Badanie procesów poznawczych na modelu szczurzym. The study of cognitive behavior in a rat model. MAGORZATA J. WĘSIERSKA II Konferencja Zwierzęta w badaniach naukowych Warszawa, SGGW- 5-7-września 2011
Procesy poznawcze to zdolnośd organizmu do odbioru, przetwarzania i wykorzystywania informacji, w wyniku czego dochodzi do kształtowania własnego zachowania. Odpowiadają one za funkcjonowanie: Percepcji, Uwagi, Pamięci, Funkcji Wykonawczych = Zarządcze, Myślenie, Mowa (ludzie) Umożliwiają one ludziom i zwierzętom wypełnianie różnorodnych zadao życiowych poprzez świadome działanie. W badaniach procesów poznawczych stosujemy testy behawioralne, które angażują percepcję, uwagę, pamięd opisową (deklaratywną), a także pamięd nieopisową.
Podłożem zachodzenia procesów odpowiadających za percepcję, uwagę, pamięć opisową, pamięć operacyjną odpowiedzialne są różnorodne struktury mózgu Kora nowa asocjacyjna Kora przyhipokampalna Kora śródwęchowa Kora okołowęchowa PFC Kora przedczołowa mpfc Hipokamp DG, CA3, CA1 Jądra podkorowe Adaptacja: Simons, Spiers 2003 Nature rev.
Pamięd opisowa (deklaratywna) (explicite - jawna - uświadomiona) co, gdzie, kiedy? Pamięd nieopisowa (niedeklaratywna) (implicite- niejawna - nieuświadomiona) jak? Pamięd przestrzenna
Pamięć przestrzenna, jest rodzajem pamięci opisowej; pozwala zapamiętać co? się wydarzyło, oraz kiedy? i gdzie? to miało miejsce Allotetyczna Idiotetyczna
Badanie pamięci prowadzi się metodami: Off line, poprzez trwałe usunięcie lub czasowe wyłączanie struktur, lub procesów na różnych etapach doświadczenia (badania anatomiczne, biochemiczne, genetyczne) oraz On line, czyli w czasie trwania formowania i funkcjonowania śladów pamięciowych, poprzez porównywanie zachowania na kolejnych etapach doświadczenia, czyli podczas: nabywania, wygaszania, odzyskiwania. W badaniach Off line i On line wykorzystuje się metody behawioralne Wymagają one doboru: a. odpowiedniego testu b. właściwego gatunku zwierząt
Testy behawioralne stosowane do oceny pamięci przestrzennej i towarzyszących jej procesów poznawczych
Ocena pamięci - inteligencji, u szczurów (Hebb, Williams 1946) labirynty w osłoniętym polu ; uniesiony labirynt HEBB a i WILLIAMS a, 1946r; A method of rating animal intelligence J.General Psychol.
Testy behawioralne stosowane w badaniach różnych rodzajów pamięci Labirynt Oltona Basen Morrisa Wykonanie zadania w tych testach angażuje: 1. uwagę; 2. czasową organizację odpowiedzi; 3. planowanie strategii; 4. zdolnośd zarządzania informacjami z LTM.
Test Unikania Miejsca nowa metoda badania pamięci i towarzyszących jej procesów poznawczych a b Miary pamięci w TUM 1.Liczba wejśd na miejsce z szokiem ENTR 2. Czas do pierwszego wejścia na miejsce z szokiem T1 3. Maksymalny czas unikania miejsca z szokiem Tmax Miara fizycznej aktywności Całkowita długośd pokonanej drogi -TPL Miara skuteczności wykonania reakcji unikania: Liczba wejśd/liczba szoków
Warianty Testu Unikania Miejsca umożliwiają badanie różnych rodzajów pamięci przestrzennej i procesów poznawczych (Adaptacja: Fenton AA, Wesierska M, Kaminsky Yu, Bureš J. 1998. Proc. Natl. Acad. Sci. USA, Vol.95, 11493-11498)
Analiza procesów poznawczych w sytuacji wymagającej koordynacji poznawczej Pokój+ Arena- Pokój+ Arena woda (Adaptacja: Cimadevilla JM, Wesierska M, Fenton AA, Bureš J. 2001. Proc. Natl. Acad. Sci. USA, Vol.98, 3531-3536) (Adaptacja: Wesierska M, Dockery C, Fenton AA 2005. J Neurosci. 25:2413-2419)
Udział hipokampa w funkcjonowaniu pamięci przestrzennej i koordynacji poznawczej mierzone liczbą błędów (wejść) na obszar z szokiem wejścia wejścia wejścia (Pokój i Arena)+ Pokój+Arena- 40 40 30 30 20 20 10 10 0 1 2 3 4 dni 0 1 2 3 dni TTX 40 Arena+ kontrola 30 20 10 0 (Adaptacja z: Wesierska i inni, J.Neurosci. 2005) 1 2 3 dni
Udział kory retrosplenialnej (tylna kora obręczy) w funkcjonowaniu pamięci przestrzennej i koordynacji poznawczej mierzone liczbą błędów (wejść) na obszar z szokiem Pokój+Arena- Kora retrosplenialna (tylna częśd kory obręczy) (Pokój i Arena)+ (Adaptacja: Wesierska, Adamska, Malinowska, 2009, NLM)
Analiza procesów poznawczych w sytuacji wymagającej plastyczności poznawczej: Pokój+ Arena- Arena+ (Adaptacja: Wesierska M, Klinowska HD, Adamska I, Fresko I, Sadowska J, Albrecht J. 2006. Beh. Brain Research; 171; 70-77)
Maksymalny czas unikania (sec) Czas do pierwszego wejścia (sec) Wejścia plastyczność poznawcza przejaw funkcjonowania procesów poznawczych Po Pokói+Arena- GRUPY: HE Encefalopatia wątrobowa Control - kontrola Dni (Adaptacja: Wesierska M, Klinowska HD, Adamska I, Fresko I, Sadowska J, Albrecht J. 2006. Beh. Brain Research; 171; 70-77)
Test Zmiany Miejsca adaptacja Metody Unikania Miejsca do badania pamięci operacyjnej u szczurów Pokój+Arena- Brak szoku Szok Habituacja 5 min Trening 1 5 min TZM 25 min Trening 2 5 min. odroczenie 5 min Test 5 min (Adaptacja: Dockery, Wesierska 2010;JNM)
Test Zmiany Miejsca test na pamięd operacyjną u szczurów D0 D1 D2 D3 D21 Habituacja 1 dzień Sesja 1 1 dzień Sesja 2 Sesja 3 Sesja 4 Re-test 1 dzień 18 dni Podczas kolejnych sesji TZM do formowania reprezentacji miejsca z szokiem użyteczne są odmienne bodźce wzrokowe (Adaptacja: Dockery, Wesierska 2010;JNM)
Kolejne sesje w Teście Zmiany Miejsca Pamięd mierzona liczbą wejśd na miejsce z szokiem Pokój+Arena- * P<.03 Pokój+Arena- ha >tr1> tr2 = ts; P<.01 (Adaptacja: Dockery, Wesierska 2010;JNM)
Aktywnośd lokomotoryczna szczurów mierzona dystansem pokonywanym podczas kolejnych sesji TZM P<.01 Pokój+Arena- (Adaptacja: Dockery, Wesierska 2010;JNM)
Sprawnośd wykonania reakcji unikania wyrażona współczynnikiem liczba szoków/liczbę wejśd podczas kolejnych sesji TZM D2,D3 <D1, D21, P<.03 ns * P<.04 Pokój+Arena- ha> tr2 ; tr1 = ts, P<.04; tr2 dla D1,D2,D3,D21 - ns (Adaptacja: Dockery, Wesierska 2010;JNM)
Zakooczenie Badanie procesów poznawczych na szczurach jest możliwe przy zastosowaniu Testu Unikania Miejsca. Test Unikania Miejsca łączy badanie: przestrzennej pamięci poznawczej, przestrzennej pamięci operacyjnej, sprawności wykonania reakcji.