KONSULTANT WOJEWÓDZKI W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA DLA WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO mgr Wiesława Załuska

KONSULTANT WOJEWÓDZKI W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA DLA WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO mgr Wiesława Załuska tel. 502-371-020, e-mail: konsultantzaluska@wp.pl Raport z działalności Konsultanta Wojewódzkiego w dziedzinie pielęgniarstwa dla województwa mazowieckiego w 2015 roku Na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o konsultantach w ochronie zdrowia (Dz. U. z 2009 r. Nr 52, poz. 419, z późn. zm.). I. Wydawanie opinii 1. Liczba i data wydanych opinii w tym opinii dotyczących doskonalenia zawodowego pielęgniarek i położnych: 2. Tematyka opinii:...... 3. Opinie wydano na wniosek następujących podmiotów: II. Czynności doradcze 1. Liczba i data czynności doradczych: 1) Sposób realizacji przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia z 8 września 2015r. w sprawie ogólnych warunków umów o udzielenie świadczeń opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2015 r., poz. 1400) 6 czynności doradczych 2) Metodologia obliczania minimalnych norm zatrudnienia pielęgniarek i położnych 2 czynności doradcze na rzecz podmiotów leczniczych. Strona 1 z 18

2. Tematyka czynności doradczych: Sposób realizacji zapisów rozporządzenia Ministra Zdrowia z 8 września 2015r. w sprawie ogólnych warunków umów o udzielenie świadczeń opieki zdrowotnej (podwyżek dla pielęgniarek i położnych) 3. Czynności doradcze były prowadzone na wniosek następujących podmiotów: Dyrektorów i/lub Naczelnych Pielęgniarek podmiotów leczniczych. III. Czynności kontrolne 1. Liczba i data czynności kontrolnych: 1) 17 czerwiec 2015r. - Mazowiecki Samodzielny Publiczny Specjalistyczny Szpital Zachodni im. Jana Pawła II, Grodzisk Mazowiecki; ul. Daleka 11 2) 18 czerwiec 2015r. - Szpital Czerniakowski Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej ul. Stępińska 19/25; 00-739 Warszawa 3) 23 czerwiec 2015r. - Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Garwolinie, ul. Lubelska 50, 08-400 Garwolin 4) 09 listopad 2015r. - Szpital Kliniczny Dzieciątka Jezus; ul. Williama Lindleya 4; 02-005 Warszawa 2. Tematyka i zakres prowadzonych kontroli: Kontrola obejmowały między innymi: realizację zapisów rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 28 grudnia 2012 roku w sprawie sposobu ustalania minimalnych norm zatrudnienia pielęgniarek i położnych w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami, liczbę zatrudnionych pielęgniarek, liczbę łóżek i wskaźnik ich wykorzystania, rejestr zakażeń wewnątrzszpitalnych.. 3. Kontrole prowadzono na wniosek: a). Organów administracji rządowej (proszę podać pełną nazwę podmiotu) Ministerstwa Zdrowia Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie Strona 2 z 18

b). Podmiotów, które utworzyły zakłady opieki zdrowotnej.. c). Narodowego Funduszu Zdrowia d). Rzecznika Praw Pacjenta e). Inne 4. Wyniki kontroli We wszystkich kontrolowanych podmiotach leczniczych dokonano ustalenia minimalnych norm zatrudnienia Stosowana metodologia obliczania norm w niektórych podmiotach leczniczych nie była zgodna z założeniami określonymi w rozporządzeniu Ustalone normy zatrudnienia w niektórych podmiotach leczniczych nie spotkały się z pozytywną opinią związków zawodowych W niektórych podmiotach leczniczych nie była zatrudniona wystarczająca liczba pielęgniarek w stosunku do ustalonych minimalnych norm zatrudnienia. IV. Nadzór merytoryczny nad doskonaleniem zawodowym 1. Liczba i data przeprowadzonych czynności w ramach sprawowanego nadzoru merytorycznego nad doskonaleniem zawodowym pielęgniarek/położnych. 2. Nazwa podmiotu poddanego nadzorowi. 3. Wyniki nadzoru V. Udział w pracach komisji 1. Udział w pracach komisji i zespołów powoływanych w celu realizacji polityki zdrowotnej (proszę wymienić nazwę komisji i/lub zespołu oraz liczbę posiedzeń): Członek Rady Okręgowej Warszawskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych Komisja Prawa i Legislacji oraz Zmian Systemowych w Ochronie Zdrowia Warszawskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych Komisja ds. Pielęgniarek Zarządzających w Ochronie Zdrowia Warszawskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych Strona 3 z 18

2. Daty i tematyka posiedzeń: Praca bieżąca i opiniowanie większości aktów prawnych dotyczących pielęgniarek i położnych w ramach pracy w Komisji Prawa i Legislacji oraz Zmian Systemowych w Ochronie Zdrowia Warszawskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych Comiesięczne spotkania Komisji ds. Pielęgniarek Zarządzających w Ochronie Zdrowia Warszawskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych Udział w posiedzeniach Okręgowej Rady Warszawskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych VI. Opinie dotyczące zasobów kadrowych 1. Opinia dotycząca oceny faktycznych zasobów kadrowych w dziedzinie pielęgniarstwa (reprezentowanej przez konsultanta) w lecznictwie stacjonarnym i niestacjonarnym Według danych pozyskanych z Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia w województwie mazowieckim uprawnionych do wykonywania zawodu na dzień 31.12.2014. było 40 282 pielęgniarek i pielęgniarzy w porównaniu do 39 819 na dzień 31.12.2013. Liczba ta sukcesywnie wzrasta na przestrzeni ostatnich 10-ciu lat w roku 2004 było 33 932 uprawnionych do wykonywania zawodu. Wskaźnik na 10 tys. ludności wynosi 75,5 i jest wyższy niż w kraju, gdzie wynosi 73,4. Tabela 1. Personel uprawniony do wykonywania zawodu pielęgniarki i położnej w Polsce i woj. mazowieckim (stan na dzień 31.12.2014.) Pielęgniarki Położne Region/ Województwo Liczba Na 10 tys. ludności Liczba Na 10 tys. ludności bezwzględna Wskaźnik Miejsce w kraju bezwzględna Wskaźnik Miejsce w kraju Polska 2013 279 979 72,7 x 34 826 9,0 x 2014 282 472 73,4 x 35 468 9,2 x Mazowieckie 40 282 75,5 7 4 476 8,4 11 Strona 4 z 18

Tabela 2. Liczba zarejestrowanych pielęgniarek i położnych przez Okręgowe Izby Pielęgniarek i Położnych w Polsce i woj. mazowieckim (stan na dzień 31.12.2014.) Województwo OIPiP Pielęgniarek Położnych W tym posiadające ograniczone pwz RAZEM RAZEM K M K M pielęgniarki położne Mazowieckie Ciechanów 1954 58 2012 207 0 207 0 0 Ostrołęka 2219 39 2258 315 0 315 1 0 Płock 2319 54 2373 273 0 273 0 0 Radom 4618 40 4658 547 0 547 0 0 Siedlce 2844 34 2878 316 4 320 4 0 Warszawa 25496 578 26074 2792 9 2801 2 0 RAZEM 39450 803 40253 4450 13 4463 7 0 ogółem 277334 5188 282522 35389 65 35454 110 34 RAZEM 317976 144 Źródło: Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych, Warszawa 2015 Poniższa tabela prezentuje zatrudnienie pielęgniarek i położnych w poszczególnych powiatach województwa mazowieckiego. Jak wynika z danych uzyskanych ze sprawozdań MZ 88 w szpitalach zatrudnionych jest 19 974 pielęgniarek, co stanowi spadek w porównaniu do 20 209 pielęgniarek zatrudnionych w 2013 roku, natomiast w pozostałych podmiotach leczniczych 14 615, co daje łączną liczę zatrudnionych 34 589 pielęgniarek w województwie mazowieckim. Natomiast realna liczba pracujących pielęgniarek dla których podawane jest to jako główne miejsce pracy to 29 031, co wskazuje, że 5 558 pielęgniarek pracuje w kilku miejscach pracy. Tabela 3. Liczba zatrudnionych pielęgniarek i położnych w poszczególnych powiatach województwa mazowieckiego (stan na dzień 31.12.2014.) Nazwa Powiatu Pracujący w osobach ogółem Szpitale* Pozostałe Podmioty Lecznicze Pielęgniarki Położne Pielęgniarki Położne w tym: w tym: w tym: pracujący dla pracujący dla pracujący których których dla których jednostka Pracujący jednostka Pracujący jednostka Pracujący sprawozdawc w osobach sprawozdawc w osobach sprawozda w osobach za jest ogółem za jest ogółem wcza jest ogółem głównym głównym głównym miejscem miejscem miejscem pracy pracy pracy w tym: pracujący dla których jednostka sprawozdawc za jest głównym miejscem pracy Liczba mieszkańców 31.12.2014 mławski 196 196 23 23 76 55 12 7 73 887 nowodworski 151 125 23 17 137 89 10 4 78 693 ostrołęcki 0 0 0 0 78 61 18 7 88 413 ostrowski 215 212 37 37 339 46 15 6 74 348 otwocki 608 598 23 23 356 216 20 10 122 854 piaseczyński 193 166 0 0 388 249 60 26 174 085 płocki 0 0 0 0 100 78 20 15 111 149 płoński 188 182 21 19 160 94 19 11 88 583 pruszkowski 294 244 30 28 449 364 24 6 159 515 przasnyski 192 192 33 33 43 34 9 5 53 439 przysuski 83 73 5 5 42 26 4 2 42 888 pułtuski 119 116 18 18 75 65 11 7 51 436 radomski 160 154 30 30 144 111 18 15 151 321 siedlecki 0 0 0 0 34 30 7 3 81 590 sierpecki 126 126 21 21 65 58 10 4 53 259 sochaczewski 193 193 24 24 103 65 22 8 85 100 sokołowski 244 241 24 24 89 14 3 0 55 424 szydłowiecki 0 0 0 0 104 75 7 6 40 339 warszawski zachodni 101 100 0 0 136 82 19 12 111 899 węgrowski 114 112 18 18 15 14 5 0 67 360 wołomiński 317 274 46 37 353 264 35 21 231 757 wyszkowski 210 208 24 24 88 52 10 5 73 892 zwoleński 89 89 4 4 32 24 4 0 36 919 żuromiński 152 152 4 4 38 36 6 5 39 866 żyrardowski 191 173 22 16 131 72 17 13 76 420 m. Ostrołęka 448 448 50 50 269 86 17 10 52 611 m. Płock 866 827 119 118 360 212 31 17 122 224 m. Radom 1 181 1 179 192 191 720 446 85 32 217 201 m. Siedlce 692 681 84 84 301 156 28 15 76 603 m. st. Warszawa 10 389 9 618 1 150 1 111 7 660 3 802 1 688 425 1 735 442 RAZEM 19 974 18 813 2 263 2 194 14 615 8 118 2438 793 5 334 511 Źródło: Mazowiecki Urząd Wojewódzki w Warszawie, Wydział Zdrowia, Oddział Statystyki Medycznej i Programów Zdrowotnych (dane na podstawie sprawozdań MZ-88 i GUS Strona 5 z 18

Według danych pozyskanych z Ministerstwa Zdrowia woj. mazowieckie zajmuje na dzień 31.12.2014. 7 miejsce w kraju na 16 województw pod względem uprawnionych do wykonywania zawodu pielęgniarki i wskaźnik wynosi 75,5 na 10 tys. ludności. Natomiast w analizie uprawnionych do wykonywania zawodu położnej jest to 11 miejsce w kraju i wskaźnik ten wynosi odpowiednio 8,4 na 10 tys. ludności, podczas kiedy wskaźnik ogólnopolski wynosi 9,2. Wykres 1. Personel medyczny uprawniony do wykonywania zawodu pielęgniarki na 10 tys. ludności Analizując średnią wieku uprawnionych do wykonywania zawodu pielęgniarki zwraca uwagę, że nie ma zapewnionej zastępowalności pokoleń: osoby w wieku poniżej 35 lat stanowią prawie 4-krotnie mniejszą liczbę zarejestrowanych niż osoby w wieku powyżej 55 lat. Tabela 4. Pielęgniarki uprawnione do wykonywania zawodu według wieku, płci i województw. Stan w dniu 31.12.2014 roku. Województwo Razem w tym kobiety Pielęgniarki Z tego Poniżej 35 35-44 45-54 55-64 65 i więcej K M K M K M K M K M POLSKA 282 472 277 295 22 357 1 323 70 263 2 033 94 910 1 270 72 830 503 16 935 48 Mazowieckie 40 282 39 476 3 706 303 9 245 272 12 853 171 10 345 56 3 327 4. Strona 6 z 18

Wykres 2. Personel medyczny uprawniony do wykonywania zawodu położne na 10 tys. ludności. Jeszcze mniej korzystniej wygląda sytuacja, jeśli weźmiemy pod uwagę osoby powyżej 65 lat i więcej, które już praktycznie nie wykonują zawodu i w woj. mazowieckim jest to liczba 3 331 pielęgniarek. Natomiast potencjalnie czynnych zawodowo jest 4 009 osób poniżej 35 lat i 32 942 osób w wieku od 35 do 64 lat. Mapa 1. Pielęgniarki uprawnione do wykonywania zawodu struktura wieku Strona 7 z 18

Analizując natomiast średnią wieku uprawnionych do wykonywania zawodu położnej na podkreślenie zasługuje fakt, że dysonans w zastępowalności pokoleń jest mniejszy: osoby w wieku poniżej 35 lat to 688 i stanowią one około 2 razy mniejszą liczbę zarejestrowanych niż osoby w wieku powyżej 55 lat. Tabela 5. Położne uprawnione do wykonywania zawodu według wieku, płci, w Polsce i woj. mazowieckim. Stan w dniu 31.12.2014 roku. Pielęgniarki Z tego Województwo w tym Razem Poniżej 35 35-44 45-54 55-64 65 i więcej kobiety K M K M K M K M K M POLSKA 35 468 35 403 4 760 42 8 087 16 12 351 6 8 008 1 2 197 0 Mazowieckie 4 476 4 463 680 8 1 055 5 1 489 0 925 0 314 0 Wśród położnych natomiast obserwujemy 3 474 osób w wieku od 35 do 64 lat oraz 688 osób poniżej 35 lat. Natomiast teoretycznie nieczynnych zawodowo jest 314 położnych. Mapa 2. Położne uprawnione do wykonywania zawodu struktura wieku Poniższe zestawienie pozyskane natomiast z danych opracowanych przez Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia obrazuje ilość osób zatrudnionych pielęgniarek i położnych w placówkach ochrony zdrowia. Na łącznie 40 282 uprawnionych do wykonywania zawodu w woj. mazowieckim pracuje jedynie 26 973 pielęgniarek. Natomiast położnych jest zatrudnionych 2 995, podczas kiedy uprawnionych do wykonywania zawodu jest 4 476 osób. Strona 8 z 18

Tabela 6. Personel pracujący w placówkach ochrony zdrowia Według regionów i województw. Stan na dzień 31.12.2014. Pielęgniarki Położne na 10 tys. ludności na 10 tys. ludności Region / Województwo Liczba Liczba Miejsce w Miejsce bezwzględna Wskaźnik bezwzględna Wskaźnik kraju w kraju 2013 189 014 49,1 x 22 473 5,8 x POLSKA 2014 187 597 48,8 x 21 949 5,7 x Mazowieckie 26 973 50,6 5-6 2 995 5,6 9-11 Wskaźnik zatrudnionych pielęgniarek w woj. mazowieckim wynosi 50,6 na 10 tys. ludności i daje to 5-6 miejsce w kraju. Biorąc pod uwagę zagęszczenie placówek stacjonarnych oraz migracje ludności w celu leczenia w wysokospecjalistycznych ośrodkach na Mazowszu liczba pielęgniarek powinna być wyższa. Wykres 3. Personel pracujący w placówkach ochrony zdrowia pielęgniarki, wskaźnik na 10 tys. ludności. Z ogółu zatrudnionych pielęgniarek w woj. mazowieckim w lecznictwie stacjonarnym pracuje łącznie 18 189 pielęgniarek w ramach stosunku pracy i 1 886 w ramach umowy cywilnoprawnej. Natomiast położnych pracuje 2 264 na podstawie stosunku pracy i 132 w ramach umowy cywilnoprawnej. Strona 9 z 18

Tabela 7. Personel medyczny pracujący w szpitalach stacjonarnych W osobach, według regionów i województw. Stan w dniu 31.12.2014 roku. Pielęgniarki Położne Region / Województwo Na podstawie stosunku pracy W ramach umowy cywilnoprawnej Na podstawie stosunku pracy W ramach umowy cywilnoprawnej POLSKA 2013 119 559 12 001 15 621 744 2014 118 890 13 616 15 649 1 504 Mazowieckie 18 189 1 886 2 264 132 W ambulatoryjnej opiece zdrowotnej ogółem zatrudnionych jest 4 787 pielęgniarek, w tym 1 925 to pielęgniarki środowiskowe rodzinne i 579 pielęgniarki środowiskowe nauczania i wychowania. Na podstawie umowy cywilnoprawnej pracowało łącznie 1 920 pielęgniarek. Zwraca uwagę, że ponad 1/3 spośród położnych pracujących w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej pracuje w ramach umowy cywilnoprawnej, bo 306, podczas kiedy na podstawie stosunku pracy zatrudnionych jest 594. Tabela 8. Personel medyczny pracujący w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej w placówkach ochrony zdrowia w osobach według regionów i województw. Stan w dniu 31.12.2014 roku. Region / Województwo Pielęgniarki na podstawie stosunku pracy w tym: w ramach umowy cywilnoprawnej Położne w ramach umowy cywilnoprawnej Pielęgniarki na podstawie Ogółem Pielęgniarki środowiskowe stosunku pracy środowiskowe nauczania i rodzinne wychowania POLSKA 35 847 11 747 3 441 19 378 4 421 2 625 Mazowieckie 4 787 1 925 579 1 920 594 306 Natomiast liczba pielęgniarek przypadająca na 10 tys. ludności również w poszczególnych powiatach województwa mazowieckiego jest różna. Biorąc pod uwagę ten wskaźnik najwięcej pielęgniarek jest zatrudnionych w siedleckim, gostynińskim, otwockim i lipskim. Wykres 4. Wskaźnik liczby pielęgniarek na 10 tys. mieszkańców wg podstawowego miejsca pracy w powiatach woj. mazowieckiego w latach 2011 2013 Roczne sprawozdanie MZ - 88 za lata 2011 2013 dla publicznych podmiotów leczniczych oraz spółek z udziałem jednostek samorządu terytorialnego (dane nie obejmują placówek podległych MSW i MS). Źródło: Mazowiecki Urząd Wojewódzki w Warszawie, Wydział Zdrowia Oddział Statystyki Medycznej i Programów Zdrowotnych, Ocena zabezpieczenia opieki zdrowotnej w województwie mazowieckim w 2012 roku, Warszawa 2015 Strona 10 z 18

Wykres 5. Wskaźnik liczby położnych na 10 tys. mieszkańców wg podstawowego miejsca pracy w powiatach woj. mazowieckiego w latach 2011 2013 Roczne sprawozdanie MZ - 88 za lata 2011 2013 dla publicznych podmiotów leczniczych oraz spółek z udziałem jednostek samorządu terytorialnego (dane nie obejmują placówek podległych MSW i MS). Źródło: Mazowiecki Urząd Wojewódzki w Warszawie, Wydział Zdrowia Oddział Statystyki Medycznej i Programów Zdrowotnych, Ocena zabezpieczenia opieki zdrowotnej w województwie mazowieckim w 2012 roku, Warszawa 2015 Tabela 9. Prognozowane wskaźniki zatrudnienia pielęgniarek i położnych w latach 2015-2025 woj. mazowieckim. Województwo 2015 2020 2025 Mazowieckie 5,53 5,44 5,12 Źródło: Centralny Rejestr Pielęgniarek i Położnych. Mapa 3. Prognozowane wskaźniki zatrudnienia pielęgniarek i położnych w latach 2015-2025 w województwie mazowieckim Źródło: Centralny Rejestr Pielęgniarek i Położnych Strona 11 z 18

Tabela 10. Liczba pielęgniarek zatrudnionych na umowę o pracę oraz umowę cywilno-prawną w woj. mazowieckim z uwzględnieniem roku urodzenia (przedziały wiekowe co 5 lat) oraz roku uzyskania uprawnień emerytalnych. Województwo RAZEM ZATRUDNIONE na umowy o pracę i cywilnoprawne Przedziały wiekowe rok urodzenia umowy o pracę i umowy cywilno-prawne Rok urodzenia 1940-47 1948-52 1953-57 1958-62 Rok uzyskania uprawnień emerytalnych 2003 2010 2015 2022 Liczba osób przechodzących na emeryturę do 2022 Liczba osób przechodzących na emeryturę w procentach mazowieckie 20 775 46 363 2 103 3 649 6 161 29,66 Źródło: Dane do raportu zespołu do spraw analizy i oceny zabezpieczenia społeczeństwa w świadczenia pielęgniarskie i położnicze oraz określenia kryteriów będących podstawą ustalania priorytetów w zakresie kształcenia podyplomowego. Ankieta Ministerstwa Zdrowia wypełniona przez 529 podmiotów leczniczych. Listopad 2013. 2. Opinia dotycząca potrzeb kadrowych w dziedzinie pielęgniarstwa (reprezentowanej przez konsultanta) w lecznictwie stacjonarnym i niestacjonarnym w poszczególnych powiatach. Na podstawie zgłaszanych potrzeb zatrudnienia przez podmioty lecznicze w przeciągu 2014 roku w województwie mazowieckim zgłoszono łączne zapotrzebowanie na zatrudnienie 233 pielęgniarki. Należy podkreślić, że największe zapotrzebowanie odnotowano w mieście stołecznym Warszawa. Zauważalnym jest fakt, że w większości powiatów nie było zgłoszonego zapotrzebowania na zatrudnienie pielęgniarek. Tabela 11. Oferty pracy 2014 rok. Lp. Kod zawodu Nazwa zawodu zgłoszone w 2014 roku Oferty pracy 286 222101 Pielęgniarka 220 56 287 222201 Pielęgniarka specjalista organizacji i zarządzania 2 0 288 222202 anestezjologicznego i intensywnej terapii w końcu 2014 roku 1 0 289 222208 nefrologicznego 0 0 290 222212 operacyjnego 0 0 291 222213 opieki długoterminowej 0 0 292 222214 opieki paliatywnej 0 0 293 222215 pediatrycznego 2 0 294 222216 psychiatrycznego 0 0 295 222217 ratunkowego 1 0 296 222218 rodzinnego 5 0 297 222219 środowiska nauczania i wychowania 2 0 298 222221 zachowawczego 0 0 299 222222 Pielęgniarka specjalista promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej 0 0 300 222290 Pozostałe pielęgniarki specjalistki 0 0 Strona 12 z 18

301 223101 Położna 6 0 302 223201 Położna specjalista organizacji i zarządzania 0 0 303 223205 Położna specjalista pielęgniarstwa położniczego 0 0 304 223207 Położna specjalista promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej 1 1 305 223290 Pozostałe położne specjalistki 0 0 306 224001 Ratownik medyczny specjalista 0 0 Źródło: Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie, Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych 2014, Warszawa 2015. 3. Wskazanie potrzeb kadrowych pielęgniarek i położnych w dziedzinie pielęgniarstwa w lecznictwie stacjonarnym i niestacjonarnym, w powiatach oraz w województwie mazowieckim wg stanu na 30.10.2015r. Wyraźnie zauważalny jest proces starzenia się osób posiadających uprawnienia do wykonywania zawodu pielęgniarki, którego nie równoważy wystarczający napływ nowych osób do tego zawodu. Wynika to m.in. z tego, że od dłuższego czasu zawód pielęgniarki jest uważany przez absolwentów uczelni za mało atrakcyjny ze względu na perspektywę niskich wynagrodzeń. Notuje się brak zainteresowania studiami na kierunkach pielęgniarstwo. Wykres 6. Struktura wieku pielęgniarek z linią trendu w woj. Mazowieckim Źródło: Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych Analiza liczby zarejestrowanych i zatrudnionych pielęgniarek i położnych w roku 2011 oraz prognoza liczby zarejestrowanych i zatrudnionych pielęgniarek i położnych na lata 2015-2035, Warszawa, czerwiec 2013 Jednocześnie zapotrzebowanie na opiekę pielęgniarską będzie wzrastało biorąc pod uwagę długookresowe trendy demograficzne i starzejące się społeczeństwo wskaźnik dynamiki przybywania ludności w wieku poprodukcyjnym 2012 roku w stosunku do 2008 roku wyniósł 108. Strona 13 z 18

Tabela 12. Ludność woj. mazowieckiego wg płci i wieku aktywności zawodowej w latach 2008-2012. Wyszczególnienie 2008 2009 2010 2011 2012 Wskaźnik dynamiki 2008 = 100,0 Poprzedni rok =100,0 Liczby bezwzględne 2011 2012 2011 2012 Wiek przedprodukcyjny Ogółem 980 545 975 278 973 794 984 537 983 722 100,4 100,3 101,1 99,9 Mężczyźni 502 785 499 908 500 233 504 642 504 375 100,4 100,3 100,9 99,9 Kobiety 477 760 475 370 473 561 479 895 479 347 100,4 100,3 101,3 99,9 Wiek produkcyjny Ogółem 3 319 515 3 329 007 3 334 386 3 343 429 3 333 922 100,7 100,4 100,3 99,7 Mężczyźni 1 703 252 1 713 289 1 721 557 1 732 113 1 730 492 101,7 101,6 100,6 99,9 Kobiety 1 616 263 1 615 718 1 612 829 1 611 316 1 603 430 99,7 99,2 99,9 99,5 Wiek poprodukcyjny Ogółem 904 435 917 882 934 731 957 638 984 116 105,9 108,8 102,5 102,8 Mężczyźni 284 294 284 624 285 895 292 901 301 799 103,0 106,2 102,5 103,0 Kobiety 620 141 633 258 648 836 664 737 682 317 107,2 110,0 102,5 102,6 Wiek: Przedprodukcyjny: M i K 0-17 lat Produkcyjny: M 18-54 lat K 18-59 lat Poprodukcyjny: M 65 i więcej K 60 i więcej Źródło: Urząd Statystyczny w Warszawie, 2013 Również struktura rozpoznań i konieczność zapewnienia opieki pielęgniarskiej w dominujących schorzeniach układu krążenia, chorób układu mięśniowo-kostnego i tkanki łącznej i cukrzycy obligują do zapewnienia optymalnej ilości zatrudnionych. W kontekście zapotrzebowania na zatrudnienie pielęgniarek ciekawa jest analiza zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Poprzez zawód deficytowy należy rozumieć zawód, na który występuje na rynku pracy wyższe zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Do obliczenia deficytu (nadwyżki) podaży siły roboczej w zawodzie k stosowany jest wzór: N k =B k -O k gdzie: B - to liczba zarejestrowanych bezrobotnych w zawodzie k w I półroczu danego roku, O - to liczba zgłoszonych ofert pracy w zawodzie k w I półroczu danego roku. Lp Tabela 13. Zawody deficytowe i nadwyżkowe w 2014 roku. Kod zawodu Nazwa zawodu Średnia miesięczna liczba ofert pracy zgłoszonych w 2014 roku (Ō II k ) Średnia miesięczna liczba zarejestrowanych bezrobotnych w 2014 roku (B II k ) Średnia miesięczna Nadwyżka (deficyt) podaży siły roboczej w 2014 roku N II k = B II k - Ō II k Wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów W n k II = Ō II k : B II k 286 222101 Pielęgniarka 18,3333 38,2500 19,9167 0,4793 287 222201 288 222202 289 222208 Pielęgniarka specjalista organizacji i zarządzania anestezjologicznego i intensywnej opieki nefrologicznego 0,1667 0,0833-0,0833 2,0000 0,0833 0,0000-0,0833 MAX 0,0000 0,0000 0,0000 0,0000 Strona 14 z 18

290 222212 291 222213 292 222214 293 222215 294 222216 295 222217 296 222218 297 222219 298 222221 299 222222 operacyjnego opieki długoterminowej opieki paliatywnej pediatrycznego psychiatrycznego ratunkowego rodzinnego środowiska nauczania i wychowania zachowawczego Pielęgniarka specjalista promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej 0,0000 0,0833 0,0833 0,0000 0,0000 0,0833 0,0833 0,0000 0,0000 0,0000 0,0000 0,0000 0,1667 0,0000-0,1667 MAX 0,0000 0,0000 0,0000 0,0000 0,0833 0,0000-0,0833 MAX 0,4167 0,0833-0,3333 5,0000 0,1667 0,0000-0,1667 MAX 0,0000 0,0833 0,0833 0,0000 0,0000 0,0000 0,0000 0,0000 300 222290 Pozostałe pielęgniarki specjalistki 0,0000 0,2500 0,2500 0,0000 301 223101 Położna 0,5000 4,3333 3,8333 0,1154 302 223201 303 223205 Położna specjalista organizacji i zarządzania Położna specjalista pielęgniarstwa położniczego 0,0000 0,1667 0,1667 0,0000 0,0000 0,0000 0,0000 0,0000 Źródło: Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie, Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych 2014, Warszawa 2015. Prognozę liczby pielęgniarek i położnych zarejestrowanych oraz zatrudnionych na lata 2015 2035 w województwie mazowieckim opracowano według założeń: Przyjęto średnią liczbę osób rejestrujących się w każdym roku na podstawie średniej liczby osób uzyskujących prawo wykonywania zawodu w latach 2010-2012 Od liczby osób zarejestrowanych w każdym roku odejmuje się osoby, które w danym roku uzyskują wiek emerytalny (zgodnie z ustawą z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - Dz. U. z 2009, Nr 153, poz. 1227 t.j.). W wykazanej liczbie są ujęte osoby, które: wykonują zawód, są bezrobotne, przebywają na urlopach macierzyńskich i wychowawczych oraz inne, które posiadają ważne prawo do zawodu pielęgniarki lub zawodu położnej. Strona 15 z 18

Razem Razem Razem Razem Tabela 14. Prognoza liczby zarejestrowanych pielęgniarek i położnych na lata 2015 2035 ze wskaźnikiem liczby pielęgniarek i położnych zarejestrowanych na 1 tys. mieszkańców w woj. mazowieckim. Liczba mieszkańców w tys. Liczba zarejestrowanych Wskaźnik zarejestrowanych na 1 tys. mieszkańców ROK M K Pielęgniarek Położnych Pielęgniarek Położnych na 1 tys. kobiet Położnych na 1 tys. mieszkańców Pielęgniarek i położnych 2011 2522,1 2746,5 5 269 34 703 3 775 38 478 6,59 1,37 0,72 7,30 2015 2557,7 2796,0 5 354 33 608 3 865 37 473 6,28 1,38 0,72 7,00 2020 2595,2 2834,6 5 430 33 329 4 022 37 351 6,14 1,42 0,74 6,88 2025 2616,7 2854,4 5 471 31 540 3 941 35 481 5,76 1,38 0,72 6,49 2030 2622,4 2857,8 5 480 29 691 3 819 33 510 5,42 1,34 0,70 6,11 2035 2619,4 2850,1 5 470 27 666 3 680 31 346 5,06 1,29 0,67 5,73 *1 - Dane o mieszkańcach w 2011 r. - Źródło: Raport z wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2011, GUS, Warszawa 2012 *2 - Dane o osobach zarejestrowanych wg stanu na dzień 31 grudnia 2011 r. Źródło: CRPiP *3 - Dane dotyczące prognozy ludności - Prognoza ludności na lata 2008 2035, GUS, Warszawa 2009 Źródło: Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych Analiza liczby zarejestrowanych i zatrudnionych pielęgniarek i położnych w roku 2011 oraz prognoza liczby zarejestrowanych i zatrudnionych pielęgniarek i położnych na lata 2015-2035, Warszawa, czerwiec 2013 Założenie prognozy o liczbie osób zatrudnionych: Założono utrzymanie wskaźnika liczby osób zatrudnionych do zarejestrowanych na poziomie wskaźnika z roku 2011, który dla pielęgniarek wynosi 75,98% liczby zarejestrowanych, zaś dla położnych wynosi 79,02% liczby zarejestrowanych. Tabela 15. Prognoza liczby zatrudnionych pielęgniarek i położnych na lata 2015 2035 ze wskaźnikiem liczby pielęgniarek i położnych zarejestrowanych na 1 tys. mieszkańców w woj. mazowieckim. Liczba mieszkańców w tys. Liczba zatrudnionych Wskaźnik zatrudnionych na 1 tys. mieszkańców ROK M K Pielęgniarek Położnych Pielęgniarek Położnych na 1 tys. kobiet Położnych na 1 tys. mieszkańcó w Pielęgniarek i położnych 2011 2522,1 2746,5 5 269 26 369 2 983 29 352 5,00 1,09 0,57 5,57 2015 2557,7 2796,0 5 354 26 557 3 054 29 611 4,96 1,09 0,57 5,53 2020 2595,2 2834,6 5 430 26 337 3 178 29 515 4,85 1,12 0,59 5,44 2025 2616,7 2854,4 5 471 24 923 3 114 28 037 4,56 1,09 0,57 5,12 2030 2622,4 2857,8 5 480 23 462 3 018 26 480 4,28 1,06 0,55 4,83 2035 2619,4 2850,1 5 470 21 862 2 908 24 770 4,00 1,02 0,53 4,53 *1 - Dane o mieszkańcach w 2011 r. - Źródło: Raport z wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2011, GUS, Warszawa 2012 *2 - Dane o osobach zarejestrowanych wg stanu na dzień 31 grudnia 2011 r. Źródło: CRPiP *3 - Dane dotyczące prognozy ludności - Prognoza ludności na lata 2008 2035, GUS, Warszawa 2009 Źródło: Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych Analiza liczby zarejestrowanych i zatrudnionych pielęgniarek i położnych w roku 2011 oraz prognoza liczby zarejestrowanych i zatrudnionych pielęgniarek i położnych na lata 2015-2035, Warszawa, czerwiec 2013 Strona 16 z 18

VII. Inne zadania wynikające z ustawy, w tym między innymi: 1. Opiniowanie wniosków jednostek ubiegających się o wpisanie ich na, prowadzoną przez ministra właściwego do spraw zdrowia, listę jednostek organizacyjnych, uprawnionych do prowadzenia specjalizacji pielęgniarek/położnych. 2. Występowanie z wnioskiem do okręgowych rad samorządów zawodowych o przeprowadzenie kontroli jakości udzielanych świadczeń zdrowotnych przez osoby wykonujące zawód medyczny. 3. Wydawanie na wniosek wojewody, opinii o spełnianiu przez podmiot wykonujący działalność leczniczą warunków do udzielania świadczeń zdrowotnych w reprezentowanej dziedzinie. 4. Wydawanie na podstawie przeprowadzonej kontroli, opinii o spełnianiu przez jednostkę, uprawnioną, na podstawie odrębnych przepisów, warunków do przeprowadzenia stażu podyplomowego pielęgniarek/położnych, a także opinii dotyczącej sposobu realizacji stażu lub specjalizacji oraz poziomu udzielanych świadczeń zdrowotnych przez osoby wykonujące zawód medyczny, zatrudnione w tej jednostce. VIII. Inne zadania wykonane przez Konsultanta Wojewódzkiego, wynikające z ustawy 1. Opis innych zadań wykonanych przez Konsultanta Wojewódzkiego, w tym m.in. opinia nt. dostępności świadczeń, z zakresu opieki pielęgniarskiej, w reprezentowanej dziedzinie 2. Wnioski końcowe 1) Zauważalny jest wzrastający dysonans pomiędzy ilością uprawnionych do wykonywania zawodu pielęgniarki, a ilością zatrudnionych pielęgniarek w województwie mazowieckim. 2) Województwo mazowieckie zajmuje dopiero 7 miejsce w kraju pod względem ilości zatrudnionych pielęgniarek na 10 tys. ludności i biorąc pod uwagę znajdowanie się Strona 17 z 18

na jego terenie wysokospecjalistycznych ośrodków medycznych liczba ta powinna być wyższa. 3) Analizując strukturę zatrudnienia pielęgniarek w województwie mazowieckim ze względu na wiek należy podkreślić, że poniżej 35 roku życia jest zarejestrowanych jedynie prawie 4-krotnie mniej niż powyżej 55 roku życia, co może stwarzać w niedalekiej przyszłości problem w zastępowalności pokoleń w zatrudnieniu. Wyraźnie zauważalny jest więc proces starzenia się osób posiadających uprawnienia do wykonywania zawodu pielęgniarki, którego nie równoważy wystarczający napływ nowych osób do tego zawodu. 4) Jednocześnie zapotrzebowanie na opiekę pielęgniarską będzie wzrastało biorąc pod uwagę długookresowe trendy demograficzne i starzejące się społeczeństwo wskaźnik dynamiki przybywania ludności w wieku poprodukcyjnym rok do roku w granicach 108.8%. 5) Należy postawić tezę, że zgłaszane oficjalnie zapotrzebowanie do PUP nie odzwierciedla rzeczywistego zapotrzebowania na kadrę pielęgniarską. Sytuacja finansowa podmiotów leczniczych ze względu na niedofinansowanie procedur oraz brak zapłaty za wszystkie zrealizowane świadczenia zdrowotne nie sprzyja zatrudnianiu. Konsultant Wojewódzki w dziedzinie pielęgniarstwa dla województwa mazowieckiego (-) mgr Wiesława Załuska Strona 18 z 18