Działalność Państwowej Powiatowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie promocji zdrowia i oświaty zdrowotnej koncentruje się przede wszystkim na inicjowaniu, organizowaniu, koordynowaniu oraz nadzorowaniu działalności oświatowo-zdrowotnej w celu kształtowania odpowiednich postaw i zachowań zdrowotnych. Zagadnienia problemowe realizowane w roku dotyczyły przede wszystkim edukacji prozdrowotnej społeczeństwa w zakresie profilaktyki chorób zakaźnych, zapobiegania nowotworom, higieny jamy ustnej, racjonalnego żywienia, aktywności fizycznej, profilaktyki uzależnień, upowszechniania zagadnień związanych z planowaniem ciąży, profilaktyki chorób przewlekłych: cukrzycy i osteoporozy, promocji zdrowia psychicznego, podnoszenia poziomu zdrowia i dobrobytu matek i dzieci. Działania edukacyjno-profilaktyczne kierowane były do dzieci i młodzieży w systemie szkolnym i pozaszkolnym, personelu zakładów opieki zdrowotnej, nauczycieli, pedagogów i rodziców oraz ogółu społeczeństwa. Notuje się wzrost odbiorców działań profilaktycznych w odniesieniu do roku co przedstawia poniższy procentowy wykres w przeliczeniu na 99,981 mieszkańców powiatu żarskiego. Lata % ludności objętej edukacją 31,5 35,7 % ludności objętej edukacją Zasięg programów profilaktycznych na terenie powiatu żarskiego w latach - 37,5 35 32,5 3 27,5 25 22,5 2 15 1 5 Działania oświatowo-zdrowotne promujące zdrowy styl życia inicjowane i realizowane przez pion promocji zdrowia i oświaty zdrowotnej Państwowej Powiatowej Inspekcji Sanitarnej odbywały sie przy współpracy z wieloma instytucjami, jednostkami, organizacjami i ekspertami szczebla centralnego i lokalnego: Krajowym Centrum ds. AIDS. Polskim Towarzystwem Oświaty Zdrowotnej. Instytutem Matki i Dziecka. Centrum Onkologii; Dyrekcjami placówek oświatowo wychowawczych, pielęgniarkami i pedagogami szkolnymi; Lekarzami i pielęgniarkami z NZOZ -ów; Starostwem Powiatowym, Ośrodkami Terapeutycznymi ds. Uzależnień; Biurem Parafialnym NPR; Stowarzyszeniami: Amazonki Firmami farmaceutycznymi; lokalnymi środkami masowego przekazu. 37
Zagadnienie problemowe realizowane były poprzez programy edukacyjne i akcje promujące zdrowie: 1. Programy edukacyjne. Program Profilaktyki HIV/AIDS Celem programu było zapobieganie zakażeniom wirusem HIV, dostarczenie wiedzy i kształtowanie właściwych postaw wobec osób żyjących z HIV oraz pokazanie możliwości dokonania wyboru przez każdego z nas jednego z elementów prewencji. W ramach obchodów Światowego Dnia AIDS zorganizowano punkty konsultacyjno-informacyjne we wszystkich szkołach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Przeprowadzono konkurs plastyczny dla uczniów ze szkół ponadgimnazjalnych. Zakażenia HIV i zachorowania na AIDS w latach od 1985 do roku Dane kraju Dane województwa lubuskiego Zakażenia HIV w kraju Zachorowania na AIDS w kraju Zakażenia HIV w województwie lubuskim Zachorowania na AIDS w województwie lubuskim 9659 1674 36 62 Istotnym elementem kampanii było rozpowszechnienie w prasie i telewizji informacji, które uświadomią odbiorcy, że problem HIV/AIDS dotyczy również jego i jednocześnie zmobilizują go do konkretnego działania. Zasięg kampanii społecznej na terenie powiatu żarskiego w latach - Liczba odbiorców 5 45 4 Społeczność lokalna Placówki wychowania 35 3 25 2 15 1 5 38
Szczepienia Dobrodziejstwem Dzieci i Młodzieży Zapobieganie Odrze, Śwince i Różyczce. Witaj Szkoło. Program adresowany był do rodziców dzieci w 7 roku życia, tzn. przed rozpoczęciem nauki w szkole, a jego celem było dostarczenie rodzicom i opiekunom dzieci wiedzy o chorobach zakaźnych i ich powikłaniach oraz motywowanie rodziców do uodpornienia dzieci przeciwko śwince. Liczba osób objętych edukacją Działania profilaktyczne w ramach realizacji programu w latach - 9 8 7 Liczba rodziców wyedukowanych w ramach programu Liczba zaszczepionych dzieci w ramach programu 6 5 4 3 2 1 Od września roku program przestaje być realizowany, ponieważ szczepienie przeciwko śwince, odrze i różyczce zostało wpisane w kalendarz szczepień jako szczepienie obowiązkowe. Przedszkolny Program Profilaktyki WZW typu A Celem programu było zmniejszenie występowania WZW typu A wśród dzieci przedszkolnych poprzez dostarczenie rodzicom i opiekunom dzieci wiedzy o WZW A i sposobach zapobiegania m.in. poprzez uodpornienie w formie szczepień ochronnych. Adresatami programu byli rodzice i opiekunowie dzieci uczęszczających do przedszkoli. Na przełomie lat - nie odnotowano wśród dzieci żadnego przypadku zachorowania na WZW typu A, jak również nie notuje się znacznego wzrostu zaszczepionych dzieci, co wynika z trudnej sytuacji finansowej społeczeństwa. Działania edukacyjne w ramach programu WZW typu A 13 12 11 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 99,76% 99,9% Liczba rodziców i opiekunów objętych edukacją Liczba dzieci zaszczepionych,1%,24% 39
Profilaktyka WZW typu A w zakładach produkujących i dystrybuujących żywność. Działania w ramach realizacji programu w latach - 6 55 5 45 4 Liczba osób objętych edukacją Liczba osób za- 35 3 25 2 15 1 5 Realizacja programu rozpoczęła się w październiku roku. Celem programu było zwiększenie poziomu ochrony zdrowia konsumentów poprzez produkcję i dystrybucję żywności. Adresatami byli pracownicy zakładów produkujących i wprowadzających żywność do obrotu. W ramach realizacji programu na przełomie lat / wzrosło zainteresowanie programem profilaktycznym, czego wynikiem jest wzrost liczby osób zaszczepionych. Program edukacyjny Różowa Wstążeczka Głównym adresatem programu są dziewczęta ze szkół ponadgimnazjalnych, a także kobiety związane ze środowiskiem szkolnym. Zachorowania u młodych kobiet są bardzo rzadkie, a ich nasilenie pojawia się dopiero w czwartej lub piątej dekadzie życia. W Polsce cały czas wiedza o tej chorobie jest bardzo mała a strach ogromny. Uwrażliwienie na fakt istnienia raka piersi było głównym zadaniem tego programu czego efektem jest wyrobienie nawyku samokontroli piersi wśród młodych dziewcząt oraz dorosłych kobiet. Lata 2354 Zasięg programu profilaktycznego na terenie powiatu zarskiego w latach - 275 25 225 2 175 15 125 1 75 5 25 2557 4
Program Pierwotnej Profilaktyki Wad Cewy Nerwowej Program realizowany jest od kilku lat pod patronatem Instytutu Matki i Dziecka. Głównym celem programu jest zmniejszenie występowania wad wrodzonych cewy nerwowej u noworodków poprzez kształtowanie wśród młodych kobiet świadomości realnego wpływu na zdrowie ich przyszłego potomstwa. Dzięki programowi wzrasta liczba kobiet zażywających profilaktycznie kwas foliowy, co automatycznie zmniejsza ryzyko wystąpienia wad cewy nerwowej u dzieci. Zasięg programu profilaktycznego na terenie powiatu żarskiego w latach - 14 13 12 11 1 8 6 4 2 Program Profilaktyki próchnicy zębów i chorób przyzębia - Radosny Uśmiech. Radosna Przyszłość W przeciwdziałaniu próchnicy ważne jest wyrobienie wśród dzieci nawyków prawidłowego szczotkowania zębów po głównych posiłkach oraz higiena jamy ustnej i dziąseł co skutkuje zdrowymi i pięknymi zębami oraz świadczy o zdrowiu i dobrym samopoczuciu. W roku szkolnym / do realizacji programu przystąpiło 39 szkół na terenie powiatu żarskiego. Uczestniczyło w nim łącznie 789 uczniów klas II, co stanowi 67 % wszystkich dzieci w roczniku. Dzieci otrzymały zestawy edukacyjne ufundowane przez firmę Colgate, zawierające szczoteczkę, pastę i naklejkę. Nauczyciele realizujący program zostali wyposażeni w pakiety zawierające przewodnik, plakat, film VCD, film VHS, model szczęki i szczoteczki. Stres pod Kontrolą Celem programu jest zwiększenie umiejętności zapobiegania negatywnym skutkom stresu i redukowania napięcia emocjonalnego. Adresatami programu jest młodzież klas maturalnych. W roku szkolnym / program realizowany był przez 3 szkoły ponadgimnazjalne, uczestniczyło w nim łącznie 494 uczniów. W bieżącym roku szkolnym /26 do realizacji programu przyłączyło się 7 szkół przez co zwiększyła się liczba odbiorców i stanowi 1436 41
uczniów z klas maturalnych. Program cieszy się coraz większym zainteresowaniem nie tylko wśród nauczycieli, pedagogów, ale również wśród uczniów i ich rodziców. Działanie w ramach realizacji programu w szkołach ponadgimnazjalnych na terenie powiatu żarskiego 15 14 1436 Zasięg programu 12 1 8 6 494 4 2 3 / 1 /26 Liczba szkół biorących udział w programie Liczba uczniów wyedukowanych 2. Akcje promujące zdrowie. Światowy Dzień Zdrowia Niech każda Matka i Dziecko będą najważniejsi Miliony osób mogłyby zostać uratowane, gdyby wykorzystywano aktualnie dostępną wiedzę. Wyzwaniem jest przełożenie tej wiedzy na działanie. Istnieje skuteczna wiedza i narzędzia, które mogą służyć redukowaniu cierpienia i liczby zgonów. Jednakże by odniosły skutek muszą dotrzeć do wszystkich matek i dzieci, które ich potrzebują, dlatego też działania w tym zakresie były kierowane do: lekarzy i pielęgniarek pierwszego kontaktu, lekarzy specjalistów oraz do wszystkich urzędów. Działania te wymagały silnego politycznego i technicznego przywództwa oraz zaangażowania środków finansowych; jednak jest to problem wieloetapowy i o realnych skutkach przedsięwzięć prozdrowotnych będzie można mówić w miarę poprawy podstawowych potrzeb społeczeństwa na tle powiatów, województw i całego kraju. Akcje antytytoniowe oraz akcja 5 x dziennie warzywa i owoce. W ramach profilaktyki antytytoniowej realizowane były dwie kampanie: Światowy Dzień bez Tytoniu, Światowy Dzień Rzucania Palenia Tytoniu. Obie kampanie łączone były często z Akcją 5 x dziennie warzywa i owoce. Celem wszystkich tych akcji było propagowanie wiedzy o zdrowotnych następstwach używania tytoniu i zachęcenia do zdrowego stylu życia, wolnego od dymu tytoniowego oraz zachęcania społeczności do spożywania 5 porcji warzyw i owoców każdego dnia, co pozwoliłoby zapewnić im zdrowie i długie życie. 42
Światowy Dzień Osteoporozy Według WHO osteoporoza jest drugą, zaraz po chorobach układu krążenia, chorobą uważaną za największy problem zdrowotny współczesnych społeczeństwa. Dlatego też głównym celem podejmowanych działań była popularyzacja zasad zapobiegania osteoporozie oraz uświadomienie realnych zagrożeń poprzez testy poświęcone temu zagadnieniu. Testy kierowane były zarówno do mężczyzn jak i kobiet w celu wykluczenia prawdopodobieństwa wystąpienia choroby. Zasięg kampanii społecznych promujących zdrowie 6 55976 Liczba odbiorców kampanii 55 5 45 4 Światowy Dzień Zdrowia Światowy Dzień bez Tytoniu Światowy Dzień Rzucania PaleniaTytoniu 5 x dziennie warzywa i owoce Światowy Dzień Osteoporozy 35 3 25 2 15 1 5 385 2275 286 16 Wiersz 1 Nagłaśnianie takich kampanii to główna metodyka ich realizacji, ponieważ im większa liczba odbiorców tym większa szansa na poprawę sytuacji zdrowotnej społeczeństwa. Obserwuje się wzrost zainteresowania popularyzacją zdrowia w powiecie żarskim. 43