
ZASADY PRZEDSTAWIANIA RZUTÓW PROSTOKĄTNYCH LICZBA RZUTÓW Liczba rzutów Liczbę rzutów należy ograniczyć do minimum Za mała liczba rzutów nie pozwala na jednoznaczne odczytanie budowy przedmiotu Za duża liczba rzutów powoduje, że pewne elementy będą się powtarzać Minimalna liczba rzutów to jeden rzut główny Za duża i za mała liczba rzutów jest błędem dr inż Mirosław Puc e-mail: mpuc@zutedupl 12
ZASADY PRZEDSTAWIANIA RZUTÓW PROSTOKĄTNYCH SYMETRIA PRZEDMIOTÓW Symetria przedmiotów Symetrię przedmiotów należy zaznaczyć cienką linią z długą kreską i kropką Linię należy przeciągnąć poza zarys przedmiotu Należy również zaznaczyć innych drobnych elementów np otworów Okrąg ma zawsze dwie osie symetrii prostopadłe względem siebie dr inż Mirosław Puc e-mail: mpuc@zutedupl 13
ZASADY PRZEDSTAWIANIA RZUTÓW PROSTOKĄTNYCH NIEWIELKIE POCHYLENIE Niewielkie pochylenie Niewielkie pochylenia lub wygięcia, zbyt małe do pokazania na rzucie przedmiotu, należy przedstawić linią odpowiadającą mniejszemu wymiarowi elementu z pochyleniem lub mniejszej średnicy podstawy stożka dr inż Mirosław Puc e-mail: mpuc@zutedupl 14
ZASADY PRZEDSTAWIANIA RZUTÓW PROSTOKĄTNYCH ALTERNATYWNE I SKRAJNE POŁOŻENIE Alternatywne i skrajne położenie Na rysunku złożeniowym, alternatywne i skrajne położenia części ruchomych należy rysować linią cienką z długą kreską i dwiema kreskami dr inż Mirosław Puc e-mail: mpuc@zutedupl 15
ZASADY PRZEDSTAWIANIA RZUTÓW PROSTOKĄTNYCH LINIE PRZENIKANIA Linie przenikania Linie rzeczywistego przenikania należy rysować: liniami ciągłymi grubymi, gdy są widoczne, liniami cienkimi kreskowymi, gdy są niewidoczne, (rys a) Uproszczone linie przenikania mogą występować między dwoma walcami jako linie ciągłe grube proste (rys b) oraz między walcem, a prostopadłościanem (rys c), gdzie przesunięcie linii przenikania można pominąć (rys c 1 ) Wyobrażalne linie przenikania (zaokrąglone przejścia między dwiema powierzchniami) należy rysować jako linie ciągłe, które nie dr inż Mirosław Puc e-mail: mpuc@zutedupl 16
dotykają zarysów przedmiotów (rys d, e) ZASADY PRZEDSTAWIANIA RZUTÓW PROSTOKĄTNYCH ZAKOŃCZENIA KWADRATOWE dr inż Mirosław Puc e-mail: mpuc@zutedupl 17
Zakończenia kwadratowe W celu ograniczenia liczby rzutów, zakończenia kwadratowe lub kwadratowe zbieżne oraz powierzchnie płaskie należy zaznaczyć przekątnymi, które są liniami cienkimi ciągłymi ZASADY PRZEDSTAWIANIA RZUTÓW PROSTOKĄTNYCH WZÓR POWIERZCHNI dr inż Mirosław Puc e-mail: mpuc@zutedupl 18
Wzór powierzchni Powierzchnie: radełkowane, moletowane, pofałdowane, żłobkowane, ziarniste, krtkowane, należy przedstawić w sposób uproszczony liniami ciągłymi grubymi na całej powierzchni lub na jej części ZASADY PRZEDSTAWIANIA RZUTÓW PROSTOKĄTNYCH CZĘŚCI GOTOWE I PÓŁWYROBY dr inż Mirosław Puc e-mail: mpuc@zutedupl 19
Części gotowe i półwyroby Kształt części gotowej wewnątrz rysunku półwyrobu (rys a) lub kształt półwyrobu wewnątrz części gotowej (rys b, c) należy rysować linią cienką z długą kreską i dwiema kropkami ZASADY PRZEDSTAWIANIA RZUTÓW PROSTOKĄTNYCH ZARYSY PIERWOTNE dr inż Mirosław Puc e-mail: mpuc@zutedupl 20
Zarysy pierwotne Jeżeli zachodzi potrzeba przedstawienia zarysu pierwotnego przed kształtowaniem, to zarys ten należy oznaczyć linią cienką z długą kreską i dwiema kropkami ZASADY PRZEDSTAWIANIA RZUTÓW PROSTOKĄTNYCH PRZEDMIOTY PRZEZROCZYSTE dr inż Mirosław Puc e-mail: mpuc@zutedupl 21
Przedmioty przezroczyste Wszystkie przedmioty wykonane z materiału przezroczystego należy przedstawiać tak, jak by były nieprzezroczyste Na rysunkach złożeniowych, części położone za elementami przezroczystymi można rysować jako przezroczyste ZASADY PRZEDSTAWIANIA RZUTÓW PROSTOKĄTNYCH ELEMENTY POWTARZAJĄCE SIĘ dr inż Mirosław Puc e-mail: mpuc@zutedupl 22
Elementy powtarzające się Jednakowe elementy powtarzające się regularnie należy przedstawiać należy przedstawiać rysując tylko jeden z nich oraz ich położenie Liczbę i rodzaj elementów należy określać wymiarowaniem Położenie elementów symetrycznie rozłożonych przedstawia się linią cienką z długą kreską i kropką (rys a, b) Położenie innych elementów identyfikuje się za pomocą linii cienkiej ciągłej (rys c) ZASADY PRZEDSTAWIANIA RZUTÓW PROSTOKĄTNYCH RZUTY PRZERWANE dr inż Mirosław Puc e-mail: mpuc@zutedupl 23
Rzuty przerwane Rzuty przedmioty długich wolno skracać pomijając ich części środkową, jeżeli nie zawiera ona żadnych szczegółów wymagających przedstawienia Granica przerwanych części należy rysować linią odręczną lub zygzakowatą ZASADY PRZEDSTAWIANIA RZUTÓW PROSTOKĄTNYCH LINIA GIĘCIA dr inż Mirosław Puc e-mail: mpuc@zutedupl 24
Linia gięcia Linie gięcia na rzucie rozwiniętym należy rysować liniami cienkimi długimi ZASADY PRZEDSTAWIANIA RZUTÓW PROSTOKĄTNYCH CZĘŚCI PRZYLEGŁE I ZARYSY dr inż Mirosław Puc e-mail: mpuc@zutedupl 25
Części przyległe i zarysy Części przyległe do przedmiotu należy rysować linią cienką z długą kreską i dwiema kropkami Część przyległa nie może zasłaniać części głównej W przekroju i kładzie nie wolno jej kreskować (rys a, b) Zarysy, których obszar nie jest lub dopuszcza się, aby nie był wyraźnie określony przypuszczalny, należy rysować linią z długą kreską i dwiema kropkami (rys c) ZASADY PRZEDSTAWIANIA RZUTÓW PROSTOKĄTNYCH ODBICIE ZWIERCIADLANE CZĘŚCI dr inż Mirosław Puc e-mail: mpuc@zutedupl 26
Odbicie zwierciadlane części Gdy proste części są swoim zwierciadlanym odbiciem, to można wykonać tylko jedno przedstawienie rysunkowe, ale w pobliżu tabliczki rysunkowej należy umieścić objaśnienie ZASADY PRZEDSTAWIANIA RZUTÓW ZAKOŃCZENIA RZUTÓW CZĄSTKOWYCH LUB PRZERWANYCH dr inż Mirosław Puc e-mail: mpuc@zutedupl 27
Zakończenia rzutów cząstkowych lub przerwanych Zakończenia rzutów przerwanych lub cząstkowych należy rysować linią odręczną lub cienką zygzakową, wychodzącą poza zarys przedmiotu ZASADY PRZEDSTAWIANIA RZUTÓW PROSTOKĄTNYCH CZĘŚCI ZŁOŻONE dr inż Mirosław Puc e-mail: mpuc@zutedupl 28
Części złożone Części złożone z oddzielnych, ale jednakowych elementów, można przedstawiać jako jednorodne Położenie elementów może być zaznaczone krótkimi cienkimi liniami dr inż Mirosław Puc e-mail: mpuc@zutedupl 29