Spis treści Wstęp......................................................... 6 1. Przygotowanie do rozmowy kwalifikacyjnej........ 7 Punkt widzenia rekrutera.................................... Gdy zadzwoni rekruter....................................... 9 13 Przygotowanie do spotkania z potencjalnym pracodawcą....... 15 Trasa dojazdu............................................ Zaplanuj czas na spotkanie............................... 16 16 Informacje na temat firmy................................ 16 Informacje na temat stanowiska pracy..................... Oferta.................................................. 18 18 Osoba rekrutera......................................... 21 Certyfikaty, referencje.................................... Kalendarz, długopis, notes................................ 21 21 Symulacja rozmowy...................................... 22 Wiedza merytoryczna przydatna podczas spotkania......... 23 2. Autoprezentacja podczas rozmowy kwalifikacyjnej.......................................... 27 Ubiór na rozmowę kwalifikacyjną............................. Dla panów.............................................. 28 29 Dla pań................................................. 29 Autoprezentacja podczas rozmowy telefonicznej............... Gdy pojawisz się w firmie pierwsze wrażenie................. 30 31 Pierwszy kontakt z rekruterem............................... 33 Komunikacja werbalna i niewerbalna......................... Aktywne słuchanie.......................................... 34 35 Dopasowanie się do rozmówcy............................... 35 3. Przebieg rozmowy kwalifikacyjnej................... 39 Rozpoczęcie rozmowy kwalifikacyjnej......................... 40 Rozmowa, czyli pytania i odpowiedzi.......................... 41 Zakończenie rozmowy twój czas............................ 42 3
O co warto pytać?........................................ 43 Bądź ostrożny........................................... 45 Po rozmowie co dalej?..................................... 46 4. Pytania zadawane podczas rozmów kwalifikacyjnych........................................ 51 Pytania dotyczące treści zawartych w CV...................... Dane osobowe.......................................... 52 53 Wykształcenie........................................... 55 Kursy zawodowe......................................... Doświadczenie.......................................... 59 61 Luki w życiorysie..................................... 63 Zmiany miejsc pracy.................................. Nieścisłości.......................................... 64 66 Krótkie doświadczenia zawodowe..................... 67 Praktyki i staże.......................................... Prace wakacyjne..................................... 68 69 Wolontariat.......................................... 70 Dodatkowe umiejętności................................. Znajomość języków obcych............................... 70 71 Zainteresowania......................................... 71 Podsumowanie zawodowe................................ Pytania dotyczące wybranych kompetencji................... 72 73 Wiedza................................................. 73 Umiejętności............................................ Motywacja do pracy.................................. 74 75 Dopasowanie do stanowiska.......................... 78 Współpraca/praca w zespole.......................... Bezkonfliktowość..................................... 80 82 Myślenie analityczne................................. 84 Kreatywność......................................... Planowanie i organizacja pracy........................ 85 88 Nastawienie na realizację celów....................... 90 Autoprezentacja...................................... Odporność na stres................................... 91 97 Samodzielność....................................... 99 Spostrzegawczość i samokontrola...................... Skłonność do ryzyka i podejmowanie decyzji........... 100 102 Odporność na monotonię............................. 103 Budowanie pozytywnych relacji........................ Rozwój osobisty...................................... 106 109 Podejmowanie inicjatywy............................. 111 Stosowanie się do poleceń............................ Postawy................................................ 113 115 4 www.samosedno.com.pl
Pytania ogólne.............................................. 116 Oczekiwania finansowe.................................. 117 Gotowość do podróży.................................... 119 Dostępność............................................. 120 Dyspozycyjność......................................... 121 Fizyczne warunki pracy................................... Kwestie zdrowotne....................................... 121 122 Dojazd.................................................. 123 Przyczyny zmiany lub podjęcia pracy...................... Największy sukces....................................... 123 124 Największa porażka...................................... 126 Co wiesz o firmie?........................................ Pytania nietypowe.......................................... 126 127 Pytania zakazane............................................ 129 5. Inne sposoby sprawdzania kandydatów............. 133 Zadania.................................................... 134 Testy....................................................... Assessment Center.......................................... 136 137 Formy stosowane podczas Assessment Center.............. 137 Sposoby nietypowe......................................... 138 6. Błędy popełniane podczas spotkań z potencjalnym pracodawcą............................................ 141 Zachowania, które mogą cię zdyskwalifikować w oczach pracodawców........................................... 142 Ubiór, biżuteria i inne elementy, których należy unikać......... 146 Pytania, których lepiej nie zadawać........................... 148 Podsumowanie.................................................... Wskazówki od doświadczonych rekruterów....................... 151 151 Wskazówki od kandydatów...................................... 152 5
Rozdział 4 Pytania zadawane podczas rozmów kwalifikacyjnych Z tego rozdziału dowiesz się: jakich pytań możesz spodziewać się podczas rozmowy kwalifikacyjnej; jakie kompetencje i umiejętności sprawdzane są przez poszczególne pytania; jak właściwie odpowiadać na pytania rekruterów.
Trudne pytania na rozmowie o pracę Podczas rozmowy kwalifikacyjnej z pewnością usłyszysz wiele pytań. Wbrew pozorom znaczną część z nich możesz przewidzieć. Co więcej, możesz się do nich przygotować. Pomimo panującego stereotypu, jakoby rekruterzy zadawali bezsensowne, do niczego nieprowadzące pytania, wiedz, że większość będzie zadana w bardzo konkretnym celu. Poniżej przedstawiono długą listę pytań (wraz z ich interpretacjami), które możesz usłyszeć podczas rozmowy w sprawie pracy. Podane zostały również wskazówki, które podpowiedzą ci, jak przygotować się do odpowiedzi. Warto, żebyś wiedział, czego możesz się spodziewać. Pytania dotyczące treści zawartych w CV Bez względu na to, jakie cechy czy umiejętności będzie chciał sprawdzić rekruter podczas rozmowy kwalifikacyjnej, prawie na pewno zacznie od dokładnej analizy twojego życiorysu. W jakim celu? Przecież mógł się z nim zapoznać przed spotkaniem i nie zadawać ci pytań, kiedy odpowiedzi może znaleźć w CV. Teoretycznie to prawda, ale jest kilka powodów, dla których potencjalny pracodawca będzie wypytywał o treści zawarte w życiorysie: 1. Będzie chciał sprawdzić wiarygodność danych. 2. Część z informacji na pewno szczególnie go zainteresowała, dlatego poprosi, abyś o nich opowiedział, i potraktuje to jako wstęp do dalszej rozmowy. 3. Może się zdarzyć, że osoba, która z tobą rozmawia, posiada zupełnie inne wykształcenie i doświadczenie zawodowe i dlatego musisz jej wyjaśnić pewne treści zawarte w CV, np. te opisane językiem typowo technicznym lub prawniczym. 4. Być może rekruter jest już na piątej rozmowie tego dnia. Pomimo przygotowania boi się, że pamięć może go zawieść, i dlatego woli posłuchać o tobie jeszcze raz. 5. Możliwe, że kiedy będziesz opowiadał o sobie, potencjonalny pracodawca sprawdzi, w jaki sposób potrafisz się zaprezentować. Przykład Sytuacja z rozmowy kwalifikacyjnej Jeden z moich znajomych usłyszał niedawno podczas rozmowy kwalifikacyjnej pytanie: 52 www.samosedno.com.pl
Rozdział 4. Pytania zadawane podczas rozmów kwalifikacyjnych Jaki bilet kupił Pan na festiwal Nowe Horyzonty? Zaskoczony odpowiedział, że nie kupował żadnego biletu. Rekruter jednak nie odpuszczał: Jest Pan fanem kina niezależnego, a nie kupił Pan biletu na ten festiwal? Przecież odbywa się on rzadko. Znajomy jeszcze długo tłumaczył się rekruterowi, że w tej chwili szuka pracy i nie stać go na takie wydatki. Mimo to rekruter sprawiał wrażenie osoby, która nie do końca mu wierzy. Dlaczego podczas rozmowy padło takie pytanie? Ponieważ mój znajomy, wpisując w CV zainteresowania, wymienił m.in. kino niezależne. Rekruter uznał w związku z tym, że fan koniecznie powinien był czynnie uczestniczyć w festiwalu Nowe Horyzonty. Pytanie miało oczywiście sprawdzić wiarygodność kandydata. Osoba prowadząca spotkanie chciała się upewnić, czy wpisał on w CV prawdziwe treści, czy może jedynie to, co jako pierwsze przyszło mu do głowy lub wydawało mu się atrakcyjne. Tworząc dokumenty aplikacyjne oraz przygotowując się do rozmowy na ich temat, trzeba pamiętać, by: pisać w nich prawdę, nie koloryzować w trakcie rozmowy najdrobniejsze wykryte kłamstwo szybko może się obrócić przeciwko tobie, przypomnieć sobie, co zamieściłeś w swojej aplikacji. Szczególnie jeśli masz duże doświadczenie zawodowe i nie wpisywałeś wszystkich swoich miejsc pracy, przeczytaj jeszcze raz swoje CV, list motywacyjny oraz ofertę pracy, na którą odpowiadasz. Aby sprawdzić, jakich pytań dotyczących życiorysu możesz się spodziewać, wydrukuj go i przeanalizuj krok po kroku wszelkie informacje w nim zawarte. Zastanów się, co rzuca się w oczy i co wygląda niewiarygodnie. Warto również dać CV do przeczytania bliskiej osobie i poprosić ją o opinię. Przypatrz się teraz elementom, które znajdują się w twoim CV. Dane osobowe Pierwsze informacje, które zawarłeś w swoim życiorysie, to zapewne dane osobowe, takie jak imię, nazwisko, adres czy dane kontaktowe. Niektórzy zamieszczają w tym 53
Trudne pytania na rozmowie o pracę miejscu również informacje o wieku i stanie cywilnym, lecz nie jest to konieczne. Twój życiorys to nie ogłoszenie matrymonialne. Czy jest możliwe, że już na tym etapie analizy twojego CV rekruter się zatrzyma i będzie chciał zadać jakieś pytanie? Oczywiście, że tak. Może zapytać np.: Czy to jest Pana/Pani stałe miejsce zamieszkania? Wbrew pozorom pytanie o miejsce zamieszkania jest dosyć częste i całkowicie zasadne. Wielu kandydatów podaje ten adres, pod którym są zameldowani. Zatem czasami rekruter widzi w tym miejscu miasto, które jest oddalone np. 50 km od przedsiębiorstwa, do którego szuka pracowników. W związku z tym będzie się chciał dowiedzieć, czy kandydat zamierza codziennie dojeżdżać do pracy taką odległość. A jeśli okaże się, że tak, to czy jest świadomy zagrożeń z tym związanych. Czy np. wie, że firma nie zapewnia transportu pracowniczego, a na tej trasie nie kursują stałe autobusy, lub czy zdaje sobie sprawę z tego, że firma oferuje transport, ale trzeba za niego dodatkowo zapłacić (np. opłata jest pobierana z pensji). A w dodatku, jadąc do pracy, przejeżdża się przez różne mniejsze miejscowości, aby zbierać pracowników, przez co droga wydłuża się do prawie dwóch godzin. Nawet jeśli mieszkasz w tym samym mieście, pracodawca może być ciekawy, czy wiesz, ile czasu będziesz codziennie potrzebował na dojazd do pracy. Natomiast to pytanie może się okazać szczególnie zasadne, jeśli spotkanie prowadzi przedstawiciel agencji rekrutacyjnej. Będzie chciał się upewnić, czy jesteś świadomy tego, że firma, w której ubiegasz się o pracę, leży w pewnej odległości od twojego miejsca zamieszkania. Czy jest Pan żonaty? Czy jest Pani mężatką? Jeśli pracodawca zada ci takie pytanie, wiedz, że nie wolno mu tego robić. Pytania o stan cywilny czy liczbę dzieci są niezgodne z prawem. Kłopot w tym, że nawet jeżeli jesteś tego świadomy, i tak będziesz się bał nie odpowiedzieć na nie, gdyż może to zostać źle odebrane. Niestety, niekiedy możesz mieć rację, dlatego jeżeli ci to nie przeszkadza, udziel takich informacji. Natomiast jeśli nie chcesz odpowiadać na takie pytania, bo np. boisz się, że mógłbyś być później dyskryminowany, zapytaj rekrutera: Czy wie Pan/Pani, że zgodnie z obowiązującym nas prawem nie może Pan/Pani zadać takiego pytania?. Zadbaj jednak, aby nie zabrzmiało to złośliwie i wyzywająco. Potraktuj to jak informację dla rozmówcy, który być może naprawdę nie zapoznał się z aspektami prawnymi. 54 www.samosedno.com.pl