N ie d b a j o to, żeś w ciężk ie k a jd a n y się dostał, G d y lu d rze k ł: chcę b yć w o ln ym! zaw sze w o ln y m został.

Transkrypt

1 Po przeczytaniu oddaj drugiemu! SZANIEC N ie d b a j o to, żeś w ciężk ie k a jd a n y się dostał, G d y lu d rze k ł: chcę b yć w o ln ym! zaw sze w o ln y m został. (Gen. J. Jasiński. Rok. 1790). ^ G O D N I K POŚWIĘCONY SPRAWOM POLSKI W NIEWOLI Kok II W arszaw a. 14 listo p ad a 1940 r. N r. 44 CZARODZIEJ Z BROWARU M ow y H itle ra o d p ew n eg o c z a s u p rz e s ta ły b y ć e w e n e m e n te m d n ia d la św iata. W ie o te m H itle r c z ło w ie k z a k o c h a n y w s o b ie, z ly, m ś ciw y i b e z g r a n ic z n ie a m b itn y, ale n ie g lu p i, ja k o n im m ów i w sw y c h W s p ó łc z e s n y c h A ld a - now. T o te ż ró w n ie ż od p ew n eg o c z a s u m ów sw o ich n ie p rz e z n a c z a H itle r d la św iata. Z góry o b h c ż a je n a u ż y te k ściśle w e w n ę trz y. g d z ie, w o b ec b ra k li ja k ic h k o lw ie k m ożliw ości p o le m ic z n y c h, w y sta rc z y b y le ć o i b y le ja k, jeśli ty lk o d u ż o i p rę d k o. G d y m ilc zą lu b z b y t ju ż b e z c z e ln ie łg ać m u szą k o m u n ik a ty sz ta b o w e, g d y n ic m a ją c zem p o ch w alić się K eitle i R ib b e n tro p y, g d y z a w o d z i b ro ń lą d o w a, p o w ie trz n a i m o rsk a, F iih re r o d w o łu je się d o c zw a rte g o ro d z a ju b ro n i, p u s z c z a ją c w ru c h ję z y k. D o ty c h c z a s b y ła to w a rsen a le w e w n ę trz n y m b ro ń n ie z a w o d n a, K to c h c e z ro z u m ie ć w p ły w h itle ry z m u c y tu je te n ż e A ld a n o w m usi w ie d z ie ć, że H itle r m ó w cą n ie m a so b ie ró w n eg o w N ie m c z e c h. J e d n a k ż e, c zy to z p o w o d u p rz e c ią g a ją c e j się w o jn y, c z y z p rz e m ę c z e n ia in te le k tu a ln e g o, c z y te ż d la te g o, że g a d a ć m usi te ra z za d w ó c h, a w ła śc iw ie z a j ^ k h (M ussolini o d d a w n a ju ż ja k b y wmdy śró d z ie m n o m o rs k ie j lu b eg ip sk ieg o I H i k u n a b ra ł do ust, zaś p rz e m ó w ie ń M ik ad a n ik t c h y b a n ig d y n ie sły szał) d o ść, że ję z y k h itle ro w sk i z n ó w od p e w n eg o c z a s u z a tra c ił sw ą n ie sa m o w i-» t ą o b r o tu p ć, sw ój ju rn y w igor i b a rw n o ść iście m a la rsk ą. G d y d a w n ie j Fiihrer ^ B w y c ią g a ( rę k ę do z g o d y, gdy p rz e m a w ia ł d o ro z s ą d k u i w o łał o p o k ó j ^ H a y ły to je d n a k m ow y b o jo w e. O s ta tn ia m ow a z d. 9.M, ro c z n ic y rew o lu cji w b r o w a rz e, choć o d rz u c a ła w sz e lk ie k o m p ro m is y, ch o ć z a p o w ia d a ła o s ta te c z n ą z a g ła d ę A u g lji i z b ro jn ą i n ie u b ła g a n ą ro z p ra w ę z p lu to k r a e ją ś w ia to w ą, n ie m ia ła b y n a jm n ie j a k c e n tó w b o jo w y ch. B yła n ie m a l ż a ło sn y m a p e le m p rz e śla d o w a n eg o d o p rz e śla d u ją c y c h, czego c h c e c ie o d e m n ie? B yła w y b itn ie o b ro n n a i p o k o jo w a. Im su k c e s y n a a re n ie p o lity c z n e j i m ilita rn e j są rz a d s z e, ty m g ę śc ie j F iih re r tłu m a c z y się p rz e d sw o ją trz o d ą, z b y t d a le k o w y p ro w a d z o n ą w p o le o d r o d z in nego c h le w k a. Im w id o c z n ie js z a je st b e z n a d z ie jn o ś ć i b e zse n so w n o ść n ie k o ń c z ą c e j

2 się awantury wojennej, tym bardziej karkołomną staje się argumentacja i wysiłki retoryczne wodza III Rzeszy. Mowa w monachijskiej Burgerbraii, jak na tak zdolnego mówcę, była wyjątkowo nieprzemyślana, chaotyczna i niechlujna. Zdanie poprzednie kłóci się z uastępnem, dowody, przeczą twierdzeniom, wnioski kłamią przesłankom, a wszystko razem jest wzorem tego co kupy się nie trzyma. I tak, krwiożercza Anglia, Francja i Polska parły do wojny od szeregu lat, gdyż... sądząc po sobie, nie podejrzewały nawet zbrojeń niemieckich. Maltretowano, łupiono, wyzyskiwano nieszczęsne, pokojowe Niemcy, które przecież pragnęły tylko pracować bez przeszkód nad... czteroletnim planem zbrojeń, przedłużanym obecnie na dalsze cztery lata. Co biedne, pracowite Niemcy zyskują na wojnie? Nic, same straty, choć... produkcja niemiecka jest dziś najwyższą w świecie, bo Niemcy eksploatują dziś zasoby całej prawie Europy. Jedynym celem nikczemnych podżegaczy wojennych był i jest zysk n a ^ ^ brykacji broni i dlatego po wybuchu wojny znaleźli się... bez broni, a bogobtb p Fiihrer nagromadzi! jej tyle, że już nie ma poprostu gdzie pchać tych zapasów. Plutokracja polska, norweska, holenderska, belgijska i francuska siedzi teraz w Anglji, Kanadzie, Australji, Ameryce i razem z plutokraeją angielską i amerykańską dzień i noc produkuje broń, żeby na niej zarobić, ale... ani się to umywa do produkcji dobrodusznych Niemiec i wkrótce nędzni ci zbrodniarze zobaczą, kto... nafabrykowal więcej! Obok butnej zapowiedzi, że Niemcy ze swymi sojusznikami są dziś potęgą militarną tak olbrzymią, iż nie potrzebują obawiać się żadnej koalicji mocarstw świata, dziwnie brzmi nieco drżące upewnienie: jesteśmy tak zabezpieczeni, że... Anglja nas nie zmoże! A całkiem już zabawna jest rada pod adresem Churchilla: chcesz zwalczać mnie bronią powietrzną? Ależ to twoja broń najsłabsza! Radzę bić mnie czem innem, bo tu ja jestem mocniejszy! J Takim oto czarem swego słowa usiłuje Hitler odczynić zly urok ponownego wyboru Roosevelta, zagłuszyć pomruk burzy, nadciągającej z Dalekiego Zachodu, pokryć lodowaty dreszcz niepokoju mrowiący skórę wszystkim Niemcom i poza murami monachijskiej Burgerbraii... Ale słowo Flihrera nie jest już dziś pobudką bojową, ani fanfarą zwycię- stwa. Przypomina raczej sygnał alarmowy, tak znany wszystkim obywatelom potężnej, wszechstronnie zabezpieczonej Rzeszy: do schronu! Bo jednak z trzech najpotężniejszych militarnie sojuszników, jeden niemiecki wdzięczy się służalczo przed wostoc.znym czelawiekom na Kremlu, drugi wioski nie może zdobyć zwykłej greckiej Janiny, nie mówiąc już o ateńskiej Aspazji, zaś trzeci japoński wciąż nie znajduje dość skut ^nych środków na państwo środka. Więc nawet on, sam czarodziej z browaru nie zapewnia już: zmieciemy Anglję z powierzchni ziemi we dwa tygodnie, lecz skromnie przypuszcza: tę wojnę... przetrzymamy! WŁOCHY W PIĄTYM MIESIĄCU WOJNY Skreślony poniżej obraz obecnej sytuacji Włoch faszystowskich opiera się na informacjach z pierwszej ręki, przyczem zużytkowaliśmy tylko wiadomości pochodzące z paru źródeł a wzajemnie pokrywające się, co stanowi największą w dzisiejszych warunkach gwarancję ścisłości. 2

3 W p ią ty m m ie s ią c u w o jn y W io c h y z n a ia z iy się w p o ło ż e n iu b a rd z o h ts? - n e m zaró w n o p o d w zg lęd e m g o s p o d a rc z y m ja k i w e w n ę trz n o p o lity c z n y m. N ie je s t to b y n a jm n ie j p o ło ż e n ie ro z p a c z liw e, je d n a k ż e tru d n o ś c i, ja k ie p ię trz ą się p rz e d tem p a ń stw e m, k a ż ą w ą tp ić c z y w ra z ie p rz e d łu ż e n ia się w o jn y n a d łu g ie m ie siące W ło c h y w y trz y m a ją p o d n a p o re m w ciąż ro s n ą c y c h z w ią z a n y c h z n ią p o trz e b i c ię żaró w. S y tu a c ja w o je n n a je st n a p o z ó r z ad a w a la ją c a, a rm ja lą d o w a p ra w ie n ie n a r u s z o n a p o d o b n ie j a k flota p o w ie trz n a i m o rsk a. N a p ra w d ę je d n a k rz e c z y sto ją o w iele g o rz e j n iż b y się u a p ie rw s z y rz u t o k a m ogło w y d a w a ć. W ło c h y n ie s p o d z ie w a ły się b o m b a rd o w a n ia z p o w ie trz a n a w ie lk ą sk alę, s tą d p o w a ż n e b ra k i w d z ie d z in ie o b ro n y p rz e c iw lo tn ic z e j. O b ro n a ta je s t w ła ś c iw ie im p ro w iz o w a n a w a ru n k a c h w o je n n y ch, co n ie m o że n ie o d b ić się n a jej s k u te c z n o ś c i. W ielk ie d u o ści n a s trę c z a ró w n ie ż k o m u n ik a c ja z p o s ia d ło śc ia m i z am o rsk iem i, o d b y w a o n a n ie m a l w y łą c z n ie p rz y p o m o c y ra d ja i sam o lo tó w, g d y ż łą c z n o ś ć m o rsk a, w o b e c n y m s ta n ie rz e c z y n a m o rz u Ś ró d z ie m n e m p ra w ie n ie w c h o d z i w ra c h u b ę. P rz e k o n a li się o tem W ło si p o d c z a s o fe n sy w y G ru z ia n ie g o w.e g ip c ie. A ta k s z e d ł sk ła d n ie d o p ó k i n ie w y c z e rp a ły się z a p a s y ju ż d a w n ie j n a g ro m a d z o n e wr L ib ji. G d y w y p a d ło sp ro w a d z a ć je z m etro p o lji, g d y p o n a d to trz e b a b y ło w ie rc ić n o w e s tu d n ie, n a m iejsce d a w n y c h z a tru ty c h i z a s y p a n y c h p rz e z A n glików, o fen sy w a u tk n ę ła. T ru d n o śc i k o m u n ik a c y jn e o d e g ra ły w z a ła m a n iu się a ta k u w ło sk ieg o b a r d z o p o w a ż n ą je ż e li n ie d e c y d u ją c ą rolę. # P o w a ż n y m h a n d ic a p e m d la W ło ch ó w je st ró w n ie ż b ra k m a te rja ló w p ę d n y c h. W p ra w d z ie a rm ja d y s p o n u je je s z c z e d o ść p o w a ż n e m i z a p a s a m i, je d n a k ż e k o n ie c z n o ść sto so w a n ia d a le k o id ą c e j o s z c z ę d n o ś c i w k o n s u m p c ji b e n z y n y, w p ły w a h a m u ją c o n a ro z m a c h d z ia ła ń o fe n sy w n y c h. B ra k i su ro w co w e d z ia ła ją ró w n ie ż p a ra liż u ją c o n a p ro d u k c ję w o je n n ą, z w ła s z c z a w d z ie d z in ie w y tw ó rc z o śc i lo tn iczej.. D a ją się ta k ż e o d c z u w a ć co ra z w ię k sz e ' b ra k i w d z ie d z in ie a rty k u łó w p ie rw s z e j p o trz e b y, w s ty s tk ie te a rty k u ły są ra c jo n o w a n e, je d y n ie s p o ż y c ie w in a i o w o ców n ie jest o g ra n ic z o n e. N a w e t ia k n ie z b ę d n y d la W ło c h ó w p ro d u k t ja k o liw a w y d a w a n y je st n a k a rtk i p o d o b n ie j a k m ięso. P o ló w ry b zaś je st p ra w ie u n ie m o ż liw io n y w s k u te k z a m in o w a n ia w y b rz e ż y. W ęgla n a u ż y te k p ry w a tn y n ie m a p ra w ie z u p e łn ie, n ie m a ró w n ie ż b e n z y n y ta k d a le c e, ż e z d a r z a ją się, z n a n e i u n as z w rz e ś n ia ro k u u b., w y p a d k i p o z o sta w ia n ia a u t n a d ro g a c h s p o w o d u n ie m o ż n o ści o trz y m a n ia m a te rja ló w p ę d n y c h. w a d z i W ło ch y d o k a ta stro fy. S ły szy s ię - n ie r a z z d a n ie, że W io c h y p rz e g ra ją w k a ż - * W sz y stk ie te b ra k i i b o lą c z k i z n a jd u ją n a tu ra ln ie sw ó j o d p o w ie d n ik w d z ie - m o ra ln o -p o lity c z n e j. W ia ra w z w y cię stw o W ło ch w o b e c n e j w o jn ie w y g a sa, ro śn ie n a to m ia st p rz e k o n a n ie, że w y s tą p ie n ie c z y n n e u b o k u N ie m ie c d o p ro rn w y p a d k u : je ż e li z w y c ię ż ą N ie m c y, z a ż ą d a ją o n e p rę d z e j c z y p ó ź n ie j d o s tę p u I A d rjn ty k u i W ło c h y p ó łn o c n e b ę d ą s tra c o n e ; je ż e li z w y c ię ż y A nglja, lia lja z n a jd z ie się w o b o z ie z w y c ię ż o n y c h i b ę d z ie z m u sz o n a p o n o s ić k o n s e k w e n c je k lę s k i. P o w s z e c h n ie m ów i się, że M u sso łin i w y p o w ia d a ją c w o jn ę F ra n c ji i A nglji, b y ł g łę b o k o p rz e k o n a n y, (do c zego z re sz tą w iele p rz y c z y n ił się H itle r, k ió r y fo r m a ln ie z asu g e stjo n o w a ł sw ego k o le g ę z o s i ), że w o jn a n ie p o trw a d łu ż e j n a d k ilk a ty g o d n i. T y m c z a se m u p ły n ę ło k ilk a m ie s ię c y a o c z e k iw a n y p o k ó j n ie n a d s z e d ł. T o te ż g d y A nglja n ie u le g ła n a lo to m n ie m ie c k im, n a s tr o je w e W ło szech p o g o rs z y ły s ię, g d y ż o z n a c z a to ro z w ia n ie się n a d z ie i n a w o jn ę b ły s k a w ic z n ą.

4 Pozycja osobista Mussoliniego ucierpiała bardzo silnie wskutek zachwiania się wiary w zwycięstwo osi. Popularność szefa rządu podupadła nie tylko w szerokich kolach społeczeństwa, gdzie osobista polityka dyktatora zawsze budziła zastrzeżenia, ale nawet wśród członków partji faszystowskiej. Coraz częściej Mussolini określany jest, zamiast mianem Duce nierozłącznie związanem z jego nazwiskiem, ironicznym zaimkiem ovi (on). Zachował on pełną popularność jedynie wśród młodzieży, która przeszła przez organizację Balila, a tom samem od zarania życia znalazła się w karbach dyscypliny faszystowskiej i cierpi na niedorozwój zmysłu krytycznego oraz brak samodzielnego myślenia politycznego. Jednocześnie rośnie niepopularność Niemiec i świadomość, że z ich strony grozi Włochom największe niebezpieczeństwo. Daje się też zauważyć chęć zjedjiania sobie Polaków. O ile w pierwszych tygodniach po wystąpieniu Wioch, rodacy nasi narażeni byli na wielkie przykrości i szykany, obecnie sytuacja 1^ ^ tym względem zmieniła się wydatnie i mnożą się przejawy rosnącego zrozum ieh P roli, jaką Polska ma do odegrania w Europie. Ta ewolucja w nastrojach włoskich pozostaje zresztą w rażącej sprzeczności z uległością ;fer oficjalnych dla Niemiec hitlerowskich. WYBÓR lłoosetelta Po ra z p ie rw s z y w h is to rji re p u b lik i p ó łn o c n o -a m e ry k a ń s k ie j w y b ó r n a s tę p u je n a trz e c i o k re s c z te ro le tn i, c h o c ia ż wg. z w y czaju u w ażaneg o p rz e z A m e ry k a n ó w za ro d z a j n ie p is a n e g o p ra w a, p re z y d e n t nie m o ż e k a n d y d o w a ć po ra z trz e c i. N a ró d a m e ry k a ń sk i z erw ał z tr a d y c ją, sięg a ją c ą p ierw szeg o p re z y d e n ta W a szy n g to n a, k tó ry o d m ó w ił p o s ta w ie n ia sw ej k a n d y d a tu ry po ra z trz e c i w ro k u Już sam ten fakt podkreśla zarówno wagę chwili jak wyjątkowy charakter pełnomocnictw udzielonych Franklinowi Rooseyeltowi. Pozornie zagadnienia polityki*zagranicznej nie odgrywały w kampanji większej roli, gdyż obaj kandydaci wypowiadali na ten temat opinje niemal identyczne. Zarówno Roosevelt jak Wilkie stwierdzali wielokrotnie w swych przemówieniach, że pomoc dla W. Brytanji w walce jaką toczy o wolność świata, winna być coraz większa i wydatniejsza. Byłby jednak zupełnie błędny wniosek, że z punktu widzenia dalszych losów wojny wybór Róosevelta nie ma istotnego znaczenia. Przeciwnie, jest to fakt kapitalnej wagi, i nie darmo prasa niemiecka, afiszując rzekomą obojętność dla wewnętrznych spraw amerykańskich wyraźnie faworyzowała Wilkiego, a między wierszami artykułów łatwo odczytać można było gorące życzenie, by wybrany został kandydat partji republikańskiej. Znaczenie wyboru Roosevelta polega przedewszystkiem na tem, że stwkvi ono pewnego rodzaju weksel in blanco, wystawiony głowie państwa przez naród. Dotychczas prezydent byt krępowany w swojej akcji przez to, że kadencja jego dobiegała końca. Powziął on wiele ważkich decyzji, stanowisko jednak w y M żone w jego przemówieniach i wywiadach szło jeszcze daleko dalej aniżeli ny. Teraz będzie w możności te zamiary wprowadzić w życie, gdyż uzyska! na nie aprobatę swych rodaków. RooseveIt zadecyduje, jaki użytek zrobi Ameryka ze zbrojeń na olbrzymią skalę podjętych, zwłaszcza w ostatnich miesiącach urzędowania prezydenta. Nie ulega wątpliwości, że pomoc dla W. Brytanji wielokrotnie wzrośnie i istnieją wszelkie dane by przypuszczać, że idąc w raz wytkniętym kierunku, Ameryka nie zatrzyma się w połowie drogi.

5 N a leży ró w n ie ż b ra ć p o d u w agę, że z w y c ię stw o R o o sev e!ta je st z w y c ię stw em p a rtji d e m o k ra ty c z n e j, k ió ra w p rz e c iw ie ń s tw ie d o re p u b lik a n ó w n ie h o łd o w a ła n ig d y s k ra jn e m u iz o la cjo n izm o w i. D e m o k ra c i, k tó ry c h szereg i re k ru tu ją się w d u ż e j m ie rz e z e le m en tó w n a p ły w o w y ch, m ają o w ie le w ię c e j z ro z u m ie n ia d la z ag a d n ie ń św ia to w y c h i d la k o n ie c z n o ś c i z a ję c ia p rz e z A m e ry k ę c z y n n e j p o staw y w o b ec h e g e m o n isty c z n y c h zak u só w m o c a rstw im p e ria lis ty c z n y c h n a o bu p ó łk u la c h. R o o sey elt n ie jest b ia łą k a rtą. W ciąg u 8 la t u rz ę d o w a n ia z ary so w ało się w y ra ź n ie jego o b lic z e p o lity c z n e. W ilk ie, d o ty c h c z a s m a ło k o m u z n a n y, n ie ty lk o z a g ra n ic ą, ale n a w e t w sam ej A m e ry c e, m u s ia łb y d o p ie ro z d o b y w a ć z a u fa n ie, w y ra b ia ć so b ie k r e d y t m o ra ln y i u stalać sw o ją lin ję p o lity c z n ą. P o z a te m w ra z ie w y b o ru W ilk ie g o, R o o sey elt p o z o s ta łb y w p ra w d z ie u w ła - d z y d o 20 s ty c z n ia 1941 r., ale m o ra ln ie n ie m ia łb y u p ra w n ie ń do p rz e m a w ia n ia ^ H r im ie n ie m sw ego n a ro d u. B y ło b y to coś w ro d z a ju p o lity c z n e g o b e z k ró le w ia " i p ro - w a d z iło b y siłą rz e c z y d o p e w n eg o z a s k le p ie n ia się p o lity k i a m e ry k a ń sk ie j, co p rz y o b e c n e m te m p ie w y d a rz e ń m o g ło b y m ie ć b a rd z o p o w a ż n e k o n s e k w e n c je d la o b o z u a n ty n ie m ic c k ie g o w E u ro p ie. T e ra z m o ż n a p o w ie d z ie ć ju ż b e z ż a d n y c h z a s trz e ż e ń, że A m e ry k a w ra z z jej o lb rz y m ie m i z aso b am i, A m e ry k a o 140 m iljo n a c h lu d n o ści, d z ie rż ą c a w sw ym rę k u p ię ć szó sty c h z lo la św iato w eg o i p rz o d u ją c a w p ro d u k c ji w s z y s tk ic h s u ro w có w w o je n n y c h z n a la z ła się w ty m o b o z ie c a łk o w ic ie i n ie o d w o ła ln ie. R o o sey elt je s t w o d z e m p a rtji d e m o k ra ty c z n e j i. w raz z w y b o rem u z y sk a ł w iększość zarów no w Izb ie R ep rezentantów ' jak i w A le p rzez 8 lat sw e g o u rz ę d o w a n ia n ie o k a za ł się n ig d y c z ło w ie k ie m p a rtji. J e d n y m z n a jb a rd z ie j u d e rz a ją c y c h ry só w jego u s p o so b ie n ia je st śm iało ść p o c z y n a ń, o d w ag a, z ja k ą b ie rz e o d p o w ie d z ia ln o ś ć z a ś ro d k i, o k tó ry c h k o n ie c z n o ś c i je st p rz e k o n a n y. N ie m'a w n im je d n a k a n i k rz ty d o k try n e rs tw a. T a k w ięc n a zw isk o R o c se y elta p o z o sta n ie n a z aw sze z w ią z a n e z je d n y m z n a jw ię k sz y c h p rz e d s ię w z ię ć w p o s z u k iw a n iu n o w y ch d róg sp o łe c z n o -g o s p o d a rc z y c h. S ły n n y N ow y Ł a d ( N ew D e a l ) n ie m ieści się w ra m a c h tra d y c y jn e j d w u p a rty jn e j p o lity k i, o p a rte j n a s ta n d a rto w y c h w zo ra c h a m e ry k a ń sk ie g o k la s y c y z m u p o lity c z n eg o. N ie k tó re re fo rm y R o o sev elta p o z o s ta ły ja k o trw a ły d o ro b e k ż y c ia sp o łecznego A m e ry k i; in n y c h, k tó re o k a z a ły się n ie ż y cio w e lu b s z k o d liw e, n ie z a w a h a ł sitj o d rz u c ić. A le m yśl i z a m ia r n a c z e ln y p rz e p ro w a d z a ł z aw sz e d o k o ń c a, p rz y c z e m te n a u to k ra ty c z n y d e m o k ra ta ro z u m - ś w ia d o m ą w olą, n a p o z ó r d o b ro d u s z n y m i b e z tro sk im u śm ie c h e m, p o tra fił ^ K d z i a ł a ć w ię ce j n iż n ie je d e n w ó d z d z ia ła ją c y te rro re m i p rz y m u s em. I d lateg o po raz trzeci pow ołuje go n a ró d na n ajw y ższą godność w p aństw ie. T e sam e c e c h y in ic ja ty w y i w y trw a ło ści o d n a jd u je m y w jego p o c z y n a n ia c h k w d z ie d z in ie p o lity k i z a g ra n ic z n e j. P re z y d e n t z ro z u m ia ł, że z ak u so m d y k ta to ró w ' p rz e c iw s ta w ić m o ż n a ty lk o silę, i to siłę w ię k sz ą, p rz e d k tó rą się u g n ą. T o te ż sta ł się on re a liz a to re m zak ro jo n e g o n a n ie w id z ia n ą d o tą d sk alę p ro g ra m u zb ro je ń, k tó re u c z y n ią A m e ry k ę n a jp o tę ż n ie js z y m m o c a rstw e m w p o w ie trz u i n a m o rzu. I n ie u k ry w a on, że siłę tę o d d a ć z a m ie rz a n a u sługi sp ra w y W. B ry ta n ji, k tó ra jest zarazem spraw ą A m eryki. N ie m o ż e m y n ie w s p o m n ie ć, w c h w ili p o n o w n e g o w y b o ru F ra n k lin a R oos e y e lta, o je g o s to su n k u n ie z m ie n n ie p rz y c h y ln y m d o P o lsk i i P o la k ó w, z w ła s z c z a 5

6 od czasu wojny., gdy w licznych enuncjacjach publicznych wspominał o cierpieniach naszego narodu pod bulem niemieckim. W opracowywaniu warunków przyszłego pokoju Ameryka będzie miału niewątpliwie wybitny udział; otóż można być pewnym, że obecny prezydent USA nie pójdzie śladami prezydenta z czasów pierwszej wielkiej wojny, Woodrow Wilsona, który choć k ie r o w i się szlachetnymi pobudkami przy kształtowaniu losów Europy i Polski nie oparł ich na trwałych zasadach, dyktowanych przez doświadczenie i rozum polityczny. 32 p re z y d e i t U SA F ra n k lin D e la n o R o o sevelt, u ro d z o n y w r. t8 8 2, w y b ra n y z o stał p o ra z p ie rw s z y p re z y d e n te m w ro k u 1932, b iją c sw ego k o n trk a n d y d a ta H e rb e rta H o o y e ra i u z y sk u ją c p rz y te m 25,8 m il. głosów p rz e ciw k o 11,5. W ięk szo ść Z g ro m a d ze n ia E lek to ró w w y n o siła 472 n a 59 d la H o o y era (w iększość w śró d w y b o rc ó w i w z g ro m a d z e n iu n ie je st p ro p o rc jo n a ln a, g d y ż m n ie jszo śc i w p o s z c z e gólnych stan ach nie są uw zględnione). W ro k u 1936, k a n d y d u ją c p rz e c iw k o re p u b lik a n o w i L a n d o n o w i, R o o sev elt o d n o si sw e d ru g ie, je sz c z e w ię k sz e z w y cię stw o : jest w y b ra n y 27,5 m iljo n am i g ło só w n a 16 d la L a n d o n a. S to s u n e k głosów w Z g ro m ad zeniu : 523 n a 8. Tylko 10 prezydentów dostąpiło przed Roosevcltem zaszczytu ponownego wyboru. Z K R A J U W d n iu Z a d u s z e k G ró b N ie z n a n e g o Ż o łn ierza i p o m n ik S a p e ra w W a r s za w ie to n ą ł w p o w o d z i k w ie c ia. P rz e z c n ly d z ie ń z b ie ra ły się p rz e d gro b em tłu m y o d d a ją c w s k u p ie n iu h o łd p o leg ły m za O jc z y z n ę. N ato m ia st p rz y p o m n ik u lo tn ik a p o lic ja n ie m ie c k a i SS z p a sją z rz u c a ły n a z ie m ię p a lą c e się la m p k i i k w ia ty. N ie m a w p ro st słó w n a sk w a lifik o w an ie t e go p o s tę p o w a n ia. W y w ie ra n ie z e m s ty n a z m a rły c h ś w ia d c z y o z b y d lę c e n iu h itle row skich zbirów. W P o z n a n iu w ła d z e n ie m ie c k ie z a b ro n iły o d w ie d z a n ia c m e n ta rz y w d z ie ń W szystkich Ś w iętych i Z aduszek. W je d n y m z obozó w k o n c e n tra c y jn y c h ro z s trz e la n o s u p e rio ra k s ię ż y M i s jo n arzy w K ra k o w ie k s ię d z a K rau zeg o o ra z trz e c h z ak o n n ik ó w, n a le ż ą c y c h do te j k o n g reg a cji. W d n iu 1.11 z o sta ła w strz y m an a re je stra c ja m ło d z ie ż y w w ie k u la t od 16 d o 25. Ze ź ró d e ł w ia ro g o d n y c h d o w ia d u je m y się, że 2.11 p rz y b y ł d o W a r s z a i w y p u łk p o lic ji n ie m ie c k ie j z L u b lin a. P rz e s trz e g a m y w sz y s tk ic h i z a le c a m y o stro żn o ść, bo z aró w n o w strz y m an ie re je s tra c ji ja k i z w ię k s z e n ie k o n ty n g e n tu p o lic ji m ogą o z n a c z a ć ja k ie ś n o w e z ła g o d z e n ie k u rs u w p o s tac i s ta ry c h i z n a n y c h n am d o b rz e ła p a n e k. Z o bozu w O św ięcim iu pow róciło do W arszaw y ok. 200 osób. Z apow ied z ia n o im n a w y je z d n e m. że p o d g ro ź b ą ro z s trz e la n ia n ie w olno ro z p o w ia d a ć o ż y c iu w o b o z ie. O c z y w iś c ie je s t to z w y k ła fo rm u łk a, o b lic z o n a n a z a stra szenie co u b o ż sz y c h d u c h e m ofiar. Z re la c ji o d w a ż n ie js z y c h d o w ia d u je m y się, że po p rz y b y c iu do o b o z u -zostali p o b ic i i s k o p a n i, n ie k tó ry m p o w y b ija n o z ę b y i p o ła m a n o ż e b ra. N a d z o rc a m i są k a jd a n ia r z e n ie m ie c c y, k tó ry m sk ra c a ją k a rę z a o k ru t n e o b c h o d z e n ie się z w ię ź n ia m i. W o b o z ie p ró c z P o lak ó w są C zesi, F ra n c u z i 6

7 i Niemcy. Najgorzej traktowani są ci ostatni. Wszyscy cierpią zimno i giód. Chodzą w drelichach. Rano czarna kawa bez cukru i kawałek chleba, na obiad zupa z brukwi lub marchwi, wieczorem znów kawa. Praca 6 godzin dziennie, kopanie, rąbanie drew i t. p. KRONIKA RADIOWA Działania wojenne Północ. Akcja niemiecka. W n o c y n a 7 b m. sam. n iem. a ta k o w ały L o n d y n i sze re g in n y c h m iejsco w o ści w A nglji. S tra ty w y rz ą d z o n e n ie z n a c z n e. Z estrzelo n o 7 sam n ie m., z g in ę ło 5 a ng., w sz y scy p ilo c i o caleli. W n o c y n a 8 b m. N ie m c y d o k o n a li siln eg o n a lo t n a L o n d y n. Z e strz e lo n o 20 sam o lo tó w n ie m., stra ty w łasne 6 m aszyn, 2 pilotów o calało. N iem cy u ży w ają w n alo tach na A ngljię nurkowych samolotów typu Stuka. W nocy n a 10 bm. Niemcy atakowali Londyn i Wulję nie wyrządzając większych szkód. Akcja angielska. W n o c y n a 7 b m. A n g licy d o k o n a li n a lo tu n a B erlin. B o m b a rd o w a n o la b ry k i w d z ie ln ic y S p a n d a u, d w o rz e c w d z ie ln ic y p ó łn o c n o -z a c h o d n ie j i e le k tro w n ie. T e j sam ej n o c y b o m b a rd o w a n o fa b ry k i b e n z y n y s y n te ty c z n e j w L eu n a i H a m b u rg u. L in ję k o le jo w ą m ię d z y B e rlin e m, K o lo n ją i L ip sk ie m, n a s tę p n ie p o rty n a d K a n a łe m, ra fin e rje oliw y w O sn a b riic k. W n o c y n a 8 b m. b o m b a rd o w a n o z a k ła d y K ru p p a w E ssen, D u ss e ld o rf, D u isb u rg, d o k i w D u n k ie rc e i Iła w rz e, fa b ry k i b e n z y n y s y n te ty c z n e j k o ło K olonji, lo tn isk o w L ag n o n, b a z ę n ie m ie c k ic h ło d z i p o d w o d n y c h w L o rie n t. W n o c y n a 9 b m. b o m b a rd o w a n o in te n s y w n ie M o n ac h ju m w c zasie p rz e m ó w ie n ia H itle ra, g d z ie w y w o ła n o w ie lk ie p o ż ary, a tra n s m is ja o d b y ła się d o p ie ro n a stę p n e g o d n ia ra n o. O d c ze rw c a b r. sarn. b ry t. d o k o n a ły 2100 ra id ó w n a d N ie m c a m i, z tego 6 00 s k ie ro w a n y c h b y ło n a p o rty. 12 b m. b o m b a rd o w a n o w y b rz e ż e od G d a ń sk a do C h e rb o u g a o ra z Z a głębie R uhry (15 lotnisk). Polu dnie. 8.X l n a lo t a n g ielsk i n a B rin d isi sp o w o d o w a ł w ie lk ie z n is z c z e n ia w sto cz n ia c h i n a d w o rc u k o le jo w y m. K olo 'G a s s a la w o js k a a n g ie lsk ie są n a d a l w o fen sy w ie. 9.XI W łosi p o n a w iali b e z s k u te c z n ie siln e a ta k i m a ją c e n a c e lu o d b ic ie G a la b a c z, z d o b y te g o o s ta tn io p rz e z A n glików. N a d g ra n ic ą S u d a n u t o c zą się z a c ię te w a lk i. N a f r o n c ie k o ło C a s s a la w z ię to d o n ie w o li 150 W ło ch ó w. W n o c y n a 9 b m. A n g licy b o m b a rd o w a li fa b ry k i sam o lo tó w w T u ry n ie, fa b ry k ę m ag n eto n a p rz e d m ie ś c iu M ed jo n u, fa b ry k i F ia ta w T u ry n ie. 12.Xł b o m b a rd o w a n o N e ap o l i b a z y lo tn ic z e n a S a rd y n ji. G r e c j a. Naloty na lotniska włoskie Corizza i Argiro-Castro, zniszczyły zieini wiele samolotów włoskich. Na zachodnim froncie macedońskim Grecy «obyli 12 armat i 25 karabinów maszynowych oraz wzięli do niewoli 1700 żo ł nierzy włoskich. Samol. włoskie bombardowały szereg miejscowości, ni. in. Ateny, P ireu s, K orfu, J a n in a, F lo rin a. 8.XI siln e e s k a d ry an g. i g re c k ie d o k o n a ły n a lo tó w n a p o rty i lo tn is k a w A lb a a ji, s zczeg ó ln ie n a lo tn is k o w T a lo n a. S am ol. a n g ie lsk ie o b e c n ie re g u la rn ie p a tro lu ją n a d A te n a m i i p o rta m i g re c k ie m i, d z ię k i c ze m u ilo ść n a lo tó w w ło sk ich z n a c z n ie z m a lała. G re c y p o s u n ę li s ię z n ó w p ó łto ra k ilo m e tra n a fro n c ie C o riz z a i o d n ie śli s u k c e s y n a d je d n e m z je z io r w p o b liż u Ju g o sław ji. N a fro n c ie g re c k im z n a jd u ją się d z ia ła p rz e c iw p a n c e r n e i p rz e c iw lo tn ic z e d o s ta r c z o n e p rz e z A n glików. P o w stań scy a lb a ń sc y a ta k u ją W łochów n a ty ła c h i n is z c z ą im dostaw y. 9.XI G recy opanow ali now e szc z y ty górskie koło C o rizza. N a cały m

8 fro n cie siln y ogień a rty le ry js k i. N a fro n cie E p iru W łosi p o su n ęli się n ie c o n a p rz ó d. G re c y z n isz c z y li 11 sam o lo tó w w ło sk ic h w c z a s ie n a lo tó w n a A lb an ię. W G re cji z o sta ła z a k o ń c z o n a m o b iliz a c ja, k tó ra p o d n io sła s ta n nrm ji d o pól m iljo n a. 11.XI n a fro n cie E p iru a rty le rja g re c k a ro z p ro s z y ła k o n c e n tra c ję w o jsk w ło sk ich i z m u siła je do p o rz u c e n ia lic z n eg o sp rz ę tu w o je n n eg o. N a fro n cie ty m c z y n n e ju ż są sam oloty angielskie. Z RÓŻNYCH STRON N o r w e g j a. 10.XI. Na b rz e g n o rw e sk i m o rze w y rz u c a zw ło k i ż o łn ie rz y n ie m ie c k ic h. N a z a p y ta n ie w ła d z lo k a ln y c h co m a ją r o b ić z tru p a m i, B erlin p o u fn ie ro z k a z a ł z d e jm o w a ć o b rą c z k i z rą k ż o łn ie rz y, n a stę p n ie o b c ią ż a ć zw ło k i ta k, ż e b y to p ie le c p o s z e d ł n a d n o. R o z p o rz ą d z e n ie to p rz e d o sta ło się do w o jsk a. W ra ż e n ia ja k ie w y w o ła ło n ie tr z e b a k o m e n to w a ć. Stany Zjednoczone. L av al c h c ia ł w o s ta tn ie j ch w ili u tru d n ić b ó r R o o sev elta. W ty m c elu a m b a s a d o r fra n c u s k i B rin o n z ło ż y ł p ra sie am ery sk iej o ś w ia d c z e n ie, że R o o se y e lt je st o d p o w ie d z ia ln y za w y b u c h w o jn y, b o w ie m je g o a m b a sa d o r n a m a w ia ł P o lsk ę d o o p o ru. N ie m c y i W łosi n ie tu ją sw o jeg o n ie z a d o w o le n ia z w y b o ru i g ro ż ą iz o la cją A m e ry k i p o p o k o n a n iu W. B ry ta n ji. SPRAWY POLSKIE P rz e m ó w ie n ie w ic e p rc rn je ra R z ą d u P olskiego w L o n d y n ie 9.XI. P rz e d ro k ie m N ie m c y d o k o n a lrw K rak o w ie w ie lk ie j z b ro d n i: 180 pro feso ró w i u c z o n y c h p o lsk ich, z w a b io n y c h n a w y k ła d, z o stało p o d s tę p n ie w y w ie zio n y c h do o b o zó w k o n c e n tra c y jn y c h. F a k t te n je s t p rz e ja w e m p o lity k i sto so w an ej w P o lsce p rz e z o k u p a n ta. P o lsk a stw o rz y ła 21 s zk ó ł a k a d e m ic k ic h. D z iś n ie istn ie je z n ic h an i je d n a, a w y p o sa ż e n ie ic h z o stało alb o z n isz c z o n e, alb o w y w ie zio n e prof. u n iw e rs. z n a jd u je się albo w o b o z ac h i w ię z ie n ia c h, a lb o ż y je w s k ra jn e j n ę d z y, albo z o sta ło ju ż z a k a to w a n y c h p rz e z n ie m ie c k ic h o p ra w c ó w, K ilk a se t p o ls k ic h szk ó l ś re d n ic h z a m k n ię to. P rof. w n ic h u c z ą c y z o s ta li u w ię z ie n i. N ie m c y c h c ą.z n is z c z y ć P o lsk ę ja k o n a ró d k u ltu ra ln y. W sz y stk ie p o l sk ie z b io ry s z tu k i z o sta iy w y w ie z io n e, a w sz e lk ie w y d a w n ic tw a z a k a z a n e. P la n te n N ie m c y p rz y g o to w a li z p re m e d y ta c ją. Jesz cze p rz e d w o jn ą p o d p ła s z c z y k ie m ró ż n y c h stu d jó w e m is a riu sz e n ie m. s p o rz ą d z ili w P o lsce w y k a z y "tych rz e c z y. N ie m c y u siłu ją z n isz c z y ć in te lig e n c ję p o lsk ą w p rz e k o n a n iu, że z lu d n o ś c ią ro b o tn ic z ą i w ie jsk ą d a d z ą so b ie ra d ę, je d n a k N ie m c y n ie z n a ją d u c h a ro b o tn ik a p o lsk ieg o i p o lsk ieg o w ie śn ia k a. J a k i je s t te n d u c h m o że św ia d c z y ć fa k t, że G e sta p o m u sia ło ro z p ę d z a ć ro b o tn ik ó w na d w o rc u w K ra k o w ie, g d y ze łz a m i w o c za c h p rz y szli w ita ć w ra c a ją c e z o b o z ó w c ie n ie u c z o n y c h p o ls k ic h i o k ry w a li ic h rę c e p o c a łu n k a m i. P o lsc e m ę c z e ń s k ie j pom ag a św iat. W L o n d y n ie u tw o rz o n o P o lsk i In s ty tu t W y d a w n ic z y, A nglicy i S zk o ci u m ie s z m ^ ^ ją w sz k o ła c h d z ie c i p o lsk ie, USA p rz y jm u je u c h o d źc ó w p o ls k ic h, w sz y s c y z d a ją so b ie sp ra w ę, że ja k k o lw ie k P o lsk a p rz e b y w a n a jc ię ż s z ą sw ą p ró b ę, to je d n a k o sta te c z n ie z w y c ię ż y. P o lsk a d z isie js z a w sk a z u je c a łe j E u ro p ie ja k i los b y ją c z e k a ł n a w y p a d e lł z w y c ię s tw a n ie m ie c k ie g o. P a n o w ie F ra n k i G re is e r c z y n ią w s z y s tk o,b y z am azać w sz e l k i ślad n a ty c h z ie m ia c h, że k ie d y ś is tn ia ła tu P o lsk a, je d n a k p ró ż n e są ich w y siłk i. N ad now y m p o rz ą d k ie m w E u ro p ie, w k tó r y m i N ie m c y z n a jd ą o d p o w ie d n ie d la s ie b ie m iejsce, p ra c u je m y tu w L o n d y n ie. O FIA R Y : Stef. G. zł. 4, T r z y k ro p k i z l. 5, T ró jk a zl. 15, O. K. zl. 50, J. zl. 20, M. K. zl. 6, S -k a zl. 3, B zm. zł. 1, A. K. zl. 2, I. M. zl. 10, P ol. z l. 20, R ex zl. 5, Zbiór. zl. 10, K afka zl. 10.