Spambouncer Spambouncer jest zestawem skryptów dla programu procmail, umożliwiających identyfikację listów e-mail zawierających spam. Program operuje bezpośrednio na serwerze poczty. Aby listy danego użytkownika były sprawdzane, należy dokonać odpowiednich wpisów w kilku plikach konfiguracyjnych na swoim koncie. Poniżej zamieszczono opis konfiguracji programu. Zasadniczą rolą programu Spambouncer jest oznakowanie listów za pomocą specjalnych nagłówków. Program analizuje treść listu, sprawdza również czy nadawca i jego domena nie znajdują się w internetowych bazach spamerów. Użytkownicy mogą zlecić programowi, oprócz dodawania nagłówków, również automatyczne usuwanie listów zidentyfikowanych jako spam lub przenoszenie ich do specjalnego pliku. Więcej informacji o programie Spambouncer można znaleźć na stronie domowej programu: http://www.spambouncer.org Konfiguracja programu Opisane poniżej czynności należy wykonać po zalogowaniu się na swoje konto na serwerze sound. Podczas konfigurowania plików można wykorzystać program Midnight Commander (komenda mc). W programie mc można dokonać edycji pliku zaznaczonego kursorem naciskając klawisz F4 (edytor można również wywołać komendą mcedit nazwapliku). Najważniejsze klawisze edytora: F2 zapisanie (save), F10 wyjście. Można również utworzyć pliki konfiguracyjne w systemie Windows i przenieść je na swoje konto za pomocą FTP (najlepiej za pomocą programu Total Commander). Krok 1 W swoim katalogu domowym należy utworzyć katalog o nazwie procmail. Nazwa może być inna, w dalszym opisie będzie jednak stosowana nazwa procmail. Komenda: mkdir procmail Krok 2 Po przejściu do katalogu procmail (klawisz Enter na nazwie katalogu w programie mc albo komenda cd procmail) należy utworzyć w nim cztery pliki konfiguracyjne za pomocą następujących komend (uwaga na kropki w nazwach plików): touch.myemail touch.localhostfile touch.nobounce touch.legitlists Krok 3 W pliku.myemail należy wpisać adresy email użytkownika, na które będą przychodziły listy chodzi o adresy, które inni użytkownicy będą wpisywać w pole To:. Przykładowo, dla użytkownika o loginie user odpowiednie wpisy będą miały postać:
user@sound.eti.pg.gda.pl user@ssound.eti.pg.gda.pl user@telezdrowie.pl Jeżeli użytkownik stosuje przekierowanie poczty (forward) z innego konta, powinien dopisać odpowiednie adresy. Krok 4 W pliku.localhostfile należy wpisać nazwę lokalnej domeny, czyli: Krok 5 sound.eti.pg.gda.pl ssound.eti.pg.gda.pl telezdrowie.pl W pliku.nobounce należy wpisać adresy email użytkowników, od których listy mają nie być sprawdzane. Warto wpisać pg.gda.pl aby nie były usuwane listy wysyłane z Wydziału. Początkowo można pozostawić ten plik pusty i dopisywać adresy w trakcie użytkowania programu. W pliku tym można umieszczać pełne adresy, jak również same domeny (część adresu po @ ). Krok 6 W pliku.legitlists należy wpisać adresy list dyskusyjnych, na które jest zapisany użytkownik. Chodzi tu o listy, które są wysyłane do wielu użytkowników naraz. Jeżeli użytkownik nie otrzymuje tego typu listów, może pozostawić plik pusty. Krok 7 Teraz następuje najważniejszy krok konfiguracji umieszczenie w swoim katalogu domowym pliku.procmailrc. Należy przejść do katalogu domowego (komenda cd bez argumentów). Jeżeli użytkownik posiada już w swoim katalogu domowym plik.procmailrc, powinien zmienić tymczasowo jego nazwę, aby uniknąć zamazania już istniejącego pliku. Można sprawdzić czy plik istnieje wydając komendę cat.procmailrc. Następnie należy skopiować do swojego konta jeden z przygotowanych szablonów pliku.procmailrc. Dostępne są dwa szablony jeden umożliwia wyłącznie sprawdzania listów, drugi pozwala je również filtrować. Omówienie obu szablonów znajduje się w dalszej części opisu ( jak działa Spambouncer ). Dla szablonu umożliwiającego tylko sprawdzanie listów (żaden list nie zostanie usunięty), należy wydać komendę: cp /etc/default/procmailrc.noblock ~/.procmailrc Dla szablonu umożliwiającego również odfiltrowanie spamu: cp /etc/default/procmailrc.block ~/.procmailrc
Krok 8 Należy otworzyć skopiowany plik.procmailrc w edytorze. Na początku pliku, w opcji DEFAULT należy po ciągu /var/mail/ wpisać swój login. Przykładowo, użytkownik o loginie user powinien mieć wpis: DEFAULT=/var/mail/user. Zapisać zmiany. Krok 9 Pozostaje jeszcze dokończenie konfiguracji. Należy zmienić prawa dostępu do pliku za pomocą komendy: chmod 600 ~/.procmailrc W pliku.procmailrc można zmienić działanie komend przetwarzających poszczególne grupy listów, zmieniając odpowiednie komendy zgodnie z opisem w punkcie jak działa Spambouncer. Jeżeli użytkownik posiadał wcześniej plik.procmailrc i chce nadal używać tych samych reguł, powinien przenieść je do nowego pliku. Reguły można umieszczać w miejscu w pliku oznaczonym komentarzem, przed sprawdzaniem listów pod kątem spamu (przed komendą INCLUDERC). Jeżeli użytkownik w kroku 1 nazwał katalog inaczej niż procmail, powinien w pliku.procmailrc zmienić opcję PROCDIR, podając odpowiednią nazwę katalogu. Opcjonalnie można zażyczyć sobie, aby program zapisywał fakt odebrania i przetworzenia każdego listu w specjalnym pliku dzienniku. Przeglądając ten plik można sprawdzić które listy zostały usunięte. W tym celu należy w pliku.procmailrc usunąć znak komentarza # przed liniami LOGFILE i LOGABSTRACT. Jak działa Spambouncer Poniższy opis umożliwi wybór jednego z przygotowanych szablonów oraz ewentualnie ich modyfikację. Klasyfikowanie listów Program Spambouncer, poprzez analizę listów i adresów ich nadawców, kwalifikuje listy do jednej z grup: 1. OK list zakwalifikowany jako normalny. 2. Spam list zawierający z dużym prawdopodobieństwem spam. 3. Blocked list, który nie spełnił wszystkich wymaganych kryteriów; może być to spam, może to być jednak również prawidłowy list, wysłany np. przez źle skonfigurowany program pocztowy, z podejrzaną treścią lub z nieodpowiedniej (otwartej dla spamerów) domeny. 4. Virus list z załącznikiem, który z bardzo dużym prawdopodobieństwem zawiera wirusa.
5. Bulk list, który został wysłany do wielu użytkowników na raz, najczęściej pochodzący z listy dyskusyjnej. 6. Admin list wysłany przez administratora, często automatycznie, np. list odbity przez serwer pocztowy. Na podstawie analizy program dopisuje do listu odpowiedni nagłówek, a więc dla poszczególnych kategorii: 1. X-SBClass: OK 2. X-SBClass: Spam 3. X-SBClass: Blocked 4. X-SBClass: Virus 5. X-SBClass: Bulk 6. X-SBClass: Admin Nagłówki te mogą zostać wykorzystane do odfiltrowania listów przez program pocztowy. Dzięki temu można listy z wybranej grupy kasować lub przenosić do odpowiedniego folderu, jeżeli w liście zostanie wykryty jeden z nagłówków wskazujących na niepożądaną treść listu. Oprócz dodawania nagłówków, program Spambouncer ma możliwość wykonania pewnych czynności na listach zakwalifikowanych do danej grupy. Czynności te zdefiniowane są przez następujące opcje zawarte w pliku.procmailrc: 1. DEFAULT 2. SPAMFOLDER 3. BLOCKFOLDER 4. VIRUSFOLDER 5. BULKFOLDER 6. ADMINFOLDER Opcja DEFAULT wskazuje zawsze na katalog, do którego standardowo jest przesyłana poczta użytkownika (należy wpisać odpowiedni katalog w kroku 8 konfiguracji). Każda z pozostałych opcji może przyjąć następującą wartość: $DEFAULT listy zostaną przesłane do skrzynki odbiorczej użytkownika /dev/null list zostanie usunięty nazwapliku list zostanie dopisany do pliku o podanej nazwie. Szablony konfiguracji W celu uproszczenia konfiguracji przygotowano dwa szablony plików konfiguracyjnych.procmailrc. Szablon zapisany w pliku /etc/default/procmailrc.noblock zawiera konfigurację, w której następuje wyłącznie sprawdzanie listów i ich oznaczanie przy pomocy nagłówków. Listy nie są usuwane ani przenoszone do plików. Wszystkie opcje od 2 do 5 w powyższym wykazie są ustawione na $DEFAULT. Konfiguracja ta jest przeznaczona dla użytkowników, którzy chcą samodzielnie odfiltrowywać listy za pomocą swojego programu pocztowego. Użytkownicy programów Outlook i Outlook Express powinni przeczytać informacje zawarte w dalszym punkcie instrukcji. Druga konfiguracja, zapisana w pliku /etc/default/procmailrc.block, pozwala odfiltrowywać listy już na poziomie serwera poczty. W tym przypadku:
listy z grup Bulk (5) i Admin (6) są przepuszczane do skrzynki odbiorczej, listy z grup Spam (2) i Virus (4) są USUWANE (!), listy z grupy Blocked (3) są zapisywane w pliku ~/procmail/blocked. Wyjaśnienia wymaga opcja zastosowana dla grupy Blocked. Program Spambouncer niemal nie myli się klasyfikując listy do grup Spam i Virus, dlatego listy te mogą być bezpiecznie usunięte. Natomiast w przypadku grupy Blocked może zdarzyć się, że do grupy tej trafi list prawidłowy, nie będący spamem. Dlatego list nie jest usuwany, jest on dopisywany do pliku blocked, znajdującego się w katalogu procmail (utworzonego w kroku 1 konfiguracji). List ten nie trafi do skrzynki odbiorczej. Plik blocked ma format typowej skrzynki pocztowej. Można go przeglądać za pomocą komendy (można ją wpisać również do pliku batch lub jako alias w pliku startowym): mailx f ~/procmail/blocked W trybie tym działają m.in. komendy: h wyświetlenie nagłówków, hn wyświetlenie nagłówków od n-tego, z następne nagłówki, n (numer) wyświetlenie treści listu o numerze n, dn usunięcie listu o numerze n, d* usunięcie wszystkich listów, q wyjście z programu. Więcej informacji podaje komenda man mailx. Na podstawie omówionych szablonów można samodzielnie dostroić konfigurację programu, odpowiednio ustawiając jego opcje w pliku konfiguracyjnym. Szczegółowy opis wszystkich opcji znajduje się na stronie domowej programu. Który szablon wybrać? Każdy użytkownik musi sam zdecydować się na jedną z dostępnych konfiguracji. Konfiguracja noblock daje użytkownikowi pełną kontrolę nad działaniem programu, musi on jednak samodzielnie sortować i usuwać listy. Na podstawie nagłówków dodanych przez program można decydować dopiero na etapie pobierania poczty, co zrobić z listami z poszczególnych grup. Można np. założyć specjalny folder poczty i ustawić regułę, która będzie przenosić listy z grup spam i blocked do tego folderu. Dzięki temu spam zostanie oddzielony od prawidłowych listów, ale będzie on nadal pobierany z serwera. Konfiguracja tego typu jest bezpieczna listy nie są usuwane nawet w przypadku złej klasyfikacji. Użytkownicy programu Outlook mogą napotkać na pewne trudności przy korzystaniu z tej konfiguracji, co opisano w dalszym punkcie instrukcji. Konfiguracja block z kolei ogranicza kontrolę użytkownika nad procesem sortowania poczty, ale za to uwalnia użytkownika od usuwania spamu. Jednak listy z klasy blocked są zapisywane do pliku na serwerze, do którego należy zaglądać w celu sprawdzenia, czy prawidłowe listy nie są blokowane oraz usuwania niepotrzebnych listów. Warto również odblokować funkcję zapisywania operacji do pliku log i sprawdzać, które listy są usuwane. Korzyścią jest to, że listy zawierające spam nie są w ogóle pobierane z serwera. Można zastosować również konfigurację mieszaną: zainstalować plik z konfiguracją block, a następnie zmienić opcję dla klasy blocked na BLOCKFOLDER=$DEFAULT. W takim przypadku listy zakwalifikowane jako spam i zawierające wirusy będą usuwane (w tych przypadkach program bardzo rzadko się myli), natomiast listy zablokowane (blocked) będą przesyłane do odbiorcy i mogą być filtrowane przez program pocztowy. W pierwszym etapie korzystania z programu zalecam zastosowanie konfiguracji noblock lub opisanej wyżej konfiguracji mieszanej i sortowanie listów we własnym programie
pocztowym. Obserwując które listy są blokowane, a które przepuszczane, można dostroić konfigurację i w późniejszym etapie przejść do korzystania z konfiguracji block. Dostrajanie konfiguracji Podczas pracy programu można zaobserwować, że czasami Spambouncer nieprawidłowo klasyfikuje listy, przepuszczając spam lub blokując prawidłowe listy. Jeżeli blokowane są prawidłowe listy, można wpisać adres nadawcy do pliku.nobounce, a jeżeli jest to lista dyskusyjna do pliku.legitlists. Należy pamiętać, że często blokowane są listy uznawane według norm za nieprawidłowe (choć nie zawierające spamu), np. z pustym lub zbyt długim tematem, z nieodpowiednią stroną kodową czy wysłane do zbyt wielu użytkowników. Blokowane mogą być również listy zawierające zbyt dużo słów charakterystycznych dla spamu (choć dotyczy to głównie listów w języku angielskim). Jeżeli program zbyt często się myli, można zmodyfikować progi detekcji. Podczas sprawdzania cech charakterystycznych dla spamu, program przyznaje punkty za każdą znalezioną cechę. Standardowo za spam przyjmowany jest każdy list, który zebrał przynajmniej 20 punktów, natomiast blokowane (Blocked) są listy mające co najmniej 5, ale mniej niż 20 punktów. Liczba punktów jest podawana w nagłówku X-SBScore w liście. Jeżeli zauważymy nieprawidłową klasyfikację listów, możemy zwiększyć lub zmniejszyć progi detekcji, umieszczając w sekcji konfiguracyjnej pliku.procmailrc komendy BLOCKLEVEL=m i SPAMLEVEL=n, gdzie m i n są nowymi progami detekcji. Należy uważać przy eksperymentowaniu, aby nie spowodować usunięcia prawidłowych listów przy zbyt niskim poziomie detekcji. Uwagi dla użytkowników programów Outlook i Outlook Express Programy Outlook i Outlook Express nie posiadają, niestety, możliwości tworzenia reguł dla nagłówków innych niż standardowe. Nie można zatem nałożyć reguł na nagłówki X-SBClass. Aby ominąć ten problem, można włączyć w programie Spambouncer opcję, która dodaje odpowiedni nagłówek do tematu listu. Nagłówek ten dodawany będzie wyłącznie do listów zaklasyfikowanych jako virus, spam i blocked. Listy prawidłowe nie będą miały zmienionych tematów. Aby włączyć tą opcję, należy w pliku.procmailrc usunąć znak komentarza # na początku linii OUTLOOKTAGGING=yes. Następnie w programie Outlook można dodać regułę, która przenosi listy do odpowiedniego folderu (lub usuwa listy), jeżeli w temacie znajdzie się ciąg X-SBClass: Virus, X-SBClass: Spam lub X-SBClass: Blocked. Aby to zadziałało, należy oczywiście użyć konfiguracji noblock. Aby utworzyć w programie Outlook regułę, która będzie przenosić listy oznaczone w temacie jako spam i blocked do folderu poczty o nazwie Spam, należy: wybrać z menu: Narzędzia > Reguły wiadomości > Poczta, w polu 1 zaznaczyć: Kiedy w polu Temat znajdą się określone wyrazy ; w polu 2 zaznaczyć Przenieś ją do folderu ; w polu 3 kliknąć podkreślony ciąg znajdują się określone wyrazy. W nowym okienku wpisać do górnego pola: SBClass: Blocked (bez cudzysłowów) i kliknąć Dodaj; to samo wykonać wpisując: SBClass: Spam ; nacisnąć OK; kliknąć podkreślone słowo folderu i wybrać folder, do którego mają być przenoszone listy (można również utworzyć nowy folder poczty);
zatwierdzić zmiany, klikając OK. W analogiczny sposób można ustawić usuwanie listów, np. wirusów (lepszym pomysłem jest jednak ustawienie odpowiedniej opcji w pliku.procmailrc na /dev/null, aby listy nie były niepotrzebnie pobierane. Wersja 1.1, 29.10.2005 Opracowanie: Grzegorz Szwoch Wszelkie uwagi i pytania kierować na adres: greg@sound.eti.pg.gda.pl