Ćwiczenie: Żółw i żóbr rzócali żułtą piłką

Przykładowe 3 ćwiczenia szkoleniowe z publikacji: Coaching. Materiały szkoleniowe Ćwiczenie: Żółw i żóbr rzócali żułtą piłką Krótki opis: Ćwiczenie pozwala zobrazować w praktyczny sposób, jak postępuje człowiek nastawiony na akceptację i rozwijanie mocnych stron, a jak osoba nastawiona na szukanie błędów i krytykę. Coach powinien być człowiekiem nastawionym na szukanie i rozwijanie mocnych stron u uczestnika coachingu. Szukanie mocnych stron jest prostsze niż myśli wiele osób. Trzeba tylko przyjąć odpowiednie nastawienie. Ćwiczenie pozwala sprawdzić nastawienie uczestników szkolenia oraz daje okazję do zmiany tego nastawienia. Ćwiczenie składa się z dwóch kroków. Pierwszy krok: Przekaż uczestnikom szkolenia mniej więcej taką instrukcję: Kilka tygodni temu wysłałeś swojego syna na kurs ortografii. Wynająłeś mu prywatną nauczycielkę ortografii. Dzisiaj nauczycielka powiedziała, że twoje dziecko bezbłędnie pisze nawet najtrudniejsze wyrazy. Postanowiłeś to sprawdzić. Podyktowałeś mu fragment książki o przygodach żółwia i żubra. Oto co napisał twój syn. Po tej instrukcji rozdaj uczestnikom szkolenia tekst z załącznika: Dyktando. Poleć go przeczytać, sprawdzić błędy oraz napisać informację zwrotną do nauczycielki ortografii (na kartce z dyktandem). Zbierz informacje zwrotne i przeczytaj je na forum grupy. Oczywiście informacje te powinny być anonimowe. Nie chodzi nam o piętnowanie uczestników szkolenia za ich krytyczne nastawienie, skłonności do szukanie słabych stron itp. Chodzi nam o zobrazowanie sposobu myślenie i podejścia do słabych oraz mocnych stron. Po przeczytaniu na forum grupy wszystkich informacji zwrotnych do nauczycielki ortografii, rozdaj uczestnikom szkolenia informację zwrotną, którą napisał do nauczycielki coach (rozdaj załącznik: Informacja od coacha). 1

W naszym kraju ludzie bardzo często zwracają uwagę na słabe strony i braki. Zauważają kilka błędów i krytykują za nie. Uczestnicy szkolenia prawdopodobnie będą zwracać uwagę na błędy ortograficzne popełnione przez ich syna i krytykować nauczycielkę oraz syna. Raczej nie wielu z nich zauważy, że dziecko bezbłędnie pisze literki h i ch oraz ż i rz. Za to na pewno zwrócą uwagę na to ile razy dziecko źle napisało literki u i ó. Omów pierwszy krok w ćwiczeniu. Powiedz o nastawieniu coacha do słabych i mocnych stron. Powiedz, że coach zwraca uwagę na to, co dobrze zrobił człowiek i zachęca do poprawy w kolejnych obszarach! NIE krytykuje za błędy! NIE wytyka ich! Drugi krok: Poproś, aby każdy uczestnik szkolenia przypomniał sobie sytuację, w której został ostatnio za coś skrytykowany, lub sam siebie skrytykował. Następnie niech każdy z nich napisze sam do siebie informację zwrotną z punktu widzenia coacha. Czyli znajdzie mocne strony (to, co zrobił dobrze). Wymieni je. Pochwali siebie za nie. A następnie niech napisze sobie, co teraz powinien poprawić. Omów drugi krok w ćwiczeniu pisanie coachingowej informacji zwrotnej do siebie samego. Jak wpłynęło na nich napisanie tej informacji? Co im to dało? Jak zmieniło ich postrzeganie siebie i sytuacji, o której pisali? Materiały pomocnicze: wydrukowane dla każdego uczestnika szkolenia formularze z załączników Czas trwania: 15-25 minut Liczba uczestników: 1-14 Przebieg: 1. Przekaż uczestnikom szkolenia instrukcję co do sytuacji z dyktandem. 2. Przekaż im tekst dyktanda. 3. Poleć napisać informację zwrotną do nauczycielki ortografii. 4. Rozdaj informację zwrotną napisaną do nauczycielki przez coacha. 5. Omów pierwszą część ćwiczenia. 6. Poproś o przypomnienie sobie sytuacji, w której uczestnicy szkolenia zostali ostatnio skrytykowani. 2

7. Poproś ich o napisanie do siebie informacji zwrotnej skoncentrowanej na rozwijaniu mocnych stronach. 8. Omów ćwiczenie Wskazówki: Jeśli uczestnicy szkolenia są już po szkoleniach z zakresu coachingu, albo komunikacji, mogą nie krytykować nauczycielki za błędy ortograficzne dziecka. Mogą od razy zwrócić uwagę na mocne strony dziecka w nauce ortografii. Wówczas pokażmy im informację zwrotną od coacha do nauczycielki i pochwalmy ich za to, że mają już rozwinięty nawyk szukania i rozwijania mocnych stron. Źródło: Ćwiczenie opracowałem zainspirowany historią o poprawianiu błędów ortograficznych opisaną w książce: 1. Monostori, S.; Rybczyńska, K.; Zubrzycka-Nowak, M. (2010). Czym (nie) jest coaching? Prawdy i mity o coachingu. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 3

Ćwiczenie: Żółw i żóbr rzócali żułtą piłką Dyktando Przeczytaj poniższe dyktando, a następnie napisz informację zwrotną do nauczycielki ortografii Twojego syna. Napisz jej, co myślisz o postępach w nauce dziecka i jej skuteczności w nauce ortografii. Dyktando Żółw i żóbr rzócali żułtą piłką. Przez przypadek uderzyli piłką w stuł i potłókli kóbek od herbaty. Mama chciała ich ukarać, lecz przechytrzyli ją. Natychmiast rzócili się w płacz i przebłagali ją. Mama kópiła nowy kóbek, a żułw i żubr dalej harcują w kuchni. Informacja zwrotna do nauczycielki ortografii: 4

Ćwiczenie: Żółw i żóbr rzócali żułtą piłką Informacja od coacha Coach przesłał nauczycielce następującą informację zwrotną na temat uczenia ortografii jego syna: Mój syn bezbłędnie pisze wyrazy z literami h i ch oraz ż i rz. Dziękuję Pani za nauczenie go pisowni wyrazów z tymi literami. Proszę jeszcze popracować z moim dzieckiem nad pisownią wyrazów z literami u i ó, gdyż zdarzają mu się pomyłki w pisowni tych liter. Proszę też pochwalić mojego syna za opanowanie pisowni wyrazów z literami h i ch oraz ż i rz. Informacja zwrotna do Ciebie z perspektywy coacha: 5

Ćwiczenie: Coachingowe zmiany I Krótki opis: Ćwiczenie pokazuje na czym polega wprowadzanie zmian za pomocą coachingu. Obrazuje również z jakimi trudnościami spotyka się coach pomagając podopiecznym wprowadzać zmiany. Poleć uczestnikom szkolenia narysować na kartce papieru: łąkę, las, drogę i rzekę. Niech zagospodarują całą powierzchnię kartki. Nie mogą zostawić wolnego miejsca. Kiedy skończą poleć uczestnikom wymienić się kartkami. Teraz każdy ma czyjąś kartkę. Poleć narysować na tej kartce duży dom. Kiedy uczestnicy szkolenia będą protestować lub narzekać, że nie ma miejsca, powiedz, że na tym właśnie polega coaching. Coaching nie polega na rysowaniu nowych obrazów, tworzeniu nowych sytuacji, a na wprowadzaniu zmian w już istniejących. Dzięki umiejętnościom i narzędziom z tego szkolenia nauczą się tego dokonywać. Poleć uczestnikom zachować kartki do końca szkolenia. W wyniku umiejętności, których nauczą się podczas szkolenia będą potrafili narysować dom na tym rysunku (zobacz załącznik: Wskazówki dla trener). Materiały pomocnicze: kartki papieru, pisaki, kredki Czas trwania: 20-25 minut Liczba uczestników: 2-14 Przebieg: 1. Rozdaj kartki, pisaki i kredki. 2. Poleć narysować na całej powierzchni kartki: łąkę, las, drogę i rzekę. 3. Poleć wymienić się rysunkami. 4. Poleć narysować duży dom. 5. Omów ćwiczenie. Wskazówki: Możesz polecić narysować inny rysunek, bardziej odpowiadający sytuacji uczestników szkolenia. 6

Uczestnicy mogą rysować w 3-4 osobowych grupach jeden wspólny rysunek. Czasem kiedy rysują indywidualnie, zostawiają dużo wolnego miejsca. 7

Ćwiczenie: Coachingowe zmiany I Wskazówki dla trenera Co oznaczają słowa Narysuj duży dom? Jak wygląda duży dom? Co świadczy o tym, że dany dom jest duży? Co świadczy o tym, że dom w ogóle jest? Kiedy mamy czystą kartkę możemy narysować czteropiętrowy dom z garażem. Dom zbudowany z cegieł i betonu. Kiedy na kartce mamy mało miejsca zastanawiamy się co to znaczy narysować duży dom? Może wystarczy narysować komin wystający zza drzew. Każdy domyśli się, że w lesie zbudowany jest dom. Może przy drodze wystarczy narysować znak z napisem Duży Dom. Wówczas cała miejscowość będzie dużym domem, bo Duży Dom to jej nazwa. Możesz pozostawić uczestników z zagadką Jak tu narysować duży dom?. Możesz też poprowadzić ich coaching z celem Narysuję dom na tej kartce. Możesz wykorzystać powyższe pytania i zobrazować im na czym polega coaching na szukaniu i wdrażaniu nowych rozwiązań w istniejących już okolicznościach. 8

Ćwiczenie: Coachingowe zasady Opis: Ćwiczenie obrazuje główne zasady prowadzenia coachingu. Uczestnicy rysują drogę od Startu do Mety na załączonej planszy (patrz załącznik: Plansza I). Mogą ją narysować w dowolny sposób. Może być najkrótsza, jak i najdłuższa. Może raz przechodzić przez dane pole, a może też wiele razy. Uczestnicy szkolenia nie wiedzą, co kryją poszczególne pola. Kiedy skończą, pokaż im drugą planszę z podpisanymi polami (patrz załącznik: Plansza II). Zapytaj na jakie pola trafili? Jakie są konsekwencje obranej na ślepo drogi? Następnie poleć, aby narysowali nową drogę od Startu do Mety na drugiej planszy (patrz załącznik: Plansza II). Mogą ją narysować w dowolny sposób. Może być najkrótsza, jak i najdłuższa. Może raz przechodzić przez dane pole, a może też wiele razy. Tym razem jednak pola są podpisane. Jedne pola przynoszą pozytywne, a inne negatywne konsekwencje. Czyniąc krok do przodu, podejmują świadomą decyzję. Kiedy narysują, zapytaj co powodowało, że wybrali taką właśnie trasę. Następnie omów coachingowe zasady (patrz załącznik: Zasady). Kiedy omówisz zasady, poleć narysować najkrótszą akceptowalną drogę od Startu do Celu (coachingową). Materiały pomocnicze: plansze z załączników Czas trwania: 45-60 minut Liczba uczestników: 1-14 Przebieg: 1. Opisz ćwiczenie. 2. Rozdaj plansze I. 3. Poleć narysować drogę od Startu do Celu. 4. Rozdaj plansze II. 5. Zapytaj o konsekwencje rysowania drogi na ślepo. 9

6. Poleć narysować drogę od Startu do Celu na planszy II. 7. Opisz podstawowe zasady prowadzenia coachingu. 8. Poleć narysować coachingową drogę. 9. Omów ćwiczenie. Wskazówki: Nazwy pól na planszy II można edytować. Można wprowadzić inne opisy pól, bardziej trafiające do danej grupy uczestników. Rodzaje pól (pozytywne, negatywne) warto jednak pozostawić niezmienione. 10

Ćwiczenie: Coachingowe zasady Plansza I Narysuj drogę od Startu do Mety na poniższej planszy. Można ją narysować na wiele sposobów. Może być najkrótsza, jak i najdłuższa. Może raz przechodzić przez dane pole, a może też wiele razy. Nie może wychodzić poza 12 pól. START CEL 11

Ćwiczenie: Coachingowe zasady Plansza II Narysuj drogę od Startu do Mety na poniższej planszy. Można ją narysować na wiele sposobów. Może być najkrótsza, jak i najdłuższa. Może raz przechodzić przez dane pole, a może też wiele razy. Nie może wychodzić poza 12 pól. + 500 zł Nowy samochód - 200 zł Pożar mieszkania - 500 zł START Urlop we Włoszech Wypadek: 2 tyg. w szpitalu CEL + 50 zł Awans i premia + 1000 zł - 200 zł Zniszczenie laptopa 12

Ćwiczenie: Coachingowe zasady Zasady 1. Pełen obraz sytuacji Kiedy ludzie nie wiedzą, co kryją poszczególne pola, zazwyczaj o wiele szybciej rysują drogę. Biegną prosto przed siebie, nie patrząc na konsekwencje. Nie zauważają owych konsekwencji. Kiedy z perspektywy czasu dowiedzą się, co kryły poszczególne pola, może okazać się, że ponieśli dotkliwe straty. Kiedy ludzie wiedzą, co kryją poszczególne pola, narysowanie drogi (podjęcie decyzji) zwykle zajmuje więcej czasu, ale konsekwencje w większym stopniu są przewidywalne i akceptowalne. Skorzystanie z coachingu może więc zająć więcej czasu, jednak konsekwencje naszych działań będą o wiele bardziej przewidywalne i akceptowalne. W coachingu wykonujemy dane działanie tylko wtedy, kiedy wiemy na czym ono polega i jakie przynosi następstwa. Kiedy mamy pełen obraz sytuacji. W praktyce nie każdą sytuację jesteśmy w stanie poznać w 100%. Coach jednak powinien zachęcić podopiecznego do uzyskania jak największej liczby informacji o sytuacji. Jeśli podopieczny nie ma wystarczającej ilości informacji o sytuacji, a podejmie działanie kierując się przeczuciem, może zaszkodzić sobie bądź innym osobom (np. firmie). W takiej sytuacji podopieczny może dojść do wniosku, że coaching nie działa, a nawet szkodzi. I rzeczywiście w takiej sytuacji coaching nie działa, gdyż jest źle prowadzony i tak na prawdę nie jest coachingiem. 2. Najkrótsza akceptowalna droga do celu Coaching jest pracą krótkoterminową. Nie oznacza to jednak, że trwa krótko, ale że trwa tak krótko jak to tylko możliwe, żeby osiągnąć przyjęty cel. Może trwać kilka godzin, tygodni, albo miesięcy. Koncentruje się jednak na najkrótszej drodze do celu. Droga ta powinna jednak być korzystna dla uczestnika coachingu i w pełni przez niego akceptowana. 13

Na poniższym rysunku przedstawiono przykładową najkrótszą drogę. Jest ona najkrótsza, ale może nie zostać zaakceptowana przez podopiecznego (obejmuje takie pola jak: Pożar mieszkania oraz Wypadek: 2 tyg. w szpitalu ). START CEL Najkrótsza i zarazem akceptowalna droga do celu może wyglądać np. tak: START CEL lub tak: START CEL Powyższa droga nie jest najkrótsza z fizycznego punktu widzenia, jednak jest najkrótszą akceptowalną drogą dla danej osoby. W przypadku innych osób, może wyglądać jeszcze inaczej. 14

Coaching to szukanie najkrótszej drogi, którą podopieczny jest w stanie zaakceptować i przejść. 3. Wiele dróg do celu Cel można osiągnąć na wiele sposobów. Każdy z nich jest dobry, jeśli prowadzi do celu najkrótszą i zarazem dogodną drogą. Poniższy rysunek przedstawia dwie drogi: Droga nr 1 Droga nr 2 Cel można osiągnąć przechodząc przez więcej niż 5 pól. Coach powinien jednak pilnować, aby ilość pól była jak najmniejsza. Przechodząc przez wiele pól, podopieczny traci czas i energię. Jego wytrwałość i motywacja do osiągnięcia celu może spadać. Mógłby ją wykorzystać do osiągnięcia kolejnego celu. Wybierając poniższą drogę przechodzimy przez 15 pól, mimo iż wszystkich jest 12. Oznacza to, że przez niektóre pola przechodzimy dwukrotnie, tracąc czas i energię. To tak, jakbyśmy chodzili po chodniku, stąpając na każdą płytę chodnikową. Nie należy również pozwalać podopiecznemu na chodzenie w kółko po pozytywnych polach (co obrazuje poniższy rysunek). Daje to krótkotrwałą radość, 15

jednak w długiej perspektywie wcale nie przybliża do celu. Często nawet powoduje, iż podopieczny skupia się na zadaniach przynoszących chwilowe małe korzyści, a całkowicie unika osiągnięcia podstawowego celu. Np.: - Zamiast napisać długi raport, pracownik tygodniami zbiera do niego dane, odkładając z dnia na dzień samo pisanie. - Zamiast sporządzić bazę klientów i skontaktować się z nimi, handlowiec tygodniami sporządza obszerną bazę, lecz odkłada kontakt z potencjalnymi klientami. Z każdym dniem ma coraz większą bazę, ale wyniki sprzedaży ciągle wynoszą zero. 4. Droga do celu wiedzie przez zasoby Zasoby to wszystko, czym podopieczny może posłużyć się, aby osiągnąć cel. Mogą to być jego umiejętności, cechy charakteru, talenty, potencjał, kontakty, wiedza, środki finansowe, przedmioty fizyczne, znajomi, współpracownicy, rodzina i wiele innych. Coaching w bardzo dużym stopniu polega na wydobyciu/odkryciu odpowiednich zasobów podopiecznego i zastosowaniu ich w praktyce w osiąganiu celu. Porównują coaching do sytuacji z przejściem od Startu do Celu po naszej planszy, można powiedzieć, że każde pole jest źródłem zasobów. Każdy krok jest źródłem zasobów. Opiszmy dla przykładu dwa pola: Urlop we Włoszech oraz Wypadek: 2 tyg. w szpitalu. Urlop we Włoszech może dać takie zasoby jak: odpoczynek, relaks, zebranie sił, wzrost motywacji i koncentracji. Może również dostarczyć negatywnych skutków np.: zatrucie pokarmowe i po powrocie tydzień spędzony w łóżku zaległości w pracy itp. 16

Wypadek jak najbardziej do przyjemnych okoliczności nie należy. Może natomiast czasem i on przynieść kilka pozytywnych następstw i zasobów. Np. może dostarczyć czasu na przemyślenia, oderwanie się od codziennych obowiązków i spojrzenie z dystansu. Rolą coacha jest m.in. odnalezienie optymalnej ilości zasobów w codziennych sytuacjach podopiecznego. Zbyt mała ilość może okazać się niewystarczająca. Wydobywanie zbyt dużej ilości może wydłużyć czas coachingu i spowodować, iż podopieczny straci motywację i zrezygnuje z osiągania celu. 5. Coaching to praca z celami i zasobami Coaching polega na wyznaczaniu celów, wydobywaniu zasobów oraz porządkowaniu wydobytych zasobów. Coaching jest więc: - określeniem celu, do którego chcemy dotrzeć, - wydobyciem zasobów, - uporządkowaniem owych zasobów (podjęciem decyzji, z których zasobów chce skorzystać podopieczny), - wykonaniem praktycznych działań przybliżających do celu (zastosowaniem w praktyce posiadanych zasobów). 6. Rola coacha Coach prowadzi podopiecznego do celu. NIE wskazuje mu jednak konkretnych pól. Podopieczny sam decyduje którędy pójdzie. Coach dba tylko oto, żeby podopieczny zmierzał do celu jedną z najkrótszych dróg. Dba by podopieczny nie cofał się i nie zbaczał z obranej trasy. Kiedy podopieczny uważa, że droga nagle skończyła się i nie da się dojść do celu, wówczas coach inspiruje podopiecznego do szukania nowych zasobów, które mogą mu pomóc osiągnąć cel wykonać kolejny krok do przodu. 7. Sedno coachingu W coachingu chodzi, oto żeby doprowadzić podopiecznego do celu jak najkrótszą drogą. Chodzi oto, żeby wydobyć z podopiecznego (uświadomić mu istnienie) kilku kluczowych zasobów, które pozwolą mu osiągnąć cel. NIE chodzi oto, żeby wydobyć z niego wszystkie zasoby, które posiada. 17

Porównując coaching do prowadzenia człowieka po chodniku, chodzi oto, żeby przeprowadzić podopiecznego po kilku płytach chodnikowych, najkrótszą drogą. NIE chodzi oto, żeby zbudować mu jak najdłuższy i najszerszy chodnik. A następnie kazać mu przejść stąpając na każdą płytę chodnikową. 18

Powyższe ćwiczenia szkoleniowe pochodzą z publikacji: Tytuł: Coaching. Materiały szkoleniowe Autor: Tomasz Dulewicz Publikację można kupić w Sklepie Trenera: lub na stronie internetowej autora: www.tomaszdulewicz.eu/sklep/ Te oraz inne ćwiczenia szkoleniowe można bezpłatnie pobrać w dziale Bezpłatne materiały na stronach internetowych: lub www.tomaszdulewicz.pl/sklep/ Niniejsza publikacja może być kopiowana oraz dowolnie rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez Autora. Zabronione są jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody Autora. Zabrania się jej sprzedaży oraz wykorzystywania w celach komercyjnych. Tomasz Dulewicz Business Consulting Ul. Św. Filipa 23/3 31-150 Kraków Tel.: (12) 346-15-19 Tel. kom.: 791-760-145 e-mail: sklep@trenera.pl 19

Wybrane publikacje Tomasza Dulewicza Książki w wersji elektronicznej (ebooki): Więcej informacji o publikacjach na stronie internetowej: 20