CHEMII POZIOM ROZSZERZONY

Transkrypt

1 CHEMII PZIM RZSZERZNY zadanianumer Kryteria oceniania czekiwana odpowiedź Za narysowanie klatkowego modelu konfiguracji elektronów walencyjnych: (4s ) (4p 3 ) Uwagi Zwroty strzałek na podpowłoce 4p mogą być przeciwne niż na rysunku, ale wszystkie muszą być takie same. Punktacja za umiejętność suma- -ryczna Za podanie symbolu pierwiastka Y oraz wartości liczby masowej jego izotopu: Symbol pierwiastka Y: C Liczba masowa A : 3 3 Za dokończenie obu zdań:. W cząsteczce amoniaku atomowi azotu przypisuje się hybrydyzację ( sp / sp / sp 3 ).. Spośród ( dwóch / trzech / czterech ) zhybrydyzowanych orbitali atomu azotu jeden jest obsadzony przez ( wiążącą / niewiążącą ) parę elektronową. Po p. za uzupełnienie każdego zdania. x 4 a) Za określenie stanu skupienia wodorków: X gazowy lub gaz Y gazowy lub gaz b) Za określenie położenia pierwiastków i wskazanie bloku energetycznego: Pierwiastek X leży w okresie trzecim lub 3 lub III, pierwiastek Y leży w okresie piątym lub 5 lub V Blok energetyczny: p

2 5 Za wybór i podkreślenie wzorów wszystkich substancji niejonowych: C N Na C 3 NaH N NH 4 Cl 6 Za metodę rozwiązania uwzględniającą zmianę stężeń substratu A i B Za obliczenia i wynik z jednostką: mol dm 3 s Przykład rozwiązania: c = 0, mol dm 0 3 A c = 0, 4 mol dm 0 3 B c = c = 0, mol dm = 0, mol dm ' A A Z równania reakcji wynika, że n A = n B, więc n B zmniejszy się o 0, mola w dm 3 roztworu c = 0,3 mol dm ' 3 B więc v = k c c = 0, dm mol s 0, mol dm 0,3 mol dm ' ' ' A B ' v = 3 0 mol dm s lub 3 3 mol v ' = 0,003 dm 3 s lub ' v = 0,003 mol dm s lub 3 7 a) Za określenie.: (reakcja) egzotermiczna mol ' 3 v = 3 0 dm 3 s b) Za ustalenie wartości i jednostki standardowej entalpii tworzenia: 45,94 kj/mol lub 45,94 kj mol lub 46 kj mol 8 Za napisanie równań reakcji: 3 x Etap : 4NH (Pt lubkatalizator, T) 4N + 6H Etap : 3N + H HN 3 + N Etap 3: HN 3 + NH 3 NH 4 N 3 lub HN 3 + NH 3 H NH 4 N 3 + H Po p. za każde równanie. 3

3 9 Za wskazanie drobin tworzących sprzężone pary: Sprzężona para Kwas : H Zasada : H Kolejność par jest dowolna. Sprzężona para Kwas : NH + 4 Zasada : NH3 0 Za podanie stosunku objętości kwasu solnego: Vk 00 Vk = lub 00 V V = p Przykłady rozwiązań: I sposób p Wzrost ph o jednostki to zmniejszenie stężenia jonów H + 0 = 00 razy, więc objętość końcowa musiała być większa 00 razy lub trzeba zwiększyć objętość 00-krotnie. II sposób HCl mocny kwas, więc [H + ] = c HCl = 0, mol/dm 3 Zdający nie musi zapisać obliczeń i działań na jednostkach, ale jeżeli obliczenia i działania na jednostkach są, to muszą być poprawne. ph = log [H + ] = log 0, = log 0 = ph = ph + = + = 3, więc [H + ] = 0 3 mol/dm 3, więc c HCl = 0 3 mol/dm 3 = 0,00 mol/dm 3 i n HCl = const, więc Vk 00 = V p Za metodę rozwiązania prowadzącą do powiązania szukanej z danymi Za obliczenia i wynik z jednostką podany z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku: Przykład rozwiązania: I sposób 4,34 mol dm 3 mol lub 4,34 3 dm Należy zwrócić uwagę na zależność wartości wyniku końcowego od ewentualnych wcześniejszych zaokrągleń. Należy uznać za poprawne 3

4 M HN 3 = 63 g mol c p = 4,00% d =,4 g cm 3 =,4 0 3 g dm 3 n m ( c m = n = V M m r V = ) d c d 4,00%,4 0 g dm c = = = M 00% 63g mol 00% 3 3 p 3 m 4,34mol dm wszystkie wyniki, będące konsekwencją przyjętych przez zdającego poprawnych zaokrągleń. II sposób M HN 3 = 63 g mol c p = 4,00% d =,4 g cm 3 =,4 0 3 g dm 3 dm 3 roztworu,4 0 3 g 00 g roztworu 4,00 g HN 3 40 g roztworu x x = 73,6 g HN 3 mol HN 3 63 g x 73,6 g x = 4,34 mola c m = 4,34 mol dm 3 a) Za uzupełnienie schematu doświadczenia: (nadmiar) HCl I (nadmiar) NaH II Wybrane odczynniki mogą być odwrotnie przyporządkowane probówkom I i II. 4 zawiesina świeżo wytrąconego osadu Zn(H) b) Za podanie obserwowanych zmian, np.: (W obu probówkach) osad rozpuści się lub roztworzy lub zniknie. 4

5 c) Za napisanie równań reakcji odpowiednio do uzupełnienia schematu w części a) zadania: x Probówka I: Zn(H) + H + Zn + + H Probówka II: Zn(H) + H [Zn(H) 4 ] lub Zn(H) + H Zn(H) 4 3 a) Za dokończenie równania reakcji: Ca 0 (P 4 ) 6 (H) + 8 H + 0Ca + + 6HP 4 + H b) Za określenie wpływu, np.: zmniejsza lub szkliwo wolniej ulega odwapnieniu lub hamuje proces odwapnienia szkliwa zwiększa lub szkliwo szybciej ulega odwapnieniu lub przyspiesza odwapnienie szkliwa dpowiedź typu będzie powstawało więcej/mniej szkliwa jest niepoprawna. 4 Za napisanie równań reakcji elektrodowych: Równanie reakcji katodowej: H + e H + H lub H H + H e - Równanie reakcji anodowej: Cl Cl + e lub Cl e - Cl lub Cl Cl + e - (i Cl Cl ) 5 a) Za zapis równania reakcji: Fe 3+ + Sn + Fe + + Sn 4+ Zapis powoduje utratę punktu. b) Za zapis schematu ogniwa: Pt Sn +, Sn 4+ Fe +, Fe 3+ Pt 3 c) Za obliczenie SEM ogniwa podanie wartości liczbowej z jednostką: (SEM = 0,77 V 0,5 V = )0,60 V lub 0,6 V Jeśli zdający zapisze obliczenia, to muszą być one poprawne. 5

6 6 a) Za napisanie równań procesu redukcji i procesu utleniania po p. za każde równanie: Równanie procesu redukcji: Cl + H + + e - Cl + H /(x 3) lub Cl + H + + e - Cl + H /(x 3) Równanie procesu utleniania: Cr(H) 3 + 5H b) Za uzupełnienie równania: - Cr 4 + 4H + 3e - /(x ) Cr(H) 3 + 3Cl + 4 H Cr 4 + 3Cl + 5H x 4 c) Za określenie funkcji anionów chloranowych(i): utleniacz 7 Za ustalenie objętości roztworu substancji B: 35,0 (cm 3 ) 8 Za określenie barwy fenoloftaleiny, np.: malinowa lub różowa 9 Za wybór związków: Substancja A: HN 3 Substancja B: KH 0 a) Za wybór odczynnika X: Jeżeli zdający błędnie wybierze od- K S 4 K S 3 KN 3 czynnik w p. a), b) Za uzupełnienie tabeli: otrzymuje 0 p. za całe zadanie. Zaobserwowane zmiany po dodaniu wybranego odczynnika Numer probówki Roztwór w probówce stał się zielony. Roztwór w probówce odbarwił się. II I 3 6

7 c) Za określenie czynnika, np.: środowisko (reakcji) lub ph środowiska (reakcji) lub odczyn środowiska (reakcji) lub ph roztworu (reakcji) lub odczyn roztworu (reakcji) kreślenie musi jednoznacznie wskazywać na środowisko reakcji (ph roztworu). Za określenie stopni utlenienia: Wzory związków organicznych H HCH HCH Stopnie utlenienia atomów węgla II 0 II Użycie cyfr arabskich (, ) oraz zapis +II lub + nie powoduje utraty punktów. Za napisanie równań reakcji : x Równanie reakcji I: HC CH+ HCl H C CH lub CH = CHCl Cl Równanie reakcji II: (p, T, katalizator) n lub n CH = CHCl (p, T, katalizator) n 7

8 3 Za uzupełnienie schematu reakcji: C H CH H C Na + NaH + benzenokarboaldehyd alkohol sól kwasu karboksylowego lub C Na + 4 a) Za podanie nazwy systematycznej: (kwas -)metylopropanowy b) Za narysowanie wzoru: CH CH CH 5 Za napisanie wzoru sumarycznego tymolu: C 0 H 4 lub każdy inny zapis, w którym podano właściwe liczby atomów C, H i w dowolnej kolejności 8

9 6 a) Za ocenę prawdziwości zdań:. Karwakrol i tymol to izomery, ponieważ mają taki sam wzór sumaryczny, ale różnią się wzorami strukturalnymi.. W cząsteczkach obu związków sześciu atomom węgla można przypisać hybrydyzację sp, a czterem atomom węgla hybrydyzację sp 3. P P 3. Cząsteczki karwakrolu i tymolu są chiralne. F b) Za ocenę prawdziwości zdań:. Karwakrol i tymol są fenolami, tworzą więc z roztworem chlorku żelaza(iii) kompleksy o charakterystycznym zabarwieniu. P. Karwakrol i tymol nie wykazują zdolności tworzenia estrów. F 3. Karwakrol i tymol nie ulegają reakcji nitrowania. F 7 Za napisanie wzorów po p. za każdy wzór: Produkt organiczny reakcji I: Produkt organiczny reakcji II: x Na lub - Na + H H 3 C CH H 3 C CH H 3 C CH 9

10 8 Za uzupełnienie tabeli: Właściwość. dwodnienie (dehydratacja) tej substancji jest laboratoryjną metodą otrzymywania etenu (etylenu). Numer wzoru. Związek ten ulega reakcji hydrolizy zasadowej i kwasowej. IV 3. W warunkach laboratoryjnych związek ten jest gazem o charakterystycznym zapachu, który bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie, tworząc roztwór o odczynie zasadowym. 4. Związek ten reaguje z wodnym roztworem NaH, tworząc sól, a nie reaguje z kwasem solnym. 5. Addycja wody do tej substancji (wobec HgS 4 i H S 4) stanowi ważną metodę otrzymywania etanalu. II V III I za 5 poprawnych odpowiedzi p. 4 lub 3 odpowiedzi p. lub mniej odpowiedzi 0 p. 9 a. Za podanie wzoru i nazwy związku X: Wzór związku X: C H Nazwa systematyczna związku X: -metylopropan--ol b. Za określenie typu reakcji i : Jeśli zdający napisze poprawny wzór i poda poprawną nazwę produktu ubocznego (-metylopropan-- olu), należy przyznać punkt. 3 Typ reakcji : eliminacja Typ reakcji : addycja c. Za określenie mechanizmu reakcji : Mechanizm reakcji : elektrofilowy 0

11 30 Za metodę rozwiązania prowadzącą do powiązania szukanej z danymi Za obliczenia i podanie wzoru sumarycznego:c 3 H 6 Przykład rozwiązania: I sposób M + M CnHn CH M CnHn 3 6 =,4 x + 4 =,4 x 4 = 0, 4 x = 58 x n + n + 6 = 58 n = 3 C H II sposób 4n =,4 4n = 0,4 4n + 6 n = 3 C H 3 6

12 3 Za uzupełnienie równań reakcji po p. za każde równanie: CH + H - CH C CH CH C + H NH NH CH + H 3 + CH C CH CH C + H H NH NH x 3 Za uzupełnienie tabeli po p. za każdy wzór, np.: Para enancjomerów: Należy ocenić jako poprawne wzory, w których pominięto atomy wodoru, np.: x Para diastereoizomerów: Razem: 60

13 3