Analiza popytu i podaży

Analiza popytu i podaży Dr inż. Anna Kowalska-Pyzalska Katedra Badań Operacyjnych, Finansów i Zastosowań Informatyki Wydział Informatyki i Zarządzania Prezentacja oparta na materiałach z: http://www.swlearning.com/economics/mankiw/mankiw3e/powerpoint_micro.html

Rynek, rynek konkurencyjny Dobra: normalne i niższego rzędu Dobra: substytucyjne i komplementarne Wielkość zapotrzebowania Prawo popytu Plan i krzywa popytu Wielkość oferowana Prawo podaży Plan i krzywa podaży Cena i ilość równowagi Niedobór i nadwyżka

Terminy popyt i podaż odnoszą się do zachowania ludzi, którzy współdziałają ze sobą na rynkach. Rynek jest grupą nabywców i sprzedawców konkretnego dobra lub usługi.

Nabywcy decydują grupowo o popycie na dany produkt Sprzedawcy decydują grupowo o podaży danego produktu.

Przykłady rynków: rynek zboża, rynek używanych samochodów, rynek pracy, giełda papierów wartościowych, aukcja internetowa, rynek wymiany walut Rynek może być wyspecjalizowanym miejscem. Czasami rynek nie jest żadnym konkretnym miejscem. Czasami nie ma on fizycznego charakteru. Czasami obie strony rynku w ogóle nie spotykają się twarzą w twarz.

Rynek konkurencyjny to taki rynek, na którym działa wielu nabywców i sprzedawców, handlujących identycznymi produktami, co sprawia, że każdy z nich jest cenobiorcą czyli ma niewielki wpływ na cenę rynkową dobra.

http://wyborcza.biz/biznes/1,147752,20407807,lody-coraz-drozsze-aleza-to-coraz-bardziej-dopasowane-do-gustow.html

http://www.ilody.com.pl/indeks/429-analiza-rynkulodow-2011-2016.html

Zacznijmy od przeanalizowania zachowań strony popytowej (nabywców)

cena dochód ceny innych dóbr gust moda oczekiwania

Ceteris paribus jest łacińską frazą oznaczającą pozostałe rzeczy są równe. Jest używana jako przypomnienie, że inne czynniki są stałe i tylko jeden z nich jest brany pod uwagę w analizie.

Wielkość zapotrzebowania jest to ilość dobra, którą chcą i mogą nabyć nabywcy przy danej cenie. Plan popytu jest to zestawienie, w którym ukazuje się związek między ceną dobra a wielkością zapotrzebowania na to dobro.

Cena lodowego różka [$] Wielkość zapotrzebowania na lodowe różki

Krzywa popytu Krzywą popytu nazywamy wykres związku między ceną dobra a wielkością zapotrzebowania na to dobro.

cena lodowego różka $3.00 Cena lodowego różka [$] Liczba lodowych rożków [szt] 2.50 1. Spadek ceny... 2.00 1.50 1.00 0.50 Ponieważ spadek ceny 0 zwiększa wielkość zapotrzebowania, krzywa popytu jest nachylona ku dołowi! 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 liczba lodowych rożków 2.... Zwiększa wielkość Zapotrzebowania na rożki. Copyright 2004 South-Western

Efekt substytucyjny wzrostu ceny dobra: kiedy cena dobra rośnie staramy się je zastąpić podobnymi dobrami; szukamy alternatyw. Efekt dochodowy wzrostu ceny dobra: kiedy cena dobra rośnie ubożejemy; dysponując tym samym dochodem nie stać nas na kupowanie takich samych ilości dóbr jak wcześniej; siła nabywcza naszego dochodu spada.

Prawo popytu stwierdza, że spadek ceny dobra powoduje wzrost wielkości zapotrzebowania na nie (i odwrotnie), ceteris paribus. Pomiędzy P oraz Q występuje zależność odwrotna. W konsekwencji linia popytu ma nachylenie ujemne (jest linią opadającą).

Rynkową linię popytu wykreśla się dodając do siebie wielkości zapotrzebowania zgłaszane przez poszczególnych nabywców przy kolejno rozpatrywanych, różnych poziomach ceny.

Wielkość zapotrzebowania na rynku jest sumą indywidualnych wielkości zapotrzebowania wszystkich nabywców.

Zadanie: Które z poniższych zdań są ilustracją prawa popytu: W wyniku wzrostu ceny telewizorów wielkość popytu na nie zmalała, ceteris paribus. Popyt zazwyczaj spada jeśli spadają dochody. Wojna cenowa sprzedawców pomarańczy spowodowała wzrost popytu na nie, ceteris paribus. Popyt na lody zdecydowanie spada w styczniu i w lutym przy pozostałych czynnikach niezmiennych.

Zmiana w wielkości zapotrzebowania: Poprzez ruch wzdłuż krzywej popytu Spowodowany zmianą ceny produktu Cena rożka lodowego $2.00 B Np. podatek, który zwiększa cenę rożka lodowego, powoduje ruch wzdłuż krzywej popytu. 1.00 A D 0 4 8 Liczba rożków lodowych

Na skutek zmiany: Dochodu konsumenta Ceny innych dóbr Mody Oczekiwań Ilości nabywców

cena lodowego rożka wzrost popytu 0 spadek popytu krzywa popytu, D 3 krzywa popytu, D 1 krzywa popytu, D 2 liczba lodowych rożków Copyright 2003 Southwestern/Thomson Learning

Rodzaje dóbr ze względu na zależność między dochodem a popytem: dobra normalne, dobra niższego rzędu (podrzędne). Dobra niższego rzędu: dobra o niskiej jakości, mające droższe, ale lepsze gatunkowo substytuty. Im wyższy dochód nabywcy, tym mniejszy popyt na dobra niższego rzędu (ponieważ są one zastępowane droższymi, ale lepszymi substytutami). W tym przypadku występuje zależność odwrotna.

Cena przejazdów autobusem $3.00 2.50 Wzrost dochodu powoduje... 2.00 1.50 Spadek popytu 1.00 0.50 D 2 D 1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Liczba przejazdów autobusem

Dobra normalne dzielą się na dwie podgrupy: dobra luksusowe, dobra podstawowe. W obu przypadkach popyt na nie rośnie pod wpływem wzrostu dochodu. W przypadku dóbr luksusowych wzrost ten jest ponadproporcjonalny, natomiast w przypadku dóbr podstawowych podproporcjonalny.

Cena rożków $3.00 Wzrost dochodu powoduje... 2.50 2.00 Wzrost popytu 1.50 1.00 0.50 D 2 D 1 Liczba rożków lodowych

Ceny innych dóbr: Kiedy spadek ceny jednego dobra zmniejsza popyt na drugie dobro, to te dobra nazywamy substytutami. Kiedy spadek ceny jednego dobra powoduje wzrost popytu na drugie dobro, to te dobra nazywamy komplementarnymi.

Dobra komplementarne: Komputer i monitor Telefon i ładowarka Samochód i paliwo Dobra substytucyjne: Masło i margaryna Jabłka i gruszki Kino i telewizja Kawa i herbata

Cena rożka lodowego $3.00 2.50 2.00 Wzrost popytu Popyt wzrasta kiedy: cena dóbr komplementarnych spada lub dóbr substytucyjnych rośnie. 1.50 1.00 0.50 Popyt spada kiedy: cena dóbr komplementarnych rośnie lub dóbr substytucyjnych spada. Spadek popytu D 3 D 1 Liczba rożków lodowych D 2

Gust konsumenta Oczekiwania Liczba nabywców Reklama i moda

Zmienna Cena Dochód Ceny dóbr pokrewnych Gusty Oczekiwania Zmiana zmiennej powoduje Ruch wzdłuż krzywej popytu Przesunięcie całej krzywej popytu Przesunięcie całej krzywej popytu Przesunięcie całej krzywej popytu Przesunięcie całej krzywej popytu Zmiana ceny Liczba dobra nabywców powoduje zmiany Przesunięcie wielkości całej popytu wzdłuż krzywej popytu danej krzywej popytu, ceteris paribus. Krzywa popytu przesuwa się tylko w rezultacie zmian czynników poza cenowych.

Dobra Veblena Efekt Snoba Efekt owczego pędu (Bangwagon effect) Dobra Giffena

Dobro, którego popyt jest proporcjonalny do ceny (odwrotność prawa popytu) Np. dobra luksusowe (luksusowe samochody, designerskie ubrania czy produkty, biżuteria)

Efekt snoba zjawisko ekonomiczne polegające na ograniczaniu zakupu pewnych dóbr lub całkowite zaniechanie ich nabycia, ponieważ są one chętnie nabywane przez inne gospodarstwa domowe. Efekt owczego pędu (bangwagon effect) zjawisko występujące, gdy konsumenci pragną nabywać pewne dobra, także po wyższych cenach, tylko dlatego, że kupują je inni. Wynika to z chęci naśladowania osób, z którymi chcą się utożsamiać.

Dobro Giffena: to nietypowy przykład dobra podrzędnego; duży wzrost ceny, powoduje wzrost popytu Typ dobra Wpływ na wielkość zapotrzebowania ze względu na: Efekt substytucyjny Efekt dochodowy Efekt całkowity na wielkość zapotrzebowania Dobro Giffena spadek wzrost wzrost (ponieważ efekt dochodowy ma silniejszy efekt niż substytucyjny)

Spójrzmy teraz na drugą stronę rynku i zbadajmy zachowania sprzedawców.

Ceny Ceny czynników produkcji Technologia Oczekiwania Liczba sprzedawców

Ilość oferowana stanowi ilość dobra, którą sprzedawcy chcą i mogą sprzedać. Plan podaży stanowi zestawienie, które informuje o związku między ceną dobra a jego ilością oferowaną.

Cena lodowego różka [$] Liczba oferowanych rożków lodowych

Krzywa podaży Krzywa podaży to wykres, który pokazuje związek między ceną dobra a jego ilością oferowaną.

cena rożka lodowego $3.00 Cena lodowego różka [$] Liczba oferowanych rożków lodowych 1. wzrost ceny 2.50 2.00 Ponieważ wyższa cena powoduje zwiększenie ilości oferowanego dobra, krzywa podaży jest nachylona ku górze! 1.50 1.00 0.50 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 liczba rożków lodowych 2.... powoduje wzrost ilości oferowanej. Copyright 2003 Southwestern/Thomson Learning

Ponieważ przy wyższych cenach produkcja staje się bardziej opłacalna. Ponieważ wyższe ceny zachęcają do wejścia na rynek nowych graczy (argument dotyczący podaży rynkowej, nie indywidualnej).

Prawo podaży stwierdza, że im niższa cena dobra, tym mniejsza jego ilość, jaką sprzedawcy chcą i są w stanie dostarczyć na rynek w pewnym okresie czasu (i odwrotnie), ceteris paribus. Pomiędzy P oraz Q występuje zależność jednokierunkowa. W konsekwencji linia podaży ma nachylenie dodatnie (jest linią wznoszącą się).

Zadanie Które z poniższych zdań są ilustracją prawa podaży: Strajki w kopalniach spowodowały spadek podaży węgla. Wzrost cen giełdowych złota spowodował wzrost rozmiarów jego podaży, ceteris paribus. Import samochodów wywołał spadek podaży małych fiatów i polonezów, przy pozostałych czynnikach niezmiennych.

Rynkową linię podaży wykreśla się dodając do siebie ilości oferowane przez poszczególnych dostawców przy kolejno rozpatrywanych, różnych poziomach ceny.

Ilość oferowanego dobra na rynku jest sumą ilości oferowanej przez danych sprzedawców.

Zmiana w ilości oferowanej: poprzez ruch wzdłuż krzywej podaży. spowodowany zmianą ceny oferowanego dobra. Cena różka lodowego $3.0 0 1.00 A C S Wzrost ceny rożków powoduje ruch wzdłuż krzywej podaży. 0 1 5 Liczba rożków lodowych

Na skutek zmiany: Cen czynników produkcji Technologii Podatków/ subsydiów Oczekiwań Ilości sprzedawców

Copyright 2003 Southwestern/Thomson Learning cena lodowego rożka krzywa podaży, S 3 spadek podaży krzywa podaży, S 1 krzywa podaży, S 2 wzrost podaży 0 liczba lodowych rożków

Zmiana podaży: wpływ kosztów wytwarzania Ilość oferowana Cena Przy niższych kosztach wytwarzania Przy wyższych kosztach wytwarzania 2 4 2 P 4 8 6 6 12 10 8 16 14 10 20 18 10 8 6 4 2. Nowa linia podaży...... Efekt wzrostu kosztów wytwarzania.. S Stara linia podaży. S 1 0 4 8 12 16 20 Q

Zmienna Cena Ceny czynników produkcji Technologia Oczekiwania Ilość sprzedawców Zmiana zmiennej powoduje Ruch wzdłuż krzywej podaży Przesunięcie całej krzywej podaży Przesunięcie całej krzywej podaży Przesunięcie całej krzywej podaży Przesunięcie całej krzywej podaży Zmiana ceny Liczba dobra nabywców powoduje zmiany Przesunięcie wielkości całej podaży wzdłuż danej krzywej podaży, ceteris paribus. krzywej popytu Krzywa podaży przesuwa się tylko w rezultacie zmian czynników poza cenowych.

Przesunięcia krzywych a ruch wzdłuż krzywych Przesunięcie krzywej podaży nazywane jest zmianą podaży. Ruch wzdłuż krzywej podaży jest nazywany zmianą ilości oferowanej. Przesunięcie krzywej popytu nazywamy zmianą popytu. Ruch wzdłuż krzywej popytu nazywamy zmianą wielkości zapotrzebowania.

Równowaga to sytuacja kiedy cena osiągnęła poziom, przy którym ilość oferowana równa się wielkości zapotrzebowania.

Cena równowagi Cena, przy której ilość oferowana równa się wielkości zapotrzebowania. Graficznie jest to cena, przy której krzywe popytu i podaży się przecinają. Ilość równowagi Ilość oferowana i wielkość zapotrzebowania przy cenie równowagi. Graficznie jest to wielkość, przy której krzywe popytu i podaży się przecinają.

Plan popytu Plan podaży Przy cenie $2 ilość oferowana równa się wielkości zapotrzebowania!

Copyright 2003 Southwestern/Thomson Learning Cena rożków lodowych podaż $2.00 Cena równowagi Równowaga Ilość równowagi popyt 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Liczba rożków lodowych

Copyright 2003 Southwestern/Thomson Learning (a) Nadwyżka podaży/ niedobór popytu cena lodowego rożka $2.50 2.00 nadwyżka podaż popyt 0 4 7 wielkość zapotrzebowania 10 ilość oferowana liczba lodowych rożków

Nadwyżka podaży (niedobór popytu) Przy nadwyżce podaży dostawcy będą obniżać cenę, by zwiększyć sprzedać i zbliżyć się do punktu równowagi Nadwyżka: kiedy cena > ceny równowagi, to ilość oferowana > wielkości zapotrzebowania.

Copyright 2003 Southwestern/Thomson Learning cena Iodowego rożka (b) Nadwyżka popytu/ niedobór podaży podaż $2.00 1.50 niedobór popyt 0 4 7 10 Liczba lodowych ilość wielkość rożków oferowana zapotrzebowania

Niedobór podaży (nadwyżka popytu) Przy niedoborze podaży dostawcy będą podnosić ceny, aby zbliżyć się do punktu równowagi. Niedobór: kiedy cena < ceny równowagi, to wielkość zapotrzebowania > ilości oferowanej.

Prawo popytu i podaży Mówi o tym, że cena dowolnego dobra osiąga taki poziom, przy którym ilość oferowana dobra i wielkość zapotrzebowania na to dobro się zrównują.

1. Ustal, czy zdarzenie powoduje przesunięcie krzywej popytu czy podaży lub obu tych krzywych. 2. Ustal, w którą stronę przesuwa się krzywa 3. Posłuż się wykresami podaży i popytu, aby sprawdzić, w jaki sposób przesunięcie krzywych zmieniają cenę równowagi i ilość równowagi.

Jak fala upałów wpłynie na cenę i ilość równowagi na rynku lodów? Jak wzrost ceny cukru wpłynie na cenę i ilość równowagi na rynku lodów?

cena lodowego rożka 1. Upał zwiększa zapotrzebowania na lody... S $2.50 Nowy punkt równowagi 2.00 2 co powoduje wzrost ich ceny... początkowy stan równowagi D D 0 7 10 liczba 3. oraz wzrost sprzedanej Lodowych rożków liczby lodów. Copyright 2003 Southwestern/Thomson Learning

Cena lodowego rożka 1. Wzrost ceny cukru Zmniejsza podaż lodów S 2 S 1 $2.50 2.00 2. co powoduje wzrost ceny lodów nowa równowaga początkowa równowaga D 0 4 7 Liczba rożków 3. i zmniejszenie się lodowych sprzedawanej ilości. Copyright 2003 Southwestern/Thomson Learning

Przeanalizujmy rynek chleba, na którym Qd=D(P,Y)=10-2P-0.05Y oraz Qs=S(P, Pm) = 2.5+0.5P Pm Gdzie: P: cena, Pm: cena maki, Y: dochód, D: popyt, S: podaż Obliczmy cenę P* i wielkość Q* równowagi, dla Y=100 i Pm=2.5 Co się stanie, jeśli: Y=60 i Pm=2.5 (jakim typem dobra, jest w tej sytuacji chleb?) Y=100 i Pm=3 Y=60 i Pm=3

Y=100, Pm=2,5 Y=100, Pm=3 Y=100, Pm=3 Y=60, Pm=3 Kolejne dostosowania rynkowe

Ekonomiści używają prawa popytu i podaży do analizy rynków. Krzywa popytu pokazuje zależność wielkości zapotrzebowania od ceny dobra. Krzywa podaży pokazuje jak zmienia się ilość oferowana względem ceny dobra. W gospodarce rynkowej ceny są sygnałami, które decydują o ekonomicznych decyzjach i w ten sposób rozdzielają rzadkie zasoby między różne zastosowania.

Równowaga rynkowa oznacza taką cenę i ilość równowagi, przy których popyt jest równy podaży. Zachowania nabywców i odbiorców w naturalny sposób prowadzą rynki do równowagi.

Thomas Carlyle powiedział: Nawet z papugi można zrobić wytrawnego ekonomistę. Wystarczy ją nauczyć dwóch słów: popyt i podaż