OEE dla Operatorów CAŁKOWITA EFEKTYWNOŚĆ WYPOSAŻENIA Opracowane przez THE PRODUCTIVITY PRESS DEVELOPMENT TEAM Opracowanie wersji polskiej Szymon Kubik
Tytu³ orygina³u: OEE FOR OPERATORS. OVERALL EQUIPMENT EFFECTIVENESS Redakcja: Szymon Kubik Przek³ad: Marcin W¹siel Grafika wersji polskiej: Magdalena Paryna Sk³ad i korekta: ProdPress.com Wydawnictwo: ProdPress.com www.prodpress.com wydawnictwo@prodpress.com Copyright 2009 for Polish edition and Polish translation by ProdPress.com Authorized translation from English language edition published by Productivity Press, part of Taylor & Francis Group LLC All rights reserved, including the right of reproduction in whole or in part in any form. Wszystkie prawa zastrze one, ³¹cznie z prawem do reprodukcji ca³oœci lub czêœci w jakiejkolwiek formie. Wydanie pierwsze ProdPress.com 2009 Wroc³aw, czerwiec 2009 ISBN 978-83-926020-9-5
Spis treści Nota od polskiego wydawcy.............................................v Od wydawcy......................................................vii Podziękowania.....................................................X Wstęp.................................................1 Streszczenie rozdziału........................................1 Cel książki................................................3 Podstawa książki............................................3 Dwa sposoby wykorzystania książki................................4 Jak najlepiej wykorzystać lekturę................................4 Poznanie całości książki............................................4 Poszczególne rozdziały.............................................5 Strategia czytania................................................5 Wykorzystanie wskazówek na marginesie.................................6 Przegląd treści.............................................7 Rozdział 1. Wprowadzenie do TPM i OEE...................9 Streszczenie rozdziału........................................9 Czym jest TPM?............................................11 Czym jest OEE i dlaczego jest ważne?.............................12 Wydajność to tylko część OEE.......................................13 Efektywność skupia się na sprzęcie, a nie na osobie.........................14 Celem pomiaru jest doskonalenie.....................................14 Rola pracowników produkcyjnych w stosowaniu OEE...................15 Na zakończenie............................................17 Podsumowanie..................................................17 Refleksje.....................................................18 Rozdział 2. Straty związane ze sprzętem..................19 Streszczenie rozdziału.......................................19 Straty obniżają całkowitą efektywność wyposażenia...................21 Wizualizacja strat i OEE......................................22 Dostępność...................................................23 Wydajność....................................................24 Jakość.......................................................24 Dostępność: straty związane z wyłączeniem.........................25 Awarie.......................................................25 Czas przezbrojenia...............................................25 Inne straty obniżające dostępność....................................26 Wydajność: straty związane z szybkością.....................28 Zmniejszanie prędkości pracy........................................28 Mikroprzestoje.................................................28 Jakość: straty związane z wadliwymi produktami...............30 Braki i poprawki................................................30 Straty związane z rozruchem........................................30 Na zakończenie............................................31 Podsumowanie..................................................31 Refleksje.....................................................32 III
Rozdział 3. Sposoby mierzenia OEE.......................33 Streszczenie rozdziału.......................................33 Zamknięty krąg informacji zwrotnej..............................35 Gromadzenie danych OEE.....................................35 Określamy, co mierzyć............................................35 Proste sposoby gromadzenia danych...................................39 Przetwarzanie danych OEE.....................................42 Obliczanie OEE.................................................42 Przechowywanie danych OEE........................................43 Raportowanie wyników OEE....................................44 Na zakończenie............................................46 Podsumowanie..................................................46 Refleksje.....................................................48 Rozdział 4. Doskonalenie OEE............................49 Streszczenie rozdziału.............................................49 Metoda 5 razy dlaczego.....................................52 Autonomiczne utrzymanie ruchu.................................53 Skoncentrowana eliminacja strat związanych ze sprzętem i procesami.......55 Szybkie przezbrojenie........................................57 Etap 1. Oddzielenie zewnętrznych i wewnętrznych operacji przezbrojenia.........57 Etap 2. Przekształcenie przezbrojenia wewnętrznego w przezbrojenie zewnętrzne....58 Etap 3. Usprawnienie wszystkich operacji przezbrojenia......................58 Stuprocentowa jakość (zapobieganie błędom)........................59 Systemy poka-yoke...............................................60 Analiza P-M...............................................61 Na zakończenie............................................66 Podsumowanie..................................................66 Refleksje.....................................................69 Rozdział 5. Refleksje i wnioski...........................71 Streszczenie rozdziału.......................................71 Refleksje na temat zdobytej wiedzy..............................73 Możliwości dalszej nauki......................................74 Wnioski.................................................74 Kilka słów o Productivity Press Development Team....................75 IV
Od wydawcy Sprawnie dzia³aj¹cy sprzêt jest niew¹tpliwie jednym z najistotniejszych elementów obecnej produkcji. W wiêkszoœci procesów to w³aœnie maszyny nadaj¹ towarom wartoœæ, za któr¹ p³ac¹ konsumenci. W dzisiejszych warunkach niezwykle ostrej konkurencji, bezawaryjna praca maszyn jest warunkiem niezbêdnym dla utrzymania pozycji firmy na rynku. Mimo tego w zak³adach na ca³ym œwiecie nieustannie pojawiaj¹ siê ró nego rodzaju problemy z tym zwi¹zane. Przedsiêbiorstwa, które chc¹ zajmowaæ dominuj¹c¹ pozycjê, musz¹ zrozumieæ, znaczenie k³opotów zwi¹zanych ze sprzêtem i poznaæ sposoby ich rozwi¹zywania. Kluczem do tego zrozumienia jest koncepcja ca³kowitej efektywnoœci wyposa enia. Ca³kowita Efektywnoœæ Wyposa enia (ang. Overall Equipment Effectiveness OEE) to narzêdzie, które pozwala okreœliæ, jak efektywnie dzia³aj¹ maszyny i urz¹dzenia. Pomaga ono ustaliæ nie tylko, ile maszyna wytwarza produktów, ale tak e przez ile czasu rzeczywiœcie pracuje i jaki procent produktów spe³nia normy jakoœciowe. OEE to bardzo wa ny wskaÿnik kondycji urz¹dzeñ w zak³adzie. Stan sprzêtu to obecnie nie tylko kwestia serwisowania. W metodzie nazywanej Totalnym Utrzymaniem Maszyn (ang. Total Productive Maintenance TPM), zadaniem samych operatorów sprzêtu jest zapobieganie problemom, co jest mo liwe dziêki ich wiedzy i znajomoœci u ytkowanych maszyn. Operatorzy równie monitoruj¹ elementy, wykorzystywane do wyznaczania OEE. W naszej ksi¹ ce chcemy przedstawiæ podstawowe wiadomoœci, które pomog¹ wam sprawnie uczestniczyæ w procesie wprowadzania w waszej firmie OEE, które bêdzie skutecznym narzêdziem w walce ze stratami spowodowanymi niew³aœciwym wykorzystaniem maszyn. W Rozdziale 1 prezentujemy najwa niejsze definicje zwi¹zane z koncepcjami Totalnego Utrzymania Maszyn i OEE. Dowiecie siê z niego, dlaczego powinniœmy raczej mierzyæ efektywnoœæ, ni wydajnoœæ sprzêtu. W Rozdziale 2 opisujemy trzy elementy OEE i ich zwi¹zek z najwa niejszymi rodzajami strat zwi¹zanych ze sprzêtem problemów i marnotrawstwa, które obni aj¹ efektywnoœæ urz¹dzeñ. W³aœnie ta wiedza stanowi podstawê dalszych dzia³añ s³u ¹cych VII
okreœlaniu i naprawianiu problemów sprzêtowych we wszystkich bran ach 1. W Rozdziale 3 omawiamy krok po kroku proces obliczania OEE 2. Jednym z podstawowych aspektów tego procesu jest zaanga owanie pracowników liniowych. Ich rola polega na zebraniu faktycznych informacji, a póÿniej wykorzystaniu ich w codziennej pracy, a nie tylko na przekazywaniu danych i wykonywaniu oderwanych od rzeczywistoœci za³o eñ z dzia³u planowania. W rozdziale tym powiemy wam tak e, jak okreœliæ, co nale y mierzyæ oraz w jaki sposób gromadziæ i przetwarzaæ dane zwi¹zane z OEE. Poka emy wam przyk³ady rozmaitych ekranów informacyjnych, opracowanych dziêki tym danym (du ¹ pomoc¹ w tym mo e byæ odpowiednie oprogramowanie komputerowe). W Rozdziale 4 opisujemy, w jaki sposób wykorzystaæ zebrane informacje, by rozwi¹zywaæ problemy z maszynami. Wprowadzamy metodê 5 razy dlaczego i takie terminy jak autonomiczne utrzymanie ruchu, skoncentrowana eliminacja strat, szybkie przezbrojenie, zapobieganie pomy³kom i analiza P-M. Rozdzia³ 5 zawiera podsumowanie przedstawionej wiedzy. W czasie lektury nale y ca³y czas pamiêtaæ, e wiedza zawarta w tej ksi¹ ce pozwoli wam tylko ogólnie zorientowaæ siê w bardzo z³o onym zagadnieniu. Opanowanie i zastosowanie koncepcji ca³kowitej efektywnoœci wyposa enia wymaga czêsto dok³adniejszego poznania i g³êbszego zrozumienia mechanizmów produkcyjnych. Najlepiej wprowadzaæ OEE przy pomocy doœwiadczonych konsultantów i trenerów, którzy pomog¹ wam dopasowaæ tê metodê do konkretnych warunków waszej firmy i poka ¹, jak rozwi¹zywaæ pojawiaj¹ce siê problemy. W ksi¹ ce znajdziecie wiele elementów, które pomog¹ wam w przyswajaniu wiedzy. Ka dy z rozdzia³ów zaczyna siê od streszczenia. Liczne ilustracje pokazuj¹ przyk³ady i u³atwiaj¹ zrozumienie 1 Sposób wyznaczania OEE i okreœlania strat wywo³anych problemami z maszynami odnosi siê bezpoœrednio do producentów czêœci bardziej ni bran procesowych, w których mog¹ siê pojawiæ nieco inne problemy. Wiêcej na ten temat mo ecie znaleÿæ w Suzuki, TPM in Process Industries (Productivity, 1994). 2 Niektóre tradycyjne metody obliczania OEE wykorzystuj¹ dwuczêœciowy wzór do obliczania wydajnoœci, w którym jednym z elementów jest czas cyklu. Chocia wzór ten zawiera informacje przydatne dla bardziej zaawansowanej analizy, wiêkszoœæ zespo³ów, które dopiero zaczynaj¹ wprowadzanie OEE nie potrzebuje a takiej dok³adnoœci. Dlatego w³aœnie zastosowaliœmy prostsz¹ metodê, wykorzystan¹ przez Arno Kocha z Blom Consultancy w jego oprogramowania OEE Toolkit. Porównuje ona rzeczywist¹ wielkoœæ produkcji i potencjaln¹ wielkoœæ produkcji maszyny pracuj¹cej z maksymaln¹ prêdkoœci¹. VIII
treœci. Na marginesie znajduj¹ siê symbole, które u³atwi¹ wam zapamiêtanie kluczowych punktów w ka dej czêœci. A pytania zawarte w Piêciominutowych zadaniach wplecionych w tekst pozwol¹ wam na bie ¹co dostosowywaæ zdobyt¹ wiedzê do warunków waszego miejsca pracy. Jednym z najskuteczniejszych sposobów wykorzystania tej ksi¹ ki jest przedyskutowanie jej po przeczytaniu z innymi pracownikami podczas warsztatów. Celowo zaprojektowaliœmy ksi¹ kê w sposób, który pozwala omawiaæ poszczególne fragmenty na kolejnych sesjach. Na koñcu ka dego rozdzia³u znajduj¹ siê refleksje, które warto przedyskutowaæ. Narzêdziem, które mo e wspomóc zrozumienie tego podrêcznika jest pakiet oprogramowania komputerowego OEE Toolkit (Productivity, 1999), opracowanego przez Arno Kocha z Blom Consultancy. Jest to prosty i elastyczny instrument, który pomaga zrozumieæ klientom istotê i sposób zastosowania OEE. OEE Toolkit to ³atwa w obs³udze aplikacja, umo liwiaj¹ca gromadzenie danych potrzebnych w OEE i tworzenie ró nego rodzaju zwi¹zanych z tym raportów. Do oprogramowania do³¹czony zosta³ podrêcznik, przydatny dla poznania i opanowania programu. Ca³kowita efektywnoœæ wyposa enia to prosta i uniwersalna metoda. Jest ona wykorzystywana do mierzenia i poprawiania kondycji maszyn w firmach na ca³ym œwiecie. Mamy nadziejê, e w naszej ksi¹ ce znajdziecie najwa niejsze informacje, które umo liwi¹ wam aktywny i satysfakcjonuj¹cy udzia³ we wdra aniu i stosowaniu OEE w waszej firmie. IX
Podziękowania Stworzenie i opracowanie OEE dla Operatorów to wynik pracy zespo³owej i chcielibyœmy za niego podziêkowaæ wszystkim zaanga owanym osobom. G³ówn¹ motywacj¹ by³a dla nas postawa Arno Kocha z Blom Consultancy oraz stworzony przez niego program OEE Toolkit. W sprawie treœci doradzali nam John Jacinto z Amtex i Bob Strout z Lemforder Co., a tak e nasz konsultant, John Monaco oraz Barry Shulak, redaktor naczelny TPM Report. Proces produkcji i druku nadzorowa³a Lorraine Millard, przy pomocy Pauline Sullivan. Wykresy s¹ dzie³em Guya Bostera i Lee Smitha, a ilustracje Guya Bostera i Hannah Bonner. Autorem projektu ok³adki jest Mark Weinstein z Productivity, a twórc¹ ilustracji na ok³adce Gary Ragaglia z Vision Group. Uk³adem ca³oœci i sk³adem ksi¹ ki zajmowa³ siê William H. Brunson z Typography Services. Pracownicy Productivity chcieliby równie wyraziæ uznanie dla wszystkich tych, którzy zaanga owali siê we wdra anie systemu Totalnego Utrzymania Maszyn i stosuj¹ metodê Ca³kowitej Efektywnoœci Wyposa enia we w³asnych organizacjach. Czekamy na wasze opinie o naszej ksi¹ ce i podpowiedzi, w jaki sposób mo emy nadal s³u yæ pomoc¹ w waszych dzia³aniach skierowanych na doskonalenie procesów. Steven Ott Prezes Karen Jones Zespó³ Rozwoju Productivity X