S Z A N le C TYGO DNIK POŚWIĘCONY SPRAWOM POLSKI W NIEW OLI PIERW SZY R O K D R U G IE J W O JN Y

Po przeczytaniu oddaj drugiem u: S Z A N le C N ie d b a j o to, żeś w ciężk ie k a jd a n y się dostał, G d y lu d rze k ł: chcę b y ć w o ln y m! zaw sze w o ln ym został. (Gen. J. Jasiński. Rok. 1790). TYGO DNIK POŚWIĘCONY SPRAWOM POLSKI W NIEW OLI R o k II W a rsz a w a, 29 s ie r p n ia 1940 r. N r. 34 PIERW SZY R O K D R U G IE J W O JN Y O d c ię ta o d P o lsk i w a lc z ą c e j z b ro jn ie, p o z b a w io n a le g aln y ch k o n ta k tó w z z a g ra n ic ą, s k a z a n a n a u k ra d k o w ą i d o ry w c z ą in fo rm a c ją p ra s y p o d z ie m n e j, o ra z n a k ła m liw ą i n ik c z e m n ą p ro p a g a n d ę n ie p rz y ja c ie la, P o lsk a w n ie w o li n ie m a m o ż n o ści s p o rz ą d z e n ia p e łn e g o b ila n s u te j w o jn y, p o d k o n ie c p ie rw sze g o ro k u je j trw a n ia. T o je d n a k ż e, co w ie m y z d o ś w ia d c z e ń i o b serw a c y j w ła sn y c h, z d o k u m e n tó w i p u b lik a c y j, z w y n u rz e ń p o lity k ó w i w o d z ó w p a ń stw w a lc z ą c y c h, z n ie z lic z o n y c h ta jn y c h k o m u n ik a tó w ra d jo w y c h, z k o re s p o n d e n c y j, z w ie rz e ń, z e z n a ń i t. p. p o z w a la n a u s ta le n ie p e w n y c h fa k tó w i p o d k re ś le n ie p e w n y c h sk u tk ó w to c z ą c e j się w o jn y. N a z y w a m y ją d ru g ą w o jn ą św iato w ą, b o d z ia ła n ia jej d a w n o ju ż p rz e k ro c z y ły te re n E u ro p y, o b e jm u ją c w ła śc iw ie w sz y stk ie lą d y i m o rz a św ia F o rm a ln ie s y tu a c ja p o lity c z n a po 12 m ie s ią c a c h w o jn y p rz e d s ta w ia się ja k n a stę p u je : W k o a lic ji p rz e c iw k o N iem c o m w a lcz y o b e c n ie 7 p a ń stw : P o lsk a (od l.ix -3 9 ), A nglja (od 3.IX -39), N o rw e g ja (od 10.IV -40), H o la n d ja i B elgja (od 10.V -40), F ra n c ja g en. d e G au lle (od 23.V I-4 0 ) i C z e c h o sło w a c ja p. B en e sza (od 3.V IJI-40). W o jn ę z Ita lją to c z y A n g lja od 7.V I-4 0, a o d 2 3.V I-4 0 F r a n c ja g en. d e Gaulle. P ró c z tego, od 17.IX -39 P o lsk a p ro w a d z i w o jn ę z R o sją S o w ie ck ą. F o rm a ln ie N ie m c y w z asięg u sw y c h d y w iz y j z m o to ry z o w a n y c h ro z g ro m iły w sz y s tk ic h sw y c h p rz e c iw n ik ó w i n a k o n ty n e n c ie E u ro p y w o jn ę w y g rały. W rz e c zy w is to ś ci k o s z te m n ie w ia ro g o d n y c h w y siłk ó w i n ie s ły c h a n y c h o fia r o k u p o w a ły 7 k ra jó w z lu d n o ś c ią b e z w z g lę d n ie w ro g ą, n ie z ła m a ły siły m o ra ln e j ż ad n e g o z p o d b ity c h n a ro d ó w i z n a la z ły się w k o ń c u ze s p rz y m ie rz o n ą Ita lją w o b e c j e d y n e g o g łó w n eg o p rz e c iw n ik a, A n g lji, w y c z e rp a n e s z e re g ie m b ły s k a w ic z n y c h k a m p a n ij, stojące u k resu sw ych m ożliw ości, goniące resztk am i w oli, energji, su ro w có w, z a p a łu i n e rw ó w. A te n g łó w n y p rz e c iw n ik ja k się w y ra z ił C h u rc h ill d o p ie ro z a c z y n a ro z k rę c a ć sw oją s p rę ż y n ę w o jn y. Z ty m g łó w n y m p rz e c iw n ik ie m w a lc z y ć m o ż n a je d n ą ty lk o b ro n ią : lo tn ic tw e m. Z łam ać go m o ż n a n a je d n y m ty l ko te re n ie : w p o w ie trz u. A n a ty m te re n ie i w te j b ro n i o b a j p rz e c iw n ic y m ają 1

n a ra zić szan se rów ne. N arazie, bo rów ność ta od w rześn ia 1939 r. po stro n ie n ie m ie c k ie j z m a x im u m o p a d a zw o ln a le c z stale k u d o ło w i, zaś po s tro n ie a n g ie l sk iej z m in im u m w zn o si się s y s te m a ty c z n ie ku g ó rze. A n g lja po ro k u w o jn y je s t w c iąż w y sp ą, o b la n ą m o rzem s ło n e j w o d y, a N ie m c y ró w n ie ż w y sp ą, o b la n ą m o rz em n ie n a w iśc i. W e w n ą trz A nglji m iljo n y w o ln y ch o b y w a te li z d e te r m in a c ją s ta w ia ją n a k a r tę sw e o lb rz y m ie b o g a c tw a m a te rja ln e i p o tę ż n e s ity d u ch o w e, a z w ła sn e j p ie rs i i w łasn eg o s u m ie n ia c z e rp ią z a c h ę tę do d z ia ła ń. W e w n ą trz N ie m ie c m iljo n y n ie w o ln y c h z b iró w e k sc y to w a n e ry k ie m g ło śn ik ó w ra d jo - w y c h, z a le w a n e c z e rn id le m d ru k n rsk ie m, b ic z o w a n e w y m o w ą F u h re ró w, z w ła s n e j d u s z y i s u m ie n ia c z e rp ią je d y n ie tro s k ę, lę k i n ie p o k ó j; z aś o b o k n ic h m iljo n y c u d z o z ie m s k ic h n ie w o ln ik ó w p ra c u ją w p ra w d z ie c ię ż k o i w k rw a w y m p o c ie, ale z. p o n u ry m o g n iem w o c z a c h, z z a p ie k łą n ie n a w iś c ią w s e rc u, z rę k a m i, k tó re k a ż d e j ch w ili g otow e są rz u c ić ło p a tę, o sk a rd, m io t, a c h w y c ić n ó ż, b y go z ro z k o s z ą z a n u rz y ć w p ie rs ia c h d o z o rc ó w, lu b d ra p ie ż n e m i p a lc a m i rw a ć ic h g a rd ła. Morze nienawiści oto trzecie morze, na którem Niemcy panują dziś po roku wojny, obok morza krwi i morza łez, na których wyrosła ich potęga. Szeregu wieków i zastępu wielkich nazwisk jak Goethe, Schiller, Fiehte, Beethoven potrzebowali, by zdobyć szczytne miano narodu poetów, filozofów i myślicieli", lecz wystarczy! jeden rok wojny i jeden Fiihrer, by stali się narodem złodziejów, morderców i gwałcicieli w oczach świata. Nie w naszych. Bo tamte wielkie nazwiska nam oczu nie przesłaniały. Myśmy wiedzieli, że Wielki Fryc wart byl Goethego, Bismarck Beethovena, a Hitler tamtych wszystkich razem. Obok rzeczy wielkich i tragicznych ubiegły rok wojny ujawnił przed oczym ś w iata również rzeczy mate, nędzne i napozór. śmieszne. Niemcy potężne, Niemcy żelazn e i niezwyciężone, które niegdyś nie buły się nikogo prócz Boga", a dziś przedewszystkiem nie boją się Boga, drżą jednak i bledną z przerażenia przed... aparatem radjowym! Jak daleko sięga zbrojne ramię niemieckie tam wszędzie ten właśnie sprzęt niewinny przyprawia pancernych troglodytów o paroksyzmy wściekłości i trwogi. Truchleją wodzowie i marszałkowie, zimnym potem oblewają się ręce, które z zimną krwią rozstrzelać potrafią starca,. kobietę i dziecko, gdy idzie o zespól blaszek i drucików, które z przestrzeni dalekich przynieść mogą ludziom prawdę. Ten ci jest dla nich wróg śmiertelny, zmora ich nocy bezsennych. I nie mylą ich przeczucia! Bo stamtąd wlaśuie przyjdzie hasło do boju i wyrok zagłady. Bo zanim zdążą mordercy i gwałciciele do swych czołgów i samolotów, zanim dotrą do swych armat i cekaemów fale iskrowe w mgnieniu oka poderwą na nogi 120 miljonów mścicieli, a morze nienawiści buchnie potwornym płomieniem odwetu na równinach Europy. Obyż ten pierwszy rok wojny byl zarazem i jedynym dla nas rokiem czekania! Obyśmy drugą rocznicę wybuchu drugiej wojny światowej święcić mogli na gruzach zbójeckiego Berlina tak, jak dziś pierwszą obchodzimy na gruzach Warszawy! / OCZY NA ZACHÓD Pierwszą rocznicę wybuchu wojny obecnej obchodzimy wprawdzie w niewoli, ale nie w rozpaczy. Przeciwnie, nigdy może jeszcze w równie tragicznych warunkach duch narodu naszego nie byl bardziej pewnym ostatecznego tryumfu

sw o jej s p ra w y i w y z w o le n ia z p o d n ie n a w is tn e g o ja rz m a z b ó jó w z z a c h o d u i w sc h o d u. I b a rd z ie j n iż k a ż d y in n y d z ie ń te n z asłu g u je, b y go p o ś w ię c ić r o z w a ż a n io m n ie teg o, co śm y s tra c ili, le c z tego, co o d z y sk a ć m u sim y n a z ac h o d z ie i n a w sc h o d z ie. A ja k d o p ie ro po s tra c ie z a c h o d u p rz y s z ła s tra ta w sc h o d u, ta k te ż w p rz ó d n im w y ró w n a m y ra c h u n k i ze w sc h o d e m, m u s im y z w ró c ić się n a z a c h ó d. Jak o m in im u m re w in d y k a c ji u stalu m y z ie m ie, le ż ą c e n a w sc h ó d od N issy Ł u ż y c k ie j i O d ry, p rz y c z e m d la c eló w o b ro n n y c h g ra n ic a m usi o b e jm o w a ć o b ie te rz e k i, a n a w e t p a s o c h ro n n y n a ic h lew y m, z a c h o d n im b rz e g u. Z iem ie te n a le żały d o Polski od czasów M ieszka I i B olesław a C h ro b reg o, a zap ew n e i w cześn ie j je sz c z e. K ra in a to b o d a j n a jb a r d z ie j p o lsk a, a O d rę n a z w a ł h is to ry k p ra w d z iw ie W ie rn ą rz e k ą " P o lsk i p ia sto w s k ie j w je j z m a g a n ia c h o d w ie c z n y c h z N ie m cam i. P ó k iś m y p iln ie strz eg li b ro d ó w i u m a c n ia li g ro d y n a d o d rz a ń s k ie, lic z n e w y p ra w y H e n ry k a II i V, o ra z K o n ra d a I tt z a ła m y w a ły się zaw sz e n a te j w ie rn e j rz e c e. S z c z e c in, G łogów, W ro c ła w to p o ls k ie m ia sta, n ie je d n o k ro tn ie w y s tę p u ją c e w w a lk a c h p rz e c iw k o N iem co m, z a co b y ły c h lu b n ie w y ró ż n ia n e (zw łaszcza d w a o statn ie). L u d n o ść ty c h z ie m n ig d y n ie szła d o b ro w o ln ie p o d ja rz m o n ie m ie c k ie. U leg ała p rz e m o c y i b a rb a rz y ń s tw u N ie m c ó w po z a c ię ty c h w a lk ac h, z a c h o w u ją c g d z ie n ie g d z ie aż do n a sz y c h c zasó w d u c h a, m o w ę i o b y c z a je p o lsk ie. Ś w ia d c z y o tern n ie b y w a ły w d z ie ja c h in n y c h n a ro d ó w p rz y k ła d Ś iąsk a. L u d u tego n ie z d o ła ła z g e rm a n izo w a ć p rz e sz ło 500 la t trw a ją c a n ie w o la n ie m ie c k a. S tw ie rd z ił o n sw o ją p o lsk o ść i w o lę p o w ro tu d o M a c ie rz y n ie ty lk o g ło so w an ie m w p le b is c y c ie, le c z i k rw ią w ła sn ą, trz y k ro tn ie c h w y ta ją c za b ro ń w p o w sta n iach śląskich. Przyłączenie tego kraju do Polski to nie żadna zdobycz ani zabór, lecz wymiar sprawiedliwości dziejowej. Z iem ie te tra c iliś m y p o w o li, le c z n ie u s ta n n ie. O d ry w a n o je z n a sz e g o o r g a n iz m u sto p n io w o. P rz e k ro c z e n ie p rz e z N ie m c ó w (b ra n d e n b u rs k ic h ) O d r y i z a b ó r Z iem i L u b u s k ie j, b y ło p ie rw s zy m k lin e m w b ity m m ię d z y P o m o rze i W ie lk o p o lsk ą. U ła tw iło to N ie m c o m d a lsz e p o s tę p y k o lo n iz a c ji i o p a n o w a n ie P o m o rza S z c z e c iń sk ieg o, a z arazem u d a re m n iło z a b ie g i Ł o k ie tk a i K a z im ie rz a W ie lk ieg o o o d z y sk an ie tegoż Pom orza. O n a sz e m n ie p rz e d a w n io n e m p ra w ie d o ty c h z ie m ś w ia d c z ą w sz ę d z ie p o l sk ie n a z w y m iejsco w o ści, p o ło ż o n y c h n a w e t d a le k o n a z a c h ó d o d O d ry. P o w ró t te j z ie m i do M ac ie rz y s k ró c iłb y g ra n ic ę p o ls k o -n ie m ie c k ą z 1900 d o 360 kim. i ta k a je d y n ie g ra n ic a m o ż liw ą b y ła b y d o o b ro n y. W c ie le n ie d o P o lsk i G d a ń s k a i P ru s W sc h o d n ic h jest k o n ie c z n o ś c ią ta k o c z y w is tą i z ro z u m ia łą sam ą p rz e z się, że n ie w y m ag a u z a s a d n ie ń : b e z ty c h te r e n ó w is tn ie n ie P a ń s tw a P o lskiego b y ło b y w ogółe n ie m o ż liw e. Ze w s z y s tk ic h w łą c z o n y c h p o w o jn ie d o Polski te re n ó w n a z a c h o d z ie ż y w io ł n ie m ie c k i m usi b y ć i b ę d z ie u s u n ię ty c a łk o w ic ie i to w e d łu g m e to d, k tó ro d z iś do n as N ie m c y sto su ją w W ie lk o p o lsc e i n a P o m o rzu, b a tu ż n a w e t p o d W arsz a w ą. Jeśli w p o ls k ie j p ra k ty c e m e to d y te b ę d ą z p e w n o śc ią z n a c z n ie ła g o d n ie js z e, to je d y n ie d la te g o, że p rz y n a js z c z e r s z e j i n a jb a rd z ie j u s p ra w ie d liw io n e j c h ę c i P o la k o rg a n ic z n ie n ie je st z d o ln y d o ta k ie g o c h am stw a, z b y d lę c e n ia n ik c z e m n o ś c i ja k ra so w y N ie m ie c. P isz em y o tern i p isać b ę d z ie m y je s z c z e n ie ra z, g d y ż ta k z a s a d n ic z e z a d a n ia i c ele p o lity k i p o ls k ie j, ja k o d z y s k a n ie z ie m z a c h o d n ic h, n ie m ogą b y ć 3

w y łą c z n ie p rz e d m io te m ro z p ra w śró d w ta je m n ic z o n y c h. T reść ic h m u si stać się c o d z ie n n y m p a c ie rz e m k a ż d e g o P o la k a i P o lk i, o ra z k a ż d e g o d z ie c k a polskiego. W o jn ę o b e c n ą w in n iś m y u w a ż a ć z a szczeg ó ln e z rz ą d z e n ie O p a trz n o ś c i d la n a p ra w ie n ia b łę d ó w i k rz y w d, w y rz ą d z o n y c h n a ro d o w i p o ls k ie m u p o p ie rw s z e j w o jn ie ś w ia to w e j. W ó w czas św iat g łu c h y b y ł n a głosy n a sz e, ś le p y n a p r z e d s ta w ia n e p rz e z nas, p e rs p e k ty w y n ie p e w n e j p rz y s z ło ś c i p a ń stw a p o lsk ie g o w ty c h w a ru n k a c h g e o p o lity c z n y c h, ja k ie w y tw o rz o n e z o sta ły w tr a k ta c ie W ersalsk im. W ó w c z a s m o g ła to b y ć ig n o ra n c ja i le k k o m y ś ln o ść, d z iś b y ła b y to z b ro d n ia i z d r a d a. O d y b y p o d c z a s p rz y s z łe j k o n fe re n c ji p o k o jo w e j c z y n io n o n am p o d ty m w z g lęd e m ja k ie k o lw ie k tru d n o ś c i, a lb o p rz e d s ta w ic ie le n a si n ie u m ie lib y s łu s z n y c h p raw naszycłfc w y ło ż y ć i o b ro n ić, w ó w cz a s n a ró d p o lsk i p o tra fi sam w y stą p ić w o b ro n ie sw y ch k o n ie c z n o ś c i ż y c io w y c h i sw ego p ra w a d o ro zw o ju i w ie lk o śc i. Z b y t w iele i z b y t d łu g o c ie rp ie liśm y, a z a p e w n e c ie rp ie ć je s z c z e b ę d z ie m y, b y g o d z ić się n a ja k ie k o lw ie k o d s tę p s tw a o d m in im u m re w in d y k a c ji n a z a c h o d z ie. B łę d em n ie do d a ro w a n ia b y ło b y p o m in ię c ie te j o k a z ji d z ie jo w e j, b y ć m o że je d y n e j w s z e re g u stu le ci. Kronika WIADOMOŚCI Z KRAJU Łódzka W d z ie ln ic a c h p o ls k ic h n ie u s ta ją o b ła w y n a m ło d z ie ż i d z ie c i. N a Z a rz e w iu i C h o jn a c h N ie m c y u rz ą d z a li k ilk a k ro ć o b ła w y n a m ło d z ie ż. W u b ie g ły m ty g o d n ia w y c iąg a n o z d o m ó w m ło d z ie ż p ra c u ją c ą i z a re je s tro w a n ą p o n iż e j la t 17, z a n o to w a n o s zere g w y p a d k ó w u w ię z ie n ia n a w e t 1 2 -le tn ic h ch ło p c ó w. Z a a re sz to w a n y c h p rz e trz y m u je się z w y k le o k o ło ty g o d n ia w o b o z ie k o n s ta n ty n o w s k im, d o k ą d z je ż d ż a k o m is ja A rb e its a m tu, b y z a ła tw iw s z y fik c ję b a d a n ia z d ro w ia, w y w ie źć w s z y s tk ic h d o N ie m ie c, w y m u siw sz y u p rz e d n io n a p iśm ie d o b ro w o ln ą " zgodę n a w y ja zd. W końcu ubiegłego miesiąca Niemcy zlikwidowali ostatnią polską bibljotekę Urbanowicza w Łodzi. Jak wiadomo większość skonfiskowanych książek z bibljotek łódzkich została już spalona, niewielka zaś część tylko została wysiana n a przeróbkę do papierni. Spaleniu uległy także księgozbiory prywatne wywiezionych właścicieli oraz książki polskie z zabranych księgarni. M im o o k rz y c z a n y c h su k c e só w fro n to w y ch, n a stro je w śró d m ie jsco w y c h N ie m c ó w z m ie n ia ją się n a k o rz y ś ć P o lak ó w. P rz y c z y n ą tego je st o b a w a p rz e d A nglją, n a lo ta m i, i w re sz c ie s ta łe p o w o ły w a n ie N ie m c ó w łó d z k ic h d o s łu ż b y w o j sk o w ej. O s ta tn io p o w o ła n o 12 ro c z n ik ó w d o 3 6-go ro k u ż y c ia. O b a w a p rz e d s łu ż b ą fro n to w ą o ra z p rz y d z ie la n ie h itle ro w s k ic h fo rm ac ji d o a rm ji z n a c z n ie o słab iło n a s tro je p ro h itle ro w sk ie. R ó w n ież i p ro p a g a n d a k o m u n is ty c z n a w śró d szereg ó w n ie m ie c k ic h z n a jd u je c h ę tn y p o słu ch. W ie lu N ie m c ó w n a rz u c a się ju ż lu d n o ści p o ls k ie j z ró ż n y m i u słu g am i, o b ro n a m i i t. p. W y p a d a te ż w sp o m n ie ć, że w ie lu v o lk s d e u tsc h ó w u k ry w a się i u c ie k a p rz e d z a s z c z y te m w s tą p ie n ia w sze re g i arm ji n ie m ie c k ie j., Po mieście rozchodzą się uporczywie wieści, fabrykowane przez miejscową propagandę komunistyczną o strasznym losie i prześladowaniu Żydów. Tymczasem jeżeli chodzi o aprowizację ghetta, to Żydzi są lepiej zaprowiantowani przez Niemców niż ludność chrześcijańska. Natomiast jeśli chodzi o szkolnictwo c/.y samorząd, to Żydzi mają takie wielkie przywileje o jakich się Polakom na 4

w e t n ie śn i. W y sta rc z y p rz y p o m n ie ć, że w Ł o d z i n ie is tn ie je ż a d n a p o lsk a s z k o lą. Ż y d zi zaś m a ją n ie ty lk o sz k o ln ic tw o p o w sz e c h n e, a le p rz e d e w s z y s tk ie m ś re d n ie i z aw o d o w e, je ż e li się p rz y p o m n i los P o la k ó w m ę c z o n y c h i w y w o ż o n y c h s tale na ro b o ty d o P ru s, p rz e s ie d lo n y c h i w y s ie d lo n y c h to w id a ć ja s n o, że o k rz y c z a n y a n ty se m ity z m h itle ro w sk i id z ie n a w y d a tn e ch o ć s k rz ę tn ie u k ry w a n e k o m p ro m isy z żydostw em. Z ostało s tw ie rd z o n e, że w ię k sz o ś ć u p ro w a d z o n y c h sp o so b e m ta ta rs k im w ja s s y r h ille ro w s k i u c z n ió w szk ó l ś re d n ic h, z a b r a n y c h z d o m ó w w m aju, z n a j d u je się o b e c n ie w D a c h a u. M ło d zież ta to c zę s to k ro ć d z ie c i, a w in ą ic h j e d y n ie, że w w o ln e j P o lsc e c h o d z ili d o g im n a z jó w p o ls k ic h. Za n ie p o p e ln io n e w in y s ie d z ą w D a c h a u ja k o z a k ła d n ic y, o c z e k u ją c z m ia n y s y tu a c ji lu b w y w ie z ie n ia do gorszego jeszcze o b ozu w R eginen bu rg u. Z Warszawy W d n iu 20 b. m. o ś w icie p o lic ja n ie m ie c k a a re sz to w a ła w sz y stk ic h m ę ż c z y z n z a m ie s z k a ły c h w d o m a c h N r. 12, 14 i 16 p rz y u lic y S z o p e n a. P o w ó d a re sz to w a n ia n ie z n a n y. W k o ń c u u b. ty g o d n ia w sz y scy m ie s z k a ń c y Ż y d z i z a m ie szk a li w d o m a c h p rz y u lic y K o szy k o w ej, o d PI. W o ln o ści d o M a rsz a łk o w sk ie j, o trz y m a li ro z k a z o p u s z c z e n ia m ie s z k a ń. W b re w k rą ż ą c y m p o m ie ś cie p o g ło sk o m d a n o im te rm in n ie p a ro g o d z in n y le c z trz y d n io w y, p o z w a la ją c z a b r a ć rz e c z y o so b is te p ró c z m e b li. J e d n a k ż e w ię k sz o ść lo k a to ró w z d o ła ła ró w n ie ż w y w ie ź ć z n a c z n ą c z ę ś ć m e b li. P o d o b n y n a k a z o trz y m a li ró w n ie ż lic z n i Ż y d z i n a P o w iślu (u lica C z e rn ia k o w s k a ), p rz y c z y n i m a ją o n i o sied lić się w d z ie ln ic y ż y d o w sk ie j. O sta tn io m n o ż ą się w y p a d k i a re sz to w a n ia żo n i m a te k o fic e ró w u rm ji p o ls k ie j, z w ła s z c z a p rz e b y w a ją c y c h z a g ra n ic ą. Z n a jd u ją się w śró d n ic h sta ru sz k i?<>-cio letn ie. KRONIKA RADJOWA (od 20 do 26 sie rp n ia 1940 r.) Próba sił czy ofensywa? P o d j ;te ze s tro n y n iem. a ta k i lo tn ic z e n a A nglję m ia ły m ie js ce i w ty m ty g o d n iu ze z m ie n n y m n a tę ż e n ie m. N ie m c y zasto so w ali n o w ą ta k ty k ę. D o ty c h c z a so w e n a lo ty m ia ły c h a r a k te r m a so w y c h, o b e c n ie z aś sam o lo ty n ie m. p o p rz y b y c iu n a d A nglję ro z b ija ją się na m n ie js z e e s k a d ry i d o p ie ro w te d y a ta k u ją. N a lo ty n ie m ie c k ie s k ie ro w a n e b y ły w ty m ty g o d n iu p rz e c iw n a s tę p u ją c y m m ie jsco w o śc io m i o b je k tó m w A n g lji. W y b rz e ż e K a n a łu L a M an ch e i c a łe w y b rz e ż e w sc h o d n ie, lo tn is k a w k s ię s tw ie K e n tu i h ra b s tw a c h E ssex o ra z o b je k ty w h r a b stw ie N orfolk W szc z e g ó ln o śc i z aś a ta k o w a n o p rz e d m ie ś c ia L o n d y n u, g d z ie b o m h y n ie m. s p o w o d o w a ły p e w n ą ilość o fiar, n a p o rty n a d u jście m T a m iz y, n a E a s tb o u rn e i p o b lis k ie m ie js c a k ą p ie lo w e, n a R o c h e ste r, g d z ie u s z k o d z o n o z a b u d o w a n ia fa b ry c z n e, n a lo tn is k a w S assing, n ie u d a ly w 100 p ro c. n a lo t n a lo tn is k o w C ro y d o n g d z ie N ie m c y s tra c ili w sz y s tk ie b io rą c e w ty m n a lo c ie u d z ia ł m a sz y n y, n a N e w c astle, T u n d e rla n d, s ta c je w y so k ieg o n a p ię c ia w B rig th o n, n a P o rtla n d. P o d c z a s n a lo tó w ty c h zasto so w a li N ie m c y n o w y ty p trz y m o to ro w eg o b o m b o w c a d o tą d n ie s to so w a n y w n a lo ta c h n a A n g lję. Z asto so w a n o ró w n ie ż ze s tro n y n ie m. b o m b y c z a sow e, o ra z s p a d o c h ro n y b e z lu d z i c e le m d z ia ła n ia n a n a stró j lu d n o ś c i angielskiej^

Jak o p ró b ę sil n a le ż y te ż u w a ż a ć o s tz e liw a n ie p o rtu ang. D o v e r i o k o licy p rz e z a rty le rję n ie m., u s ta w io n ą w z d łu ż w y b rz e ż y fra u c. A rty le rja n ie m. z w y b rz e ż y fra n c. d w u k ro tn ie o s trz e liw a ła A n g lję, w c ią g u d n ia m ia n o w ic ie a ta k o w a ła p ły n ą c y K an ałem k o n w ó j. T o w a rz y s z ą c e k o n w o jo w i o k rę ty z a s ło n iły go s z tu c z n ą m glą, ta k że ż a d e n z p o c isk ó w n ie tra fił. S am o lo ty an g ie lsk ie w p ó ł g o d z in y z m u siły b a te rje n ie m ie c k ie do m ilc z e n ia. W D o v e r z n isz c z o n y c h z o stało k r k a d o m ó w. Niemieckie straty lotnicze N ie je ste ś m y w ty m ty g o d n iu w s ta n ie p o d a ć s zc z e g ó ło w y c h d a n y c h co d o s tra t n ie m. O s ta tn i je d n a k k o m u n ik a t an g ie lsk ie g o m in. lo tn ic tw a d o n o s i, że w c z o raj z estrz e lo n o n a d A n g lją ty s ią c d w ó c h s e tn y sam o lo t n ie m., je ż e li b ra ć p o d uw ag ę c z a s od 18.VI. N a jtra g ic z n ie js z y m d n ie m d la lo tn ic tw a n ie m. b y ła n ie d z ie la (1 8.VII), g d y N ie m c y s tra c ili 162 sam o lo tó w z rz u c o n y c h d o w alk i 6 0 0. D o tk liw y je s t d la N iem c ó w fa k t, ż e trz y c z w a rte z e s tra c o n y c h sum olotów n ie m. to b o m b o w c e. O b o k teg o m u szą się N ie m c y lic z y ć ze s tra tą w sz y stk ic h lo tn ik ó w, k tó ry c h m a sz y n y z o sta ły z estrz e lo n e n a d A nglją. L o tn ic y c i b o w ie m, albo z o sta ją w z ię c i d o n ie w o li, alb o g in ą, p o d c z a s g d y w ie lk a ilość p ilo tó w ang. ra tu je się s k a c z ą c z e s p a d o c h ro n a m i i n a in n y c h m a sz y n a c h p ro w a d z i w a lk ę. N ie rz a d k ie są w y p a d k i, g d y N ie m c y tra c ą c a le e s k a d ry sam. rz u c o n y c h n a n ie k tó re o b je k ty. T a k ie w y p a d k i m ia ły m ie jsce p o d c z a s n a lo tu n a lo tn isk o C ro y - d o n, g d z ie z g in ę ła c a ła e s k a d ra b o m b o w c ó w n ie m, s k ła d a ją c a się z 30 m a szy n. W ty c h w y p a d k a c h, c elem u k ry c ia s tra t, N ie m c y o g łasz ają, że e s k a d ry te p o w ró c iły d o in n y c h b a z lo tn ic z y c h w e F ra n c ji i H o la n d ji. O w ielk o ści s tra t n ie m. ś w ia d c z y ć m o że i te n je sz c z e fa k t, ż e w A nglji stw o rz o n o c m e n ta rz y s k o, n a k tó re sam o c h o d y c ię ż a ro w e zw o żą s z c z ą tk i ro z b ity c h m a sz y n n ie m. C m e n ta rz y s k o to jest o b e c n ie ju ż ta k w ie lk ie, ż e trz e b a p rz e sz ło g o d z in y, a b y je o b e jść. Niemcy nie ratują również swych tonących pilotów, których maszyny zestrzelone zostały nad morzem. W kilku wypadkach samoloty niem. uniemożliwiły uratowanie ich, ostrzeliwując ratownicze samoloty ang. lu b też ścigacze ang., zatrudnione przy wyławianiu tonących lotników. Nastroje w Anglji P rasa a m e ry k a ń s k a z p o d z iw e m p is z e o d z ie ln e j p o sta w ie s p o łe c z e ń stw a angie lsk ieg o, k tó re o k a z u je p o d c z a s n a jw ię k sz y c h n a lo tó w z u p e łn y sp o k ó j, N ie rz a d k ie są w y p a d k i, że lu d n o ść n ie s p ie s z y d o sch ro n ó w, lecz m a ją c w ie lk ie z a u fa n ie d o w ła sn y c h m y śliw c ó w, z p o d z iw e m o b serw u je ic h w y c z y n y. In n y s p ra w o z d a w c a am er. p is z e, że 90 p ro c. m ie s z k a ń c ó w L o n d y n u, d o ty c h c z a s ty lk o z g a z e t d o w ie d z ia ło się o n a lo ta c h n ie m. n a p rz e d m ie ś c ia L o n d y n u. Jesz c z e in n y in fo rm a to r am er. pisze, że H itle r liczy ł w ięcej n a ilość sam olotów, n iż n a ich jako ść. L o tn ictw o zaś ang. ju k k o lw ie k lic z e b n ie s ła b s z e o k a z a ło się d a le k o w y ż sz e p o d w zg lęd e m ja k o śc i, u i lic z e b n ie jego siła w z ra sta z d n ia n a d z ie ń. J e d n o je s t ju ż d z iś p ew n e, że atak am i lo tn iczem i N iem cy nie w ygrają tej w ojny. R o sja ś le d z i p iln ie ang. w alki p o w ie trz n e, a p ra s a so w ie c k a p is z e, że j e d y n ie z a ję c ie A nglji m o że d a ć N ie m c o m z w y c ię stw o. A m e ry k a z a ś p is z e d a le j p ra s a s o w ie c k a z b liż a się m ilo w y m i k ro k a m i d o w o jn y, od k tó re j z d a je się że n a w et u p a d e k A nglji j e j n ie p o w strz y m a. K o re sp o n d e n t g a z e ty B asler Z e itu n g p is z e, że p o ty g o d n io w e j w alce b ły sk aw ic z n ej p rzeciw A nglji, nie m oże b y ć w ątpliw ości, że N iem cy n ie są w stan ie 6

z n isz c z y ć an i p o rtó w ang., a n i lo tn is k, a n i te ż z a ła m a ć siły m o ra ln e j s p o łe c z e ń stw a angielskiego. Jako n a o cz n y św iad ek m ogę to stw ierd zić pisze ów o b serw a to r ho z w ie d z iłe m L o n d y n i sze re g m iast, o ra z p o rtó w ang. w y sta w io n y c h n a a ta k i n ie m ie c k ie. K o m u n ik a ty n ie m ie c. i p r o p a g a n d a m ó w ią o z u p e łn y m z n is z c z e n iu n ie k tó ry c h p o ła c i A n g lji. T e n w z ro st z a k ła m a n ia n ie in. m ó w ił lo rd lla lifa x je s t d o b ry m z n a k ie m d la nas. Atak angielski N ie ty ik o lo tn ic tw o n ie m., le c z ró w n ie ż lo tn ic tw o ang. je st w a ta k u. O p o tę d z e tego a ta k u ang. ś w ia d c z y ć m o ż e ta k t, że d o ty c h c z a s d o k o n a n o 600 n a lo tó w n a N ie m c y i 200 n alo tó w n a k ra je z a ję te, z rz u c a ją c p rz y te m 160 ty s ię c y to n b o m b, / tego 100 ty s ię c y to n n a sam e N ie m c y. N a lo ty w o s ta tn im o k re sie ty lk o, o b ję ty o k o ło 300 m ie js c o w o ś c i n ie m. S z c zególn ie w ie lk i a ta k lo tn ic z y s k ie ro w a ła A nglia w u b ie g ły m ty g o d n iu n a fa b ry k ę b e n z y n y s y n te ty c z n e j w L e u n a. J est to fa b ry k a n a jw ię k s z a w E u ro p ie, d o s ta r c z a ją c a ro c z n ie 4 0 0 ty s ię c y to n b e n z y n y. O p ró c z tego b o m b a rd o w a n o fa b ry k i J u n k ie rsa w B ern b u rg, z a k ła d y Z eissa w J e n ie, fa b ry k ę sam o lo tó w w e F ra n k fu rc ie, fa b ry k ę M essersch m id tó w w A u g b u rg u, ru fin e ije n a fty w B o h len, z a k ła d y w o jsk o w e na p rz e d m ie ś c ia c h B erlin a, fa b ry k ę alu m in iu m i tu rb in y w o d n e w tle in fe ld e n, ra fin e rie o liw y w G iro n t, B le, O ia c k i O m b, D e u ra c k i B ra b e c k, b a z ę w o d n o p ła to w c ó w w B o u lo g n e, d w o rz e c to w a ro w y w K ilo n ji i d z ie s ią tk i lo tn is k n ie m. N ie k tó re z m ie jsco w o śc i w k tó ry c h z n a jd u ją się w a ż n e o b je k ty w o jsk o w e, b o m b a rd o w a n e b y ły po k ilk a d z ie s ią t ra z y. Blokada Anglji i blokada angielska R ad io an g ie lsk ie s z y d z i z b lo k a d y n ie m ie c k ie j, m ó w iąc, że ta k ą b lo k a d ę A nglja p rz e trz y m a ła ju ż w- w o jn ie u b ie g łe j. A o b e c n ie ró w n ie ż b lo k a d y te j się n ie o b a w ia, b o z a p o w ie d z ia n a o n a z o sta ła p rz e z N ie m c y ju ż k ilk a m ie s ię c y te m u, a m im o to n ie ty ik o an g ie lsk ie, le c z ró w n ie ż o k rę ty flot s p rz y m ie rz o n y c h z c ały m b e z p ie c z e ń s tw e m d o c h o d z ą d o A nglji. In a c ze j n a to m ia s t d z ia ła b lo k a d a an g ie lsk a. A n g lja z d e c y d o w a n a je s t n ie p rz e p u ś c ić n ic z eg o d o N ie m ie c c o b y m o g ło p rz y c z y n ić się d o ic h w z m o c n ie n ia w ja k ie jk o lw ie k b ą d ź d z ie d z in ie. W sp o m n ieć tu trz e b a p ro p o z y c je b y łe g o p re z y d e n ta St. Z jed n. H o o y e ra, k tó ry zw ró c ił się d o A nglji z p ro ś b ą o z e z w o le n ie n a p rz e p u s z c z e n ie ż y w n o śc i d o k ra jó w z a ję ty c h p rz e z N iem có w. A n g lja n a p ro p o z y c je te n ie m o g ła się z g o d zić, g d y ż p rz e d łu ż y ło b y to je d y n ie w o jn ę, b o N ie m c y i ta k o b ra b u ją w sz y s tk ie k r a je z a ję te z ż y w n o śc i. W o b ec p o w y ż sz e g o N ie m c y og ło siły, że n ic ic h n ie o b c h o d z i co s ię d z ia ć b ę d z ie w k ra ja c h z a ję ty c h, b o d la N ie m ie c ż y w n o śc i s ta rc z y. T y m sam y m p rz y z n a ją N ie m c y, że n ie o n i b lo k u ją A n- g lję, lecz sam i są z ab lo k o w a n i. Sprawy angielskie O b e c n a w e w n ę trz n a p o lity k a ang. n a sta w io n a je s t n a ja k n a jw ię k s z y ro zw ó j p ro d u k c ji s p rz ę tu w o je n n eg o i u o d p o rn ie n ia s p o łe c z e ń s tw a p rz e c iw w p ły w o m w o j n y. W z w ią z k u z p ie rw s z y m p o w ię k sz o n o p ro d u k c ję b ro n i z a ró w n o w A nglji, ja k i w k r a ja c h k o lo n ja łn y c h, z a re je s tro w a n o w s z y s tk ic h ro b o tn ik ó w w y k w a lifik o w a n y c h w b u d o w ie m a sz y n, o ra z z a p ro sz o n o m isję g e n e ra łó w a m e ry k a ń s k ic h ja k o o b serw a to ró w w o je n n y c h. W z w ią z k u z d ru g im, p o w z ię to s zere g u c h w al z a p e w n ia ją c y c h w ię k sz e z a ro b k i ro b o tn ik o m i p o d w y ż s z a ją c e ś w ia d c z e n ia e m e ry ta ln e i ś w ia d c z e n ia n a staro ść. 7

Z OSTATNIEJ CHWILI 2 7.V III. W n o c y z n ie d z ie li n a p o n ie d z ia łe k lo tn ic tw o b ry t. d o k o n a ło p rz y p o m o c y lic z n y c h e s k a d r n a lo tu na B erlin i p rz e d m ie ś c ia, k tó ry trw a ł 4 g o d z. od (2 d o 4 ra n o. N alo t te n w g d a n y c h ang. w y w o ła ł sze re g p o ż a ró w i e k sp lo z ji. W g d a n y c h a m e ry k a ń s k ic h sam oł. ang. z n a jd o w a ły się ró w n ie ż n a d c e n tiu m m ia sta. W d. 26 b m. N ie m c y d o k o n a li szere g u n a lo tó w n a W B r. w g tego sam ego p la n u ju k w c ią g u o s ta tn ic h 2 d n i, tj. m a ły m i e s k a d ra m i i c zęsto b e z o c h ro n y p o ścig o w ców. T o u ła tw ia ło p o ścig o w co m an g. n is z c z e n ie sam o lo tó w b o m b o w y c h n iem. P ie rw sz e w y n ik i z d n ia w czo rajszeg o : 4 6 sam o lo tó w n ie m. z n isz c z o n o, 10 u s z k o d ź. R A F s tra c ił t 5 sam o lo tó w, p rz y c z y m załogi I I sam oł. z o sta ły u ra to w a n e. M isja lo tn ic z o -m o rs k a w o jsk o w a a m e ry k a ń s k a o d w ie d z iła sam o lo tam i p o rty i b a z y lo tn ic z e ang. w d n iu n ie d z ie ln y m i p rz e s ła ła o d n o ś n e ra p o rty d o A m e ry k i, s tw ie r d z a ją c, że s tra ty p o n ie sio n e n ie z a h a m o w a ły a n i p rz e m y słu w o je n n e g o an i t r a n sp o rtó w. G lo sy n e u tra ln e, a w szc z e g ó ln o śc i ro s y js k ie i a m e ry k a ń s k ie, s tw ie r d z a ją p e łn ą s w o b o d ę W Br. w K a n ale i n a A tla n ty k u o ra z z a p a tr u ją się s c e p ty c z n ie n a e w e n t. z n is z c z e n ia p rz e z N ie m c ó w p o tę g i lo tn ic z. W B r. G łó w n y e k s p e rt R A F w w y g ło szo n y m d z iś ra n o p rz e m ó w ie n iu s tw ie rd z a ł s k u te c z n o ś ć o b ro n y A n g lji, z a p o w ia d a ł z w ię k s z e n ie a ta k ó w p o w ie trz n y c h n a N ie m c y o ra z d a lsz ą in te n s y fik a c ję n a lotów n ie m ie c k ic h n a W B r. s ą d z ą c z p rz y g o to w a ń, k tó re są c z y n io n e o b e c n ie n a lo tn is k a c h fran c. i belg. D n. 2 6 b o m b o w ie c n ie m. le c ą c n a n is k ie j w y so k o ści o 2 p p. z b o m b a rd o w a ł n a te ry to r ju m c e n tra ln e j Irla n d ji m le c z a rn ię s p ó łd z ie lc z ą i z n i s z c z y ł ta k o w ą, o s trz e liw u ją c je d n o c z e ś n ie lu d n o ść z k a ra b in ó w m asz. 14 o só b p o nio sło śm ie rć, w te j lic z b ie 6 k o b ie t, ra n n y c h p o n a d 60. P o se ł Irla n d ji w B e rlin ie z a ło ż y ł p ro te s t i z a ż ą d a ł w y ja śn ie ń. USA. P o s ie d z e n ia k o m is ji w o je n n e j o b ro n n e j k a n a d y js k o -a m e ry k a ń s k ie j w M o n tre alu ro z p o c z ę ły się w p o n ie d z ia łe k. S ę d z ia N a jw. T ry b. A m e ry k. R o b ert D a y, o b e c n ie s z e f b e z p ie c z e ń s tw a p a ń stw a, w w y sto so w a n y m d o R o o sev e lta m e- m o rjale o strzeg a rz ą d St. Z jed n. p rz e d p o w a ż n ie g ro ż ą cy m A m e ry c e n ie b e z p ie c z e ń s tw e m 5 -ej k o lu m n y n ie m. i ita ls k ie j, p la n u ją c e j s a b o ta ż w fa b ry k a c h p rz e m y słu w o je n n eg o i d ą ż ą c y c h d ro g ą k a m p a u ji o szczerstw i k ła m stw w z n ie c ić s z e re g k o n flik tó w w ło n ie a m e ry k a ń s k ic h fe d e ra c ji p ra c y i w śró d lu d n o ś c i k o lo ro w e j. Francja. Rząd Petaina uzgodni) z Japonją kontrolę granicy Indochin z Chinami co do przewozu broni oraz pozwolił na tranzyt wojsk japońskich przez Indochiny. Nastąpiło to niewątpliwie na skutek wskazówek z Berlina. Czy i w jakim stopniu Gubern. Indochin Adm. de Coupe wypełni rozkazy swego rządu trudno przewidzieć. Japonja szykuje się do poważnej ofenzywy w Chinach, aby zakończyć wojnę w ciągu bieżącej jesieni. Grecja. M o b iliz a c ja 4 ro c z n ik ó w, m in o w a n ie p o rtó w, o g ło szenie stref, n a d k tó ry m i w z b ro n io n y z o sta ł p rz e lo t sam o lo tó w. D z isie js z e ra n n e ra d jo R zy m n a z y w a r z ą d g re c k i p ła tn y m i ż o łd o w n ik a m i W Br. Turcja. P rz y g o to w a n ia w o je n n e. N a w y p a d e k k o n flik tu g re c k o -w lo sk ieg o w o jn a o b e jm ie c ałe B ałk an y. 8 O FIA RY : Jot. zł. 20, B ezim. zł. 2, Za N. 64 zł. 10. J57 zł. 14, TSA P zł. 10.