Piaski, żwiry przepuszczalne dla wody Poziom wody

RADIESTEZJA Część I Badania uzdolnień radiestetów 1. Czym jest Radiestezja? Nie ma ścisłej definicji radiestezji. Według opinii samych radiestetów jest to zdolność do wykrywania hipotetycznego promieniowania dowodzącego istnienia podziemnych cieków wodnych, szkodliwego dla zdrowia ludzkiego [1]. Radiestezja jest w Polsce zarejestrowanym zawodem radiesteta świadczy usługi w zakresie: wytyczanie miejsc pod ujęcia wody i pod zabudowę, ustalanie miejsc występowania zakłóceń radiestezyjnych i ich ekranowanie, wytwarzaniem ekranów radiestezyjnych. Zakres świadczonych usług jest jednak znacznie szerszy i obejmuje taka działalność jak: wykrywanie choroby w organizmie ludzkim określanie wpływu pokarmu lub leków na zdrowie, wykrywanie złóż minerałów i wiele, wiele innych [2]. Postaram się przedstawić stanowisko nauki w stosunku do niektórych uzdolnień, najistotniejszych dla rzemiosła, a więc do zdolności do wykrywania wody i zakłóceń radiestezyjnych. Stanowisko to jest oparte na wynikach badań, jak również z założeń metodologicznych, sprzecznych z założeniami radiestetów. Z punktu widzenia metodologii nauk przyrodniczych, w tym przede wszystkim fizyki, podstawowym warunkiem włączenia jakiegoś zjawiska jako przedmiotu zainteresowania i badania nauki jest jego obiektywne istnienie. Stąd pierwszym etapem jakichkolwiek badań jest przeprowadzenie dowodu istnienia zjawiska. Są zjawiska tak powszechnie obserwowane i oczywiste jak istnienie światła słonecznego, wiatru lub deszczu, których istnienia dowodzić nie musimy. Inne, na przykład grawitacja długo musiały czekać na identyfikację, by w końcu człowiek mógł zrozumieć mechanizm ich działania. Jednym z obiektów, o których mówią radiesteci są żyły wodne. Ponieważ ich istnienie powinno być zjawiskiem obiektywnym, więc można zastosować naszą wiedzę z zakresu geologii i hydrologii do potwierdzenia, lub odrzucenia hipotezy istnienia żył wodnych. 2. Geologia a żyły wodne Cały obszar wielkiej niziny polskiej został ukształtowany w wyniku działania lodowców. Po cofających się lodowcach pozostawały olbrzymie zbiorniki wodne, w których osadzał się materiał skalny niesiony przez topniejące lody. W miejscach, gdzie woda płynęła osadzały się większe fragmenty, a więc żwiry i piaski. W wodach stojących osadzały się bardzo drobne pyłki, które utworzyły iły (glinę). W ten sposób utworzyły się całe warstwy osadów, a ich powierzchnia nie była płaska, lecz miała ukształtowanie przypominające obecnie otaczający nas krajobraz. Były pagórki, doliny, koryta rzek itp. Na taki krajobraz nasuwały się lody nowego zlodowacenia, które przykrywały starsze utwory geologiczne 1

deformując nieco ich powierzchnię np. tworząc moreny. Po kolejnych zlodowaceniach powstawały kolejne, nowe warstwy osadów. W efekcie wielokrotnego nasuwania się ludowców powstał układ geologiczny złożony na przemian z warstw iłów w zasadzie nie przepuszczalnych dla wody i żwirów, przez które woda się przesącza dość swobodnie. Stąd mamy układ dość poziomo ułożonych warstw, na przemian wodonośnych i nie przepuszczających wody. Górne warstwy wodonośne, przepuszczalne również dla powietrza, są zazwyczaj zasilane wodą z opadów atmosferycznych, natomiast warstwy głębsze mogą być w pełni nasycone wodą pochodzącą z dawnych epok geologicznych. W tej chwili wiemy, że owe pokłady wody pod obszarem naszego kraju są przeobfite. Oczywiście w przypadku radiestezji interesują nas tylko te powierzchniowe warstwy, w których może zachodzić ruch wody. Mogą one przyjmować ukształtowanie pokazane na załączonym rysunku. Piaski, żwiry przepuszczalne dla wody Poziom wody IŁY - (glina nie przepuszczalna dla wody) Rys. 1. Powierzchniowa warstwa przepuszczająca wodę nad powierzchnią nieprzepuszczalnego iłu. Górna powierzchnia warstwy iłu ma swoje ukształtowanie, które może być inne niż powierzchnia ziemi, a poziom wody gruntowej nie musi być płaski. Kiedy rzeczywiście nie jest on płaski występuje przesączanie wody, czyli powolny jej przepływ pod powierzchnią ziemi. Przepływy takie nie są skanalizowane w postaci gęstej sieci kanałów żył o szerokości rzędu 10 cm jak to twierdzą niektórzy radiesteci. Są całe szerokie obszary bardzo wolnego przepływu wody podziemnej. Niekiedy na skutek ukształtowania terenu, taki przepływ kończy się wypływem na powierzchnię w postaci źródła. Warstwy iłu mają grubość rzędu od centymetrów do wielu metrów i pod każdą z nich jest kolejna warstwa wodonośnego żwiru. Takie ukształtowanie warstw powoduje, że na całym obszarze niziny wszędzie można dowiercić się do warstw wodonośnych, nie istnieją żadne twory, które moglibyśmy zidentyfikować z żyłami wodnymi, a usługi radiestetów są zupełnie zbędne. Inna sytuacja może wystąpić w górach. Jeżeli są to góry wapienne, wtedy woda może utworzyć kanały, a nawet mogą istnieć podziemne rzeki, jak to obserwujemy na terenie Słowenii, ale nawet tam radiesteci nie wykrywają i nie wykrywali owych olbrzymich przepływów wody. Bada się przebieg owych podziemnych rzek metodami geologicznymi. 2

Reasumując tę część musimy stwierdzić, że obiekty zwane żyłami wodnymi nie istnieją, a do lokalizacji studni nie jest potrzebny radiesteta. Zatem co i czy cokolwiek wykrywają radiesteci? 3. Czy człowiek może być detektorem nieznanego promieniowania Dowodem obiektywnego istnienia zjawiska przyrodniczego jest jego powtarzalność i odtwarzalność. Zjawisko możemy uznać za obiektywnie istniejące, jeżeli w ustalonych i ściśle określonych warunkach zawsze występuje, a jego przebieg nie zależy ani od eksperymentatora, ani też od użytej aparatury, czy miejsca powtórzenia i jest zawsze taki sam. Takie warunki spełniają wszystkie zjawiska i obiekty stanowiące przedmiot zainteresowania nauk ścisłych. W przyrodzie pewne zjawiska istnieją obiektywnie, ale nie da się ich odtworzyć. Takie zjawiska nazywamy cudami. Do cudów zaliczamy udowodnione (a więc potwierdzone przez lekarzy) zjawiska uzdrowień paranormalnych. Ale nie tylko uzdrowień. Do cudów należy zliczyć również ocalenie przed zniszczeniem przez tsunami z dnia 26 grudnia 2004 roku sanktuarium Maryjnego Valiankanni w Indiach [3]. Czy też historię powstania istniejącego do dziś obrazu Matki Bożej z Guadelupe [4]. Wprawdzie informacje o takich zdarzeniach są bardzo skutecznie blokowane w środkach przekazu, ale jednak one obiektywnie istnieją. Ich cechą charakterystyczną jest jednorazowość, czyli fakt, że nie można ich ani powtórzyć ani też odtworzyć. Normalne cudowne uzdrowienia mają potwierdzenie w postaci dokumentacji medycznej typu: udokumentowanego, zazwyczaj bardzo poważnego schorzenia, np. bardzo zaawansowanego nowotworu, którego nie da się uleczyć za pomocą dostępnych procedur medycznych, a następnie nagłego, równie dobrze udokumentowanego stanu zdrowia, tejże samej osoby [5]. W przypadku radiestezji opis domniemanego zjawiska i osiągnięcia stanowią relację ustną lub pisemną samego radiestety. Niestety nie mają one potwierdzeń w postaci dokumentacji medycznej, czy też geologicznej. Nie mają również udokumentowanych powtórzeń przez innego radiestetę, lub innej dokumentacji naukowej podobnej do dokumentacji uzdrowień paranormalnych. Po prostu radiesteci opowiadają o swoich osiągnięciach graniczących z cudem i każą słuchaczowi wierzyć w te opowiadania. Jedynymi przyrządami pomiarowymi radiestety faktycznie jest jego organizm, ponieważ przyrządy, którymi on się posługuje, a więc wahadełka i wszelkiego typu różdżki, tylko ujawniają ruchy jego mięśni [6]. W dodatku są i tacy radiesteci, którzy nie posługują się żadnymi przyrządami. Oni po prostu odczuwają obecność rzekomego promieniowania całym swym ciałem, a może tylko mózgiem. Zatem jeżeli faktycznym detektorem promieniowania radiestezyjnego jest człowiek, to zanim przyjmiemy jego relację jako prawdziwą, musimy określić warunki, które musi spełniać, by jego relację można było uznać za prawdziwą. Pierwszym warunkiem jest wyeliminowanie sugestii lub autosugestii. Rola sugestii jest dobrze znana z badań medycznych. Wiadomo dobrze, że wystarczy, że sympatyczna pielęgniarka powie panu Kowalskiemu: Jak Pan dziś zdrowo (pięknie ) wygląda, a natychmiast pan Kowalski poczuje się lepiej. Olbrzymiego trudu i ostrożności wymaga sprawdzanie skuteczności nowych leków. W tym przypadku trzeba stosować metodę podwójnie ślepą, w której ani osoba badana, ani personel (np. siostra podająca lek) nie wiedzą czy podają placebo, czy właściwy preparat. Dopiero w końcowej analizie wyników dokonuje się identyfikacji osób, które otrzymywały dany preparat, i tych, które otrzymywały placebo, czyli preparat neutralny, którego, bez analiz specjalistycznych, w żaden sposób pacjent ani służba medyczna nie może odróżnić od prawdziwego leku; wygląda i smakuje tak samo jak właściwy lek [7]. 3

Podobne, podwójnie ślepe badania trzeba podjąć, w przypadku badania uzdolnień radiestezyjnych oraz wyników badań radiestezyjnych i ich ewentualnych skutków. - Pierwsza możliwość polegałaby na badaniu wyników wskazań radiestetów w warunkach naturalnych i polegałaby na badaniu określonego obszaru kolejno przez wielu radiestetów i porównaniu otrzymanych przez nich rezultatów. - Druga możliwość polega na badaniu sztucznego obiektu, który według swojej oceny radiesteci są oni w stanie wykrywać. W przypadku pierwszego przypadku badanie metodą podwójnie ślepą polegałoby na tym, że kolejny radiesteta badający wybrany obszar nic nie wiedziałby o wcześniejszych badaniach. Miałby świadomość, że jest on jedynym radiestetą badającym obiekt. Wyniki swoich badań powinien podać na piśmie przekazać do przechowania i z nikim ich nie omawiać. Wtedy wyników jego badań nikt nie będzie znał przed zakończeniem całości badań. W praktyce eksperyment taki byłby bardzo trudny do przeprowadzenia. Kiedy w dobrej wierze z panem dr Przemysławem Kiszkowskim podejmowaliśmy swoje badania mogliśmy liczyć na współpracę tylko dwóch radiestetów, którzy byli przekonani o swych uzdolnieniach, a swoje usługi świadczyli bezinteresownie. Obydwaj wkrótce zmarli, a z ich śmiercią zakończyły się jakiekolwiek możliwości współpracy z nową generacją radiestetów, którzy traktowali swą działalność jako rzemiosło i źródło dochodów. Przypadek drugi został zrealizowany przez profesora Betza w tak zwanym eksperymencie monachijskim, stąd przystąpię wprost do omówienia tego badania i jego wyników. 4. Doświadczenie Betza. Przedmiotem badań Betza byli sami radiesteci, a obiektem badań była przepływająca woda [8, 9]. Do badań przystosowano starą stodołę. Podzielono ją na dwie kondygnacje. W dolnej znajdował się obiekt badany, a radiesteci wykonywali swoje badania w kondygnacji górnej. Były to więc warunki zbliżone do naturalnych w tym znaczeniu, że domniemany obiekt żyła wodna znajdował się pod powierzchnią na której znajdował się testowany radiesteta (poszukujący efektu). Do badań wybrano tylko jedną linię poszukiwania sygnału (patrz rysunek 2) o długości 10 metrów, a sam obiekt rura z płynącą wodą była ustawiona w dolnej kondygnacji prostopadle do linii badania i była przemieszczana wzdłuż linii przemieszczania rury z wodą leżącej dokładnie pod linią poszukiwania sygnału. Położenie rury zmieniało się przed każdym nowym badaniem przez radiestetę. Nowe położenie było losowo wybierane przez komputer i nie było znane ani osobom prowadzącym eksperyment, ani radiestetom ani obsłudze technicznej. Pojedyncze badanie kończyło się zapisaniem wyniku podanego i potwierdzonego przez badającego radiestetę. Obecność iluzjonisty dawała gwarancję zabezpieczenia przed przeciekiem informacji o faktycznym położeniu rury z wodą. W doświadczeniu zachowano wszystkie możliwe środki ostrożności mające zabezpieczyć przed podejrzeniami o nierzetelność eksperymentu. - Radiesteci byli poinformowani o celach i sposobie wykonywania badań i zadeklarowali z góry, iż są w stanie wykryć przepływ cieczy w warunkach stwarzanych w eksperymencie. - Badania prowadzono w dwóch fazach. W początkowej fazie eksperymentu po każdym pomiarze, to znaczy po podaniu wyniku przez radiestetę odtajniano faktyczne położenie rury i w ten sposób informowano go o trafności jego wskazania. Ten etap miął na celu ewentualne przystosowanie się radiestetów do warunków badań, a w dalszej perspektywie wybranie do prowadzenia badań końcowych tylko tych, którzy osiągnęli najlepsze wyniki w badaniach fazy początkowej. 4

- W czasie trwania fazy początkowej dobierano również warunki przepływu: szybkość, czystość i ewentualny skład zanieczyszczeń wody odpowiednio do indywidualnych życzeń poszczególnych radiestetów. Dla jednego mogła to byś woda destylowana, dla innego deszczowa, dla jeszcze innego z domieszką piasku itp. - W zasadzie w jednym dniu badany radiesteta mógł poddać się maksymalnie 10 testom, ale mógł w każdej chwili przerwać badania w danym dniu, jeżeli tylko uznał, że z dowolnych powodów nie jest dysponowany do pracy. - Radiesteci mogli stosować dowolny preferowany przez nich wskaźnik, wahadło, różdżkę, lub mogli nie stosować żadnego wskaźnika. - W fazie wstępnej uczestniczyło 500 radiestetów ochotników. Badania pozwoliły wybrać do końcowej fazy badań 43, którzy uzyskali najwięcej trafień w badaniach wstępnych. - W fazie końcowej badań wszystkie wyniki, a więc wyniki wskazań radiestetów i faktyczne położenie obiektu (rury) gromadzono w pamięci komputera i nikt nie miał do nich dostępu. W fazie końcowej wykonano łącznie 104 serie badań. Na każdą serię składało się co najwyżej 10 wyników testów wykonanych przez jedną osobę w jednym dniu. Łącznie zebrano 843 testy. Kierunek wskazań położenia Rys. 2. Schematyczne przedstawienie badań prowadzonych w stodole. 5

5. Wyniki badań Betza i ich analiza Jest oczywiste, że wynik badania jest poprawny wtedy, gdy położenie rury wskazane przez radiestetę pokrywa się z jej położeniem faktycznym. W celu ustalenia jednoznacznego sposobu prezentacji ilościowej wyników radiesteci odczytywali swoje położenie na podziałce (na rysunku 2 kierunkek wzrostu wskazań podziałki wyróżniono czerwoną strzałką). Według takiej samej zasady komputer notował aktualne położenie rury z wodą. Tak zarejestrowane wyniki można przedstawić na wykresie pokazanym na rysunku - wykresie 3. Wska-zanie radie-stety (w dm) 90 50 20 Wskazanie radiestety (poprawne) Wskazania błedne Linia, na której powinny znajdować się punkty pomiarowe idealnego radiestety. 20 50 Położenie obiektu badanego (w dm) 90 Rys. 3. Sposób prezentacji wyników testowania radiestetów. Zauważmy, że wskazania idealnego radiestety leżą dokładnie na prostej przekątnej wykresu przechodzącej przez punkt 0,0 (W zastosowanym oznaczeniu pierwsze 0 odpowiada wskazaniu radiestety, a drugie 0 faktycznemu położeniu rury z płynąca wodą). Oczywiście w praktyce nie możemy oczekiwać, ze wszystkie wyniki będą leżały dokładnie na prostej przekątnej. Zgodnie z krytyką Enrnrighta [10, 11] można by uznać, że wyniki badań idealnie potwierdzają istnienie własności radiestezyjnych, jeżeli poszczególne punkty skupiają się wokół przekątnej jak na rysunku 4a lub chociaż nie ma punktów w lewym górnym i prawym dolnym narożu płaszczyzny wykresu jak na rysunku 4b (dociekliwy czytelnik znajdzie uzasadnienie w podręcznikach statystyki matematycznej [12[. Dodajmy, że brak punktów w lewym górnym narożu oznacza, że nie było przypadków wskazania przez radiestetę wyniku bliskiego 100 dm, gdy faktycznie rura znajdowała się w położeniu bliskim 0 dm. W prawym dolnym narożu znalazłyby się punkty odpowiadające wskazaniom różdżkarza bliskim 0 dm, wtedy gdy rura faktycznie zajmowałaby położenie bliskie 100 dm. Tyle na temat warunków jakie spełniać musiałyby wyniki potwierdzające istnienie własności radiestezyjnych badanych radiestetów. Wszystkie wyniki 843 testów pokrywały równomiernie całą powierzchnie wykresu. Z uwagi na małą czytelność wykresu tego nie zamieszczamy. Warto zwrócić uwagę, że takie same wyniki otrzymuje się przy losowym wyborze par liczb w granicach od 0 do 100. 6

a b Rys. 4. Hipotetyczny rozkład wyników pomiarowych potwierdzających istnienie własności radiestezyjnych. a) zgodność idealna, b) jeszcze dopuszczalny rozrzut wyników. Z uwagi na wynik tak zdecydowanie negatywny dla własności radiestezyjnych Betz usilnie poszukiwał czy istotnie, żadna z 43 osób testowanych nie wykazała własności radiestezyjnych. W tym celu analizował wyniki każdej z 104 serii pomiarów. Postępując w ten sposób znalazł 3 serie, których wyniki pokazane na jednym wykresie, rysunku 5a dawały największą zgodność wskazań ze stanem faktycznym. b Rys. 5. a) Wyniki wybranych przez Betza trzech serii (a wiec i trzech najlepszych radiestetów), b) wyniki wszystkich serii pomiarów wykonanych przez trzech najlepszych. Jak widać z rysunku 5a trzy najlepsze serie wskazują na pewne prawdopodobieństwo istnienia uzdolnień radiestezyjnych. Jednak każdą z tych serii pomiarów uzyskała inny radiesteta. Jak słusznie zauważył Enright, tak postępować nie można, ponieważ nie były to wszystkie wyniki uzyskane przez te osoby. Każda z nich wykonała kilka serii pomiarów. Nie można bez uzasadnienia merytorycznego odrzucać żadnego wyniku. Z tego powodu należy wziąć pod uwagę wszystkie testy z wszystkich serii wyników badań wykonanych przez tych trzech radiestetów, których wybrane wyniki naniesiono na wykres 5a. Wszystkie wyniki uzyskane 7

przez te trzy osoby pokazano na rysunku 5b. Wyniki zamieszczone na tym wykresie (5b) dowodzą, że badane osoby nie mają żadnych zdolności do wykrywania rurki z wodą. Zatem wśród tych 43 osób wybranych najlepszych 500 radiestetów nie znalazła się żadna osoba, której wyniki potwierdziłyby jej zdolności radiestezyjne. Dodajmy jeszcze, że gdybyśmy wylosowali, czyli symulowalibyśmy ponad 100 serii wyników testowania, to wśród tych serii zawsze znalazłoby się kilka potwierdzających dowolną hipotezę. Podobnie wśród 106 serii pomiarów wykonanych dla wskazań radiestetów zawsze znalazłyby się takie, które mogłyby stanowić potwierdzenia hipotezy własności radiestezyjnych, czyli takie, w których punkty są skupione wokół przekątnej. Symulację taką można wykonać za pomocą komputera. ---- Spróbuj wykonać wykres wyników losowych Dla zainteresowanych możemy podać propozycję samodzielnego skonstruowania wykresu wyników losowych. Najlepiej dostosować wykres do warunków jakie spełniają kostki do gier planszowych, za pomocą których można losować cyfry 1, 2, 3, 4, 5, 6. Tworzymy wykres z podziałkami od 1 do 6 na każdej z osi jak na rysunku 5. 6 5 4 [3, 5] 3 2 1 1 2 3 4 5 6 Rys. 6. Wykres do nanoszenia wyników rzutu dwoma kostkami. ----- Posługujemy się dwoma kostkami o różnych kolorach na przykład czerwonej i niebieskiej. Wykonujemy rzuty za pomocą obydwu kostek równocześnie i wyniki zaznaczamy na wykresie. Dla przykładu wynik kostki czerwonej 5, a niebieskiej 3 jest naniesiony na wykresie. Mamy w tej grze wprawdzie tylko 36 możliwych różniących się wyników, stąd występują częste powtórzenia. Wykonując w ten sposób kilkaset rzutów, otrzymamy wyniki podobne jak w doświadczeniu Betrza. Zwiększenie liczby rzutów nie zmienia charakteru wykresu. Zawsze przy bardzo dużej liczbie rzutów liczbie wyników odpowiadających 36 możliwościom będą tym bardziej zbliżone im więcej rzutów wykonamy. Zaznaczmy, że nie są one identyczne, bo losować możemy tylko liczny całkowite, natomiast w eksperymencie Betza były możliwe wartości pośrednie. 8

6. Testy australijskie (1980) Inne niezależne badania zdolności radiestezyjnych wykonali James Randi i Dick Smith w Australii [13]. W tych testach ufundowano nagrodę w wysokości $40 000, co niewątpliwie stanowiło wielką pokusę dla radiestetów. Obiektem badań była działka na której zespół niezależnych sędziów zakopał sieć 10 rur plastikowych o średnicy 10 cm na głębokości niewielu cali pod powierzchnią gleby. W czasie eksperymentu jeden z sędziów przełączał przepływ wody przepuszczając ją przez jedną z 10-ciu rur. Był on jedyną osobą, która w czasie badań wiedziała przez którą rurę woda płynie, ale w czasie prowadzenia testów nie miała żadnego kontaktu z osobami prowadzącymi testowanie, obsługą oraz osobami testowanymi. Część jednej rury doprowadzającej wodę do sieci rur znajdowała się nad powierzchnią ziemi, a jej druga część była zakopana na takiej samej głębokości jak cała sieć. W fazie wstępnej kandydaci do testowania mieli możliwość adaptacji i wypróbowania swojej reakcji i działania swoich narzędzi (wahadeł, różdżek) nad rurą doprowadzającą i znali położenie poszczególnych rur (które było zaznaczone linią), i wiedzieli przez którą przepływała woda. Na etapie testów końcowych kierowano losowo przepływ do jednej z rur, a osoby, które wiedziały przez którą rurę woda płynie musiały opuścić teren badań, by uniknąć świadomego lub nieświadomego przekazania informacji osobom badanym. Każda osoba badana wykonywała 5 do 10 testów (o liczbie testów decydował sam testowany), a wyników nie ujawniano przed zakończeniem badań. Osoby badane nie musiały mieć 100% trafnych wskazań, bowiem przed eksperymentem określały prawdopodobieństwo swojego sukcesu. Przedmiotem badań było nie tylko wykrywanie płynącej wody (8 osób), ale również poszukiwanie mosiądzu (3 osoby) i złota (7 osób). Do tych ostatnich badań wypożyczono z banku kęs złota wartości $22 000. Procedura poszukiwania metali była podobna jak poszukiwania wody, a materiały te były w jednej z skrzynek. Zadaniem radiestetów było wskazanie w której. W badaniach wykonano 111 testów, w których zgodnie ze statystyką matematyczną oczekiwano około 10% sukcesów (wskazań prawidłowych). Otrzymano 13,5% wskazań prawidłowych, co mieści się w przedziale dopuszczalnego rozrzutu wyników. W testach dla wody badani osiągnęli 22% sukcesów, wobec zadeklarowanych 86%. W testach dla mosiądzu osiągnęli 0% sukcesów wobec deklarowanych 87%. W testach dla złota osiągnęli 11% sukcesów wobec zadeklarowanych 99%. Tak więc dla żadnego z badań radiesteci nie uzyskali zadeklarowanego sukcesu i żaden z nich nagrody nie zdobył. Dodajmy jeszcze że wyniki poszczególnych radiestetów były bardzo rozbieżne. Nie byli również zgodni w stwierdzeniu, czy w obszarze badań istnieją naturalne żyły wodne. Tylko dwóch spośród ośmiu twierdziło, że żyły naturalne są, ale nawet ci dwaj nie byli zgodni co do przebiegu tych żył. Obydwaj stwierdzili, że te naturalne żyły nie przeszkadzają im w wykonaniu testów. Ostrzeżenie dla organizatorów badań. Jest rzeczą charakterystyczną, że kiedy radiesteci wiedzieli gdzie jest badany obiekt, wtedy w testach obserwowali bardzo silną reakcję. W właściwych testach reakcje były nieprzekonujące. W dodatku po wykonanym teście z reguły szukają wszystkich możliwych usprawiedliwień tłumaczących niepowodzenie łącznie z posądzaniem typu: Jak można żądać, by radiesteta nastrojony na wykrywanie naturalnych cieków wodnych wykrywał plastikowe rury z wodą. Z tego powodu warunki badań muszą być bardzo precyzyjnie określone i zawarte w formalnych umowach i 9

protokołach dotyczących procedury badań, sposobu rejestrowania wyników, tak by post factum niczego nie dało się zmienić a same umowy mogły stanowić dokumenty sądowe. 7. Nagroda Jamesa Randiego [14] Poza omówionymi powyżej testami, wykonywano również inne badania radiestetów. Jeżeli tylko są one prawidłowo zaplanowane i wykonane, to ich wyniki zawsze zaprzeczają istnieniu uzdolnień radiestezyjnych. Z tego powodu radiestezję można zakwalifikować do tak zwanych zjawisk paranormalnych. Zjawiskami paranormalnymi, czyli niejako z definicji odbiegającymi od przeciętności zajmuje się parapsychologia [15]. Do tej kategorii zalicza się zjawiska związane z spirytyzmem, mediumizmem, mistycyzmem, okultyzmem, wróżbiarstwem a także radiestezją, magnetoterapią i energoterapią. Z punktu widzenia nauki zjawiska paranormalne podlegające władzy człowieka nie istnieją, a osoby manifestujące publicznie swoje własności paranormalne są zazwyczaj demaskowane jako oszuści. Zazwyczaj ich sztuczki potrafią zdemaskować iluzjoniści, którzy osiągają perfekcję w tej dziedzinie. Właśnie James Randi jest iluzjonistą, który zdemaskował słynnego niegdyś Uri Geller [16]. Przekonanie Randi ego o nie istnieniu zjawisk paranormalnych jest tak silne, że ufundował on nagrodę w wysokości $1 000 000 dla osoby, która w sposób przekonujący udowodni swoją zadeklarowaną własność paranormalną. Oczywiście przystąpienie do próby zdobycia nagrody jest uwarunkowane bardzo precyzyjnie określonymi warunkami wśród których od osoby badanej wymaga się określenia jakie moce lub uzdolnienia będą przedmiotem pokazu, sposób określenia oczywistego pozytywnego i negatywnego wyniku testów [17]. Jest wielu kandydatów do nagrody, ale jak dotąd nikomu nie udało się jej zdobyć. Według oceny samego Randi ego, różdżkarze wyróżniają się uczciwością i są głęboko przekonani o swoich uzdolnieniach. Niestety wyniki testów są nieubłagane. 8. Raport Artura J. Eblisa Raport Eblisa [18], którego tytuł w polskim tłumaczeniu brzmi Różdżka; historia wyczarowywania wody, powstała na zamówienie służby geologicznej rządu USA (United States Geological Survey) i miał na celu ustosunkowanie się do bardzo licznych propozycji wykorzystania różdżki do lokalizacji minerałów, poszukiwań wody a przynajmniej podjęcia badań nad wykorzystaniem możliwościami jakie różdżka stwarza dla gospodarki. Autor zauważa, że zagadnienie nie było nowe, bo było przedmiotem zainteresowania już od połowy XVI wieku, co znajduje wyraz w nadzwyczaj bogatej literaturze. W bibliografii raportu zebrano około 500 pozycji. Autor ocenia, że już wtedy cytowane pozycje zawierał nadzwyczaj dużo opisów intensywnych badań i pseudobadań wszystkich aspektów zjawiska, oraz wszelkie wyobrażalne wytłumaczenia domniemanego zjawiska. Autor ocenia, że jest wątpliwe, by tyle badań i dyskusji poświęcono jakiemukolwiek innemu zagadnieniu, przy równocześnie absolutnym braku pozytywnego rezultatu. Ocenił, że już wtedy nie było zagadnienia bardziej zdyskredytowanego, a równocześnie tak nieustannie dyskutowanego. Wobec tego wydaje się oczywiste dla każdego, że dalsze jego badania są trwonieniem publicznych pieniędzy. Niestety nie stało się tak jak przewidywał Ellis i różdżkarstwo przemianowano na radiestezję, która w Polsce doczekała się uznania jako zawód, a Sąd Najwyższy dopuścił ekspertyzy radiestetów jako dowody w postępowaniu procesowym. 10

9. Wniosek ostateczny z badań uzdolnień radiestezyjnych Przedstawiliśmy przykładowe wielkie eksperymenty zaprzeczające istnieniu własności radiestezyjnych. Najwięcej uwagi skupiliśmy na badaniach Betza i ich analizie dokonanej przez Enrighta [19]. Wśród 500 osób, które deklarowały, że posiadały własności radiestezyjne, czyli uważały się za radiestetów i dobrowolnie przystąpiły do badań prowadzonych w sposób przez nie zaakceptowany, a polegającym na wykryciu położenia rurki z płynącą wodą, nie było ani jednej osoby, która zadeklarowaną przez siebie własność udowodniła wynikami swoich testów prawidłowymi wskazaniami położenia rurki. Oczywiście uzasadniony jest wniosek ostateczny, że skoro żaden z 500 radiestetów nie ma własności radiestezyjnych, to: WŁASNOŚCI RADIESTEZYJNYCH CZŁOWIEK NIE POSIADA. Oczywiście z takimi wnioskami radiesteci absolutnie zgodzić się nie chcą i nie chcą przyjąć do wiadomości zaprzeczenia ich uzdolnień. A przecież wielu z nich czerpie korzyści za swe usługi. Z tych powodów natychmiast wysuwają niezliczone argumenty mające zakwestionować same wyniki i ich bezużyteczność dla zakwestionowania ich własności radiestezyjnych. Zazwyczaj znajdują usprawiedliwienia. Osoby, które nie były badane twierdzą: w taki sposób badać nie można, a osoby testowane: w tym dniu byłem niedysponowany, była niesprzyjająca aura itp. Są i tacy radiesteci, którzy żadnym próbom poddać się nie chcą, bo z góry nie godzą się z wnioskami podważającymi ich kompetencje rzemieślnicze. Do podobnych wniosków można by dojść na podstawie rezultatów prób wykonania powtarzalnych i odtwarzalnych wyników badań jakichkolwiek innych domniemanych własności paranormalnych. Dowodzą tego zarówno demaskowane próby oszustw jak i negatywne rezultaty ciągle ponawianych prób zdobycia nagrody Randi ego. Do tych prób przystępują najczęściej uczciwe osoby przekonane o swoich nadzwyczajnych uzdolnieniach. Według słów samego Randi ego, wśród tych ostatnich najliczniejszą grupę stanowią różdżkarze (terminu różdżkarze używa sam Randi). 11

Literatura 1. http://linia.com.pl/public/article.php?11-12620-0 2. http://www.radiesteta.bravehost.com/prawdy.htm 3. http://www.tfp.org/tfpforum/ourladythequeen/vailankanni.htm#fn1; http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/south_asia/4130129.stm 4. K. Osiński, Autoportret z Guadelupe, Wydawnictwo Księży Marianów, Warszawa 2006. 5. H. Bejda, Księga 100 wielkich cudów, Rafael, Kraków 2005 r. 6. P. Kiszkowski, H. Szydłowski, Radiestezja a nauka, Wiedza i Życie nr 2, 1999, str. 34. 7. M Fisz, Rachunek prawdopodobieństwa i statystyka matematyczna, PWN, Warszawa 1969. 8. H.D. Betz, Dowsing reviewed the effect persists, Naturwissenschaften 83, 272, 1996. 9. H.D. Betz, Neue Ergebnisse der Rutengängerforshung, Zeischrift für Geobiologie, 5, 55 59, 1997. 10. J.T. Enright, Water Dowssing: the Scheunen Experiments, Naturwissenschaften 82, 360-369, 1995. 11. J.T. Enright, Testing Dowsing. The Failure of the Munich Experiments, Skeptical Inquirer: January/February 1999. 12. H. Szydłowski, Niepewności w pomiarach, międzynarodowe standardy w praktyce, Wyd. Nauk. UAM, Poznań 2001. 13. J. Randi, http://www.skeptics.com.au/articles/divining.htm; patrz również Wiedza I Życie, nr 6/1999; 14. http://www.randi.org/site/index.php/1m-challenge.html; http://www.randi.org/library/dowsing/ ; http://www.zmp.ifd.uni.wroc.pl/asz/studenci/sprawa_rozdzkarstwa.html#a5; 15. Encyklopedia Białych Plam, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne POLWEN, Radom, lata 2000 2006 16. http://www.videosift.pl/story.php?id=13867; http://skepdic.com/randi.html. 17. http://www.youtube.com/watch?v=mtpj9vlnzq0 filmy 18. Artur J. Ellis, The Divining Rod ; A History of Water Witching, Water-Supply Paper 416, Washington, Government Printing Office 1917 19. http://www.skeptics.com.au/articles/divining.htm 12