mgr Małgorzata Nykiel Sposoby kontroli i oceny czytania uczniów w gimnazjum Wg J. Zborowskiego 1, aby można było skutecznie pracować nad podniesieniem poziomu czytania uczniów, trzeba dokładnie poznać i, jakie oni posiadają w zakresie rozpoznawania słów, poności i szybkości ich odczytywania oraz rozumienia tekstu. Należy też ustalić przyczyny tych ów. Zborowski proponuje, żeby bieżącą kontrolę czytania uzupełnić badaniami okresowymi prowadzonymi przy pomocy specjalnie przygotowanych zadań. Badanie to powinno sdzać wszystkie elementy techniki czytania i rozpoznawania słów, rozumienie czytanego tekstu, dokładność i szybkość. Do tego celu posługujemy się czterema tabelkami. Notowanie powinno się odbywać przy pomocy wcześniej ustalonych znaków. Po zakończeniu badania wyniki powinno się opracować statystycznie, gdyż stanowi to cenny materiał informacyjny, wskazujący zarówno na osiągnięcia jak i na i uczniów w zakresie sności czytania. Porównanie wyników z kolejnych badań zobrazuje nam rozwój tej umiejętności u poszczególnych uczniów, a co za tym idzie da odpowiedź na pytanie o trafności doboru metod stosowanych przez nauczyciela. Do przeprowadzenia kontroli kompetencji uczniów w zakresie czytania wykorzystujemy następujące wskaźniki: Tabela 1: Szybkość czytania Lp. Poziom Szkoła powyżej poziomu średni słaby poniżej poziomu 1. III kl. gimnazjum 201 200-181 180-151 150 149 2. VI kl. szkoły podst. 141 140-131 130-116 115 114 3. III kl. szkoły podst. 91 90-81 80-71 70 69 1 J. Zborowski, Poczatkowa nauka czytania, op. cit.s.217
UWAGA: Tabela zawiera liczbę wyrazów, które uczeń danej klasy powinien przeczytać pod koniec roku szkolnego. Po minucie badający przerywa czytanie, zalicza wszystkie przeczytane wyrazy (bezbłędnie i błędnie) i określa poziom szybkości czytania. Tabela 2: Wskaźnik poności czytania Lp. Wskaźnik maksy- bardzo dość dosta- niedosta- zły Szkoła malny teczny teczny 1. III kl. gimnazjum 101 100-56 55-46 45-36 35-26 25-21 20 2. VI kl. szkoły podst. 71 70-41 40-31 30-21 20-16 15-11 10 3. III kl. szkoły podst. 41 40-26 25-16 15-11 10-7 6-5 4 UWAGA: Na poność czytania składają się dwa elementy: liczba przeczytanych wyrazów i liczba popełnionych błędów. Dzieląc jedna przez drugą, otrzymuje się wskaźnik poności czytania, który jest tym wyższy, im lepiej uczeń czyta. Uczeń, który wszystkie wyrazy przeczytał ponie, uzyskał maksymalny wskaźnik poności (który równa się liczbie przeczytanych wyrazów). Tabela 3: Sposób czytania ( oznaczenia) Oznaczenie Przykład Wyjaśnienie 1. / wycie/czka Przerwę między sylabami w wyrazie zaznacza się pojedynczą kreską pionową. 2. // Jadę na// wycieczkę szkolną. Przerwę w czytaniu między wyrazami, zatrzymanie się niezgodne ze znakami przestankowymi, zaznacza się dwoma kreskami pionowymi.
3. ~~ Jutro ~~~~~~ na wycieczkę szkolną 4. v Jutro jadę na daleką wycieczkę szkolną. 5. = Wycieczka szkolna odbędzie się za tydzień. 6. przekształcenia; zmiany 7. wyciecka wycieczka Czy jedziesz na wycieczkę szkolną? Wyraz ( wiersz, linijka) pominięty w czytaniu podkreśla się linią falistą. Wyraz dodany wpisuje się w miejsce, w którym został dodany. Linią ciągłą podkreśla się wyraz powtórzony. Tyle podkreśleń ile powtórzeń. Nad wyrazem przeczytanym błędnie wpisuje się w dosłownym brzmieniu wszelkie zniekształcenia, wadliwą wymowę, zmianę końcówki itp. Znaki interpunkcyjne, nie uwzględnione w czytaniu, przekreśla się. UWAGA: Sposób czytania bada się, zaznaczając za pomocą znaków umownych, jak uczeń czyta. Tabela 4: Ocena poziomu czytania Lp. Sposób Przeważający sposób czytania Poziom 1. Wysoki Czytanie płynne, pone, pełnymi wyrazami i frazami, przerw w czytaniu i zniekształceń, przestrzeganie znaków interpunkcyjnych. 2. Średni Czytanie pone, płynność zakłócona przez przerwy między wyrazami niezgodnie ze znakami przestankowymi. 3. Niski Płynność i poność czytania zakłócona przez przerwy w czytaniu (między sylabami w wyrazie, między wyrazami w zdaniu), nieprzestrzeganie znaków przestankowych, zniekształcenia, opuszczanie wyrazów.
Uwaga: Przy ocenie poziomu czytania bierze się pod uwagę przeważający sposób czytania przez ucznia. Tabela 5: Rozumienie czytanego tekstu Rozumienie czytanego tekstu Pytanie 1 Pytanie 2 Pytanie 3 Razem l.p. Badani uczniowie + - 0 + - 0 + - 0 + - 0 Uwaga: Pytania dotyczą najistotniejszych elementów treści w pierwszej części tekstu. Kierując się powyższymi wskaźnikami sdzamy szybkość, poność i sposób czytania oraz zrozumienie czytanego tekstu. Sposób przeprowadzania kontroli Tekst, który dziecko czyta, musi być prosty, nieznany oraz wydrukowany czcionką odpowiedniej wielkości. Wszystkie dzieci posługują się tym samym egzemplarzem tekstu. Nauczyciel ma przed sobą taki sam tekst kartę badań dla każdego ucznia. Pod tekstem są umieszczone pytania, na które dziecko ma udzielić odpowiedzi. Podczas kontroli czytania w pomieszczeniu znajduje się tylko dziecko i nauczyciel. Siadają naprzeciwko siebie. Dziecko czyta leżący przed nim tekst a nauczyciel, mierząc czas stoperem, zaznacza na karcie dziecka sposób czytania oraz
liczę przeczytanych przez niego wyrazów w ciągu minuty. Następnie zadaje dziecku wcześniej przygotowane pytania (wszystkim dzieciom takie same). Stopień zrozumienia czytanego przez dziecko tekstu notuje w sposób podany w tabeli nr 5. W ten sposób kontrolujemy wszystkie dzieci. Następnie, zgodnie z tabelami, dokonujemy wyliczeń dla każdego dziecka. Uzyskane w ten sposób wyniki nanosimy na zestawienie zbiorcze, uzyskując obraz klasy. Jest też możliwość przeanalizowania wyników każdego dziecka na tle innych dzieci w klasie. W ten sposób dokonujemy diagnozy i ustalamy program naczy dla dzieci, które wypadły poniżej normy. Uzyskane wyniki zna dziecko i jego rodzice. Wg wskazówek udzielonych przez nauczyciela ćwiczy w domu technikę czytania pod kontrolą rodziny. Kontrolę czytania przeprowadzamy trzykrotnie: na początku roku szkolnego (wg wymogów klasy poprzedniej) oraz pod koniec semestru pierwszego i pod koniec roku szkolnego (wg wymogów danej klasy). Tylko wtedy można obiektywnie określić, czy dziecko czyta na poziomie danej klasy, a także czy czyta powyżej lub poniżej jej poziomu.