Ryszard Michałowski, Adam Dyduch Praktyczne doświadczenia Dolnośląskiego Oddziału Obrotu Gazem Gazowni Wałbrzyskiej i Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacji w zastosowania CNG do zasilania silników w autobusach komunikacji miejskiej w Wałbrzychu
Lokalizacja stacji tankowania CNG istniejących w PGNiG SA Dolnośląski Oddział Obrotu Gazem we Wrocławiu 1 3 2 1) Stacja CNG o wydajności 40nm 3 w Legnicy czynna od poniedziałku do piątku w godz. 7:00-14:30 ul. Ścinawska 1 59-220 Legnica Pojemność magazynu wynosi 240m 3 gazu Sprzedaż gazu w roku 2009 wyniosła 24 tys. nm 3 2) Stacja o wydajności 600nm 3 /h we Wrocławiu czynna 24h 7 dni w tygodniu ul. Gazowa 3 50-513 Wrocław Pojemność magazynu wynosi 1200m 3 gazu Sprzedaż gazu w roku 2009 wyniosła 374 tys. nm 3 4 3) Stacja o wydajności 1200 nm 3 w Wałbrzychu czynna 24h 7 dni w tygodniu ul. Ludowa 1D 58-300 Wałbrzych Stacja zabudowana z dwóch sprężarek: - 300 nm 3 (CompAir) Gazpack37 (Package90kV) - 900 nm 3 (Galileo) Microbox 900 (MX409) Pojemność magazynu wynosi 1800m 3 gazu Sprzedaż gazu w roku 2009 wyniosła 1189 tys. nm 3 4) Stacja o wydajności 60nm 3 w Dzierżoniowie czynna 24h 7 dni w tygodniu ul. Kilińskiego 18 58-200 Dzierżoniów Pojemność magazynu wynosi 300m 3 gazu Sprzedaż gazu w roku 2009 wyniosła 98 tys. nm 3 2
Liczba klientów na poszczególnych stacjach tankowania CNG istniejących w DOOG 40 35 37 30 25 20 15 20 14 10 5 0 7 Wrocław Legnica Wałbrzych Dzierżoniów Liczba klientów posiadających umowę na poszczególnych stacjach CNG 3
Klienci DOOG posiadający największą liczbę aut zasilanych CNG: DSG Sp. z o.o. ok. 160 szt. MPK Wałbrzych Sp. z o.o. - 33 szt. (największy odbiorca ok. 1.2mln nm 3 /rok) Poczta Polska S.A. 10 szt. DLA Sp. z o.o. 4 szt. PKS Dzierżoniów 2 szt. 4
Geneza powstania stacji CNG o wydajności 1200nm 3 /h w Wałbrzychu Mobilna stacja CNG na terenie ZG Wałbrzych przy ul. Wrocławskiej. Na tej stacji autobusy MPK tankowane były od stycznia do grudnia 2007 roku. We wrześniu 2007 roku został przekazany DSG Sp. zo.o. teren przy ul. Ludowej w Wałbrzychu pod budowę nowej stacji o wielkości 300nm 3 /h - 21 grudnia 2007 roku dokonano rozruchu technologicznego stacji. Stacja CNG została wykonana w układzie mieszanym: - 10 stanowisk wolnego tankowania - 1 dystrybutor tzw. szybkiego tankowania (dwustanowiskowy) 5
Geneza powstania stacji CNG o wydajności 1200nm 3 /h w Wałbrzychu W związku ze zwiększeniem liczby autobusów MPK podjęto działania zmierzające do rozbudowy dotychczasowej stacji CNG do wydajności 1200 nm 3 /h Dnia 27.11.2008 roku przekazano wykonawcy plac budowy. Zakres rozbudowy obejmował montaż sprężarki o wydajności 900 nm 3 /h oraz budowę 16 stanowisk wolnego tankowania oraz magazynu sprężonego gazu ziemnego. Inwestycję zakończono w miesiącu marcu 2009 roku. W pierwszym tygodniu kwietnia dokonano rozruchu technologicznego. W dniach 4-5 czerwca 2009 roku dokonano w Wałbrzychu przy ul. Ludowej 1D - uroczystego otwarcia jednej z największych stacji CNG w Polsce. Koszt realizacji całości ok. 3,5 miliona PLN. Tankowanie pojazdów umożliwione jest w systemie 24h. Klienci posiadający umowę (firmy) tankują używając karty chipowej co pozwala na rozliczanie płatności w systemie miesięcznym, klienci indywidualni tankują i rozliczają się na miejscu u obsługi stacji otrzymując paragon z kasy fiskalnej. 6
Charakterystyka stacji CNG o wydajności 1200nm3/h w Wałbrzychu Stacja zabudowana z dwóch sprężarek: - 300 nm3 (CompAir) Gazpack37 (Package90kV) silnik elektryczny o mocy 90kW - 900 nm3(galileo) Microbox 900 (MX409) silnik elektryczny o mocy 200kW Pojemność magazynu wynosi 1800m3 gazu 7
Charakterystyka stacji CNG o wydajności 1200nm3/h w Wałbrzychu Stacja o wydajności 1200 nm3 w Wałbrzychu czynna 24h 7 dni w tygodniu ul. Ludowa 1D 58-300 Wałbrzych - 26 stanowisk wolnego tankowania - 1 dystrybutor tzw. szybkiego tankowania (dwustanowiskowy) 8
9 Charakterystyka stacji CNG o wydajności 1200 nm 3 /h w Wałbrzychu
Ogólna charakterystyka pojazdów MPK w Wałbrzychu tankujących na stacji CNG o wydajności 1200nm 3 /h w Wałbrzychu MPK w Wałbrzychu posiada następujący tabor pojazdów zasilanych CNG: - 8 szt. IRISBUS PS09 AGORA CITELIS CNG, autobusy te wyposażone są w nowoczesne silniki Iveco Kursor 8 CNG o pojemności 7,79 dm 3 i mocy 200 kw. Zbiorniki sprężonego gazu umieszczone są na dachu pojazdu. Całkowita pojemność zbiorników wynosi 1240 l (8 butli po 155 l) co w przeliczeniu na nm 3 gazu daje ok. 280m 3. Technologia stechiometryczna optymalizująca mieszankę gazową w komorze spalania pomaga pojazdowi uzyskać poziom emisji szkodliwych substancji poniżej EEV i to bez dodatkowego zużycia paliwa. Citelis wykonany jest w nowoczesnej technologii umożliwiającej długoletnią eksploatację. 10
Ogólna charakterystyka pojazdów MPK w Wałbrzychu tankujących na stacji CNG o wydajności 1200nm 3 /h w Wałbrzychu MPK w Wałbrzychu posiada następujący tabor pojazdów zasilanych CNG: - 25 autobusów marki Jelcz 120M, autobusy te wyposażono w nowe silniki TG 210 AH TA 04 fabrycznie zaprojektowane do zasilania gazem ziemnym spełniając w pełni wymagania normy Euro4 (a nawet Euro5), pojemność 11 946 cm 3, maksymalna moc 210 kw i maksymalny moment obrotowy 1200 Nm. Silnik jest w pełni sterowany elektronicznie i wyposażony w wielopunktowy wtrysk sekwencyjny gazu ziemnego oraz turbosprężarkę (współpracującą z intercooler'em). 11
Ogólna charakterystyka pojazdów MPK w Wałbrzychu tankujących na stacji CNG o wydajności 1200nm3/h w Wałbrzychu Dostosowano konstrukcję autobusów Jelcz 120M (kratownicy podwozia) do montażu butli gazowych w ilości 12 szt./ autobus, o łącznej pojemności 900 l. 12
Ogólna charakterystyka pojazdów MPK w Wałbrzychu tankujących na stacji CNG o wydajności 1200nm 3 /h w Wałbrzychu Od grudnia 2006 roku do końca m-ca grudnia 2011 roku wszystkie autobusy zasilane CNG przejechały: - nowe autobusy CNG marki IRISBUS CITELIS przejechały 2 355 000 km - autobusy zmodernizowane Jelcz 120M CNG przejechały 2 451 000 km. Średnie zużycie sprężonego gazu ziemnego wyniosło: 55 m 3 / 100 km. 13
Ogólna charakterystyka pojazdów MPK w Wałbrzychu tankujących na stacji CNG o wydajności 1200nm3/h w Wałbrzychu Tankowanie autobusu na stanowisku wolnego tankowania odbywa się w czasie od 4 do 6 godzin (jest to zależne od ilości jednocześnie tankowanych autobusów oraz stopnia wykorzystania gazu ze zbiorników w autobusie). 14
Aspekty ekonomiczne - oszczędności MPK na paliwie Koszt gazu CNG zakupionego w okresie od grudnia 2006 roku do końca 2011 roku przez MPK w Wałbrzychu stanowi dla MPK ok. 70% tego co przedsiębiorstwo musiałoby wydać na zakup tradycyjnego paliwa ON. 15
Aspekty ekologiczne zastosowania CNG zmniejszenie ilości emisji szkodliwych substancji do środowiska Roczna emisja zanieczyszczeń z 8 autobusów na CNG spełniających normę EEV zużywających CNG. Wielkość emisji przy spełnieniu normy EEV [Mg] NOx 5,5 CO 4,1 HC 0,7 PM 0 16
Aspekty ekologiczne zastosowania CNG zmniejszenie ilości emisji szkodliwych substancji do środowiska Roczna emisja zanieczyszczeń z 25 autobusów na CNG spełniających normę Euro 4, zużywających CNG. Wielkość emisji przy spełnieniu normy Euro 4 [Mg] NOx 17,5 CO 13,1 HC 2,2 PM 0 17
Aspekty ekologiczne zastosowania CNG zmniejszenie ilości emisji szkodliwych substancji do środowiska Łączna emisja zanieczyszczeń z 33 szt. autobusów zasilanych CNG w odniesieniu do zużytej ilości CNG w 2009r. na poziomie 1,115 mln nm3. Wielkość emisji z CNG przy spełnieniu normy EEV i Euro 4 [Mg] NOx 23,0 CO 17,25 HC 28,75 PM 0 18
Aspekty ekologiczne zastosowania CNG zmniejszenie ilości emisji szkodliwych substancji do środowiska Emisja zanieczyszczeń z 33 autobusów dla równoważnej ilości oleju napędowego. Równoważna ilość oleju [dm3] 1120150 Wielkość emisji przy spełnieniu normy Euro 0 [Mg] NOx 165,6 CO 128,8 HC 40,2 PM [według Euro 1] 4,6 19
Aspekty ekologiczne zastosowania CNG zmniejszenie ilości emisji szkodliwych substancji do środowiska Łączne - uzyskane w 2010r. zmniejszenie emisji zanieczyszczeń w stosunku do zanieczyszczeń z ON dzięki zastosowaniu CNG w 33 autobusach. [Mg] NOx 142,6 CO 111,5 HC 37,4 PM 4,6 20
Z kart historii - biogaz do tankowania w Wałbrzychu 1943 r. Planowana inwestycja (gazociąg biogazu z oczyszczalni ścieków przy obecnej ul. Piotrowskiego, zbiornik metanu pojemności 1000 m3). Obecna ulica Wrocławska w Wałbrzychu.(informacje ze strony wroclaw.hydral.com.pl) 21
Dziękuję za uwagę