PROFILAKTYKA I DYSCYPLINA WOJSKOWA

MINISTERSTWO OBRONY NARODOWEJ DEPARTAMENT WYCHOWANIA I PROMOCJI OBRONNOŚCI KONSPEKT DO ZAJĘĆ Z PRZEDMIOTU PROFILAKTYKA I DYSCYPLINA WOJSKOWA WARSZAWA 2014 0

ZATWIERDZAM, dnia.. (Miejscwść) (data).. (pełna nazwa stanwiska służbweg) (stpień, imię i nazwisk, pdpis) PLAN KONSPEKT d przeprwadzenia zajęć z prfilaktyki i dyscypliny wjskwej I. TEMAT: Wzrce picia napjów alkhlwych - fakty i mity. II. CELE: 1. Zapznanie z wzrcami używania alkhlu. 2. Określenie własneg wzru używania napjów alkhlwych. 3. Zmniejszenie szkód indywidualnych i spłecznych spwdwanych przez szkdliwe lub ryzykwne używanie alkhlu. III. METODA: Wykład, prezentacja multimedialna. IV. CZAS: 2 x 45 min. V. MIEJSCE: Świetlica, sala wykładwa VI. VII. ZAGADNIENIA: 1. Właściwści alkhlu. 2. Wzrce spżywania alkhlu. 3. Charakterystyka spżywania alkhlu przez kbiety, młdzież, żłnierzy. 4. Diagnzwanie własneg wzrca spżywania alkhlu. 5. Zmiana wzrca spżywania alkhlu na bardziej bezpieczny. LITERATURA: 1. Klimkiewicz A.: O c wart zapytać lekarza. Pdstawy wiedzy alkhlu. Wydawnictw Parpamedia, Warszawa 2009 2. Miller W.R., Munz R.F.: Picie kntrlwane. Wydawnictw Parpamedia, Warszawa 2006 3. Wrnwicz B.: Na zdrwie. Jak pradzić sbie z uzależnieniem d alkhlu. Wydawnictw Media Rdzina i Wydawnictw Parpamedia, Warszawa 2008 4. www.parpa.pl 5. Raprt ICAP 15 Amerykańskieg Nardweg Instytutu Badań nad Nadużywaniem Alkhlu i Alkhlizmem 1

1. Właściwści alkhlu Alkhl etylwy jest legalną substancją spżywczą. D spżycia bezpśrednieg przygtwywany jest w różneg rdzaju napjach alkhlwych. Występuje też jak składnik niektórych leków i innych prduktów spżywczych. Jeg spżycie bwarwane jest przepisami ustawy wychwaniu w trzeźwści i przeciwdziałaniu alkhlizmwi - nie dla każdeg i nie w każdej sytuacji jest n dpuszczalny. Alkhl jest substancją psychaktywną, tzn. działającą na śrdkwy układ nerwwy pprzez bezpśredni wpływ na funkcje mózgu, czeg efektem są czaswe zmiany pstrzegania, nastrju, świadmści i zachwania. Spwalnia aktywnść OUN przez c daje pczucie dprężenia, pdwyższną pewnść siebie. Alkhl jednak jest przede wszystkim depresantem. Ożywienie, rzluźnienie, eufria i pdniecenie, dczuwane w pierwszej fazie działania alkhlu, mają charakter przejściwy i wynikają z hamwania mechanizmów kntrlujących, stąd zaburzenia samkntrli i krytycyzmu raz duże wahania nastrju. Prawdziwą (tłumiącą) naturę alkhlu lepiej widać w drugiej fazie jeg działania, gdy pijący zaczyna dczuwać znużenie, spwlnienie i sennść. Pnieważ spwalnia przepływ impulsów nerwwych, ma też działanie przeciwbólwe. Pierwsze reakcje p spżyciu alkhlu są dla pijąceg atrakcyjne i krzystne. Dpier późniejsze fazy p spżyciu alkhlu mgą być źródłem licznych prblemów zdrwtnych, spłecznych i prawnych. Psychaktywne działanie alkhlu zależy przede wszystkim d jeg stężenia we krwi. 1. 0,2 0,5 występuje dprężenie i eufria, mgą wystąpić nieznaczne zaburzenia równwagi, zmniejszenie krytycyzmu, upśledzenie krdynacji wzrkw-ruchwej raz zaburzenia widzenia. 2. 0,5 0,7 następują zaburzenia sprawnści ruchwej, niezauważalne słabienie refleksu, nadmierna pbudliwść i gadatliwść, pgrszenie zdlnści uczenia się i zapamiętywania, a także słabienie samkntrli i błędna cena własnych mżliwści. 3. 0,7 2 występują zaburzenia równwagi, sprawnści i krdynacji ruchwej, bniżenie prgu bólu, zmniejszenie sprawnści intelektualnej (błędy w lgicznym rzumwaniu, wadliwe wyciąganie wnisków itp.), późnienie czasu reakcji, wyraźna drażliwść, zachwania agresywne, pbudzenie seksualne, wzrst ciśnienia krwi, przyspieszenie akcji serca, wymity świadczące brnie rganizmu przed przedawkwaniem. 4. 2 3 pjawiają się zaburzenia mwy (mwa bełktliwa), wyraźne spwlnienie i zaburzenia równwagi, wzmżna sennść, znacznie słabina zdlnść d kntrli własnych zachwań, urwane filmy. 5. 3 4 następuje spadek ciśnienia krwi, bniżenie ciepłty ciała, słabienie druchów fizjlgicznych lub ich zanik; mgą również wystąpić głębkie zaburzenia świadmści prwadzące d śpiączki. 6. Pwyżej 4 t dla zdecydwanej większści knsumentów alkhlu stan zagrżenia życia. Mże wystąpić głębka śpiączka, nasilają się zaburzenia czynnści śrdka ddechweg i naczyniw-ruchweg, mże także djść d prażenia tych śrdków przez alkhl. 2

Jest t substancja tksyczna, jej nadmierne spżywanie prwadzi d wielu uszkdzeń narządów wewnętrznych. Według Światwej Organizacji Zdrwia alkhl znajduje się na trzecim miejscu wśród czynników ryzyka dla zdrwia ppulacji. Większe ryzyk niesie za sbą palenie tytniu i nadciśnienie tętnicze. Pnad 60 rdzajów chrób i urazów ma związek ze spżywaniem alkhlu. Ryzyk szkód zdrwtnych spwdwanych alkhlem zależy w znacznej mierze d ilści wypijaneg alkhlu, przy czym naukwcy nie kreślili dtąd dawki całkwicie bezpiecznej, czyli takiej, która gwarantwałaby zupełny brak negatywnych knsekwencji spżywania napjów alkhlwych dla zdrwia. Alkhl działa szkdliwie na niemal wszystkie tkanki i narządy. Alkhl, a także jeg główny metablit, aldehyd ctwy, są bezpśredni tksyczne dla tkanek. Alkhl i jeg metablity wchdzą w bezpśrednie reakcje z fizjlgicznymi substancjami w rganizmie. Działanie pśrednie alkhlu plega na silnym wpływie na hmestazę ustrju pprzez działanie na układ wegetatywny, endkrynny, dprnściwy, gspdarkę wdn-elektrlitwą, wchłanianie niezbędnych składników dżywczych itp. Tksyczne działanie alkhlu etylweg i prduktów jeg przemiany pwduje zmiany chrbwe w następujących układach: układ nerwwy: plineurpatia, zmiany zanikwe móżdżku i mózgu, zwyrdnienia w płatach człwych, ubytek szarej substancji mózgu, encefalpatia Wernickeg i inne; układ pkarmwy: przewlekłe stany zapalne błn śluzwych jamy ustnej, przełyku, żłądka i dwunastnicy, zaburzenia perystaltyki jelit raz upśledzenie wchłaniania, stany zapalne trzustki i wątrby (stłuszczenie, zwłóknienie i marskść) i inne; układ krążenia: nadciśnienie tętnicze, kardimipatia alkhlwa (zmiany zwyrdnieniwe włókien mięśnia sercweg, stłuszczenie i pwiększenie serca) układ ddechwy: przewlekłe zapalenie błny śluzwej tchawicy i skrzeli. U sób nadużywających alkhlu 10-krtnie częściej występuje rak jamy ustnej, krtani raz tchawicy. układ mczwy: stra niewydlnść nerek, wzrst stężenia kwasu mczweg we krwi i związane z tym bjawy dny mczanwej (zapalenie stawów spwdwane grmadzeniem się złgów mczanwych) układ hrmnalny: nieprawidłwe wydzielanie teststernu, zmniejszenie ruchliwści plemników i zniszczenie ich struktury. Hypgnadyzm i feminizacja u mężczyzn, u kbiet zaburzenia miesiączkwania, zanik jajników i maskulinizacja. Większść prblemów zdrwtnych charakterze smatycznym i/lub psychicznym pjawia się w wyniku przewlekłeg nadużywania alkhlu. Nierzadk jednak nawet sby spżywające alkhl kazjnalnie mgą dświadczyć prblemów spwdwanych piciem, na przykład zatrucia alkhlem, upicia patlgiczneg, kaca, urazów fizycznych i wypadków, urwanych filmów, przemcy raz prblemów zdrwtnych wynikających z płączenia alkhlu i leków. 3

Alkhl wpływa na słabienie systemu dprnściweg rganizmu. Skutkiem teg jest m.in. zwiększne ryzyk występwania pewnych dmian raka, zwłaszcza przełyku, wątrby, części nswej gardła, krtani i tchawicy raz raka sutka u kbiet. Alkhl wywłuje też niedbry witamin i innych pierwiastków niezbędnych dla prawidłweg funkcjnwania rganizmu. Następstwem wych niedbrów są zaburzenia widzenia, zmiany skórne, zapalenie wielnerwwe, zmiany w błnach śluzwych i szpiku kstnym, zaburzenia prcesów rzrdczych, szkrbut i inne. Alkhl wywłuje znaczące zaburzenia w funkcjnwaniu psychicznym człwieka: bezsennść, depresję, niepkój, próby sambójcze, zmiany sbwści, amnezję, delirium tremens, psychzę alkhlwą, halucynzę alkhlwą, tępienie (zespól Krsakwa). Alkhl jest substancją uzależniającą. Jeg nadużywanie prwadzi d uzależnienia fizjlgiczneg, c znacza, że nagłe zaprzestanie spżywania spwduje wystąpienie zespłu abstynencyjneg (tzw. bjawów dstawienia). 2. Wzrce spżywania alkhlu Wzrce picia pisują wiele złżnych elementów składających się na spsób spżywania alkhlu. Są t m.in. takie elementy jak: kt pije alkhl (wiek, płeć, stan zdrwia), gdzie pije (w dmu, w barach lub restauracjach czy innych miejscach publicznych), kiedy pije (przy psiłkach, na sptkaniach, w czasie wlnym). rdzaje piteg alkhlu (wyskiej jakści przemysłw prdukwane napje alkhlwe czy bimber), jak spżywa się te napje (delektując się trunkiem przy psiłku czy picie w celu upicia się), kiedy się pije (czy spżycie ma miejsce przy jednym psiedzeniu, czy raczej rzłżne jest na dłuższy kres). Opis każdej z tych zmiennych dał mżliwść nie tylk d pisywania spsbów zachwania przy spżyciu alkhlu, ale również dał pdstawę d ceny mżliwych skutków picia. Dla wielu sób skutki są pzytywne przyjemnść, wspólnta z grupą i wzbgacenie jakści życia; dla innych są negatywne wypadki i urazy, chrniczne prblemy ze zdrwiem lub uzależnienie. W szerszym zakresie te różne wzrce picia mają różnrdne skutki spłeczne i eknmiczne. Wypadki i urazy pwstałe na skutek spżycia alkhlu pwiązan również z wzrcami picia im większa ilść spżyteg alkhlu tym większe prawdpdbieństw grźniejszeg urazu. Stwierdzn pwiązania pmiędzy pewnymi wzrcami picia a wypadkami drgwymi, przemcą i agresją. Wzrce picia nie są stałe: ewluują w czasie wraz z plitycznymi, spłecznymi i eknmicznymi zmianami. Zapbieganie i leczenie prblemów alkhlwych dbywa się w craz większym stpniu w parciu wiedzę wzrcach picia i z naciskiem na zmniejszenie krzywd. Obecnie rzumie się, że tak jak jeden rzmiar dzieży nie pasuje na wszystkich, tak d wszystkich nie mżna stswać jednakwych zaleceń c d picia, ani nie ma 4

uniwersalnych spsbów prewencji. Wiadm becnie, że na przykład działania prewencyjne, które mają na celu całe spłeczeństw mgą być nieadekwatne w stsunku d młdych ludzi, d których częst trzeba dtrzeć na różne szczególne spsby. Pdbnie w specjalny spsób należy przygtwać plitykę prewencyjną wbec ludzi starszych, gdzie wystąpić mgą prblemy związane z zażywaniem leków i inne czynniki, które należy uwzględnić Skutecznym spsbem kazał się również szklenie pracwników, którzy pdają alkhl, aby zwracali uwagę na ilść alkhlu spżywaneg przez klientów w celu zadbania ich bezpieczeństw. Badania wzrców picia dały również wskazówki dla terapii. Okazał się, że różne spsby terapii mają mniejszy lub większy wpływ na zmiany wzrców picia. Na przykład wbec sób, które nie są uzależnine d alkhlu, ale spżywają alkhl według złych wzrców picia, mgą wystarczyć drbne interwencje i rzmwy z dpwiednimi specjalistami. Większść ludzi pije alkhl na tyle rzadk i w tak małych ilściach, że nie stwarza t ryzyka pważneg zagrżenia dla nich i dla tczenia, tzn. piją alkhl na pzimie małeg ryzyka szkód. Chć alkhl jest trucizną i z punktu widzenia tksyklgii każda wypita jeg ilść jest ryzykwna, t jednak w większści przypadków jednrazwe spżycie małych dawek nie pwduje isttnych uszkdzeń zarówn w stanie zdrwia, jak i w funkcjnwaniu psychspłecznym pijąceg. Ryzykwne spżywanie alkhlu t picie nadmiernych jeg ilści (jednrazw i w kreślnym przedziale czasu) niepciągające za sbą aktualnie negatywnych knsekwencji, przy czym mżna czekiwać, że się ne pjawią, ile becny mdel picia nie zstanie zmieniny. Szkdliwe picie alkhlu pisywane jest jak wzór picia, który już pwduje szkdy zdrwtne, fizyczne bądź psychiczne, ale również psychlgiczne i spłeczne, przy czym nie występuje uzależnienie d alkhlu. Uzależnienie d alkhlu jest następstwem długtrwałeg, szkdliweg spżywania alkhlu, w którym picie uzyskuje zdecydwane pierwszeństw przed zachwaniami, które niegdyś były dla sby pijącej ważniejsze. Osba uzależnina dczuwa silny niedparty przymus sięgania p alkhl, dświadcza wielu nasilających się dlegliwści fizycznych i psychicznych p przerwaniu lub znacznym graniczeniu picia (drżenie mięśniwe, wzmżna ptliwść, zaburzenia snu, niepkój, drażliwść, lęki), które ustępują p wypiciu klejnej prcji alkhlu, i pije alkhl inaczej, niż teg naprawdę pragnie (więcej i dłużej niż planuje, ma prblemy z utrzymaniem zaplanwanej abstynencji). Zespół uzależnienia d alkhlu, zgdnie z kryteriami zawartymi w 10 edycji Międzynardwej Klasyfikacji Chrób, Urazów i Przyczyn Zgnów (ICD 10) należy definiwać jak wystąpienie przynajmniej trzech z następujących bjawów, w kresie przynajmniej jedneg miesiąca lub w ciągu statnieg rku w kilkukrtnych kresach krótszych niż miesiąc: 1. Silne pragnienie lub pczucie przymusu picia ("głód alkhlwy"). 2. Upśledzenie zdlnści kntrlwania zachwań związanych z piciem (upśledzenie zdlnści pwstrzymywania się d picia, trudnści w zakńczeniu picia, trudnści w graniczaniu ilści wypijaneg alkhlu). 5

3. Fizjlgiczne bjawy zespłu abstynencyjneg w sytuacji graniczenia lub przerywania picia (drżenie, nadciśnienie tętnicze, nudnści, wymity, biegunka, bezsennść, niepkój, w krańcwej pstaci majaczenie drżenne) lub używanie alkhlu w celu uwlnienia się d bjawów abstynencyjnych. 4. Zmienina (najczęściej zwiększna) tlerancja alkhlu, ptrzeba spżywania zwiększnych dawek dla siągnięcia czekiwaneg efektu. 5. Kncentracja życia wkół picia ksztem zaintereswań i bwiązków. 6. Uprczywe picie alkhlu mim czywistych dwdów występwania szkdliwych następstw picia. Uzależnienie d alkhlu jest chrbą chrniczną, pstępującą i ptencjalnie śmiertelną. Nie jest mżliwe całkwite jej wyleczenie, a jedynie zahamwania narastania jej bjawów i szkód zdrwtnych z nią związanych. W sytuacji zdiagnzwania uzależnienia d alkhlu pstępwanie jest prste. Obecnie jest duża ilść instytucji i specjalistów zajmujących się prblemami uzależnienia. W samym tylk wjewództwie mazwiecki jest 113 punktów leczniczych, w których sby uzależnine trzymają fachwą pmc. W każdym wjewództwie zstały pwłane Wjewódzkie Ośrdki Terapii Uzależnienia d Alkhlu i Współuzależnienia (WOTUW), a każda gmina ma Kmisję Rzwiązywania Prblemów Alkhlwych. Sądy rejnwe mgą zbwiązać sby uzależnine, które pwdują rzkład życia rdzinneg, demralizują małletnich, systematycznie zakłócają prządek publiczny, d pddania się leczeniu. Mity na temat używania alkhlu Wszyscy piją Młdzież mże spżywać słabe alkhle pd kntrlą rdziców Alkhl szkdzi tylk tym, którzy g nadużywają Mcna głwa chrni przed prblemami z alkhlem Od alkhlu uzależniają się tylk sby z tzw. marginesu spłeczneg Wzry spżywania alkhlu w Plsce - wykres PARPA abstynenci - 16% pijący niskim ryzyku szkód - 68% pijący ryzykwnie i szkdliwie - 13% uzależnieni - 3% Nikt nie sięga p alkhl p t, aby mieć prblemy. Przeciwnie każdy, kt spżywa alkhl czekuje krzyści chce pprawić sbie nastrój, ubarwić szarą cdziennść, ułatwić kntakty twarzyskie, zrelakswać się. Niektórzy nawet wierzą, że alkhl mże mieć krzystne działanie zdrwtne. Chć alkhl jest trucizną i z punktu widzenia tksyklgii każda ilść wypiteg alkhlu jest ryzykwna, t jednak w większści przypadków spżywanie małych dawek alkhlu nie pciąga za sbą widcznych szkód zdrwtnych i knsekwencji spłecznych. Mim t nie pwinni wcale pić alkhlu: młdzi ludzie ze względu na ryzyk wystąpienia pważnych zaburzeń rzwjwych raz współwystępwania innych zachwań prblemwych, takich jak: zażywanie narktyków, przemc, przedwczesne i niebezpieczne zachwania seksualne, łamanie prawa, 6

kbiety w ciąży z pwdu ryzyka niedwracalneg uszkdzenia płdu, matki karmiące z pwdu zmniejszania wydzielania mleka i negatywneg wpływu alkhlu na zdrwie dziecka, sby chre, przyjmujące leki ze względu na ryzyk szkdliwych interakcji alkhlu i leków raz pgrszenie stanu zdrwia, sby starsze ze względu na grszy metablizm alkhlu, większe stężenie alkhlu we krwi, przyjmwanie wielu leków, pgrszenie sprawnści intelektualnej i ruchwej, sby znajdujące się w sytuacjach ptencjalnie zagrażających urazami, przemcą, wykrzystaniem, nadużyciami seksualnymi, na przykład uprawiające różne dyscypliny sprtwe, pzstające w kntakcie z substancjami tksycznymi (np. farby, śrdki chrny rślin), przebywające na imprezach maswych, gdzie łatw mże djść d zachwań agresywnych, w miejscach zupełnie sbie nieznanych, w miejscach cieszących się złą sławą (niektóre dzielnice w miastach, niektóre kluby czy dyskteki), w sytuacjach zażywania przez inne sby narktyków, w twarzystwie sób nieznajmych, sby mające małą tlerancję na alkhl, którym szkdzi każda nawet najmniejsza jeg ilść, sby uzależnine, które z racji bjawów klinicznych uzależnienia nie ptrafią skutecznie kntrlwać ilści i częstści spżywania alkhlu, wszyscy, którzy znajdują się w klicznściach prawnie zabraniających spżywania alkhlu (np. w pracy, w szkle, kierując pjazdami mechanicznymi, w miejscach publicznych). Osby pijące alkhl mgą wielkrtnie w ciągu swjeg życia zmieniać wzór spżywania alkhlu przemieszczając się na cntinuum d abstynencji, pprzez picie niskim pzimie ryzyka, d spżywania alkhlu w spsób wysce ryzykwny i szkdliwy. Niektóre z nich się uzależnią. Jest t wędrówka w dwie strny. Ktś, kt dzisiaj pije alkhl na pzimie niskieg ryzyka mże w wyniku różneg rdzaju klicznści zwiększyć swje picie d pzimu wyskieg ryzyka. Ktś, kt dziś pije ryzykwnie lub szkdliwie mże na tyle graniczyć swje picie, aby radykalnie zmniejszyć wynikające z nieg szkdy. Abstynent mże w każdej chwili zacząć pić, a sba uzależnina mże zstać abstynentem. Najmniej prawdpdbna jest sytuacja, że sbie uzależninej uda się trwale graniczyć spżywanie alkhlu, a więc wrócić na stałe d picia kntrlwaneg, niskim ryzyku szkód. Zagrżenia życia publiczneg z pwdu prblemweg używania alkhlu: Nietrzeźwść kierwców W 2011 r. największy dsetek nietrzeźwych sprawców wypadków stanwili kierujący pjazdami. spwdwali ni 2 717 wypadków, w których zginęł 300 sób, a ranne zstały 3 753 sby. W dniesieniu d gólnej liczby wypadków spwdwanych przez kierujących, nietrzeźwi stanwili 8,4%. W prównaniu d 2010 rku nastąpił wzrst liczby wypadków spwdwanych przez nietrzeźwych kierujących 262 ( +10,7%). Alkhl jest substancją bardz silnie ddziaływującą na rganizm ludzki, przede wszystkim spwalnia działanie układu nerwweg w wyniku czeg sba będąca 7

pd wpływem alkhlu traci zdlnść prawidłwej percepcji bdźców wysyłanych zarówn przez sam rganizm jak i tych, które dcierają z zewnątrz. Opisany pwyżej negatywny wpływ alkhlu na rganizm, dtyczy również kierwców. Jazda pd wpływem alkhlu lub pdbnie działająceg śrdka, uniemżliwia bezpieczne uczestnictw w ruchu drgwym. Już dawka mająca 0,1 prmila wywłuje u kierwcy prblemy z kncentracją. Szczegóły przedstawia pniższa tabela. Tabela nr 1 Wpływ alkhlu na rganizm kierwcy ILOŚĆ WE KRWI WPŁYW NA ORGANIZM KIEROWCY PROMILI 0,1 Rzprszna uwaga. 0,2 Dłuższe spstrzeganie. 0,3 Drbne zaburzenia równwagi i krdynacji ruchwej, zmniejszna zdlnść pstrzegania dstrzegania kształtów z ddali, bniżna zdlnść pstrzegania dynamicznych zmian światła. 0,4 Opóźnina reakcja na bdźce, bniżna sprawnść mtryczna, wydłużny czas adaptacji narządu wzrku d zmian atmsferycznych. 0,5 Obniżenie zdlnści realnej ceny sytuacji na drdze. Nadpbudliwść, upśledzenie reakcji psychfizycznych, pgrszenie strści widzenia i zdlnści prawidłwej ceny dległści. 0,6 Błędna cena własnych mżliwści, znaczny spadek kncentracji i samkntrli. 0,8 Występwanie zjawiska słabści mięśni c pwduje znaczne słabienie zdlnści prwadzenia samchdu 1-2 Zaburzenia krdynacji mięśniwej i równwagi, słabienie sprawnści intelektualnej, wahania nastrju, wzrst ciśnienia krwi, przyspieszna akcja serca. 2-3 Zaburzenia mwy, wzmżna sennść, znaczne bniżenie zdlnści kntrli własneg zachwania raz pruszania się. 3-4 Spadek ciśnienia we krwi, bniżenie temperatury ciała, słabienie funkcji życiwych, duże prawdpdbieństw utraty przytmnści. Pwyżej 4 Dawka śmiertelna, śpiączka, zatrzymanie akcji serca i ddychania. Jak rzpznać kiedy kierwca jest pd wpływem alkhlu? zatrzymuje się bez pwdu, raptwnie rusza, hamuje, 8

jedzie przesadnie strżnie nie umie utrzymać auta zgdnie z kierunkiem jazdy, rbi szerkie zakręty, jedzie nie zważając na przepisy, pwli reaguje na sytuacje na drdze, jedzie bez świateł, nie używa kierunkwskazów, jest nadmiernie pbudliwy, wymachuje rękma, przeklina. Rk 2011 pd względem ilści wypadków drgwych w Plsce wyjątkwy, gdyż zstała przełamana tendencja spadkwa dtycząca wypadków z udziałem nietrzeźwych kierwców. Nietrzeźwść w miejscu pracy Spżywanie alkhlu w miejscu pracy, przychdzenie w stanie nietrzeźwści lub na kacu bniża jakść i efektywnść pracy, zmniejsza jej bezpieczeństw. Dlateg w świetle aktualnych przepisów na pracdawcy spczywa zadanie wspierania i kntrli pracwnika i jeg pracy także w aspekcie alkhlu. Dzisiejsza plityka spłeczna i kadrwa nie sprwadza się tylk d zwalniania z pracy sób stwarzających prblemy. Istnieją śrdki raz specjaliści - terapeuci wyspecjalizwani w pmaganiu sbm nadużywającym alkhlu. Mgą ni również prwadzić szklenia w zakładach pracy, które stanwią prfilaktykę alkhlwą lub uczą kierwników i przełżnych pstępwania w takich sytuacjach. Zakład pracy mże pdjąć decyzję uruchmieniu punktu knsultacyjneg dla sób wykazujących prblemy z nadużywaniem alkhlu. Nakłady ksztów takieg prgramu pracwniczeg są niższe niż kszty szukania nwych pracwników, szklenia ich, wprwadzania d firmy. Pza tym, dyrektr zyskuje uznanie i pparcie wszystkich pracwników, którzy wiedzą, że mgą liczyć nie tylk na pensję i ewentualnie naganę, ale także pmc w trudnej sytuacji. Pdbne zależnści dtyczą śrdwiska wjskweg. Państwwa Agencja Rzwiązywania Prblemów Alkhlwych właśnie pracwała prgram prfilaktyki prblemów alkhlwych w śrdwisku służb mundurwych. Ma n na celu wprwadzenie d pwszechniejszeg użytku przez przełżnych prcedury interwencji wbec sby z prblem alkhlwym. Taka prcedura prpagwana była w śrdwisku wjskwym już d lat m.in. pdczas kursów dla dwódców w Wjskwym Centrum Edukacji Obywatelskiej. Jednak niewielu dwódców z niej krzystał. Teraz jej stswanie ma być wyraźniej zalecne. Przemc Badania dwdzą, że większść sprawców przestępstw ppełninych przy użyciu przemcy, jest pd wpływem śrdków durzających (alkhlu i narktyków). Także wielu sprawców przemcy dmwej krzywdząc swich najbliższych, znajduje się pd wpływem alkhlu. Osłabia n kntrlę własnych zachwań, zwiększa prawdpdbieństw reagwania złścią i gniewem na trudnści i niepwdzenia życiwe, zaburza cenę sytuacji i mże pwdwać błędną interpretacje zachwań innych sób. Okł 60% pacjentów lecznictwa dwykweg przyznaje, że ma prblemy związane z przemcą wbec najbliższych. Wart jednak pdkreślić, że nadużywanie alkhlu nie jest ani kniecznym, ani wystarczającym warunkiem stswania przemcy. Obecny stan badań wskazuje na t, że nie ma związku 9

przyczynw-skutkweg między przemcą a alkhlem, ale mżna mówić współwystępwaniu tych zjawisk. Wszystkie mity przeknują słusznści braku reakcji ze strny świadków przemcy, fiary zmuszają d milczenia, a sprawców utwierdzają w przeknaniu bezkarnści ich czynów. Mity przemcy w rdzinie: Przemc w rdzinie t prywatna sprawa nikt nie pwinien się wtrącać Nieprawda Przemc, wykrzystywanie, bicie, krzywdzenie sób bliskich jest przestępstwem, tak sam grźnym i pdlegającym karze jak przemc wbec bcych. Fakt zawarcia małżeństwa czy mieszkanie pd jednym dachem nie stanwi klicznści zezwalającej na przemc ani nie znsi dpwiedzialnści za ppełnianie czynów karnych przez praw. Przemc zdarza się tylk w rdzinach z marginesu spłeczneg Nieprawda Przemc w rdzinie występuje we wszystkich grupach spłecznych, niezależnie d pzimu wykształcenia czy sytuacji materialnej. Plicja nie pwinna interweniwać w sprawach rdzinnych Nieprawda Przemc dmwa nie jest sprawą rdzinną, jest przestępstwem ściganym przez praw. Plicja jest pwłana dla chrny bezpieczeństwa sób, zapbiegania ppełnianiu przestępstw i ścigania sprawców przestępstw bez względu na t czy fiara należy d rdziny sprawcy czy nie. Blisk 90% badanych uważa, że w przypadku przemcy w rdzinie ktś pwinien interweniwać, a 80% badanych uważa, że pwinna t rbić plicja. Pzstali wskazują na innych człnków rdzin i sąsiadów (OBOP, grudzień 1997). Ofiary przemcy w rdzinie akceptują przemc Nieprawda Ofiary przemcy dmwej zawsze próbują się brnić, ich działania są jednak mał skuteczne. Wypróbwują różne, częst nieracjnalne strategie brnne, które w knsekwencji pwdują nasilenie przemcy. T był jednrazwy incydent, który się nie pwtórzy Nieprawda Przemc dmwa rzadk jest jednrazwym incydentem. Jeżeli nie zstaną pdjęte stanwcze działania wbec sprawcy - przemc się pwtórzy. Plicja zwykle jest wzywana w ekstremalnych sytuacjach, gdy przemc ma już długą histrię. Gdyby naprawdę fiara cierpiała deszłaby d sprawcy Nieprawda Ofiary naprawdę cierpią, nikt nie lubi być bitym i pniżanym. T, że fiary nie dchdzą d sprawcy wynika zwykle z ich zależnści d sprawcy, z trudnści 10

mieszkaniwych, z przeknań dnśnie małżeństwa, z nacisków jakim są pddawane fiary ze strny sprawcy, a także rdziny, klegów, sąsiadów. Przyczyną przemcy w rdzinie jest alkhl Nieprawda Nawet uzależnienie d alkhlu nie zwalnia d dpwiedzialnści za czyny dknywane pd jeg wpływem. Alkhl jedynie ułatwia stswanie przemcy, sprawcy częst piją p t, by znęcać się i bić swich bliskich, a stanem nietrzeźwści próbują usprawiedliwiać swje zachwania, by uniknąć dpwiedzialnści. Gwałt w małżeństwie nie istnieje Nieprawda Gwałtem jest dprwadzenie innej sby d pddania się czynwi nierządnemu lub d wyknania takieg czynu, stsując przemc, grźbę bezprawną lub pstęp (patrz art. 168 k.k.) i nigdzie nie jest napisane, że nie dtyczy t sób bliskich napastnika. Każdy ma praw d decydwania swim życiu intymnym, akt ślubu nie dbiera teg prawa. Osby używające przemcy muszą być chre psychicznie Nieprawda Nie ma bezpśrednieg związku między przemcą a chrbą psychiczną. Przemc jest demnstracją siły i chęcią przejęcia całkwitej kntrli i władzy nad drugą sbą Drsłe sby w wyniku dznawania przemcy mgą mieć: m.in. prblemy z nadużywaniem alkhlu, leków. Dzieci dświadczają szeregu negatywnych knsekwencji przemcy w rdzinie. Są t m.in.: brażenia fizyczne, np. zasinienia, zadrapania, złamania kści, parzenia, urazy głwy i narządów wewnętrznych, urazy narządów rdnych - w przypadku wykrzystywania seksualneg, itp. dlegliwści psychsmatyczne, np. bóle brzucha, nudnści, zaburzenia snu, zaburzenia łaknienia, tiki mimwlne skurcze mięśni zaburzenia kntrli czynnści fizjlgicznych (mczenie ncne), wysypki alergiczne nieustalnych przyczynach, jąkanie się itp. zaburzenia emcjnalne i zaburzenia zachwania, np. lęki, fbie, prblemy z nauką, zaburzenia nastrju, nadpbudliwść, zachwania agresywne, autagresja, izlwanie się, małe umiejętnści spłeczne, kłpty z kncentracją, późnienia w rzwju fizycznym i intelektualnym, itp. Pnadt dzieci krzywdzne w rdzinie: uczą się rzwiązywania trudnści i knfliktów przy użyciu siły, częst kazują złść, są nadmiernie pbudzne i niespkjne, bwiniają innych za swje prblemy, mają niskie pczucie wartści, 11

nie wierzą we własne siły, przeżywają huśtawkę nastrju raz są zadwlne, a zaraz ptem wpadają w złść i gniew stają się uległe i za wszelką cenę chcą przypdbać się innym, częst szukają akceptacji pza dmem i w ten spsób są narażne na uleganie wpływm grup ryzyka czy sięganie p różneg rdzaju śrdki psychaktywne Osby dznające przemcy w dzieciństwie, w drsłym życiu funkcjnują grzej niż sby, które nie dznawały przemcy. Mgą mieć trudnści w wyrażaniu własneg zdania, z asertywnścią. Zdarza się, że wchdzą w knflikt z prawem. Istnieje duże prawdpdbieństw, że będą przeżywać trudnści we wchdzeniu w emcjnalne i sbiste relacje z innymi ludźmi. Częst budują swój związek z partnerem na dużej zależnści emcjnalnej. Mają ptrzebę stałeg kntrlwania partnera i śrdwiska. W życiu zawdwym mgą dążyć d zajmwania wyskich stanwisk, pełnienia funkcji, które umżliwią im pdejmwanie decyzji, a jedncześnie pzwlą na kntrlwanie działań pdwładnych i przeknanie, że panuje się nad tczeniem i nad sytuacjami. Badania pkazują, że prawdpdbieństw wystąpienia przemcy w rdzinie z prblemem alkhlwym jest dwukrtnie większe niż w rdzinach, w których prblem ten nie występuje. Ze statystyk plicyjnych dtyczących prcedury Niebieskie Karty wynika, że blisk 70% sób, wbec których interweniują plicjanci w związku z przemcą w rdzinie, t sby, które w chwili gdy krzywdziły swich bliskich były pd wpływem alkhlu. 3. Charakterystyka spżywania alkhlu przez kbiety, młdzież, żłnierzy. Jak piją kbiety? Blisk 80% kbiet spżywa alkhl. Kbiety piją średni znacznie mniej alkhlu niż mężczyźni i znacznie rzadziej dświadczają z teg pwdu prblemów. Alkhl działa inaczej (bardziej tksycznie) na rganizm kbiety niż mężczyzny i ryzyk negatywnych knsekwencji spżywania alkhlu przez kbiety jest znacznie większe. Ryzyk t rśnie wraz ze wzrstem ilści wypijaneg alkhlu. W statnich latach zauważyć mżna niepkjącą tendencję - rśnie liczba nadmiernie pijących młdych kbiet i dziewcząt, a ich pzim picia (c d ilści i częstści spżywaneg alkhlu) zbliża się d pzimu picia mężczyzn. Kbiety pijące najwięcej alkhlu t sby w wieku d 18 d 29 lat, pzstające w stanie wlnym (panny i sby rzwiedzine), mieszkanki miast (pwyżej 50 tys. mieszkańców), uczące się i studiujące raz bezrbtne. C dziesiąta kbieta w tym wieku wypija rcznie pnad 7,5l czysteg alkhlu, c stwarza ryzyk pważnych szkód zdrwtnych, psychlgicznych i spłecznych. Ryzyk spżywania alkhlu przez kbiety Organizm kbiety wykazuje mniejszą, niż rganizm mężczyzny, zdlnść d brny przed negatywnymi knsekwencjami picia alkhlu. 12

Pnieważ kbiety słabiej metablizują alkhl w żłądku, większa jeg ilść dciera d wątrby. Pwduje t jej niszczenie. Rzwój dysfunkcji wątrby występuje u kbiet p krótszym kresie picia i p mniejszych dawkach alkhlu niż u mężczyzn. Alkhl pwduje u kbiet silniejsze dysfunkcje mózgu; zakłóca bardziej i jakściw inaczej zdlnści psychmtryczne. Dtyczy t zwłaszcza słabienia zdlnści radzenia sbie z działaniami złżnymi (np. kierwaniem samchdem). Pijące nadmiernie kbiety są bardziej narażne na upśledzenie funkcji pznawczych niż nadużywający alkhlu mężczyźni. Alkhl zaburza funkcje hrmnalne, c mże zakłócić cykl miesiączkwy. U kbiet pijących ryzykwnie występuje zwiększne zagrżenie nwtwrem sutka. Alkhl wypłukuje wapń z rganizmu i zakłóca metablizm witaminy D. Nadużywanie alkhlu przez kbiety zwiększa predyspzycję d strych frm steprzy i pwduje wiele większą pdatnść na złamania kści (zwłaszcza w kresie menpauzy). Skutkiem nadużywania alkhlu przez kbiety mże być brak zaintereswania seksem, ziębłść płciwa i niezdlnść d przeżywania rgazmu. Ryzykwne spżywanie alkhlu przez kbiety mże być przyczyną występwania zaburzeń nastrju, zwłaszcza charakterze lękwym i depresyjnym. Każda ilść alkhlu spżywaneg przez kbiety w ciąży działa tksycznie na rzwijające się w ich łnie dzieck. U kbiet pijących alkhl pdczas ciąży znacznie wcześniej występują przedwczesne prdy raz prnienia. Picie alkhlu zwiększa natężenie zachwań ryzykwnych, w tym seksualnych, c pciąga za sbą zagrżenie przemcą seksualną, zakażeniami czy niechcianą ciążą. Typwy braz spżywania alkhlu przez młdzież Według badań J. Siersławskieg i A. Zielińskieg z Zakładu Badań nad Alkhlizmem i Tksykmaniami Instytutu Psychiatrii i Neurlgii w Warszawie młdzież pije alkhl głównie na imprezach/prywatkach, w pubach, dysktekach, na kncertach i wycieczkach szklnych. Rla alkhlu spżywaneg przez młdzież sprwadza się d ułatwienia dbrej zabawy, czyli wprwadzenia się w lekki rausz, a ptem rytm picia wyznaczany jest charakterem imprezy i indywidualnymi preferencjami. Najwięcej alkhlu spżywa się na prywatkach, na nich częst upicie się staje się celem. Z klei na imprezach sprtwych meczach alkhl ma zagrzewać d walki z kibicami przeciwnej drużyny. Pdczas wycieczek pije się w czasie wlnym, pdczas nclegów, a także już w czasie pdróży na miejsce wycieczki. Charakterystyczne dla imprez młdzieżwych jest t, że każdy pije ile chce i w takim rytmie jaki mu najbardziej pasuje. Niektórzy wypijają duż, inni traktują alkhl prawie symblicznie. Twarzyski przymus picia praktycznie nie występuje, a jeśli się zdarza t w łagdnej frmie. Niesptykanym wśród drsłych wzrem jest picie przez młdzież swjeg alkhlu pdczas sptkania twarzyskieg. Niekiedy wieczrne i ncne picie przeradza się w pijaństw. Tu również silnie zaznaczają się 13

indywidualne i grupwe zróżnicwania związane w pewnym stpniu z pzimem kntrli ze strny wychwawców i stpniem ich liberalizmu. Chłpcy z reguły piją więcej niż dziewczęta. Niec starsi, którzy zazwyczaj mają już za sbą liczne dświadczenia z alkhlem, piją rzważniej, rzadziej się upijają. Wreszcie różnych lkalnych grupach mżna pwiedzieć, że są bardziej lub mniej "mkre". Decydują tym mżliwści finanswe, stpień kntrli ze strny drsłych, nrmy i wzry wyniesine z dmu, łatwść zakupu napjów alkhlwych, itp. 68% 15-letnich chłpców i 54% 15-letnich dziewcząt pił alkhl w ciągu statnieg miesiąca. 58% 15-latków i 43% 15-latek upił się w ciągu statnieg rku. 39% 15-latków i 22% 15-latek upił się w ciągu statnieg miesiąca. C 10 dzieck p wypiciu alkhlu uczestniczył w bójce lub sprzeczce. Wypadek lub uszkdzenie ciała p wypiciu alkhlu sptkał 5% dzieci. Niechciane kntakty seksualne raz kntakty seksualne bez antykncepcji ma p spżyciu alkhlu c 20 15-latek.(na pdstawie badań z 1999r.) Akceptwane i nieakceptwane przez młdzież wzry picia Pijane dziewczęta zazwyczaj budzą drazę, ale upicie się dla chłpca jest w zasadzie dpuszczalne. Szczególnie jeśli nie jest związane z zachwaniami bardz uciążliwymi dla tczenia, takimi jak wywływanie awantur, agresja, demlwanie lub zanieczyszczania mieszkania, itp. Młdzież akceptuje u swich rówieśników wzór plegająceg na piciu symblicznym. Osby, które nie chcą pić tak jak większść, np. sączą przez cała prywatkę" niewielką, symbliczną ilść alkhlu nie są traktwane inaczej niż pzstałe, pd warunkiem, że bawią się tak jak pzstali. Określny wzór picia nie jest bwiem warunkiem atrakcyjnści twarzyskiej lub jej braku. A na właśnie zdaje się mieć dla młdych ludzi decydujące znaczenie. "Młdzieżwe" definicje pzytywnych i negatywnych następstw picia Alkhl kjarzy się młdzieży głównie w pzytywny spsób. Wśród pzytywnych knsekwencji picia wymienian lepszy humr, większy luz, łatwiejszy kntakt z rówieśnikami, przezwyciężenie nieśmielenia, pczucie wspólnty, czy p prstu przyjemne spędzenie czasu w grnie rówieśników. Prblemy związane z alkhlem t zdarzenia niezwykle rzadkie, wśród nich najczęściej pjawia się przykry stan następneg dnia p przepiciu, czyli kac, zanieczyszczenie mieszkania w trakcie imprezy, knflikty, czy akty agresji raz prblemy z rdzicami lub nauczycielami. Młdzież nie zastanawia się nad tym czy picie alkhlu mże mieć jakiś wpływ na ich rzwój. Brak refleksji na temat alkhlu, picia własneg i przyjaciół wskazuje na ważny, jak się wydaje, kierunek działań prfilaktycznych. Pbudzenie takiej refleksji mże mieć isttne znaczenie zarówn z perspektywy graniczania ppytu, jak pewnie jeszcze bardziej, graniczania szkód. Jeśli przyjmiemy, że alkhl pprzez pdniesienie nastrju sprzyja zabawie, czy też dzięki właściwścim rzluźniającym ułatwia nawiązanie kntaktu z drugim człwiekiem, t identyfikujemy pważne zagrżenia plegające na wypaczeniu prcesu scjalizacji plegającym na isttnym zaburzeniu uczenia się umiejętnści spłecznych. Młdzi ludzie, którzy będą się bawić przy alkhlu, nie będą mieli szansy nauczyć się bawić bez tej substancji, a łatwść nawiązywania nwych znajmści przy alkhlu pzbawia młdeg człwieka mżliwści trenwania nawiązywania kntaktów spłecznych na trzeźw. 14

Kntrla ze strny drsłych nad piciem nieletnich Ogólnplskie badania ankietwe zrealizwane w 1995 r. dsłniły prces liberalizacji stsunku drsłych d picia alkhlu przez młdzież. D dzisiaj na jeszcze wzrsła. Obserwujemy brak zdecydwanej reakcji drsłych na przejawy stentacyjneg częst picia przez nastlatków. Zarówn rdzice jak nauczyciele i wychwawcy, zdaniem badanej młdzieży, w znacznej części pdchdzą tlerancyjnie d picia ich pdpiecznych. Brak zdecydwanej, zabraniającej pstawy starszeg pklenia wbec picia przez nastlatków twrzy atmsferę sprzyjającą wzrstwi rzpwszechnienia takich zachwań. Charakterystyka spżywania alkhlu przez żłnierzy Relacje alkhlu d służby wjskwej są jasne i pisane w Regulaminie Ogólnym. Zdawałby się, że w takim przypadku wzrzec mże być tylk jeden całkwita abstynencja pdczas służby i na terenie wjskwym. Praktyka jednak jest inna. W 2013 r. na 356 wjskwych sprawców przestępstw 39 (11%) w mmencie ppełniania czynu zabrnineg znajdwał się pd wpływem alkhlu. Na 189 wjskwych sprawców wykrczeń 125 sprawców (66,1%) w czasie ppełniania czynu zabrnineg znajdwał się pd wpływem alkhlu. Najczęstsze wykrczenia t te z ustawy wychwaniu w trzeźwści i przeciwdziałaniu alkhlizmwi 112 sprawców (59,3%). Mim, że dane statystyczne w prównaniu d rku 2012 znacznie spadły nadal jest pwód d realizacji przedsięwzięć, które będą miały na celu zmianę wzrca spżywania alkhlu. Alkhl a PTSD Zajmując się wzrcami picia alkhlu w spłecznści żłnierzy należy zwrócić uwagę na przypadek szczególny spżywanie alkhlu w przebiegu PTSD. Badania dtyczące współwystępwania PTSD i zaburzeń związanych z uzależnieniem d substancji psychaktywnych, wskazują, że pacjenci, którzy szukają pmcy z pwdu alb PTSD, alb zaburzenia związaneg z nadużywaniem kreślnej substancji psychaktywnej mają dpwiedni wyskie wskaźniki współwystępwania drugieg z tych zaburzeń. Oszacwania dtyczące rzpwszechnienia diagnzy uzależnienia d alkhlu wśród pacjentów z rzpznaniem PTSD wynszą d 23% d 76% (pr. Lis-Turlejska, 1998b). Służba wjskwa jest zawdem bciążnym większym ryzykiem występwania sytuacji silnie stresujących i traumatycznych, dlateg też w ppulacji żłnierzy występuje większy dsetek sób, które w pewnych kresach zmagają się z bjawami stresu purazweg. Tak więc należy też spdziewać się większeg rzpwszechnienia prblemów związanych z nadużywaniem substancji psychaktywnych. 4. Diagnzwanie własneg wzrca spżywania alkhlu Spżycie alkhlu pisywać mżna w gramach wypiteg alkhlu lub też psługując się miarą prcji standardwej. Przyjmuje się, że w Eurpie prcja taka zawiera 10g czysteg alkhlu. 15

Prcja standardwa alkhlu (tzn. 10g czysteg, 100% alkhlu) zawarta jest w k. 250ml piwa mcy 5%, w k. 100ml wina mcy 12% raz w k. 30ml wódki mcy 40% czyli: butelka piwa (0,5 l) t 2 prcje alkhlu, butelka wina (0,75 l) t 7,5 prcji alkhlu, butelka wódki (0,5 l) t 17 prcji alkhlu. Dla ceny stanu trzeźwści ważna jest umiejętnść szacunkweg bliczenia pzimu stężenia alkhlu we krwi. W tym celu mżna psłużyć się następującymi wzrami: x g 100% alkhlu Dla mężczyzn = ----------------------------------- waga ciała( w kg) x 70% x g 100% alkhlu Dla kbiet = ----------------------------------- waga ciała( w kg) x 60% Czynniki wpływające na stężenie alkhlu we krwi: Masa ciała sby pijącej. Masa ciała ma duże znaczenie dla stężenia alkhlu we krwi. Osba małej masie ciała mże wypić znacznie mniej alkhlu niż ważąca więcej, siągając pdbne jeg stężenie. Płeć. Kbieta, która waży tyle sam, c mężczyzna, i która wypije tyle sam prcji standardwych, mże mieć d 40% większe niż n stężenie alkhlu we krwi. Pwdem jest mniejsza zawartść wdy w rganizmie kbiet, mniejsza niż u mężczyzn aktywnść enzymów metablizujących alkhl w żłądku raz większa ilść estrgenów, zwiększających intensywnść wchłaniania alkhlu. Czas trwania kazji picia. Pdczas spżywania alkhlu zachdzą równlegle dwa prcesy: alkhl jest wchłaniany d rganizmu i równcześnie metablizwany ze średnią prędkścią 0,15 na gdzinę. Wbrew biegwym pinim tempa rzkładu alkhlu nie da się przyspieszyć. Oznacza t, że mężczyzna ważący 90 kg, który na imprezie trwającej 5 gdzin wypił 0,5 l wódki, pzbędzie się alkhlu z rganizmu p kł 14 gdzinach. Rzsądnym zachwaniem jest wydłużanie czasu spżywania klejnych prcji alkhlu. Picie nie więcej niż 1 prcji standardwej (10 g 100% alkhlu) w ciągu gdziny pzwli dłużej cieszyć się stanem rauszu i w większści przypadków zapbiegnie szybkiemu zwiększeniu stężenia alkhlu we krwi. Spsób picia i rdzaj napjów alkhlwych raz inne właściwści sób pijących. Alkhl spżywany na pusty żłądek, a także napje alkhlwe zawierające dwutlenek węgla (szampan, wina musujące, drinki z ddatkiem napjów 16

gazwanych) wchłaniają się szybciej i przyspieszają zwiększanie się stężenia alkhlu we krwi. Plskie praw definiuje: stan p użyciu alkhlu, gdy stężenie alkhlu we krwi wynsi d 0,2 d 0,5 prmila (lub rejestruje się becnść alkhlu w wydychanym pwietrzu na pzimie d 0,1mg d 0,25 mg w 1 dm 3 ). stan nietrzeźwści, gdy stężenie alkhlu we krwi wynsi pwyżej 0,5 prmila (lub rejestruje się becnść alkhlu w wydychanym pwietrzu na pzimie pwyżej 0,25 mg w 1dm 3 ). D sprawdzenia na ile ryzykwny (lub bezpieczny) jest aktualny mdel spżywania alkhlu mże kazać się przydatny Test Rzpznawania Zaburzeń Związanych ze Spżywaniem Alkhlu AUDIT. Interpretacja wyników zależy d łącznej sumy punktów uzyskanych w teście: d 7 pkt picie niskim ryzyku szkód 8-15 pkt picie ryzykwne 16-19 pkt picie szkdliwe pwyżej 20 pkt prawdpdbieństw uzależnienia d alkhlu Sygnały strzegawcze P czym mżna pznać, że picie alkhlu staje się niebezpieczne? Zwiększa się ilść i częsttliwść spżywania alkhlu. Zwiększa się tlerancja alkhlu, tzn. trzeba wypić więcej niż pprzedni, aby uzyskać czekiwany efekt psychaktywny. Częstej dchdzi d stanów upjenia alkhlweg. Spżywanie alkhlu przynsi sbie pijącej duże, wyraźnie dczuwane krzyści psychlgiczne. Zmienia się rla alkhlu w życiu (staje się n lekarstwem na prblemy: stres, smutek, samtnść, lęk, bezsennść). Alkhl staje się craz ważniejszy: narasta kncentracja na sytuacjach związanych z piciem, czekiwanie na mment picia, celebrwanie sytuacji picia, pjawia się niepkój w przypadku niemżnści napicia się. Dchdzi d picia alkhlu w sytuacjach, które zdecydwanie wymagają abstynencji. Używanie alkhlu staje się spsbem usuwania przykrych dlegliwści kaca (klinwanie). Pjawiają się trudnści z przypmnieniem sbie, c się dział pprzednieg dnia w sytuacjach związanych z piciem (palimpsesty, czyli urwane filmy ). Picie alkhlu jest kntynuwane mim craz pważniejszych negatywnych knsekwencji zdrwtnych i spłecznych. Otczenie sygnalizuje zaniepkjenie piciem i próbuje skłnić sbę pijącą d graniczenia ilści raz częstści spżywania alkhlu. 17

Czynniki chrnne D czynników zmniejszających ryzyk krzystania z "pmcy" alkhlu i innych substancji psychaktywnych mżna zaliczyć: Silne więzi rdzinne Sukcesy zawdwe lub w nauce Praktyki religijne Szacunek dla nrm spłecznych i autrytetów Knstruktywne grupy wsparcia, grupy rówieśnicze 5. Zmiana wzrca spżywania alkhlu na bardziej bezpieczny Aby uniknąć prblemów wynikających ze spżywania alkhlu, należy: na bieżąc analizwać i ceniać swój wzór picia, świadmie kntrlwać ilść, częstść i efekty spżywania alkhlu, słuchać pinii sób trzecich na temat swjeg picia, zwłaszcza gdy wyrażają zaniepkjenie i trskę, nie bagatelizwać własnych negatywnych dświadczeń (chćby jednstkwych) związanych z nadużywaniem alkhlu i wynikających z teg knsekwencji, nie zwlekać z zasięgnięciem prady u specjalisty, jeśli picie zaczyna pciągać za sbą pważne negatywne knsekwencje. Aby uniknąć negatywnych knsekwencji spżywania alkhlu, trzeba mnitrwać ilść wypijaneg alkhlu. Na pdstawie badań naukwcy WHO ustalili pzim spżywania alkhlu związany z przeciętnie najmniejszym ryzykiem szkód zdrwtnych. Wart je znać, bwiem mgą ułatwić cenę aktualneg wzru picia i pdjęcie decyzji graniczeniu spżycia alkhlu. Dla mężczyzn W przypadku picia kazjnalneg spżywanie jednrazw nie więcej niż 6 prcji standardwych (60 g 100% alkhlu), tzn. nie więcej niż 3 półlitrwe butelki piwa, 3 kieliszki wina pjemnści 200 ml lub 180 ml wódki. Przy piciu cdziennym: zachwanie c najmniej 2 dni abstynencji (najlepiej dzień p dniu) w tygdniu, nieprzekraczanie 4 prcji standardwych (tzn. 40 g 100% alkhlu) dziennie; 4 prcje alkhlu t: 2 półlitrwe piwa, 2 kieliszki wina pjemnści 200 ml lub 120 ml wódki. Dla kbiet W przypadku picia kazjnalneg spżywanie jednrazw nie więcej niż 4 prcji standardwych (40 g 100% alkhlu), tzn. nie więcej niż dwie półlitrwe butelki piwa, 2 kieliszki wina pjemnści 200 ml każdy lub 120 ml wódki. 18

Przy piciu cdziennym: zachwanie c najmniej dwóch dni abstynencji (najlepiej dzień p dniu) w tygdniu, nieprzekraczanie granicy 2 prcji standardwych (tzn. 20 g 100% alkhlu) dziennie; dwie prcje alkhlu t: 1 półlitrwe piw, 1 kieliszek wina pjemnści 200 ml lub 60 ml wódki. Pamiętać należy, że d maksymalneg stężenia alkhlu we krwi dchdzi p upływie k. 1-1,5 gdz. d chwili jeg spżycia. Natmiast prces metablizwania alkhlu przebiega ze średnią prędkścią k. 0,15 prmila na gdzinę, czyli znacznie wlniej niż prces jeg wchłaniania. Nie ma spsbów na radykalne przyspieszenie teg prcesu. Najbezpieczniej jest nie przekraczać stężenia 0,6 prmila alkhlu we krwi. Pwyżej takieg stężenia skutki spżycia alkhlu są już wyraźnie negatywne. Znacząc pgarsza się cena, percepcja, zdlnść uczenia, pamięć, krdynacja, libid, czujnść raz samkntrla. Nie należy przekraczać tej granicy. Jak wspierać abstynencję dziecka Nie częstuj sweg dziecka alkhlem i nie pzwól, by rbili t inni człnkwie rdziny lub znajmi. Trzeba pwiedzieć dziecku jasn i zdecydwanie, że z piciem alkhlu pwinn pczekać d pełnletniści. Praktyczne wskazówki dla rdziców: 1. Ustal z dzieckiem jasne zasady dtyczące alkhlu: Nie zgadzam się żebyś pił/a. Nie pij nawet piwa. Pwiedz dziecku, że zakaz ten wynika z Twjej miłści i trski jeg dbr. Pwiedz także jakie będą knsekwencje złamania tej zasad. 2. Wytłumacz dziecku, jakie jest ryzyk związane z piciem alkhlu. Nawet niewielkie ilści alkhlu mgą być dla Ciebie szkdliwe, pnieważ jeszcze się rzwijasz. Twój rganizm i psychika jeszcze nie są ukształtwane. Picie mże uszkdzić cś delikatneg i cenneg w Twim życiu. 3. Przmawiaj z dzieckiem tym, jak ma sbie radzić z presją rówieśników namawiających d picia alkhlu, pdsuń mu kilka pmysłów na skuteczne dmawianie: Zależy mi na Waszym twarzystwie i chcę się z Wami bawić, ale nie muszę pdkręcać się alkhlem, Pstanwiłem, że nie będę pił i chcę być wierny sbie. 4. Bądź dbrym przykładem. Nie nadużywaj alkhlu w becnści dziecka i nie pkazuj mu, że zabawa musi być związana z piciem alkhlu. 5. Nie wahaj się pwiedzieć piekunm dziecka i rdzicm jeg klegów, z którymi spędza wlny czas, że nie życzysz sbie, żeby Twje dzieck pił. Uczyń ich sjusznikami w tej sprawie. Masz praw decydwać bezpieczeństwie sweg dziecka. Interwencja w sytuacji, gdy dzieck wypił alkhl Interwencja t część ddziaływania, która p rzpznaniu sytuacji zmierza d bezpśrednieg wprwadzenia zmian w pstępwaniu dziecka. 19

1. Nie zaczynaj rzmwy, kiedy dzieck jest pd wpływem alkhlu - nie ma wtedy trzeźweg sądu sytuacji, jest nadpbudliwe i mże być agresywne. 2. Nie zaczynaj rzmwy, kiedy dzieck ma kaca - jest rzdrażnine, źle się czuje. 3. Przed rzmwą z dzieckiem przmawiaj ze współmałżnkiem, przyjacielem, kimś z rdziny, kimś bliskim - pmże t dreagwać pierwsze, gwałtwne emcje, nabrać dystansu, kreślić Twje stanwisk wbec picia i sprecyzwać c naprawdę chcesz dziecku pwiedzieć. 4. Pstaraj się, aby w rzmwie uczestniczył współmałżnek - rzmwa ma dtyczyć spraw całej rdziny, a umwy mają być respektwane przez wszystkich. 5. Znajdź spkjne miejsce i dpwiedni czas, aby nie przeszkadzał wam nic z zewnątrz (wyłącz telefn i telewizr). 6. Pamiętaj, że dknujesz interwencji, b zależy Ci na szczęściu i bezpieczeństwie Tweg dziecka, a nie p t, żeby udwdnić mu, że jest złe, niegdne zaufania i krzywdzi Cię swim pstępwaniem. 7. Niech dzieck wyraźnie usłyszy, że Ci na nim zależy, że je kchasz, że trszczysz się jeg ls i szczęście, że jesteś gtów je wesprzeć w każdej sytuacji. 8. Ustalcie pwtórnie (lub pierwszy raz jeśli dtychczas teg nie uczyniliście) zasady, jakie bwiązują w Waszej rdzinie w związku z piciem alkhlu przez Twje dzieck. 9. Jeżeli na decyzję Twjeg dziecka piciu alkhlu wywierają wpływ kreślne sytuacje zewnętrzne lub wpływy innych sób zastanówcie się wspólnie c dzieck pwinn zrbić lub pwiedzieć, b zabezpieczyć się przed tymi wpływami. 10. Pwiedz jasn jakie przywileje i przyjemnści będą dziecku debrane d czasu rzwiązania prblemu, jaki będzie spsób kntrlwania teg czy dzieck wywiązuje się z umwy i jaki będzie tryb przywracania utracnych przywilejów. 11. Ustalcie c będzie się dział w razie złamania warunków umwy. 12. Na zakńczenie tej rzmwy pżądane byłby ustalenie i pdpisanie kntraktu zbwiązująceg dzieck d pwstrzymywania się d picia, kreślająceg knsekwencje związane z naruszeniem tych zbwiązań raz wskazanie nagród i wzmcnień za utrzymywanie abstynencji przez dzieck. Umwa zawarta z dzieckiem zasadach picia (niepicia) alkhlu musi być mnitrwana - czy dzieck jej przestrzega. Mże się jednak kazać, że pradzenie sbie z tą sytuacją jest zbyt trudne i dznacie niepwdzenia. Należy wtedy bez skrępwania pszukać pmcy na zewnątrz rdziny. Mgą t być przyjaciele lub inni rdzice, którzy mają dświadczenie radzenia sbie w pdbnych sytuacjach lub specjaliści - psychldzy lub pedagdzy. Dla udzielania takiej pmcy uruchmina zstała "Pmarańczwa Linia", czyli inflinia telefniczna 0-801-14-00-68 (płatnej 33 grsze niezależnie d długści płączenia), pd którym mżna uzyskać pradę i wsparcie w sytuacjach kryzyswych. 20

Rady jak graniczyć picie Zanim zaczniesz pić: - zaplanuj dbrze miejsce, twarzystw, ilść i rdzaj alkhlu, który wypijesz, ilść pieniędzy, którą mżesz wydać, czas pświęcny na spżywanie alkhlu - późniaj wypicie pierwszej prcji alkhlu - zamów napój bezalkhlwy, zjedz psiłek Kiedy już pijesz: - pij alkhle słabsze - wydłużaj picie każdej prcji - zamawiaj mniejsze prcje, pij z małych kieliszków - nie wypijaj d dna - pij między łykami alkhlu napje bezalkhlwe - jedz, ale nie słne przekąski - zajmij się czymś innym niż picie (taniec, rzmwa) - licz wypite prcje, wydane pieniądze, kntrluj czas Alkhl jest becny w kulturze eurpejskiej d wielu setek lat, ale d c najmniej kilkudziesięciu jest pstrzegany jak prdukt pwdujący straty zdrwtne, spłeczne i finanswe w skali kraju, spłecznści lkalnej jak i knkretnej rdziny. Dlateg wart rzmawiać tym, jakie są nasze sbiste wzry spżywania alkhlu i wart uruchamiać w spłecznści lkalnej działania edukacyjne w tym zakresie. 21