Benchmarking narzędzie efektywnej kontroli zarządczej w urzędach miast na prawach powiatu, urzędach gmin i starostwach powiatowych Śląski Związek Gmin i Powiatów Komisja Edukacji 27 września 2011 r. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
BENCHMARKING Benchmarking to metoda porównywania własnych rozwiązań z najlepszymi oraz ich udoskonalania przez uczenie się od innych i wykorzystywanie najlepszych doświadczeń [Wawak S., Zarządzanie jakością. Teoria i praktyka, s.138, 2002]]
ZARZĄDZANIE NA POZIOMIE Ustawa o finansach publicznych zdnia 27 sierpnia 2009 roku wprowadziła obowiązek zapewnienia adekwatnego, skutecznego i efektywnego systemu kontroli zarządczej rozumianej jako ogół działań podejmowanych dla realizacji celów i zadań w sposób zgodny z prawem, efektywny, oszczędny i terminowy Kontrola zarządcza to między innymi: - ustalanie celów i wskaźników efektywności - monitorowanie procesów Wdrożone systemy zarządzania OPERACYJNYM Jednostka sektora finansów publicznych (w projekcie urząd gminy, urząd miasta na prawach powiatu, starostwo powiatowe) Budżet zadaniowy Prawdopodobny termin wdrożenia budżetów zadaniowych w samorządach w efekcie ustawowego obowiązku to 2014 rok Budżet zadaniowy to między innymi: proces hierarchizacji zadań, definiowanie celów i wskaźników efektywności - monitorowanie procesów ZIDENTYFIKOWANE PROBLEMY Dobre praktyki Ogółem 20,3 % jednostek wdrożyło systemy zarządzania jakością Systemy zarządzania to między innymi : - ustalanie celów i wskaźników efektywności - monitorowanie procesów Niesystemowe próby wymiany wiedzy, sprowadzające się do porównywania ad hoc w przypadku: - konkursów na najlepsze innowacje i dobre praktyki - konieczności modernizacji wybranego procesu - projektowania przebiegu procesów, np.: po zmianach prawnych
CELE PROJEKTU Podniesienie kwalifikacji kadry zarządzającej w urzędach Zaprojektowanie i udostępnienie narzędzia informatycznego Systematyczne monitorowanie modelowych wskaźników Wypracowanie metody prowadzenia benchmarkingu Wypracowanie modelowego zestawu wskaźników Podniesienie jakości usług publicznych poprzez wzrost efektywności funkcjonujących w urzędach systemów zarządzania z uwzględnieniem benchmarkingu Identyfikacja i wymiana dobrych praktyk Upowszechnienie
Czy istnieje realna szansa na skuteczniejszą realizację zadania i celu? Czy są jednostki, których wyniki wskazują wyraźnie, że zadanie może być realizowane skuteczniej? BENCHMARKING A CEL KONTROLI ZARZĄDCZEJ Skutecznie czyli oszczędnie? Jak zadanie jest realizowane w jednostkach osiągających lepsze wyniki? Czy w oparciu o wyniki innej jednostki powinien zostać zweryfikowany cel w mojej jednostce? Skutecznie czyli efektywnie? Czy skutecznie realizujemy zadania i cele? Skutecznie czyli terminowo? Czy w oparciu o informacje o sposobie realizacji zadania w innej jednostce powinienem uruchomić zmianę? Skutecznie czyli zgodnie z prawem?
UCZESTNICY PROJEKTU Test 1 2012 rok, co najmniej 15 reprezentantów użytkowników Test 2 2013 rok, skład j.w. Test 3 2014 rok, co najmniej 40 reprezentantów użytkowników Na dzień składania strategii przystąpienie do testowania innowacji zadeklarowało 19 urzędów: - miast na prawach powiatu: Bielsko-Biała, Tychy, Rybnik, Częstochowa, Bytom, Gliwice, Dąbrowa Górnicza, Chorzów, Żory, Sosnowiec, Piotrków Trybunalski, Tarnów, Krosno, Kalisz - gmin: Radlin, Jaworze, Lubliniec - starostw powiatowych: zawierciański i piotrkowski
BENCHMARKING NARZĘDZIE EFEKTYWNEJ KONTROLI ZARZĄDCZEJ KONCEPCJA REALIZACJI W PROJEKCIE ŚZGiP Zidentyfikowane obszary wspólne 1. Postępowanie administracyjne 1) Pozwolenie na budowę, przebudowę i rozbudowę obiektów budowlanych oraz zmiany sposobu użytkowania (powiat) 2) Warunki zabudowy i zagospodarowania terenu (gminy) 3) Wydawanie decyzji środowiskowych (gminy, powiaty) 2. Rejestracja działalności gospodarczej (zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej realizowane przez gminy) 3. Naliczanie zobowiązań i egzekwowanie dochodów należnych z tytułu podatków i opłat lokalnych - podatek od nieruchomości (gminy)
BENCHMARKING NARZĘDZIE EFEKTYWNEJ KONTROLI ZARZĄDCZEJ KONCEPCJA REALIZACJI W PROJEKCIE ŚZGiP Zidentyfikowane obszary wspólne cd. 4. Utrzymanie infrastruktury miejskiej -> oświetlenie (gminy) 5. Organizacja sieci szkół w zakresie dotyczącym kształcenia obowiązkowego (szkoły podstawowe, gimnazja i szkoły ponadgimnazjalne gminy; ponadgimnazjalne zawodowe powiaty) 6. Realizacja usług społecznych w drodze konkursów na działalność pożytku publicznego 7. Zarządzanie zasobami ludzkimi (gminy i powiaty) 8. Organizacja pracy urzędy (gminy i powiaty) 9. Propozycja dla uczestników: organizacja żłobków (gminy -zakres do konsultacji oraz zatwierdzenia przez przedstawicieli urzędów) w miejsce realizacji usług publicznych w drodze konkursów na działalność pożytku publicznego
BENCHMARKING NARZĘDZIE EFEKTYWNEJ KONTROLI ZARZĄDCZEJ KONCEPCJA REALIZACJI W PROJEKCIE ŚZGiP FAZA I PLANOWANIE I PRZYGOTOWANIE MODEL PROWADZENIA KTO? KIEDY? ZAKRES WSPARCIA KOMPETENCYJNEGO Krok 1 Ustalanie / weryfikacja założeń do benchmarkingu na podstawie rekomendowanych zmian (procesy, metody pomiaru, zasady zbierania danych, przebieg benchmarkingu). Krok 2 Zawieranie / aktualizacja porozumień w sprawie realizacji benchmarkingu w oparciu o zweryfikowane założenia. Ustalenie koordynatorów benchmarkingu ze strony uczestników. L L styczeń styczeń - luty
BENCHMARKING NARZĘDZIE EFEKTYWNEJ KONTROLI ZARZĄDCZEJ KONCEPCJA REALIZACJI W PROJEKCIE ŚZGiP FAZA I PLANOWANIE I PRZYGOTOWANIE c.d. MODEL PROWADZENIA Krok 3 Przygotowanie merytoryczne koordynatorów benchmarkingu do uruchomienia projektu w urzędach. [koordynator i zastępca, prawdopodobnie dwa terminy] KTO? KIEDY? ZAKRES WSPARCIA KOMPETENCYJNEGO L marzec Nowoczesne podejście do zarządzania organizacją, studia przypadków ukazujące praktyczne zastosowanie strategii benchmarkingowej (warsztaty 1 dzień z 3) Etyka pracowników samorządowych - znaczenie zachowań etycznych dla sukcesu wdrożenia projektu benchmarkingowego. (warsztaty 2 dzień z 3) Komunikacja w aspekcie organizacyjnym (zarządzanie komunikacją w organizacji) oraz w aspekcie interpersonalnym (indywidualne typy zachowania i komunikowania) (warsztaty 3 dzień z 3) Krok 4 Przygotowanie organizacyjne koordynatorów do benchmarkingu L kwiecień Spotkanie robocze (1 dzień) Narzędzia / harmonogramy
BENCHMARKING NARZĘDZIE EFEKTYWNEJ KONTROLI ZARZĄDCZEJ KONCEPCJA REALIZACJI W PROJEKCIE ŚZGiP FAZA II ANGAŻOWANIE ORGANIZACJI MODEL PROWADZENIA KTO? KIEDY? ZAKRES WSPARCIA KOMPETENCYJNEGO Krok 5 Przygotowanie merytoryczne pracowników do uruchomienia projektu w urzędzie wprowadzenie do benchmarkingu U <= L kwiecień Wprowadzenie do benchmarkingu. Istota benchmarkingu. Wykorzystanie benchmarkingu w realizacji kontroli zarządczej w urzędach (e-learning) [dowolność koordynatora czy wdroży e-learning oraz kogo nim obejmie] Krok 6 Przygotowanie merytoryczne pracowników do uruchomienia projektu w urzędzie zasady wykorzystywania danych innych organizacji w procesie benchmarkingu Podniesienie świadomości L <= U maj Etyka pracowników samorządowych znaczenie zachowań etycznych dla sukcesu wdrożenia projektu benchmarkingowego (e-learning) [szkolenie obligatoryjne dla osób mających dostęp do zgromadzonych danych]
BENCHMARKING NARZĘDZIE EFEKTYWNEJ KONTROLI ZARZĄDCZEJ KONCEPCJA REALIZACJI W PROJEKCIE ŚZGiP FAZA II ANGAŻOWANIE ORGANIZACJI c.d. MODEL PROWADZENIA KTO? KIEDY? ZAKRES WSPARCIA KOMPETENCYJNEGO Krok 7 Przygotowanie organizacyjne urzędników do etapu gromadzenia danych L maj Szkolenie informatyczne portal do gromadzenia i przetwarzania danych benchmarkingowych [warsztaty, 1 dzień; duże prawdopodobieństwo: K-ce] Krok 8 Wprowadzenie danych wejściowych do benchmarkingowej bazy danych U czerwiec Tutaj największe zaangażowanie Urzędów.
BENCHMARKING NARZĘDZIE EFEKTYWNEJ KONTROLI ZARZĄDCZEJ KONCEPCJA REALIZACJI W PROJEKCIE ŚZGiP FAZA III POSZUKIWANIE MODEL PROWADZENIA KTO? KIEDY? ZAKRES WSPARCIA KOMPETENCYJNEGO Krok 9 Analiza wyników osiąganych przez uczestników benchmarkingu L lipiec - sierpień Krok 10 Konsultacja wątpliwości z właścicielami danych [telefoniczna, mailowa elastyczność] Krok 11 Identyfikacja dobrych praktyk L U L lipiec - sierpień sierpień
BENCHMARKING NARZĘDZIE EFEKTYWNEJ KONTROLI ZARZĄDCZEJ KONCEPCJA REALIZACJI W PROJEKCIE ŚZGiP FAZA IV POGŁĘBIANIE WIEDZY MODEL PROWADZENIA KTO? KIEDY? ZAKRES WSPARCIA KOMPETENCYJNEGO Krok 12 Opis dobrych praktyk Indywidualne wywiady pogłębione na miejscu L U wrzesień Krok 13 Wymiana doświadczeń prezentacja dobrych praktyk L U październik Spotkania robocze w grupach dyskusyjnych w gronie osób wprost związanych z danym zadaniem [1 dzień, duże prawdopodobieństwo: K-ce]
BENCHMARKING NARZĘDZIE EFEKTYWNEJ KONTROLI ZARZĄDCZEJ KONCEPCJA REALIZACJI W PROJEKCIE ŚZGiP FAZA V WNIOSKOWANIE I DOSKONALENIE MODEL PROWADZENIA KTO? KIEDY? ZAKRES WSPARCIA KOMPETENCYJNEGO Krok 14 Zaprojektowanie zmian i rekomendacja wdrożenia zmian w procesach poddanych benchmarkingowi U listopad 1) Warsztaty: Zarządzanie zmianą w aspekcie organizacyjnym oraz zarządzania przez cele (1 dzień z 2) Ocena ryzyka dla działań innowacyjnych (2-gi dzień z 2) 2) Warsztaty: Automotywacja i motywacja w procesie zmian aspekt psychologiczny (m.in. metody coachingowe w pracy z oporem wobec zmiany, warsztaty 1 dniowe) Krok 15 Zaprojektowanie zmian i rekomendacja wdrożenia zmian w procesie prowadzenia benchmarkingu w oparciu o informacje zwrotne od urzędów. L grudzień
ORGANIZACJA SIECI SZKÓŁ PUBLICZNYCH W ZAKRESIE DOTYCZĄCYM KSZTAŁCENIA OBOWIĄZKOWEGO - szkoły podstawowe, gimnazja i szkoły ponadgimnazjalne (podział na szkolnictwo ponadgimanzjalne zawodowe zadanie powiatu; pozostałe zadanie gminy) Usługa : Organizacja sieci szkół publicznych, gmin w tym miast na prawach powiatu oraz powiatów Cel ogólny Cel operacyjny dla potrzeb benchmarkingu Optymalizacja sieci szkół publicznych przy zachowaniu odpowiednich standardów Zmiana struktury finansowania szkół publicznych z budżetu gminy/powiatu (zwiększenie relacji wydatków inwestycyjnych na modernizację i rozwój infrastruktury edukacyjnej w stosunku do wydatków bieżących gminy/powiatu na edukację). W kwestii standardów w odniesieniu do szkół nie istnieją jasne wytyczne w prawodawstwie polskim ani praktykach światowych, w tym OECD. W przypadku sieci szkół można odnosić się do dwóch rodzajów standardów. Z jednej strony mogą to być takie standardy jak ilości uczniów oddziale, liczba uczniów przypadających na 1 nauczyciela, co których nie ma wąsko określonej optymalnej liczby. Przykładowo wskaźnik liczba uczniów na 1 nauczyciela powinna oscylować pomiędzy 10 i 25, gdyż słabsze wyniki osiągają uczniowie ze szkół ze wskaźnikiem poniżej 10 i powyżej 25. W Polsce ten wskaźnik wynosi 10. Z kolei liczba średnia uczniów w oddziale to ok 20. Zob. Wzorowy urząd czyli jak usprawnić administrację samorządową, jak mierzyć jej zadania i wyniki, red. W Misiąg, Warszawa 2005 s.140-145. Za standard należy uznać liczbę uczniów w oddziale poniżej 30, chociaż w niektórych przypadkach polskie przepisy podają liczbę 24 lub 26 jako te przy których należy dzielić klasy na grupy.
ORGANIZACJA SIECI SZKÓŁ PUBLICZNYCH W ZAKRESIE DOTYCZĄCYM KSZTAŁCENIA OBOWIĄZKOWEGO Wskaźnik efektywności Uzasadnienie Interpretacja Przykład Wskaźnik efektywności Uzasadnienie W DOF = (K SP / W O )*100% Wskaźnik dofinansowania K SP - Kwota dofinasowania gminy/powiatu do wydatków ogółem na szkoły publiczne Wskaźnik pokazuje wielkość zaangażowania własnych środków finansowych przeznaczonych na szkoły publiczne. Im wyższa jest wartość tego wskaźnika tym większa jest dofinansowanie z budżetu gminy/powiatu i większe obciążenie finansowe. W DOF = (K SP / W O )*100% W DOF =(14 000 000/32 000 000)*100%= 43,75% Wskaźnik dofinansowania urzędu do całości wydatków na szkoły publiczne wynosi 43,75 % W SD = (K WI / W O )*100% Wskaźnik struktury dofinansowania K WI - Kwota wydatków inwestycyjnych gminy/powiatu do całości dofinansowania na szkoły publiczne K SP Wskaźnik pokazuje jaką cześć dofinansowania stanowią wydatki inwestycyjne. Rozwój i utrzymanie infrastruktury oświatowej to główne zadanie samorządów. Otrzymywana subwencja w założeniu powinna pokryć bieżące wydatki, w tym wynagrodzenia. Im wyższa jest wartość tego wskaźnika tym większa jest skala przeznaczania własnych Interpretacja środków na cele rozwojowe (inwestycyjne). Przykład W SD = (K WI / W O )*100% W SD =(5 000 000/14 000 000)*100%= 35,75% Wydatki inwestycyjne stanowią 35,75 % kwoty dofinansowania do szkół publicznych.
Mariusz Śpiewok Śląski Związek Gmin i Powiatów e-mail: benchmarking@silesia.org.pl www.benchmarking.silesia.org.pl Tel: 32 77 60 161, 501 355 568 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego