Filmy wskazane w scenariuszu dostępne są na kanale YouTube projektu SiecTolerancji http://tnij.org/jragzgk Paweł Kwiecień, konsultacja metodologiczna: Magdalena Tulska-Budziak 45 minut Stowarzyszenie Kuturalno-Edukacyjno- -Naukowe KEN Scenariusz 9 Czy chcesz być nowofundlandem? Adresat: uczniowie szkół ponadgimnazjalnych wszystkich typów Cele lekcji: Przedstawienie dyskryminacji jako formy agresji. Zrozumienie źródeł agresji i dróg zapobiegania jej. Sprowokowanie ucznia do autorefleksji na temat własnych postaw dyskryminacyjnych. Budowanie postawy otwartości na inność, odmienność. Rozwijanie kompetencji społecznych sprzyjających funkcjonowaniu w otoczeniu osób z różnych kultur, domów, z różnym stanem zdrowia. Środki glotto-dydaktyczne: Laptop Rzutnik i ekran Głośniki Prezentacja PowerPoint zawierająca filmy wideo 1
Przebieg lekcji Kto z was ma psy? Kto ma koty? Zadanie Proszę obejrzeć krótki film i powiedzieć, czy byliście kiedyś świadkami takiej sytuacji? Nauczyciel(ka) włącza fragment filmu Dzień świra, w którym chory, mały pies atakuje głównego bohatera filmu. Zatrzymujemy film w 16. sekundzie. Link: https://www.youtube.com/watch?v=jm7tuwbzqdc Jak można opisać zachowanie psa, ale też zachowanie bohatera wobec psa? Zachowanie psa można opisać, jako agresywne. Slajd nr 1 z napisem Agresja Wysłuchajcie, proszę, wypowiedzi muzułmanina, wyznawcy islamu mieszkającego w Polsce. Film Islam Podstawówka (lub Dyskryminacja część 2 to ten sam materiał) Tego materiału nauczyciel(ka) nie komentuje. Czym jest agresja? Agresja to zachowanie, które ma wyrządzić komuś ból, krzywdę lub sprawić, by poczuł się on niekomfortowo. 2
Jakie zachowania agresywne znacie? Agresja fizyczna: bicie, więzienie, niszczenie przedmiotów; agresja słowna: wyzywanie, przezywanie, wyśmiewanie; agresja psychiczna: nękanie, poniżanie. Czym różni się gniew od agresji? Gniew to uczucie jak radość, smutek. To coś, co czujemy wewnątrz. Agresja to rodzaj zachowania wobec świata zewnętrznego. Wracając do naszego filmu i psów, jakie psy są najgłośniejsze na ulicy? Jak zachowują się duże psy, a jak małe? Jak sądzicie, dlaczego? Uczennice i uczniowie wypowiadają się, każda odpowiedź jest dobra. Moderujemy dyskusję w kierunku obserwacji: małe psy są głośniejsze od dużych psów. Duże psy częściej są spokojne i trudniej wyprowadzić je z równowagi. Przyczyny takich zachowań mogą być różne (np. fakt, że małe psy rzadziej uczestniczą w zajęciach z tresury i mogą być źle wychowane), ale jedną z istotniejszych może być lęk. Wysłuchajmy jeszcze raz naszego nowego znajomego. Film Islam. Życie w Polsce (Czas trwania 2 minuty 10 sekund). Tego materiału nauczyciel nie komentuje. Tak zwana agresja lękowa jest jednym ze zdiagnozowanych problemów w terapii zwierząt. Coraz częściej wiele psów cierpi na tę przypadłość. Czy spotkaliście psa, który był agresywny dlatego, że się bał? Kiedy to było, jaka to była sytuacja? (kilka odpowiedzi z klasy). Ludzie mogą wiele uczyć się od zwierząt, ponieważ ludzkie zachowania często przypominają te zwierzę- 3
ce. U ludzi również obserwuje się agresję lękową. Slajd nr 2 z napisem Lęk Lęk to poczucie strachu nieproporcjonalne do okoliczności. Strach jest naturalnym i racjonalnym odczuciem, pozwalającym zwierzętom i ludziom unikać zagrożenia i w konsekwencji przeżyć. Lęk to wyolbrzymiony, nieracjonalny strach, zwykle o podłożu psychicznym. Każdy czegoś się lęka, ludzie mają różne fobie. Zadanie Obejrzyjmy fragment filmu Faraon. Proszę zastanowić się, jaka może być jedna z ważniejszych przyczyn lęku. Nauczyciel włącza fragment filmu Faraon. Link: https://www.youtube.com/watch?v=bdjxdxym7ge Co było powodem popłochu, który wzbudzili kapłani w ludziach? Czemu kapłani nie bali się zaćmienia, tylko stali spokojnie? Przewidywane odpowiedzi: bo wiedzieli, co się dzieje; ludzie przestraszyli się gniewu bogów; ludzie nie znali zjawiska zaćmienia słońca; Slajd nr 3 z napisem Niewiedza Tak, lud bał się zaćmienia, ponieważ go nie rozumiał i przez to przypisywał mu o wiele większe znaczenie niż zjawisko to posiada w rzeczywistości. Kapłan dobrze rozumiał istotę wydarzenia, którego był świadkiem. Zatem sposo- 4
bem na pokonanie lęku, a tym samym agresji może być dokładne poznanie tego, czego się boimy. Jak to zrobić? Slajd nr 4 z napisem Poznanie Zdobywanie wiedzy i doświadczenia może pomóc zapobiegać agresywnym zachowaniom. Jednym z takich sposobów jest postawienie się w roli osoby, której się boimy. Ćwiczenie: Widzicie na przystanku autobusowym osobę, która wykonuje dziwne ruchy. Ma tiki. Jaka jest wasza pierwsza myśl? Przewidywane odpowiedzi: ktoś może być pijany; ktoś się wygłupia; ten ktoś jest wariatem; Nie należy osądzać kogoś, kogo dobrze nie znamy. Ta osoba może być np. osobą autystyczną. Autyzm polega na błędnym odczytywaniu przez mózg bodźców wysyłanych przez sensory zmysłów. Osoby dotknięte autyzmem mogą mieć trudności z prawidłowym odbiorem wrażeń płynących z własnego ciała, np. czują, że ich ręce są bardzo ciężkie, nie potrafią określić tego, gdzie kończy się ich ciało (dlatego czasem obracają się dookoła własnej osi)( ). Ale nasz mózg też może nas oszukiwać. Wykonamy teraz ćwiczenie wymyślone przez greckiego filozofa i naukowca Arystotelesa. Stworzył je w IV w. n.e. Dobierzcie się w pary. Jedna osoba zamyka oczy i krzy- 5
żuje 2 palce w dowolnej z rąk. Druga osoba dotyka czubkiem 1 długopisu w skrzyżowanie palców osoby pierwszej tak, by oba palce dotykały czubka z równym naciskiem. Nauczyciel(ka) pyta osób z zamkniętymi oczami: ile długopisów dotykacie? Uczennice i uczniowie odpowiedzą: dwóch. Otwórzcie oczy. Dotykaliście 1 długopisu, choć wasz dotyk powiedział wam, że są 2 długopisy. Jak czulibyście się w świecie, w którym nie możecie zaufać własnym zmysłom i nigdy nie bylibyście pewni, ile długopisów właśnie dotykacie? Czy łatwiej po takim eksperymencie zrozumieć osoby autystyczne? Wysłuchajmy wypowiedzi młodego homoseksualnego mężczyzny, poznamy jego doświadczenia. Film LGBT Dyskryminacja_u siebie_nie (Czas trwania 3 minuty) Jednym ze sposobów pokonania lęku przed nieznanym jest poszerzanie wiedzy. Boisz się obcej kultury czytaj o niej, pójdź na przegląd filmów z Azji, porozmawiaj na skypie ze znajomym z sieci. Jesteś niechętny osobom homoseksualnym spotkaj się z nimi, wysłuchaj, co mają do powiedzenia. Agresja jest często powodowana lękiem. Lęk można pokonać poprzez poznanie tego, czego się obawiamy. Wiedza i doświadczenie pomogą nam zrozumieć obcych i innych. I następnym razem, idąc ulicą, w domu, w szkole nie będziemy ujadającym jamnikiem, a dumnym nowofundlandem. Slajd nr 5 z napisem Dumny nowofundland. 6