"Z A T W I E R D Z A M Prof. dr hab. inż. Radosław TRĘBIŃSKI Dziekan Wydziału Mechatroniki i Lotnictwa Warszawa, dnia... S Y L A B U S P R Z E D M I O T U NAZWA PRZEDMIOTU: Wersja anglojęzyczna: Kod przedmiotu: Silniki lotnicze i kosmiczne Aircraft and Space Engines WMLLXWSI Slik, WMLLXWNI Slik Podstawowa jednostka organizacyjna (PJO): Wydział Mechatroniki i Lotnictwa (prowadząca kierunek studiów) Kierunek studiów: Specjalność: Poziom studiów: Forma studiów: Język prowadzenia: Lotnictwo i kosmonautyka wszystkie specjalności studia pierwszego stopnia studia stacjonarne i niestacjonarne polski Sylabus ważny dla naborów od roku akademickiego: 01/013 1. REALIZACJA PRZEDMIOTU Osoby prowadzące zajęcia (koordynatorzy): ppłk dr inż. Ryszard CHACHURSKI, ppłk dr inż. Adam KOZAKIEWICZ PJO/instytut/katedra/zakład: Wydział Mechatroniki i Lotnictwa, Instytut Techniki Lotniczej, Zakład Budowy i Eksploatacji Statków Powietrznych. ROZLICZENIE GODZINOWE a. Studia stacjonarne semestr forma zajęć, liczba godzin/rygor (x egzamin, + zaliczenie na ocenę, z zaliczenie) punkty ECTS razem wykłady ćwiczenia laboratoria projekt seminarium IV 44 0+ 16+ 8z 4 razem 44 0 16 8 4 b. Studia niestacjonarne semestr forma zajęć, liczba godzin/rygor (x egzamin, + zaliczenie na ocenę, z zaliczenie) punkty ECTS razem wykłady ćwiczenia laboratoria projekt seminarium IV 30 14+ 10+ 6z 4 razem 30 14 10 6 4
3. PRZEDMIOTY WPROWADZAJĄCE WRAZ Z WYMAGANIAMI WSTĘPNYMI grafika inżynierska: umiejętność czytania rysunków technicznych; materiały lotnicze: znajomość własności stali, stopów aluminium, stopów tytanu i stopów niklu; termodynamika: znajomość podstawowych równań. 4. ZAKŁADANE EFEKTY KSZTAŁCENIA Symbol W1 U1 U U3 K1 K Efekty kształcenia Student, który zaliczył przedmiot, ma uporządkowaną wiedzę z zakresu budowy i działania silników lotniczych i kosmicznych potrafi porozumiewać się przy użyciu różnych technik w środowisku zawodowym oraz w innych środowiskach w odniesieniu do silników lotniczych i kosmicznych. ma umiejętność samokształcenia się, m.in. w celu podnoszenia kompetencji zawodowych w zakresie silników lotniczych i kosmicznych Potrafi w sposób analityczny wyznaczyć parametry elementów, układów, urządzeń, instalacji i systemów silników lotniczych i kosmicznych rozumie potrzebę i zna możliwości ciągłego dokształcania się i podnoszenia kompetencji zawodowych, osobistych i społecznych (studia II i III stopnia, studia podyplomowe, kursy) w zakresie silników lotniczych i kosmicznych ma świadomość odpowiedzialności za pracę własną podczas eksploatacji silników lotniczych lub kosmicznych oraz gotowość podporządkowania się zasadom pracy w zespole i ponoszenia odpowiedzialności za wspólnie realizowane zadania odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku K_W14 K_U0 K_U05 K_U09 K_K01 K_K03 5. METODY DYDAKTYCZNE Wykłady interaktywne ilustrowane prezentacjami komputerowymi Power Point oraz pokazami z wykorzystaniem przekrojów silników lotniczych i ich podzespołów w celu dostarczenia wiedzy dla uzyskania efektu kształcenia W1. Ćwiczenia rachunkowe polegające na rozwiązywaniu zadań w celu utrwalenia wiedzy dla uzyskania efektu W1. Ćwiczenia praktyczne polegające na opisywaniu konstrukcji wybranych typów silników lotniczych i ich układów oraz instalacji na podstawie rysunków technicznych, obiektów rzeczywistych lub ich przekrojów, szkicowaniu schematów budowy silników i ich podzespołów w celu opanowania umiejętności U1, U i U3. Seminaria polegające na analizie przez grupę studentów budowy i działania określonego typu silnika lub jego instalacji na podstawie opisów technicznych, rysunków albo obiektów rzeczywistych lub ich przekrojów w celu opanowania kompetencji społecznych K1 i K. 6. TREŚCI PROGRAMOWE lp temat/tematyka zajęć 1. Lotnicze zespoły napędowe. Podział, schematy ideowe i zakresy stosowania silników. Podstawowe równania przepływu w aspekcie napędów liczba godzin wykł. ćwicz. lab. proj. semin.
3. Lotniczy silnik tłokowy. Obieg silnika tłokowego. Parametry indykowane i efektywne. Podstawy doładowania silników tłokowych. 4. Teoretyczne podstawy działania turbinowego silnika odrzutowego jedno- i dwuprzepływowego. Podstawowe parametry. 5. Teoretyczne podstawy działania turbinowego silnika śmigłowego i śmigłowcowego. Podstawowe parametry. 6. Wymagania dotyczące bezpieczeństwa obsługi technicznej lotniczych zespołów napędowych. 7. Podstawy budowy lotniczych silników tłokowych. 1 x 8. Podstawy budowy lotniczych silników turbinowych odrzutowych jedno- i dwuprzepływowych, śmigłowych i śmigłowcowych. 9. Przeznaczenie, budowa i działanie podstawowych układów i instalacji pomocniczych. Instalacje rozruchowe i zapłonowe silników lotniczych - działanie i ich podzespoły. 10. Układy sterowania silnikami lotniczymi - hydromechaniczne, hydropneumatyczne i elektroniczne. 11. Systemy wskazań parametrów pracy silników lotniczych temperatury spalin, prędkości obrotowej wirników, ciśnienia i temperatury oleju, ciśnienia, temperatury i natężenia przepływu paliwa, ciśnienia w kolektorze dolotowym silnika tłokowego, momentu obrotowego, prędkości obrotowej śmigła, wskaźniki ciągu. 1. Podstawowe informacje z zakresu działania i budowy silników kosmicznych. + x 1 x 4+ x 1 1 1 Razem studia stacjonarne 0 16...... 8 Razem studia niestacjonarne 14 10...... 6 TEMATY ĆWICZEŃ RACHUNKOWYCH I PRAKTYCZNYCH 1. Podstawowe równania przepływu w aspekcie napędów. Elementy obliczeń obiegów lotniczych silników turbinowych. 3. Wyznaczanie podstawowych parametrów jednostkowych silników turbinowych. 4. Określanie wpływu parametrów obiegu na parametry jednostkowe silników turbinowych. 5. Opis konstrukcji i działania wybranych typów silników lotniczych turbinowych odrzutowych na podstawie ich rysunków technicznych, obiektów rzeczywistych lub ich przekrojów. 6. Szkicowanie schematów budowy określonych typów silników 7. Obliczanie obciążeń typowych elementów silników. 8. Opis konstrukcji i działania oraz szkicowanie schematów układów lub instalacji silnikowych. 9. Identyfikacja poszczególnych elementów systemów wskazań parametrów pracy silników lotniczych w kabinie załogi i na silniku. Razem- studia stacjonarne... 16......... Razem studia niestacjonarne... 10......... 1 x 1 1 3
TEMATY SEMINARIÓW 1. Analiza statyczna parametrów wybranych typów silników. Wyznaczenie punktów pracy lotniczych silników turbinowych. 3. Analiza budowy określonego typu silnika lub jego instalacji na podstawie jego opisu technicznego, rysunku albo obiektu rzeczywistego 4. Analiza działania określonego typu układu lub instalacji silnika na podstawie jego opisu technicznego, rysunku albo obiektu rzeczywistego Razem- studia stacjonarne............ 8 Razem studia niestacjonarne............ 6 x zagadnienia realizowane indywidualnie przez studenta studiów niestacjonarnych 7. LITERATURA podstawowa: Balicki W., Chachurski R., Głowacki P., Godzimirski J., Kawalec K., Kozakiewicz A., Pągowski Z., Rowiński A., Szczeciński J, Szczeciński S.: Lotnicze silniki turbinowe. Konstrukcja eksploatacja diagnostyka, cz. 1, Instytut Lotnictwa, Warszawa 011. Balicki W., Chachurski R., Głowacki P., Godzimirski J., Kawalec K., Kozakiewicz A., Pągowski Z., Rowiński A., Szczeciński J, Szczeciński S.: Lotnicze silniki turbinowe. Konstrukcja eksploatacja diagnostyka, cz., Instytut Lotnictwa, Warszawa 01. Dzierżanowski P., Łyżwiński M., Szczeciński S.: Napędy lotnicze. Silniki tłokowe, WKiŁ, Warszawa 1981. Łagosz M., Szczeciński S.: Konstrukcja Silników Lotniczych. Wybrane zagadnienia wytrzymałości i dynamiki konstrukcji, WAT, Warszawa 1984. Stolarczyk W., Wiatrek R.: Teoria lotniczych silników turbinowych. Wybrane zagadnienia przepływowe i termodynamiczne zespołów, WAT, Warszawa 1985. Torecki S.: Napędy lotnicze. Silniki rakietowe, WKiŁ, Warszawa 1984. Wiatrek R.: Teoria silników lotniczych, WAT, Warszawa 1983. uzupełniająca: Szczeciński S., Balicki W., Chachurski R., Głowacki P., Kawalec K., Kozakiewicz A., Szczeciński J.: Lotnicze zespoły napędowe, cz. 1, WAT, Warszawa 009. Szczeciński S., Balicki W., Chachurski R., Głowacki P., Godzimirski J., Kozakiewicz A., Pągowski Z., Szczeciński J.: Lotnicze zespoły napędowe, cz., WAT, Warszawa 011. Borodzik F.: Szkolenie samolotowe. Budowa silnika, WKiŁ, Warszawa 1984. Szczeciński S.: Lotnicze Silniki Tłokowe, MON, Warszawa 1969. opisy techniczne oraz instrukcje eksploatacji silników i statków powietrznych różnych typów. 8. SPOSOBY WERYFIKACJI ZAKŁADANYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Przedmiot zaliczany jest na podstawie: zaliczenia z oceną. Zaliczenie przedmiotu na ocenę jest przeprowadzane w formie pisemnego testu sprawdzającego z zadaniami zamkniętymi oraz sprawdzianów pisemnych z pytaniami otwartymi. Zaliczenie przedmiotu na ocenę jest przeprowadzane na podstawie średniej z pozytywnych ocen za wszystkie efekty kształcenia. Warunkiem koniecznym do uzyskania zaliczenia przedmiotu są pozytywne oceny z testu pisemnego modułu M14 Napędy lotnicze zgodnego z wymaganiami PART 66 oraz sprawdzianów pisemnych z zakresu podstaw teoretycznych działania silników lotniczych, a także z zakresu budowy silników lotniczych oraz układów i instalacji pomocniczych. Warunkiem dopuszczenia do zaliczenia przedmiotu jest uzyskanie pozytywnej oceny (min. 3,0) z ćwiczeń oraz zaliczenie seminarium. 4
z przedmiotu jest średnią arytmetyczną z sumy ocen wystawionych za efekt W1 przez każdego z prowadzących zajęcia w zakresie sprawdzanych przez niego treści, która to średnia jest zaokrąglana do najbliższej oceny przewidzianej regulaminem studiów. Warunkiem uzyskania pozytywnej oceny za efekt W1 jest uzyskanie pozytywnych ocen (min. 3,0) za ten efekt od każdego z prowadzących zajęcia. z ćwiczeń stanowi średnią arytmetyczną z sumy ocen za efekty kształcenia U1, U i U3, która to średnia jest zaokrąglana do najbliższej oceny przewidzianej regulaminem studiów. Warunkiem uzyskania pozytywnej oceny z ćwiczeń jest uzyskanie pozytywnych ocen (min. 3,0) dla każdego z efektów kształcenia od każdego z prowadzących zajęcia. za Efekt U1 jest średnią arytmetyczną z sumy ocen wystawionych przez każdego z prowadzących zajęcia w zakresie sprawdzanych przez niego treści, która to średnia jest zaokrąglana do najbliższej oceny przewidzianej regulaminem studiów. za Efekt U jest średnią arytmetyczną z sumy ocen wystawionych przez każdego z prowadzących zajęcia w zakresie sprawdzanych przez niego treści, która to średnia jest zaokrąglana do najbliższej oceny przewidzianej regulaminem studiów. Warunkiem zaliczenia seminarium jest uzyskanie zaliczenia dla każdego z efektów kształcenia K1 i K od każdego z prowadzących zajęcia. Efekt W1 sprawdzany jest na podstawie: - pisemnego testu z modułu M14 Napędy lotnicze zgodnego z wymaganiami PART 66 określającymi warunki uzyskania licencji personelu obsługi technicznej samolotów i śmigłowców dla kategorii B oraz C w zakresie odpowiadającym kategorii B oraz sprawdzianów pisemnych przeprowadzanych oddzielnie przez każdego z prowadzących zajęcia: - w zakresie podstaw teoretycznych działania silników lotniczych sprawdzany jest na kolokwiach pisemnych. za osiągnięcie tego efektu jest przyznawana łącznie za osiągnięcie umiejętności U1, 5,0 (bdb) 4,5 (db+) - w zakresie budowy silników lotniczych oraz układów i instalacji pomocniczych: 1. Udziela od 95,01% do 100% poprawnych odpowiedzi z egzaminu testowego z modułu 4. Potrafi opisać działanie i budowę lotniczego silnika turbinowego oraz cztero- i dwusuwowego tłokowego z zapłonem iskrowym i samoczynnym. 8. Potrafi wymienić parametry pracy silnika, które są zwykle zobrazowane w kabinie załogi oraz podać sposoby tego zobrazowania. 9. Potrafi scharakteryzować obciążenia działające na typowe elementy silników turbinowych. 10. Potrafi opisać budowę i działanie silnika rakietowego na paliwo stałe lub ciekłe. 11. Potrafi opisać budowę i działanie silnika rakietowego typu jonowego, plazmowego i in. 1. Udziela od 90,01% do 95,00% poprawnych odpowiedzi z egzaminu testowego z modułu 4. Potrafi opisać działanie i budowę lotniczego silnika turbinowego oraz cztero- i dwusuwowego tłokowego z zapłonem iskrowym i samoczynnym. 5
4,0 (db) 3,5 (dst+) 3,0 (dst) 8. Potrafi wymienić parametry pracy silnika, które są zwykle zobrazowane w kabinie załogi oraz podać sposoby tego zobrazowania. 9. Potrafi scharakteryzować obciążenia działające na typowe elementy silników turbinowych. 10. Potrafi opisać budowę i działanie silnika rakietowego na paliwo stałe lub ciekłe. 11. Potrafi opisać budowę i działanie silnika rakietowego typu jonowego, plazmowego i in. 1. Udziela od 85,01% do 90,00% poprawnych odpowiedzi z egzaminu testowego z modułu 4. Potrafi opisać działanie i budowę lotniczego silnika turbinowego oraz cztero- i dwusuwowego tłokowego z zapłonem iskrowym i samoczynnym. 8. Potrafi wymienić parametry pracy silnika, które są zwykle zobrazowane w kabinie załogi oraz podać sposoby tego zobrazowania. 9. Potrafi opisać budowę i działanie silnika rakietowego na paliwo stałe lub ciekłe. 1. Udziela od 80,01% do 85,00% poprawnych odpowiedzi z egzaminu testowego z modułu 4. Potrafi opisać działanie i budowę lotniczego silnika turbinowego i czterosuwowego tłokowego z zapłonem iskrowym lub samoczynnym. 8. Potrafi wymienić parametry pracy silnika, które są zwykle zobrazowane w kabinie załogi. 1. Udziela od 75,00% do 80,00% poprawnych odpowiedzi z egzaminu testowego z modułu 4. Potrafi opisać działanie i budowę lotniczego silnika turbinowego i czterosuwowego silnika tłokowego z zapłonem iskrowym lub samoczynnym. Efekt U1 w zakresie podstaw teoretycznych działania silników lotniczych sprawdzany jest w trakcie ćwiczeń rachunkowych i na kolokwium: 5,0 Potrafi dokonać opisu analitycznego procesu zachodzącego w lotniczych silnikach turbi- 6
(bdb) 4,5 (db+) 4,0 (db) 3,5 (dst+) 3,0 (dst) nowych wraz z określaniem wartości parametrów pracy danego silnika i jego charakterystykami. Potrafi dokonać opisu analitycznego procesu zachodzącego w lotniczych silnikach turbinowych wraz z określaniem wartości parametrów pracy danego silnika. Potrafi dokonać opisu analitycznego procesu zachodzącego w lotniczych silnikach turbinowych jednoprzepływowych, dwuprzepływowych oraz śmigłowych i śmigłowcowych. Potrafi analizować wpływ parametrów otoczenia na przebieg zmian obiegów silników i ich parametrów Potrafi przedstawić podstawowe obiegi silników lotniczych z określeniem podstawowych ich parametrów oraz związków zachodzących pomiędzy nimi. Efekt U1 - w zakresie budowy silników lotniczych oraz układów i instalacji pomocniczych sprawdzany jest na podstawie odpowiedzi ustnych oraz sprawdzianów przeprowadzanych w trakcie ćwiczeń praktycznych i seminariów: 5,0 (bdb) 4,5 (db+) 4,0 (db) 3,5 (dst+) 3,0 (dst). Potrafi rozpoznać rodzaj sprężarki, komory spalania i turbiny na podstawie rysunku, na podstawie obiektu rzeczywistego 3. Potrafi wykonać uproszczone schematy silników odrzutowych jedno- i dwuprzepływowych oraz śmigłowych i śmigłowcowych, zachowując odpowiednie proporcje wymiarowe między poszczególnymi elementami. 4. Potrafi wykonać uproszczony schemat instalacji pomocniczej silnika. 5. Potrafi podać typowe przykłady silników różnych rodzajów. 6. Potrafi podać przykłady silników, w których zastosowano sprężarki, komory spalania lub turbiny określonych rodzajów. 7. Zna wzory pozwalające na obliczenie obciążeń elementów wirujących silnika od sił masowych i potrafi bezbłędnie wykonać obliczenia liczbowe. 8. Potrafi bezbłędnie wykonać obliczenia sił wzdłużnych działających na wirnik silnika turbinowego.. Potrafi rozpoznać rodzaj sprężarki, komory spalania i turbiny na podstawie rysunku, na podstawie obiektu rzeczywistego 3. Potrafi wykonać uproszczone schematy silników odrzutowych jedno- i dwuprzepływowych oraz śmigłowych i śmigłowcowych, zachowując odpowiednie proporcje wymiarowe między poszczególnymi elementami. 4. Potrafi wykonać uproszczony schemat instalacji pomocniczej silnika. 5. Potrafi podać typowe przykłady silników różnych rodzajów. 6. Zna wzory pozwalające na obliczenie obciążeń elementów wirujących silnika od sił masowych i potrafi bezbłędnie wykonać obliczenia liczbowe.. Potrafi rozpoznać rodzaj sprężarki, komory spalania i turbiny na podstawie rysunku, na podstawie obiektu rzeczywistego 3. Potrafi wykonać uproszczone schematy silników odrzutowych jedno- i dwuprzepływowych oraz śmigłowych i śmigłowcowych, zachowując odpowiednie proporcje wymiarowe między poszczególnymi elementami. 4. Potrafi wykonać uproszczony schemat instalacji pomocniczej silnika. 5. Zna wzory pozwalające na obliczenie obciążeń elementów wirujących silnika od sił masowych.. Potrafi wykonać uproszczone schematy silników odrzutowych jedno- i dwuprzepływowych oraz śmigłowych i śmigłowcowych, zachowując odpowiednie proporcje wymiarowe między poszczególnymi elementami. 7
. Potrafi wykonać uproszczone schematy silników odrzutowych jedno- i dwuprzepływowych oraz śmigłowych i śmigłowcowych. Może w niewielkim zakresie naruszyć proporcje wymiarowe między poszczególnymi elementami. Efekty U i U3 sprawdzane są w zakresie podstaw teoretycznych działania silników lotniczych na podstawie wykonania zadania domowego: 5,0 (bdb) 4,5 (db+) 4,0 (db) 3,5 (dst+) 3,0 (dst) Potrafi wykonać obliczenia podstawowych parametrów strumienia wzdłuż kanału silnika dla całego zakresu prędkości i wysokości lotu Potrafi wykonać charakterystyki dotyczące wpływu parametrów obiegu silnika na parametry jednostkowe silnika dla w całym zakresie prędkości i wysokości lotu samolotu. Potrafi wykonać charakterystyki dotyczące wpływu parametrów obiegu silnika na parametry jednostkowe silnika dla warunków statycznych na ziemi. Potrafi wykonać obliczenia w celu określenia punktu pracy lotniczego silnika turbinowego. Potrafi wykonać analizy statystycznej danych technicznych i konstrukcyjnych wybranego rodzaju zespołu napędowego Efekt U - w zakresie budowy silników lotniczych oraz układów i instalacji pomocniczych sprawdzany jest na podstawie odpowiedzi ustnych oraz sprawdzianów przeprowadzanych w trakcie ćwiczeń praktycznych i seminariów: 5,0 1. Potrafi dokonać opisać budowę silnika ze szczegółowością do modułów zasadniczych (bdb) po zapoznaniu się z jego dokumentacją techniczną stosując właściwą terminologię.. Potrafi dokonać opisać budowę silnika ze szczegółowością do modułów zasadniczych po zapoznaniu się z jego rysunkiem technicznym stosując właściwą terminologię. 3. Potrafi, po zapoznaniu się z dokumentacją techniczną silnika, opisać przeznaczenie i działanie instalacji pomocniczej używając właściwej terminologii. 4. Potrafi, po zapoznaniu się z dokumentacją techniczną silnika, podać przeznaczenie poszczególnych agregatów instalacji. 4,5 1. Potrafi dokonać opisać budowę silnika ze szczegółowością do modułów zasadniczych (db+) po zapoznaniu się z jego dokumentacją techniczną stosując właściwą terminologię.. Potrafi dokonać opisać budowę silnika ze szczegółowością do modułów zasadniczych po zapoznaniu się z jego rysunkiem technicznym stosując właściwą terminologię. 3. Potrafi, po zapoznaniu się z dokumentacją techniczną silnika, opisać przeznaczenie i działanie instalacji pomocniczej używając właściwej terminologii. 4,0 1. Potrafi dokonać opisać budowę silnika ze szczegółowością do modułów zasadniczych (db) po zapoznaniu się z jego dokumentacją techniczną stosując właściwą terminologię.. Potrafi dokonać opisać budowę silnika ze szczegółowością do modułów zasadniczych po zapoznaniu się z jego rysunkiem technicznym stosując właściwą terminologię. 3,5 1. Potrafi dokonać opisać budowę silnika ze szczegółowością do modułów zasadniczych (dst+) po zapoznaniu się z jego dokumentacją techniczną stosując właściwą terminologię. 3,0 1. Potrafi dokonać opisać budowę silnika ze szczegółowością do modułów zasadniczych (dst) po zapoznaniu się z jego dokumentacją techniczną. Może popełnić kilka błędów w terminologii. Efekt K1 - sprawdzany jest na podstawie odpowiedzi ustnych w trakcie ćwiczeń i seminariów. zal 1. Zna tytuły przynajmniej 5 książek z zakresu zasad pracy i budowy napędów lotniczych i kosmicznych dostępne w Bibliotece Głównej WAT.. Potrafi wymienić przynajmniej 3 wyższe uczelnie w Polsce prowadzące kształcenie w zakresie lotniczych zespołów napędowych. 3. Wie, jakie hasła należy wpisać w wyszukiwarkę internetową, aby znaleźć polskojęzyczne materiały z zakresu zasad pracy i budowy napędów lotniczych i kosmicznych. 4. Potrafi wymienić nazwy przynajmniej 5 wiodących firm produkujących silniki lotnicze i wie, jakie materiały można znaleźć na ich stronach internetowych. 5. Wie, jakie hasła należy wpisać w wyszukiwarkę internetową, aby znaleźć anglojęzyczne materiały z zakresu zasad pracy i budowy napędów lotniczych i kosmicznych. 6. Wie, jakie hasła należy wpisać w wyszukiwarkę internetową, aby znaleźć anglojęzyczne materiały z zakresu budowy zasad pracy podzespołów napędów lotniczych i kosmicznych oraz ich instalacji pomocniczych. 7. Potrafi znaleźć w internecie informacje nt. kursów, szkoleń i studiów z zakresu napę- 8
dów lotniczych i kosmicznych. Efekt K - w zakresie podstaw teoretycznych działania silników lotniczych sprawdzany jest na podstawie obserwacji pracy w podgrupach studentów na ćwiczeniach rachunkowych i seminariów. Efekt K w zakresie budowy silników lotniczych oraz układów i instalacji pomocniczych sprawdzany jest na podstawie odpowiedzi ustnych w trakcie ćwiczeń i seminariów: zal 1. Zdaje sobie sprawę z faktu, ze niewykonanie przez niego wyznaczonej części zadania skutkuje niewykonaniem całości zadania przez grupę.. Potrafi samodzielnie wykonać wyznaczony fragment analizy będący częścią większego, grupowego opracowania bez pomocy innych członków grupy. 3. Potrafi udzielić pomocy innemu członkowi grupy w realizacji jego części zadania. 4. Potrafi podzielić zadania między członków grupy w sposób uwzględniający ich umiejętności, co pozwala na sprawną realizację całości zadania. 5. Potrafi nadzorować wykonywanie zadań cząstkowych przez poszczególnych członków grupy i dokonywać ewentualnych korekt w przydziale zadań cząstkowych. Zaliczenie przedmiotu Silniki lotnicze i kosmiczne na ocenę pozytywną umożliwia studentowi wystąpienie o wydanie mu certyfikatu poświadczającego zdanie egzaminu z modułu M-14 Napędy lotnicze zgodnego z przepisami Part-66. Autor(rzy) sylabusa Dyrektor Instytutu Techniki Lotniczej... ppłk dr inż. Ryszard CHACHURSKI... dr hab. inż. Stanisław WRZESIEŃ... ppłk dr inż. Adam KOZAKIEWICZ 9