Egzamin maturalny z chemii. Poziom rozszerzony Copyright by Studium Oświatowe Tutor dr inż. Zdzisław Głowacki, Toruń 2013 MODEL OCENIANIA ZAWIERA INFORMACJE PRAWNIE CHRONIONE DO MOMENTU ZAKOŃCZENIA EGZAMINU! TUTOR CH-R 201303 Ogólne zasady oceniania są takie same jak dla wszystkich prac maturalnych z chemii. 1. Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. 2. Rozwiązania zadań, uwzględniające inny tok rozumowania niż podany w kryteriach, oceniane są zgodnie z zasadami punktacji. Uczeń może udzielić inaczej sformułowanych odpowiedzi lub uzasadnień o innej treści niż podane w modelu osoba oceniająca powinna starannie przeanalizować takie zapisy. Jeżeli są one merytorycznie poprawne i odpowiadają na zadane pytanie, to należy przyznać punkty za taką odpowiedź. 3. Istnieje kilka systemów ustalania nazw związków chemicznych, jeżeli uczeń podaje poprawną nazwę, która nie jest wyszczególniona w tym modelu oceniania, to otrzymuje punkty zgodnie z zasadami punktacji. Jeżeli w poleceniu jest wymagane podanie nazwy systematycznej, to podanie nazwy zwyczajowej jest odpowiedzią nieprawidłową. 4. Gdy do jednego polecenia zdający podaje kilka odpowiedzi (z których jedna jest prawidłowa, inne nieprawidłowe), to nie otrzymuje punktów za żadną z nich. 5. Jeżeli polecenie brzmi: Napisz równanie reakcji..., to w odpowiedzi zdający powinien napisać równanie reakcji chemicznej, a nie jej schemat. 6. Dobór współczynników w równaniach reakcji chemicznych może różnić się od przedstawionego w modelu (np. mogą być zwielokrotnione), ale bilans musi być prawidłowy. Niewłaściwy dobór lub brak współczynników powoduje utratę 1 punktu za zapis tego równania. 7. W rozwiązaniach zadań rachunkowych oceniane są: metoda, wykonanie obliczeń i podanie wyniku z jednostką. W obliczeniach cząstkowych zapis jednostek nie jest wymagany, ale jeśli jednostki są, to muszą być poprawne. Błędny zapis jednostki lub jej brak przy ostatecznym wyniku liczbowym powoduje utratę 1 punktu. W obliczeniach wymagane jest poprawne zaokrąglanie wyników liczbowych. 8. Za poprawne obliczenia będące konsekwencją zastosowania niepoprawnej metody zdający nie otrzymuje punktów. 9. Za poprawne spostrzeżenia i wnioski będące konsekwencją niewłaściwie zaprojektowanego doświadczenia zdający nie otrzymuje punktów. 10. Za napisanie wzorów strukturalnych zamiast wzorów półstrukturalnych (grupowych) nie odejmuje się punktów. 11. Zapis, w równaniach reakcji nie jest wymagany. 12. Należy uznać Δ i T jako oznaczenie podwyższonej temperatury. 13. W równaniach reakcji, w których ustala się stan równowagi, brak nie powoduje utraty punktów. 14. Elementy odpowiedzi, podane w tym modelu, umieszczone w nawiasach nie są wymagane.
2 Próbny egzamin maturalny z chemii poziom rozszerzony TUTOR marzec 2013 MODEL OCENIANIA Zadanie 1. (2 pkt) liczba elektronów w atomie liczba powłok elektronowych liczba niesparowanych elektronów walencyjnych nazwa grupy, do której należy pierwiastek Be 4 2 0 berylowce N 7 2 3 azotowce Cu 29 4 1 miedziowce [2 pkt za wszystkie prawidłowe odpowiedzi; 1 pkt w przypadku popełnienia maksymalnie dwóch błędów] Zadanie 2. (1 pkt) 1. P, 2. F, 3. F [1 pkt za wszystkie prawidłowe odpowiedzi] Zadanie 3. (1 pkt) Zadanie 4. (1 pkt) Wiek tej włóczni wynosi 11 520 lat. Zadanie 5. (2 pkt) 1) Równanie zachodzącej reakcji chemicznej: a a 2) 85,9% Zadanie 6. (1 pkt) wzór chemiczny typ wiązania między atomami w molekułach woda H 2 O atomowe spolaryzowane amoniak NH 3 atomowe spolaryzowane chlorek sodu NaCl jonowe azot N 2 atomowe niespolaryzowane [1 pkt w przypadku wszystkich poprawnych odpowiedzi] Oficyna Wydawnicza, Studium Oświatowe Tutor
dr inż. Zdzisław Głowacki Oficyna Wydawnicza Tutor 3 Zadanie 7. (2 pkt) I. 2 KMnO 4 (1) K 2 MnO 4 + (1) MnO 2 + (1) O 2 II. 2 HgO (1) O 2 2 Hg [1 pkt za prawidłowe uzupełnienie obu równań] Objętość tlenu (w warunkach normalnych) wynosi 213 cm 3. Zadanie 8. (1 pkt) CH 3 CH 2 OH H 2 O H 2 CO 3 CH 3 COOH ClCH 2 COOH [1 pkt w przypadku pełnej poprawnej odpowiedzi] Zadanie 9. (1 pkt) odczyn roztworu kwaśny odczyn roztworu obojętny odczyn roztworu zasadowy II, VI III I, IV, V [1 pkt w przypadku pełnej poprawnej odpowiedzi] Zadanie 10. (1 pkt) dpowiedź D. Zadanie 11. (2 pkt) A B C D [2 pkt za narysowanie wszystkich cząsteczek poprawnie, 1 pkt za co najmniej dwie poprawnie narysowane cząsteczki] www.szkolna.pl, www.tutor.edu.pl
4 Próbny egzamin maturalny z chemii poziom rozszerzony TUTOR marzec 2013 MODEL OCENIANIA Zadanie 12. (1 pkt) 10 atomów (można wyliczyć lub odczytać ze wzoru sumarycznego) Zadanie 13. (2 pkt) Grupa A. hydroksylowa lub wodorotlenowa Grupa B. aminowa lub aminowa II-rzędowa [ pkt za obie prawidłowe odpowiedzi; 1 pkt w przypadku jednej poprawnej odpowiedzi] Zadanie 14. (2 pkt) zasada sodowa kwas solny reakcja nie zachodzi H 2 Cl H 2 Cl [ pkt za obie prawidłowe odpowiedzi; 1 pkt w przypadku jednej poprawnej odpowiedzi] Zadanie 15. (1 pkt) Przykładowa odpowiedź. Etambutol jest związkiem chiralnym w cząsteczce znajdują się dwa centra stereogeniczne dwa asymetryczne atomy węgla. (Można też zwrócić uwagę na występowanie formy mezo dla tego związku.) Zadanie 16. (2 pkt) mocznik grupa etoksylowa grupa fenylowa [ pkt za trzy prawidłowe odpowiedzi; 1 pkt w przypadku dwóch poprawnych odpowiedzi] Zadanie 17. (1 pkt) Wzór sumaryczny: C 9 H 12 N 2 O 2. Masa molowa dulcyny: 180 g/mol. Zadanie 18. (2 pkt) a) sacharoza b) obojętny cząsteczka nie posiada żadnych grup o charakterze kwasowym lub zasadowym [2 pkt za obie prawidłowe odpowiedzi; 1 pkt w przypadku jednej poprawnej odpowiedzi] Oficyna Wydawnicza, Studium Oświatowe Tutor
dr inż. Zdzisław Głowacki Oficyna Wydawnicza Tutor 5 Zadanie 19. (2 pkt) opis reakcji 1. 2. 3. 4. 5. mechanizm rodzaj reakcji chemicznej E. D. B. C. A. [2 pkt za wszystkie prawidłowe odpowiedzi; 1 pkt w przypadku co najmniej trzech poprawnych odpowiedzi] Zadanie 20. (3 pkt) kwas 2-aminopentanodiowy kwas aminoetanowy lub kwas aminooctowy kwas 2-aminopropanowy kwas 2-amino-3-hydroksypropanowy [2 pkt za wszystkie prawidłowe odpowiedzi; 1 pkt w przypadku co najmniej dwóch poprawnych odpowiedzi] Odpowiedź: Masa aminokwasów wynosi 252,5 g. Zadanie 21. (1 pkt) Wykorzystując do obliczeń entalpie spalania reagentów otrzymujemy zależność: H = 802 ( 285 3 247) = 224 kj Odpowiedź: Standardowa entalpia reakcji wynosi 224 kj. Zadanie 22. (2 pkt) ester + woda kwas + alkohol początek 4 5 1 0 stan równowagi 4 x 5 x 1 + x x K = kwas alkohol ester woda, otrzymujemy x = 1,2 mola Odpowiedź: W wyniku hydrolizy estru powstało 1, mola alkoholu. [ pkt za prawidłową odpowiedź wynikającą z poprawnych obliczeń; 1 pkt w przypadku przedstawienia częściowego rozwiązania co najmniej zapisania równania reakcji, podania wzoru na wartość stałej K i zestawienia danych liczbowych do obliczeń] Zadanie 23. (2 pkt) kwas H 3 O + HCl H 2 O HSO NH 3 sprzężona zasada H 2 O Cl OH SO NH [ pkt za pięć prawidłowych odpowiedzi; 1 pkt w przypadku czterech poprawnych odpowiedzi] www.szkolna.pl, www.tutor.edu.pl
6 Próbny egzamin maturalny z chemii poziom rozszerzony TUTOR marzec 2013 MODEL OCENIANIA Zadanie 24. (1 pkt) Obliczenia: I R = [Ag + ] [Cl ] [Cl ] = 0,1 mol/dm 3, [Ag + ] = 5,88 10 6 mol/ dm 3 I S = 5,88 10 7 > 10 10 Odpowiedź: sad się wytrąci, iloczyn stężeń jonów Ag + i Cl przekroczy iloczyn rozpuszczalności AgCl. [ pkt za prawidłową odpowiedź wynikającą z poprawnych obliczeń; 1 pkt w przypadku przedstawienia częściowego rozwiązania co najmniej zapisania wzoru na wartość iloczynu rozpuszczalności i zestawienia danych liczbowych do obliczeń] Zadanie 25. (2 pkt) Schemat tautomeryzacji alkohol winylowy forma enolowa aldehyd octowy forma aldehydowa Uczeń uzasadnia przegrupowanie powstaniem trwalszej cząsteczki, o niższej energii, w wyniku przemieszczenia pary elektronowej do elektroujemnego atomu tlenu i utworzenia grupy karbonylowej. np.: Przyczyną przegrupowania enoli do aldehydów lub ketonów jest powstanie cząsteczki o niższej energii lub bardziej trwałej (stabilniejszej) formy z grupą karbonylową. [1 pkt za poprawnie narysowane wzory; 1 pkt za podanie przyczyny zachodzącego przegrupowania] Zadanie 26. (2 pkt) substrat produkt główny 1. NaOH (aq) 2. (CH 3 CO) 2 O Oficyna Wydawnicza, Studium Oświatowe Tutor
dr inż. Zdzisław Głowacki Oficyna Wydawnicza Tutor 7 substrat produkt główny 3. CH 3 OH 4. HCl (aq) reakcja chemiczna nie zajdzie [2 pkt za cztery prawidłowe odpowiedzi; 1 pkt w przypadku co najmniej dwóch poprawnych odpowiedzi] Zadanie 27. (3 pkt) Obliczenia: kwas: 40 cm 3 10% H 2 SO 4, masa m k = 42,64 g zasada: 0% roztwór Na H, masa m z = 42,64 g, V z = 34,98 cm 3 35 cm 3 liczby moli: n k = 0,0435 moli, n z = 0,213 moli n H + = 0,087 moli, n OH = 0,213 moli nadmiar jonów H bjętość Na H 34,98 cm 3 35 cm 3 dczyn końcowego roztworu zasadowy. [1 pkt w przypadku podania tylko poprawnej odpowiedzi] Uzasadnienie np. liczba moli zasady jest wyższa od liczby moli jonów wodorowych w kwasie w wyniku reakcji zobojętnienia otrzymamy nadmiar jonów wodorotlenowych w roztworze. [1 pkt w przypadku poprawnego uzasadnienia odpowiedzi] Zadanie 28. (1 pkt) Obliczenia: 60% 15 10% : 60% 35 : 15 25% 7 : 3 10% 35 Odpowiedź: 7 cz. kwasu 10% do 3 cz. kwasu 60% www.szkolna.pl, www.tutor.edu.pl
8 Próbny egzamin maturalny z chemii poziom rozszerzony TUTOR marzec 2013 MODEL OCENIANIA Zadanie 29. (2 pkt) Nr I II III IV Nazwa Np. chlor/chlorek żelaza(iii) lub chlor/chlorek glinu lub chlor/katalizator kwas benzenosulfonowy 3-bromonitrobenzen aldehyd benzenokarboksylowy lub aldehyd benzoesowy [ pkt za cztery prawidłowe odpowiedzi; 1 pkt w przypadku co najmniej dwóch poprawnych odpowiedzi] Zadanie 30. (1 pkt) Uczeń podkreśla te cząsteczki, które posiadają moment dipolowy równy zeru. CH3 CH 3 CH 3 Cl CH 4 CCl 4 O 2 H 2 H Cl H 2 O [1 pkt w przypadku wszystkich poprawnych odpowiedzi] Zadanie 31. (1 pkt) Z podanego zbioru można wybrać dwie pary enancjomerów:. i 4. lub 4. i 5. wzory 3. i 5. przedstawiają tą samą cząsteczkę. [1 pkt w przypadku wskazania jednej z par enancjomerów] Zadanie 32. (1 pkt) Prawidłowe odczynniki to d., e. oraz f. [1 pkt w przypadku wskazania co najmniej dwóch poprawnych odczynników; 0 pkt jeżeli uczeń wskazał jeden niewłaściwy odczynnik] Oficyna Wydawnicza, Studium Oświatowe Tutor
dr inż. Zdzisław Głowacki Oficyna Wydawnicza Tutor 9 Zadanie 33. (6 pkt) A. CaO + 3 C CaC 2 + CO lub 2 CaO + 5 C 2 CaC 2 + CO 2 [1 pkt w przypadku poprawnie zapisanego równania reakcji] B. 1,1-dichloroetan (produkt główny zgodny z regułą Markownikowa) reakcja 4. benzen reakcja 5. addycja (elektrofilowa) reakcja 3. [2 pkt za wszystkie prawidłowe odpowiedzi; 1 pkt w przypadku co najmniej dwóch poprawnych odpowiedzi] C. Nazwa: cis-1,2-dichloroeten Nazwa: trans-1,2-dichloroeten [2 pkt za pełną prawidłową odpowiedź; 1 pkt w przypadku dwóch poprawnych wzorów bez podania nazw] D. Chloroeten lub chlorek winylu gęstość,79 g/dm 3 [1 pkt pełną prawidłową odpowiedź] Zadanie 34. (1 pkt) największa najmniejsza II. I. [1 pkt za pełną prawidłową odpowiedź] www.szkolna.pl, www.tutor.edu.pl
10 Próbny egzamin maturalny z chemii poziom rozszerzony TUTOR marzec 2013 MODEL OCENIANIA Zadanie 35. (1 pkt) ruch elektronów Sn Cu A ( ) anoda elektroda ujemna E 0 = 0,14 V potencjał niższy utlenienie Sn klucz elektrolityczny K (+) katoda elektroda dodatnia E 0 = 0,34 V potencjał wyższy redukcja Cu 2+ ruch jonów Siła elektromotoryczna tego ogniwa wynosi: 0, 8 V [1 pkt za pełną prawidłową odpowiedź] Oficyna Wydawnicza, Studium Oświatowe Tutor