u P o d n o s z e n i e e f e k t y w n o śc i e k o n o m i c z n e j f u n k c j o n o w a n i a a d m i n i s t ra c j i pu - b li c z n e j w y m

Transkrypt

1 W Załącznik do Uchwały nr XXX/244/01 R ady M ie j s kie j w N ałę czowie z dnia 28 g ru dnia 2001 r. Strategia rozwoju gminy miejskiej Nałęczów Opracowanie: dr Waldemar A. Gorzym-Wi lk ow s k i dr An drzej M i s zc zu k G r u d z i e ń p r o w a d z e n i e

2 u P o d n o s z e n i e e f e k t y w n o śc i e k o n o m i c z n e j f u n k c j o n o w a n i a a d m i n i s t ra c j i pu - b li c z n e j w y m a g a s t o s o w a n i a t a k c h a ra k t e ry s t y c z n y c h d la b i z n e s u d z i a ł a ń j a k : z a rz ą d z a - n i e j a k o śc i ą, ro z w ó j ( prz e d e w s z y s t k i m w a s pe k c i e j a k o śc i o w y m ) z a s o b ó w lu d z k i c h, a d - a pt a c j a n o w y c h t e c h n o lo g i i, b u d o w a n i e prz y j a z n e g o o t o c z e n i a i s k o n s t ru o w a n i e s y s t e m o c e n y d z i a ł a ln o śc i 1. J e śli w t a k i c h - t y po w o n a po z ó r b i z n e s o w y c h - k a t e g o ri a c h z a c z y - n a m y m y śle ć o g m i n i e, po w i e c i e, w o j e w ó d z t w i e c z y k ra j u, t o o c z y w i s t a s t a j e s i ę t a k ż e n i e z b ę d n o ść z a rz ą d z a n i a i pla n o w a n i a s t ra t e g i c z n e g o. J e s t o n a t y m w i ę k s z a i m s z y b c i e j c h c e m y i n t e g ro w a ć s i ę z U n i ą E u ro pe j s k ą, k o rz y s t a j ą c po c z ą t k o w o z e śro d k ó w prz e d a k - c e s y j n y c h, a pó ź n i e j z f u n d u s z y s t ru k t u ra ln y c h. W po li t y c e ro z w o j u z a ró w n o lo k a ln e g o j a k i re g i o n a ln e g o w ra m a c h U n i i E u ro pe j s k i e j s t o s o w a n a j e s t b o w i e m - w pro s t n a w i ą z u j ą c a d o e f e k t ó w pla n o w a n i a s t ra t e g i c z n e g o - z a s a d a pro g ra m po ł ą c z e n i u z z a s a d a m i : k o n c e n t ra c j i, d o d a w a ln o śc i i s u b s y d i a rn o śc i. s k ł a d a s i ę : o w a n i a, w N a t re ść pre z e n t o w a n e g o pro j e k t u s t ra t e g i i ro z w o j u g m i n y m i e j s k i e j N a ł ę c z ó w 1 ) z a ry s t e o re t y c z n y c h po d s t a w z a rz ą d z a n i a i pla n o w a n i a s t ra t e g i c z n e g o, n a w i ą z u j ą c y d o pro c e d u r s t o s o w a n y c h prz y u b i e g a n i u s i ę o śro d k i prz e d a k c e s y j n e U n i i E u ro pe j - s k i e j, 2) d i a g n o z a s t a n u i s t n i e j ą c e g o, 3) a n a li z a s t ra t e g i c z n a S W O T, 4) i d e n t y f i k a c j a pri o ry t e t ó w d z i a ł a ń i pro po z y c j e n a rz ę d z i i c h re a li z a c j i. P re z e n t o w a n e o pra c o w a n i e o pa rt e j e s t w z n a c z n y m s t o pn i u n a a n k i e c i e, ro z e - s ł a n e j d o lo k a ln y c h prz e d s i ę b i o rc ó w prz e d j e g o ro z po c z ę c i e m, w c e lu u z y s k a n i a o pi n i i n a t e m a t m o ż li w o śc i o ra z b a ri e r ro z w o j u g o s po d a rc z e g o g m i n y N a ł ę c z ó w. S w o j e pro po - z y c j e d o pro j e k t u s t ra t e g i i z g ł a s z a ł y ró w n i e ż ra d y s o ł e c k i e. 1. T e o r e t y c z n e p o d s t a w y z a r z ą d z a n i a i p l a n o w a n i a s t r a t e g i c z n e g o Z a rz ą d z a n i e s t ra t e g i c z n e m o ż n a o k re śli ć j a k o u k i e ru n k o w a n y n a prz y s z ł o ść pro c e s w y b o ru c e ló w i k i e ru n k ó w ro z w o j u o ra z m e t o d i s po s o b ó w i c h o s i ą g a n i a, a w i ę c pro c e s k s z t a ł t u j ą c y prz y s z ł e w y d a rz e n i a o ra z prz y s z ł y po z i o m ro z w o j u i s t ru k t u rę d a n e j j e d n o s t k i prz e s t rz e n n e j, a t a k ż e j e j po z y c j ę w o t o c z e n i u 2. O L N D p 1 1 ł j p p d [ ł ( W d Z d W W ( p ) Por. M.Holzer, K.Callahan: Government at work, SAGE Publications, Thousand aks, ond on, ew elhi, M.Z ió kowski: Strateg ia rozwoj u ako od stawa rocesu zarzą zania miastem w:] A.Z alewski, M.Z ió kowski red.) : Strateg ia rozwoj u arszawy o roku, arzą Miasta Stoł eczneg o arszawy, arszawa maszy - nop is owielony, s.. 2

3 Z a rz ą d z a n i e s t ra t e g i c z n e j e s t s z c z e g ó ln i e prz y d a t n e w s t e ro w a n i u j e d n o s t k ą t e - ry t o ri a ln ą w w a ru n k a c h e k o n o m i c z n y c h i s po ł e c z n y c h t y po w y c h d la o s t a t n i c h k i lk u la t, c h a ra k t e ry z u j ą c y c h s i ę 3 : n i e s t a b i ln y m, z m i e n i a j ą c y m s i ę o t o c z e n i e m, n i e pe w n o śc i ą i ry z y k i e m w d z i a ł a n i u, w y k o rz y s t y w a n i e m prz e d e w s z y s t k i m w ł a s n y c h z a s o b ó w. Z k o le i pla n o w a n i e s t ra t e g i c z n e j e s t pi e rw s z y m e t a pe m z a rz ą d z a n i a s t ra t e g i c z - n e g o i po le g a n a f o rm e t a p prz y g o t o w y w a n i a i po d e j m u ł o w a n i u s t ra t e g i i ro z w o j u o ra z pri o ry t e t ó w d z i a ł a ń. J e s t w i ę c t o o w a n i a d e c y z j i 4. I n n y m i s ł o w y m o ż n a s t w i e rd z i ć, ż e pla - n o w a n i e s t ra t e g i c z n e j e s t s y s t e m a t y c z n y m s po s o b e m k i e ro w a n i a z m i a n a m i o b e c n e j s y t u - a c j i i t w o rz e n i a m o ż li w i e n a j le ps z e j s y t u a c j i w prz y s z ł o śc i. J e s t t o t w ó rc z y pro c e s i d e n - t y f i k o w a n i a i po d e j m o w a n i a n a j i s t o t n i e j s z y c h d z i a ł a ń z pu n k t u w i d z e n i a m o c n y c h i s ł a - b y c h s t ro n o k re ślo n e j j e d n o s t k i t e ry t o ri a ln e j o ra z s z a n s i z a g ro ż e ń t k w i ą c y c h w j e j o t o - c z e n i u s a d y 6 : 5. W s t ra t e g i c z n y m pla n o w a n i u ro z w o j u lo k a ln e g o w a ż n e s ą t rz y po d s t a w o w e z a - 1 ) d o g ł ę b n e s j e n i e d o w e w n ą t g m i n y s z e k i e s j e n i e n a z e w n ą t g m i n y d ł u g i e s j e n i e w y s z ł o po rz rz, 2) ro po rz rz, 3) po rz prz ść. S t ra t e g i a j e s t j e d n y m z po d s t a w o w y c h i n s t ru m e n t ó w z a rz ą d z a n i a. M o ż n a j ą z d e f i n i o w a ć j a k o pe w i e n pla n g m i n y, z w i ą z a n y z j e j po z y c j ą w o t o c z e n i u ( o b e c n ą i prz y s z ł ą ) o ra z pe w i e n w z g lę d n i e t rw a ł y i k o h e re n t n y s po s ó b d z i a ł a n i a J e j po d m i o t e m - o b o k w ł a d z g m i n y - po w i n n i b y ć : li d e rz y lo k a ln e j s f e ry g o s po d a rc z e j, n a j w i ę k s i pra c o d a w c y, re pre z e n t a n c i lo k a ln e g o s y s t e m u e d u k a c y j n e g o, i n s t y t u c j i i śro d o w i s k k u lt u ry, s t o w a - rz y s z e ń s po ł e c z n y c h, prz e d s t a w i c i e le i n n y c h lo k a ln y c h i n s t y t u c j i i śro d o w i s k, i n n y li d e rz y w s pó ln o t y lo k a ln e j. N i e z b ę d n y j e s t t a k ż e u d z i a ł n i e z a le ż n y c h ( t j. po c h o d z ą c y c h s po z a g m i n y, a prz y n a j m n i e j n i e po d le g a j ą c y c h w ł a d z o m s a m o rz ą d o w y m ) e k s pe rt ó w, k t ó rz y po d po - w i e d z ą o k re ślo n e ro z w i ą z a n i a ( n p. s pra w d z o n e j u ż w i n n y c h g m i n a c h ), d o k o n u j ą c j e d n o I bid em. 4 M.Z ió ł kowski: op.cit, s D.Sorkin, N.B.F erris, J.Hud ak: Strateg ies f or Cities and Counties: A Strateg ic Planning Guid e, Public Technolog y I nc., W ashing ton D C , cy t. za: F.S.So, J.Getzels: The Practise of L ocal Government Planning, I CMA Training I nstitute, W ashing ton D C, , s M.Z ió ł kowski: Planowanie..op.cit., s Por. :K.O bł ó j, M.Try buchowski: op.cit, s

4 j e d n o c z e śn i e w m i a rę o b i e k t y w n e j, po z b a w i o n e j s t o s u n k u e m o c j o n a ln e g o, o c e n y s z a n s i z a g ro ż e ń, a t a k ż e s i ł i s ł a b o śc i d a n e j g m i n y. Z k o le i prz e d m i o t e m s t ra t e g i i j e s t s f e ra m a t e ri a ln a d a n e j g m i n y, u j m o w a n a w w y m i a rz e prz e s t rz e n n y m, e k o lo g i c z n y m, s po ł e c z n y m i g o s po d a rc z y m, po s t rz e g a n a z pu n k t u w i d z e n i a po s z c z e g ó ln y c h g ru p s po ł e c z n y c h, z a m i e s z k u j ą c y c h o b s z a r d a n e j j e d - n o s t k i s a m o rz ą d o w e j 8. P ro c e s t w o rz e n i a i re a li z a c j i s t ra t e g i i s k ł a d a s i ę z k i lk u, n a s t ę pu j ą c y c h po s o b i e f a z. W w e rs j i pe ł n e j o b e j m u j e o n : 1 ) o k r e ś l e n i e c e l ó w, 2 ) d i a g n o z ę, 3 ) a n a l i z ę s t r a t e g i c z n ą, 4 ) s c e n a r i u s z o w e w a r i a n t o w a n i e s t r a t e g i i, 5 ) w y b ó r s t r a t e g i i r o z w o j u, 6 ) f o r m u ł o w a n i e p r i o r y t e t ó w d z i a ł a n i a i i c h i n s t r u m e n t a l i z a c j ę. 3) i 6). N a t o m i a s t w w e rs j i u pro s z c z o n e j n a le ż y u w z g lę d n i ć prz y n a j m n i e j f a z y : 1 ), 2), P i e rw s z y m e t a pe m pra c n a d s t ra t e g i ą j e s t o k re śle n i e c e ló w. C e le m g e n e ra ln y m s t ra t e g i i g m i n y m o ż e b y ć prz y k ł a d o w o : z a pe w n i e n i e w d a n y c h w a ru n k a c h w e w n ę t rz n y c h i z e w n ę t rz n y c h m a k s y m a ln i e k o - rz y s t n y c h w a ru n k ó w ro z w o j u g o s po d a rc z e g o g m i n y, po pra w a w a ru n k ó w ż y c i a m i e s z k a ń c ó w, u ż y t k o w a n i e i s t n i e j ą c y c h z a s o b ó w w t a k i s po s ó b, a b y z a pe w n i ć n i e prz e rw a n e i s t n i e - n i e d a n e j j e d n o s t k i lo k a ln e j. B a rd z i e j u s z c z e g ó ł o w i a j ą c m o ż n a o k re śli ć z a s a d n i c z e g ru py d z i a ł a ń, lo g i c z n i e w a ru n k u j ą c e re a li z a c j ę c e lu g e n e ra ln e g o, t a k i e j a k prz y k ł a d o w o : po d n i e s i e n i e a t ra k c y j n o śc i lo k a li z a c y j n e j g m i n y, s t w o rz e n i e z ró ż n i c o w a n y c h f u n k c j i g o s po d a rc z y c h, ro z w i j a n i e f u n k c j i po n a d lo k a ln y c h, s t a ł e k s z t a ł t o w a n i e ł a d u g o s po d a rc z e g o i prz e s t rz e n n e g o. O i le g e n e ra ln y c e l s t ra t e g i c z n y, j a k t e ż c e le w a ru n k u j ą c e s ą n a t y le o g ó ln i e s f o rm u ł o w a n e, ż e m o g ą z n a le ź ć z a s t o s o w a n i e w w i ę k s z o śc i g m i n, t o o k re śle n i e d z i e d z i n d z i a ł a ń s t ra t e g i c z n y c h ( t a k i c h j a k n p. śro d o w i s k o prz y ro d n i c z e, s i e ć o s a d n i c z a, k o m u n i - k a c j a, prz e d s i ę b i o rc z o ść, t u ry s t y k a i t p.) i c e ló w d z i a ł o w y c h j e s t b a rd z i e j z i n d y w i d u a li - z o w a n e i z a le ż y o d : t y pu f u n k c j o n a ln e g o g m i n y, 8 Por.: E.W y socka, J.Koziń ski: Strateg ia rozwoj u g miny, W y d awnictwo Samorzą d owe F R D L, W arszawa , s

5 a k t u a ln e g o po z i o m u ro z w o j u s po ł e c z n o -g o s po d a rc z e g o, s t a n u z a g o s po d a ro w a n i a prz e s t rz e n n e g o, o b e c n y c h i prz y s z ł y c h z e w n ę t rz n y c h o ra z w e w n ę t rz n y c h u w a ru n k o w a ń ro z w o j u, o b e c n e j i prz y s z ł e j s y t u a c j i f i n a n s o w e j g m i n y, c z y n n i k ó w ps y c h o s po ł e c z n y c h, k u lt u ro w y c h i po li t y c z n y c h D i a g n o z a d la po t rz e b s t ra t e g i i ro z w o j u g m 9. i n y po w i n n a z a w i e ra ć a n a li z y, o c e n y i w n i o s k i d o t y c z ą c e s t a n u o ra z o b s e rw o w a n y c h t e n d e n c j i z m i a n w z a k re s i e : 1. po ł o ż e n i a g e o g ra f i c z n e g o, k o m u n i k a c y j n e g o, z n a c z e n i a w s y s t e m i e o s a d n i c z y m, re la c j i z s ą s i e d n i m i g m i n a m i, 2. śro d o w i s k a prz y ro d n i c z e g o, j e g o z a s o b ó w, s t o pn i a i c h d e g ra d a c j i o ra z o c h ro n y, 3. po t e n c j a ł u s po ł e c z n o -d e m o g ra f i c z n e g o, 4. po t e n c j a ł u e k o n o m i c z n e g o o ra z i n f ra s t ru k t u ry e k o n o m i c z n e j, 5. w a ru n k ó w i po z i o m u ż y c i a lu d n o śc i o ra z i n f ra s t ru k t u ry t e c h n i c z n e j i s po ł e c z n e j, 6. m o ż li w o śc i f i n a n s o w y c h w ł a d z lo k a ln y c h. N a j po pu la rn i e j s z ą m e t o d ą a n a li z y s t ra t e g i c z n e j w o d n i e s i e n i u d o g m i n j e s t a n a - li z a S W O T ( t a b li c a 1 ). J e j n a z w a w y w o d z i s i ę o d pi e rw s z y c h li t e r a n g i e ls k i c h s ł ó w : s t re n g t h s ( s i ln e s t ro n y ), w e a k n e s s e s ( s ł a b o śc i ), o ppo rt u n i t i e s ( s z a n s e ) i t h re a t s ( z a g ro ż e - n i a ), a i s t o t a s pro w a d z a s i ę d o o k re śle n i a s ł a b y c h i s i ln y c h s t ro n o rg a n i z a c j i prz y pa d k u s t ra t e g i i ro z w o j u lo k a ln e g o g m o t o c z e n i u 10 Tablica 1 I s t o t a an aliz y S W a) s t an o be cn y. O T P o z y t y w y N e g a t y w y G m i n a S ił y S ł abo ś ci O t o c z e n i e S z an s e Z ag r o ż e n ia b) w p r z y s z ł o ś ci P o z y t y w y N e g a t y w y G m i n a S ił y S ł abo ś ci O t o c z e n i e S z an s e Z ag r o ż e n ia Ź r ó d ł o : o p r aco w an ie w ł as n e. i n y ) o ra z s z a n s i z a g ro ż e ń t k w i ą c y c h w j e j K a ż d a g m i n a po s i a d a z a ró w n o s i ln e j a k i s ł a b e s t ro n y. S i ln y m i s t ro n a m i s ą t e z a s o b y ( lu d z k i e, m a t e ri a ln e i n i e m a t e ri a ln e ) o ra z a s pe k t y f u n k c j o n o w a n i a, k t ó re po z y - t y w n i e w y ró ż n i a j ą j ą n a t le o t o c z e n i a. Z k o le i s ł a b e s t ro n y t o b ra k lu b n i e d o s t a t e k o k re - ślo n y c h z a s o b ó w, w z g lę d n i e t e a s pe k t y f u n k c j o n o w a n i a g m i n y, k t ó re o g ra n i c z a j ą j e j ( w 9 M.Z ió ł kowski: Planowanie..op.cit., s K.O bł ó j, M.Try buchowski: op.cit., s

6 m o ż w o i z w o j o w e y c z y m w y k a z u j ą o n e t e n d e n c j e d o w t a a n i a s i ę i n a s i n i a S t y k a s i ę t a k ż e m n w d o k u m e n t a c h z w i ą z a n y c h z z y s k i w a n i e m d k ó w e d a k c e s y j n y c h n i e c o i n n e z u m i e n i e a n a z y S W O T g a j ą c e n a t k t o w a li śc ro, prz po rz la. po -.i. po śro - prz - ro li, po le ra - n i u w s z e lk i c h k o rz y s t n y c h z j a w i s k w y s t ę pu j ą c y c h o b e c n i e z a ró w n o w e w n ą t rz g m i n y j a k i w j e j o t o c z e n i u j a k o s i ł ( m o c n y c h s t n ) a n e g a t y w n y c h j a k o s ł a b o ( s ł a b y c h s t n ) N a t o m i a s t e z s z a n s e z u m i e s i ę w s z e i e z y t y w n e z j a w i s k a k t ó m o g ą w y s t ą ć w y s z ł o i Z a g ż e n i a z k o i t o w s z e i e y s z ł e z j a w i s k a n e g a t y w n e T a k z u m i a n ą a n a z ę S W O T s ą d z o n o d m i a s t a i g m i n y N a ł ę c z ó w P o t e t y d z i a ł a n i a w i n n y o s y w a ć o k n y ( n o w a n y ) w s t t e g i i k i e n e k i s s ó b d z i a ł a n i a z e s z c z e g ó y m u w z g d n i e n i e m s t o s o w a n y c h i n s t m e n t ó w w s k a z y w a ć k a z a c j ę d z i a ł a ń o z d m i o t y z a n i e o d w i e d z i a e 2. D i a g n o z a s t a n u g m i n y m i e j s k i e j N a ł ę c z ó w O r g a n i z a c j a g m i n y N a ł ę c z ó w G m i n a m i e j s k a N a ł ę c z ó w t w o ą j e d n o t ą j e d n o s t k ę ( g m i n ę ) s a m o ą d o w ą ż ą c ą w z a c h o d n i e j c z ę i w o j e w ó d z t w a b e k i e g o w g n i c a c h w i a t u ł a w s k i e g o n a s t y k u z w i a t e m o k i m i b e k i m S a m o m i a s t o o d d a n e j e s t o d s t o c y w o j e w ó d z t w a o k m w k i e n k u z a c h o d n i m W s k ł a d g m i n y w c h o d z i ł ą c z n i e j e d n o s t e k m o c n i c z y c h S ą t o d w a o s i e d o z 1 s o ł e c t w ( A n t o B o c h o t n i c a B o c h o t n i c a K o n i a B n i c e B n i c e K o n i a C y n k ó w C h a A C h a B C h s z c z ó w C h s z c z ó w K o n i a C z e s ł a w i c e D e w c e D e w c e K o n i a L u d w i n ó w N a ł ę c z ó w K o n i a P a u n ó w P i o t w i c e S a d u i S t e e ) S o ł e c t w a f u n k c j o n u j ą c e n a o b s z a e g m i n y N a ł ę c z ó w s ą w w i ę k s z o i n i e w i e i e e s t e n n i e i d e m o g f i c z n i e i c h t y g i ę e d s t a w i a t a b c a p o g s o ł e w w m ś g m N ę ó w ro, ść ro. prz ro lk po, re pi prz śc. ro, le, lk prz. ro - li po rz la. ri ry po pi re śla pro po ra ru po, ln lę ru -, lo li ra po po ln. rz li rz, le - śc lu ls, ra po pu, po po ls lu ls. lo li - 25 ru. 21 po. la ra 9 po l,, - lo, ro, ro lo,, rz, rz, ru, ru - lo,, rz, rz lo,, lo, li, ro, rk, rz lc. rz - śc lk prz rz ra po lo prz - li 2. Tablica 2 Ty lo ia ct ie cie i in ie ał cz S o ł e ct w a o p o w ie r z ch n i ( w h a) : - d o 20 0 h a A n t o p o l, C y n k ó w C h r u s z c z ó w K o l. L u d w i n ó w N a ł ę c z ó w K o l. P a u l i n ó w S o ł e ct w a o licz bie lu d n o ś ci d o 20 0 o s ó b O d 20 0 d o 50 0 p o w y ż e j 50 0 C h a r z B C h r u s z c z ó w - o d 20 0 d o 50 0 h a B r o n i c e K o l. B o c h o t n i c a K o l. B r o n i c e C h a r z A B o c h o t n i c a, D r z e w c e K o l. 6

7 p o w y ż e j 50 0 h a Ź r ó d ł o : z e s t aw ie n ie w ł as n e P e w n ą s pe c y f i k a o m S t r z e l c e C z e s ł a w i c e D r z e w c e P i o t r o w i c e S a d u r k i a w i a n e g o o b s z a ru j e s t f a k t, ż e s o ł e c t w a n i e le ż ą j e d y n i e n a o b s z a rz e w i e j s k i e j c z ę śc i g m i n y s a m o rz ą d o w e j N a ł ę c z ó w. S o ł e c t w a : B o c h o t n i c a, C h a rz A i C h a rz B, K o l. N a ł ę c z ó w o ra z C h ru s z c z ó w w c a ł o śc i po ł o ż o n e s ą n a o b s z a rz e m i a s t a. N a c z e le s t ru k t u ry s a m o rz ą d o w e j g m i n y s t o i R a d a, s k ł a d a j ą c a s i ę z 20 ra d n y c h, w y b i e ra n y c h w e d ł u g o rd y n a c j i w i ę k s z o śc i o w e j. W s t ru k t u ra c h R a d y f u n k c j o n u j e s i e d e m s t a ł y c h k o m i s j i : K o m i s j a R e w i z y j n a K o m i s j a G o s d a i B u d ż e t u i M i e n i a K o m u n a e g o K o m i s j a O i a t y K u u i S u K o m i s j a R o i c t w a i R o z w o j u W s i K o m i s j a Z d w i a i O e k i S ł e c z n e j K o m i s j a P o ą d k u P u b c z n e g o K o m i s j a Z d j o w a G o s d a i P e s t e n n e j i O c h n y Ś d o w i s k a, po rk, ln, św, lt ry po rt, ln, ro pi po rz li, ro, po rk rz rz ro ro. O rg a n e m w y k o n a w c z y m j e s t Z a rz ą d M i e j s k i w N a ł ę c z o w i e, k t ó re m u prz e w o d - n i c z y B u rm i s t rz. J e d n o s t k a m i o rg a n i z a c y j n y m i po d le g ł y m i g m i n i e N a ł ę c z ó w s ą : U ą d M i e j s k i w N a ł ę c z o w i e M i e j s k i Z a k ł a d G o s d a i K o m u n a e j i M i e s z k a n i o w e j w N a ł ę c z o w i e M i e j s k i Z a k ł a d W o d o c i ą g ó w i K a n a z a c j i w N a ł ę c z o w i e N a ł ę c z o w s k i O d e k K u u M i e j s k o m i n n a B i b o t e k P u b c z n a i m F a u s t y n y M o y c k i e j w N a ł ę c z o w i e S a m o d z i e y P u b c z n y Z a k ł a d O e k i Z d w o t n e j w N a ł ę c z o w i e M i e j s k i O d e k P o m o c y S ł e c z n e j w N a ł ę c z o w i e S z k o ł a P o d s t a w o w a i m S Ż e m s k i e g o w N a ł ę c z o w i e S z k o ł a P o d s t a w o w a i m B s a w S a d u a c h S z k o ł a P o d s t a w o w a w C z e s ł a w i c a c h S z k o ł a P o d s t a w o w a i m A i c k i e w i c z a w P i o t w i c a c h S z k o ł a P o d s t a w o w a i m E z e u a m b i n y w D e w c a c h G i m n a z j u m w P i o t w i c a c h G i m n a z j u m w S a d u a c h Z e s ł S z k ó ł i m h m i e w s k i e g o w N a ł ę c z o w i e w s k ł a d k t ó g o w c h o d z ą n a s t ę j ą c e s z k o ł y G i m n a z j u m w N a ł ę c z o w i e L i c e u m O g ó o k s z t a ł c ą c e L i c e u m T e c h n i c z n e L i c e u m E k o n o m i c z n e P o c e a a S z k o ł a E k o n o m i c z n o d m i n i s t c y j n a Z a o c z n e L i c e u m E k o n o m i c z n e Z a o c z n e P o c e a e S t u d i u m Z a w o d o w e P e d s z k o i m A d a m a Ż e m s k i e g o w N a ł ę c z o w i e rz. po rk ln, li, śro lt ry, -G li li. rz, ln li pi ro, śro po,.. ro,..p ru rk,,..m ro,..s lb rg -Z re rz, ro, rk, pó.z.c le, re - pu :, ln, -,, li ln -A ra, -, li ln. rz le. ro, 7

8 Z a k ł a d O b s ł u g i P la c ó w e k O św i a t o w y c h, W a r u n k i g e o g r a f i c z n e i p o ł o ż e n i e k o m u n i k a c y j n e G m i n a m i e j s k a N a ł ę c z ó w s ą s i a d u j e z s z e śc i o m a g m i n a m i, z k t ó ry c h w s z y s t k i e m a j ą c h a ra k t e r w i e j s k i. S ą t o : G a rb ó w, J a s t k ó w, W o j c i e c h ó w, W ą w o ln i c a, K u ró w i M a rk u s z ó w. P o w i ą z a n i a N a ł ę c z o w a z t y m i g m i n a m i m a j ą z a ró w n o c h a ra k t e r k o m ple - m e n t a rn y, z w ł a s z c z a w z a k re s i e i n f ra s t ru k t u ry t e c h n i c z n e j, s po ł e c z n e j i e k o n o m i c z n e j, a le t a k ż e po c z ę śc i s u b s t y t u c y j n y - w z a k re s i e f u n k c j o n a ln y m, g ł ó w n i e t u ry s t y c z n y m. O b s z a r g m i n y N a ł ę c z ó w, z a j m u j ą c y ł ą c z n i e po w i e rz c h n i ę 62,9 k m s a m o m i a s t o 1 3,8 k m 2 ( z c z e g o 2 ), po ł o ż o n y j e s t w śro d k o w e j c z ę śc i P ł a s k o w y ż u N a ł ę c z o w s k i e g o, s t a n o w i ą c e g o c z ę ść W y ż y n y L u b e ls k i e j. S t ru k t u rę u ż y t k o w a n i a po w i e rz c h n i g m i n y N a - ł ę c z ó w pre z e n t u j e t a b li c a 3. Tablica 3 S t r u k t u r a u ż y t k o w an ia p o w ie r z ch n i m ias t a i g m in y N ał ę cz ó w W y s z c z e g ó l n i e n i e M i a s t o i g m i n a r a z e m w t y m m i a s t o P o w i e r z c h n i a o g ó l n a ( w h a ) 8 2, 0 7 0, U ż y t k i r o l n e ( w % p o w i e r z c h n i o g ó l n e j ) w t y m : g r u n t y o r n e ( w % p o w i e r z c h n i o g ó l n e j ) s a d y ( w % p o w i e r z c h n i o g ó l n e j ) ł ą k i i p a s t w i s k a ( w % p o w i e r z c h n i o g ó l - n e j ) L a s y ( w % p o w i e r z c h n i o g ó l n e j ) 6, 8 1 2, 1 P o z o s t a ł e g r u n t y i n i e u ż y t k i ( w % p o w i e r z c h - 1 1, 2 1 7, 5 n i o g ó l n e j ) Ź r ó d ł o : Z e s t aw ie n ie w ł as n e n a p o d s t aw ie d an y ch U S w L u blin ie. Z po w y ż s z y c h d a n y c h w y n i k a j e d n o z n a c z n i e, ż e n a o b s z a rz e N a ł ę c z o w a d o m i - n u j ą t e re n y ro ln e, k t ó ry c h u d z i a ł w po w i e rz c h n i g m d la w o j e w ó d z t w a lu b e ls k i e g o ( w y n o s z ą c e j 68,4% d o t e j rz e k i d o pł y w ó w ( z k t ó ry c h g ł ó w n y s t a n o w i rz e k a B o c h o t n i c z a n k a ). O c h ro n a c z y , 7 7, 3 6, 0 5 8, 0 6, 1 6, 3 i n y j e s t z n a c z n i e w y ż s z y o d śre d n i e j ). P o d o b n i e w y ż s z y j e s t u d z i a ł g ru n t ó w o rn y c h ( w w o j e w ó d z t w i e 53,7% ) i s a d ó w ( 1,3% ), n a t o m i a s t z d e c y d o w a n i e n i ż s z y ł ą k i pa s t w i s k ( 1 3,4% ) o ra z la s ó w ( 21,8% ). W i ę k s z e k o m ple k s y le śn e, o prz e w a d z e d rz e w o s t a n ó w li śc i a s t y c h, po ł o ż o n e s ą j e d y n i e w re j o n i e C y n k o w a i K o lo n i i B o c h o t n i c a. N a o b s z a rz e g m i n y N a ł ę c z ó w po ł o ż o n a j e s t j e d n a z t rz e c h g ł ó w n y c h d o li n rz e c z n y c h P ł a s k o w y ż u N a ł ę c z o w s k i e g o d o li n a B y s t re j, w ra z z d o li n a m i u c h o d z ą c y c h

9 s t o i w ó d w i e c h n i o w y c h j e s t w o s t a t n i c h t a c h j e d n y m z i s t o t n y c h c e w d z i a ł a n i a w ł a d z s a m o ą d o w y c h S t ą d t e ż c z y s t o k a y c h e k u g a s t a ł e j i w y ź n e j w i e o i j e s z c z e w ł o w i e t y c h n i o s ł y o n e w d o m i n u j ą c y m s t o i u w o d y z a k s o w e t o o b e c n i e s i a d a j ą j u ż I I a n a j w y ż e j I I I k s ę c z y s t o i C h a k t e s t y c z n y m e m e n t e m k j o b z u o k o c N a ł ę c z o w a s ą c z n e g ł ę b o k i e i m a w n i c z e w ą w o z y s s o w e S t a n o w i ą o n e e f e k t w i e w i e k o w e j e z j i u ż y t k o w a n y c h i c z o t e n ó w s s o w y c h a o b e c n i e s ą w z n a c z n y m s t o i u w n a t u y s s ó b z a d e w i o n e W ą w o z y t e s ą j e d n ą z a t k c j i t u s t y c z n y c h N a ł ę c z o w a W a n k i g e o g f i c z n e z w ł a s z c z a z a e ź b a t e n u j e s t w a ż n y m u w a n k o w a n i e m e s t e n n e g o k s z t a ł t u o s a d n i c t w a w i e j s k i c h o b s z a w N a ł ę c z o w a Z a b u d o w a j e s t t u t a j d o z s z o n a w z n a c z n y m s t o i u w y c i ą g n i ę t a s m o w o w z d ł u ż d g i d o n e c z n y c h S z c z e g ó y m j e d n a k z a s o b e m n a t u y m N a ł ę c z o w a z s t y g a j ą c y m o j e g o c h a k t e e z a w n o s ł e c z n o k o n o m i c z n y m j a k i k u u w y m s ą w a k m a t y c z n e t e g o m i e j s c a k o y s t n i e o d d z i a ł y w u j ą c e n a c z e n i e c h o b s e a M i k k m a t w ł ą c z e n i u z w a m i k j o b z o w y m i a t a k ż e ź d ł a w ó d m i n e y c h s w i a j ą ż e śc po rz la ló rz. ść lo ln rz le ra po pra le po la 90 -t pn po la -, po, la śc. ra ry le ra ra li li, - lo, le. lo ro - ro ln re le, pn ra ln po rz. ra ry. ru ra, ś rz re ru - prz rz ró. ść ro pro, pn pa ró li rz. ln ra ln, ro rz ra rz ró po -e, lt ro, lo ry li -, rz le ró rc. ro li, po lo ra ra ra, ró ra ln pra, N a ł ę c z ó w j e s t j e d y n y m w w o j e w ó d z t w i e lu b e ls k i m o śro d k i e m o s t a t u s i e u z d ro w i s k a a t a k ż e j e d n y m z n a j b a rd z i e j z n a n y c h u z d ro w i s k w P o ls c e. G ł ó w n ą s pe c j a li z a c j ą le c z n i - c z ą n a ł ę c z o w s k i e g o u z d ro w i s k a s ą c h o ro b y u k ł a d u k rą ż e n i a. N a ł ę c z ó w j e s t j e d n y m z e s t a rs z y c h u z d ro w i s k, b o w i e m o i le pra w a m i e j s k i e o t rz y m a ł d o pi e ro w ro k u 1 963, t o j e g o po c z ą t k i s i ę g a j ą X V I I I w i e k u, k i e d y t o w y k o rz y - s t y w a n o t u t a j w c e la c h le c z n i c z y c h w o d y ż e la z i s t e z e ź ró d e ł le ż ą c y c h w pa rk u w o k ó ł po w s t a ł e g o w ó w c z a s pa ł a c u z a ł o ż y c i e la N a ł ę c z o w a S t a n i s ł a w a N a ł ę c z - M a ł a c h o w s k i e g o. O d k o ń c a X I X w i e k u m i e j s c o w o ść t a s t a ł a s i ę j e d n y m z n a j m o d n i e j s z y c h u z d ro w i s k w P o ls c e, z w ł a s z c z a z a ś w k rę g a c h li t e ra c k o - a rt y s t y c z n y c h. P rz e b y w a li t u t a j m. i n.: S t a n i s ł a w W i t k i e w i c z, S t e f a n Ż e ro m s k i, Z o f i a N a ł k o w s k a, S t a n i s ł a w P rz y b y s z e w s k i, H e n ry k S i e n k i e w i c z, B o le s ł a w P ru s, E w a S z e l- b u rg -Z a re m b i n a, A rt u r O ppm a n, M i c h a ł E lw i ro A n d ri o lli. D o d z i s i a j m i a s t o j e s t j e d n y m z g ł ó w n y c h c e n t ró w k u lt u ro w y c h w re g i o n i e, a j e g o ra n g a w y k ra c z a d a le k o po z a g ra n i c e w o j e w ó d z t w a lu b e ls k i e g o. 11, 11 Potencj alny mi uzd rowiskami na L ubelszczy ź nie są : leż ą cy na terenie są siad uj ą cej z N ał ę czowem g miny W ą wolnica - Celej ó w oraz Krasnobró d na R oztoczu, a takż e W ó lka B iska i O suchy p oł oż one w Kotlinie Sand omierskiej. 9

10 S z c z e g ó ln e w a rt o śc i prz y ro d n i c z e s po w o d o w a ł y t a k ż e, ż e pra w i e c a ł y o b s z a r g m i n y le ż y w o t u li n i e ( s t re f i e o c h ro n n e j ) po w s t a ł e g o w ro k u K a z i m i e rs k i e g o P a rk u K ra j o b ra z o w e g o. W y s t ę pu j e t u t a j w i e le o b i e k t ó w o s t a t u s i e po m n i k ó w prz y ro d y, w śró d k t ó ry c h w y m i e n i ć m o ż n a : m i ł o rz ą b j a po ń s k i n a t e re n i e k la s z t o ru Z g ro m a d z e n i a S i ó s t r S ł u g i J e z u s a prz y u l. C h m i e le w s k i e g o w N a ł ę c z o w i e.li pę d ro b n o li s t n ą w S a d u rk a c h, prz y d ro d z e d o N a ł ę c z o w a ; d ą b s z y pu ł k o w y w N a ł ę c z o w i e ; z e s pó ł d rz e w ( s u rm i a z w y c z a j n a, k lo n po s po li t y, j e s i o n w y n i o s ł y, k a s z t a n o w i e c ) w z a b y t k o w y m z e s po le d w o rs k o -pa rk o w y m w B ro n i c a c h ; N a t e re n i e N a ł ę c z o w a z a c h o w a ł o s i ę ró w n i e ż w i e le s pe c y f i c z n y c h w a lo ró w śro d o w i s k a k u lt u ro w e g o. D o j e d n y c h z n a j c e n n i e j s z y c h z a b y t k ó w w m i e śc i e i g m i n i e n a - le ż y z a li c z y ć m. i n.: z e s pó ł pa ł a c o w y z z e s po ł e m u z d ro w i s k o w y m w N a ł ę c z o w i e, o t o c z o n y pa rk i e m z d ro - j o w y m, prz e z k t ó re g o śro d e k prz e pł y w a rz e c z k a B o c h o t n i c z a n k a ; C h a t a Ż e ro m s k i e g o prz y u l. Ż e ro m s k i e g o w N a ł ę c z o w i e ; d re w n i a n a k a pli c a p.w. św. K a ro la B o ro m e u s z a prz y u l.a rm a t n i a G ó ra w N a ł ę c z o w i e ; rz ą d k i lk u n a s t u s t y lo w y c h w i li i prz y A le i L i po w e j i u l. A rm a t n i a G ó ra w N a ł ę c z o w i e, po c h o d z ą c y c h w w i ę k s z o śc i z prz e ł o m u X I X i X X w i e k u ; z e s pó ł k o śc i o ł a pa ra f i a ln e g o p.w. św. J a n a C h rz c i c i e la, z ró w n i e ż z a b y t k o w y m c m e n - t a rz e m, n a k t ó ry m s po c z y w a w i e lu s ł a w n y c h lu d z i z w i ą z a n y c h z N a ł ę c z o w e m ; z e s po ł y pa ł a c o w o -pa rk o w e w B ro n i c a c h i C z e s ł a w i c a c h. O po ł o ż e n i u N a ł ę c z o w a w s i e c i po w i ą z a ń po n a d lo k a ln y c h ro z s t rz y g a prz e b i e - g a j ą c a prz e z j e g o o b s z a r d ro g a w o j e w ó d z k a n r 830, ł ą c z ą c a s t o li c ę w o j e w ó d z t w a - m i a s t o L u b li n - z j e d n y m z g ł ó w n y c h o śro d k ó w t u ry s t y c z n y c h re g i o n u - K a z i m i e rz e m D o ln y m. N i e d a le k o o d pó ł n o c n y c h g ra n i c g m i n y b i e g n i e n a t o m i a s t d ro g a k ra j o w a, le ż ą - c a w s i e c i prz y s z ł y c h d ró g e k s pre s o w y c h, n r S z W a rs z a w y w k i e ru n k u L u b li n a, C h e ł m a i Z a m o śc i a, a t a k ż e prz e j ść g ra n i c z n y c h z U k ra i n ą w D o ro h u s k u i H re b e n n e m. P rz e z pó ł n o c n y s k ra j g m i n y prz e b i e g a po n a d t o w a ż n a li n i a k o le j o w a o a n a lo g i c z n e j j a k d ro g a S -1 7 re la c j i. W g ra n i c a c h g m i n y n a t e j li n i i k o le j o w e j f u n k c j o n u j ą 2 s t a c j e : N a ł ę - c z ó w i S a d u rk i o ra z 1 prz y s t a n e k w C z e s ł a w i c a c h. N a s t a c j i N a ł ę c z ó w z a t rz y m u j e s i ę w c i ą g u d o b y 1 4 pa r po c i ą g ó w po śpi e s z n y c h i 9 pa r po c i ą g ó w o s o b o w y c h. M i a s t o m a b e z - po śre d n i e po ł ą c z e n i e k o le j o w e n i e t y lk o z L u b li n e m i W a rs z a w ą, a le ró w n i e ż m. i n. z K ra k o w e m, P o z n a n i e m, G d a ń s k i e m, K a t o w i c a m i, W ro c ł a w i e m i S z c z e c i n e m. O d d a le n i e ( o k. 3 k m ) s t a c j i w N a ł ę c z o w i e o d c e n t ru m m i a s t a po w o d u j e k o n i e c z n o ść f u n k c j o n o w a - n i a k o m u n i k a c j i a u t o b u s o w e j N a j z e ł ą c z e n i a a u t o b u s o w o i k b u s o w e s i a d a 1 0. le ps po -m ro po

11 N a ł ę c z ó w z L u b li n e m ( 52 k u rs y d z i e n n i e ) i P u ł a w a m i ( 50 k u rs ó w ) o ra z z O po le m L u b e l- s k i m ( 1 7 k u rs ó w ). S t a c j a k o le j o w a N a ł ę c z ó w j e s t t a k ż e s t a c j ą po c z ą t k o w ą li n i i k o le i w ą s k o t o ro - w e j d o W ą w o ln i c y, K a rc z m i s k, P o n i a t o w e j, O po la L u b e ls k i e g o i W i lk o w a. K o le j t a, b ę - d ą c a n i e g d y ś d o ść w a ż n y m lo k a ln y m s z la k i e m t ra n s po rt u t o w a ro w e g o, m a o b e c n i e g ł ó w n i e c h a ra k t e r t u ry s t y c z n y i j e s t w y k o rz y s t y w a n a prz e d e w s z y s t k i m w s e z o n i e le t - n i m. K o le j k a w ą s k o t o ro w a s t a j e s i ę s t o pn i o w o, c h o ć w c i ą ż w n i e d o s t a t e c z n y m z a k re s i e, e le m e n t e m i n t e g ru j ą c y m f u n k c j e t u ry s t y c z n e N a ł ę c z o w a z s ą s i a d u j ą c ą g m i n ą W ą w o ln i - c a, a t a k ż e n i e c o d a le j po ł o ż o n y m i g m i n a m i lu b e ls k i e g o P o w i śla : P o n i a t o w ą, W i lk o w e m, K a rc z m i s k a m i i O po le m L u b e ls k i m. W y d a j e s i ę, ż e b a ri e rą b a rd z i e j e f e k t y w n e g o w y k o - rz y s t a n i a k o le j k i j e s t j e j f u n k c j o n o w a n i e w ra m a c h s t ru k t u r prz e d s i ę b i o rs t w a P o ls k i e K o - le j e P a ń s t w o w e. I s t n i e j ą o b e c n i e pra w n e m o ż li w o śc i prz e j ę c i a t e j li n i i k o le j o w e j prz e z z a i n t e re s o w a n e s a m o rz ą d y ( t a k ż e g m i n n e ), j e d n a k b a ri e rą s ą re la t y w n i e w y s o k i e k o s z t y j e j u t rz y m a n i a A n a l i z a d e m o g r a f i c z n a Ł ą c z n a c z b a m i e s z k a ń c ó w g m i n y m i e j s k i e j N a ł ę c z ó w w y n o s i 1 0 o s ó b z k t ó c h m i e s z k a w g n i c a c h m i a s t a ( w z z k i o m a s o ł e c t w a m i ) a z o s t a ł e n a t e n a c h w i e j s k i c h G ę s t o z a d n i e n i a m i a s t a j e s t s t o s u n k o w o n i e w i e a w y n o s i b o w i e m o s ó b n a 1 k m w o b e c 1 0 n a 1 k m e c i ę t n i e w m i a s t a c h w o j e w ó d z t w a b e k i e g o W z g d n i e n i s k a g ę s t o z a d n i e n i a m i a s t a w y n i k a n i e w ą t w i e z e z n a c z n e g o u d z i a ł u n a j e g o o b s z a e t e n ó w i c z y c h N a w s i n a t o m i a s t n a 1 k m y d a o s ó b z a t e m t y w n i e d u ż o ( n a t e n a c h w i e j s k i c h w o j e w ó d z t w a o g ó ł e m w s k a ź n i k t e n w y n o s i t y o o s ó b n a 1 k m ) W i ę k s z o m i e s z k a ń c ó w g m i n y s t a n o w i ą k o b i e t y w m i e i e k o b i e t w o b e c m ę ż c z y z n n a t e n a c h w i e j s k i c h k o b i e t w o b e c m ę ż c z y z n W s k a ź n i k f e m i n i z a c j i w y n o s i w i ę c w m i e i e a ż 1 a w g m i n i e 1 0 T a k w y j ą t k o w o w y s o k i z w ł a s z c z a n a t e n i e s a m e g o m i a s t a N a ł ę c z o w a w s k a ź n i k f e m i n i z a c j i ( d w n a n i a w c a ł y m w o j e w ó d z t w i e b e k i m w y n o s i o n t y o 1 0 ) w y n i k a e d e w s z y s t k i m j a k n a ż y s ą d z i ć z e s z c z e g ó e g o f i g o s d a z e g o m i a s t a W N a ł ę c z o w i e d w z g d e m d a ż y m i e j s c c y d o m i n u j ą b o w i e m u s ł u g i g e n e j ą c e t g ł ó w n i e n a k o b i e c ą s i ł ę b o c z ą li.427, ry ra ra lk, po re. ść lu lk , prz - lu ls. lę ść lu pli rz re ro ln. 2 prz pa, re la re - lk ść, śc : , re : śc 29,7, - 7,5., re, la po ró - lu ls lk 5,0 prz, le, ln pro lu po rc. po lę - po pra, ru po py ro. 1 1

12 i W śró d m i e s z k a ń c ó w m i a s t a 28,0 % s t a n o w i ą o s o b y w w i e k u prz e d pro d u k c y j - n y m, 58,0 % - w w i e k u pro d u k c y j n y m, z a ś po z o s t a ł e 1 4,0 % - w w i e k u po pro d u k c y j n y m. N a t e re n i e w i e j s k i m s t ru k t u ra t a k s z t a ł t u j e s i ę o d po w i e d n i o - 27,2%, 55,0 % o ra z 1 7,8%. N a t le c a ł e g o w o j e w ó d z t w a lu b e ls k i e g o s t ru k t u ra d e m o g ra f i c z n a g m i n y N a ł ę c z ó w pre - z e n t u j e s i ę d o s y ć k o rz y s t n i e. Z w ł a s z c z a w c i ą ż w y ż s z y n i ż śre d n i o w w o j e w ó d z t w i e ( 26,7% ) j e s t o d s e t e k d z i e c i i m ł o d z i e ż y. F a k t t e n m o ż e ro k o w a ć s t o s u n k o w o k o rz y s t n e pe rs pe k t y w y d la m i a s t a n a o k re s n a j b li ż s z y c h k i lk u n a s t u la t. W la t a c h 90 -t y c h prz e m i a n y li c z b y lu d n o śc i w g m i n i e N a ł ę c z ó w b y ł y w z a s a d z i e po d o b n e, j e d n a k n i e c o b a rd z i e j k o rz y s t n e, j a k prz e k s z t a ł c e n i a d e m o g ra f i c z n e i n n y c h o b s z a ró w P o ls k i w n o w y c h w a ru n k a c h g o s po d a rk i ry n k o w e j. O g ó ln a li c z b a m i e s z k a ń c ó w w z ro s ł a w la t a c h o 30 2 o s o b y z d o , z a t e m o 3,0 %. Ś re d n i o ro c z n e t e m po w z ro s t u li c z b y m i e s z k a ń c ó w w y n o s i ł o w t y m o k re s i e t y lk o 0,37%, m o ż n a w i ę c u z n a ć o b s z a r N a ł ę c z o w a z a s t a b i ln y d e m o g ra f i c z n i e. P rz y c z y m j e d - n a k w s a m y m m i e śc i e w t y m o k re s i e li c z b a m i e s z k a ń c ó w z w i ę k s z y ł a s i ę o 5,6%, po d - c z a s g d y n a t e re n a c h w i e j s k i c h w z ro s t t e n w y n i ó s ł j e d y n i e 0,7%. T e n d e n c j e d ł u g o o k re - s o w e św i a d c z ą z a t e m w y ra ź n i e o u t rz y m u j ą c e j s i ę s t o s u n k o w o w y s o k i e j a t ra k c y j n o śc i N a ł ę c z o w a i j e g o b e z po śre d n i e g o s ą s i e d z t w a j a k o m i e j s c a z a m i e s z k a n i a. J e s t t o w i d o c z - n e s z c z e g ó ln i e n a t le w i ę k s z o śc i i n n y c h m a ł y c h m i a s t w o j e w ó d z t w a lu b e ls k i e g o, k t ó re w la t a c h 90 -t y c h z o s t a ł y n a o g ó ł d o t k n i ę t e d e pre s j ą lu d n o śc i o w ą. P o s t ę pu j ą c e pro c e s y a g lo m e ry z a c j i L u b li n a i n a s i la j ą c a s i ę t e n d e n c j a d e k o n c e n t ra c j i z a b u d o w y m i e s z k a n i o - w e j w o b s z a rz e w ę z ł o w y m a g lo m e ra c j i lu b e ls k i e j po z w a la j ą s ą d z i ć, ż e g e n e ro w a n a prz e z s t o li c ę w o j e w ó d z t w a pre s j a o s i e d le ń c z a n a o b s z a r m i a s t a i g m i n y N a ł ę c z ó w b ę d z i e w s z y b k i m t e m pi e n a ra s t a ł a D z i a ł a l n o ś ć g o s p o d a r c z a o r a z i n f r a s t r u k t u r a e k o n o m i c z n a W g o s po d a rc e N a ł ę c z o w a i s t o t n ą ro lę o d g ry w a ro ln i c t w o. U ż y t k i ro ln e, n a le - ż ą c e w w i ę k s z o śc i d o I I i I I I k la s y b o n i t a c y j n e j g le b, z a j m u j ą 70,4% po w i e rz c h n i m i a s t a 85,3% po w i e rz c h n i g m i n y. F u n k c j o n u j e t u t a j pra w i e 2 t y s i ą c e g o s po d a rs t w ro ln y c h, o prz e c i ę t n e j po w i e rz c h n i po n i ż e j 3 h a u ż y t k ó w ro ln y c h. N i e w i e lk a prz e c i ę t n a w i e lk o ść g o s po d a rs t w, s prz y j a j ą c a i n t e n s y w n e j u pra w i e z i e m i, a po n a d t o d o b re le s s o w e g le b y po w o d u j ą, ż e w y d a j n o ść pro d u k c j i ro ln e j j e s t t u t a j n i e c o w i ę k s z a n i ż prz e c i ę t n i e n a o b s z a rz e c a ł e g o w o j e w ó d z t w a lu b e ls k i e g o z w ł a s z c z a d o b rz e plo n u j ą 1 2

13 b u k i c u k w e P n y z b ó ż d s t a w o w y c h s i ę g a j ą w N a ł ę c z o w i e o k q / h a y o k q / h a w w o j e w ó d z t w i e O b o k u w y z b ó ż i s t o t n e z n a c z e n i e m a t u t a j t a k ż e s a d o w n i c t w o u w a k e w ó w j a g o d o w y c h c h m i e i b u k ó w c u k w y c h a t a k ż e s z k ó ł k a t w o W s t k t u e z a s i e w ó w d o m i n u j ą z b o ż a o k % a n a s t ę i e z i e m n i a k i o k % i b u k i c u k w e o k % N i e i c z e d z i a ł y g o s d a i s ą z e n t o w a n e w N a ł ę c z o w i e e z b s k o 0 d m i o t ó w g o s d a z y c h z k t ó c h w i ę k s z o n a d 0 d z i a ł a w s a m y m m i e i e a z o s t a ł e f u n k c j o n u j ą n a t e n i e g m i n y D o m i n u j ą c y m i i o w o t y m d z i a ł a j ą c y c h t u t a j f i s ą n i e w i e i e c z ę s t o j e d n o o s o b o w e z a k ł a d y z a j m u j ą c e s i ę g ł ó w n i e h a n d m i n a w a m i ( 1 1 w m i e i e i w g m i n i e ) a t a k ż e m i n d z i a ł a o i ą d u k c y j n ą t n s e m i b u d o w n i c t w e m S t k t u d z i a ł o w ą d m i o t ó w g o s d a z y c h m i a s t a i g m i n y N a ł ę c z ó w w e d ł u g s e k c j i E u j s k i e j K s y f i k a c j i G o s d a i N a d o w e j ( E K D ) e d s t a w i a t a b c a P o d m t y g o s p o d e w m ś g m N ę ó w W y s z c z e g ó l n i e n i e O g ó ł e m M i a s t o W i e ś P o d m i o t y g o s p o d a r c z e z t e g o s e k c j e : R o l n i c t w o, l e ś n i c t w o D z i a ł a l n o ś ć p r o d u k c y j n a Z a o p a t r y w a n i e w e n e r g i ę B u d o w n i c t w o H a n d e l i n a p r a w y H o t e l e i r e s t a u r a c j e T r a n s p o r t, s k ł a d o w a n i e P o ś r e d n i c t w o f i n a n s o w e O b s ł u g a n i e r u c h o m o ś c i A d m i n i s t r a c j a p u b l i c z n a E d u k a c j a O c h r o n a z d r o w i a P o z o s t a ł a d z i a ł a l n o ś ć Ź r ó d ł o : j w t ra ro. lo po. 33,0, prz. 28,1. pra, -, pra rz, lu ra ro, - rs. ru rz. 50, pn. 9,0 ra ro. 7,0. ro ln po rk re pre prz li 50 po po rc, ry ść po 30 śc, po re. lo śc pe - rm lk,,, le pra 3 śc 64,.. ln śc pro -, ra po rt. ru rę po po rc, - ro pe la po rk ro, prz li 4 Tablica 4 io ar cz ie cie i in ie ał cz x x x ak ablicy

14 W s k a ź n i k a k t y w n o śc i e k o n o m i c z n e j m i e s z k a ń c ó w m i a s t a i g m i n y k s z t a ł t u j e s i ę n a po z i o m i e 47,6 po d m i o t ó w g o s po d a rc z y c h n a m i e s z k a ń c ó w. P o z i o m t e n j e s t n i e c o n i ż s z y o d o g ó ln o w o j e w ó d z k i e g o w y n o s z ą c e g o o k. 55,0 f i rm n a m i e s z k a ń - c ó w. J e d n a k ż e b i o rą c po d u w a g ę z n a c z n ą k o n c e n t ra c j ę prz e d s i ę b i o rc z o śc i w s a m y m L u b li n i e, k t ó ry s k u pi a o k. 1 / 4 w s z y s t k i c h prz e d s i ę b i o rs t w w o j e w ó d z t w a, n a le ż y u z n a ć a k t y w n o ść g o s po d a rc z ą w N a ł ę c z o w i e z a s t o s u n k o w o s i ln ą z w ł a s z c z a w po ró w n a n i u z w i ę k s z o śc i ą m i a s t w w o j e w ó d z t w i e, m a j ą c y c h po d o b n y po t e n c j a ł d e m o g ra f i c z n y. W re la c j i N a ł ę c z ó w t e re n y w i e j s k i e z a u w a ż a ln a j e s t w y ra ź n i e w y ż s z a i n t e n s y w n o ść ż y c i a g o s po d a rc z e g o w s a m y m m i e śc i e, w k t ó ry m n a m i e s z k a ń c ó w prz y pa d a 65,1 po d m i o t ó w g o s po d a rc z y c h, po d c z a s g d y w w i e j s k i e j c z ę śc i g m i n y s a m o - rz ą d o w e j j e d y n i e 31,3. R ó ż n i c a t a w y n i k a z j e d n o z n a c z n e j d o m i n a c j i N a ł ę c z o w a w s k a li w ł a s n e j g m i n y j a k o lo k a ln e g o o śro d k a u s ł u g o w o -pro d u k c y j n e g o. D o g ł ó w n y c h prz e d s i ę b i o rs t w N a ł ę c z o w a n a le ż ą : 1. Z a k ł a d L e c z n i c z y U z d ro w i s k o N a ł ę c z ó w S.A.; 2. N a ł ę c z o w i a n k a, s p. z o. o., w B o c h o t n i c y ; 3. N a ł ę c z o w s k a S pó ł d z i e ln i a R o ln i c z o -H a n d lo w a w N a ł ę c z o w i e ; O c h a ra k t e rz e g o s po d a rc z y m N a ł ę c z o w a, w t y m o j e g o ry n k u pra c y, w d o m i n u j ą c y m s t o pn i u ro z s t rz y g a j ą prz e d s i ę b i o rs t w a z a j m u j ą c e s i ę o b s ł u g ą k u ra c j u s z y i t u ry s t ó w k o rz y s t a j ą c y c h z w a lo ró w k ra j o b ra z o w y c h, k li m a t y c z n y c h i z d ro j o w y c h m i a - s t a. W m i e śc i e d z i a ł a, j a k w y n i k a z po w y ż s z e j t a b e li, 50 prz e d s i ę b i o rs t w z a j m u j ą c y c h s i ę h o t e la rs t w e m i g a s t ro n o m i ą, o ra z d a ls z y c h 1 4 f i rm z w i ą z a n y c h z o c h ro n a z d ro w i a. N a j - w a ż n i e j s z e s po śró d n i c h t o : 1 Z a k ł a d L e c z n i c z y U z d w i s k o N a ł ę c z ó w S C e n t m S z k o n i o w o y c z y n k o w e E n e e t y k M i ę d z y z w i ą z k o w e S a n a t o u m U z d w i s k o w e F e d e c j i Z w i ą z k ó w Z a w o d o w y c h P c o w n i k ó w G o s d a i K o m u n a e j ; S a n a t o u m U z d w i s k o w e Z w i ą z k u N a u c z y c i e t w a P o k i e g o ; S a n a t o u m U z d w i s k o w e d R o i k ó w ; K o j o w y S z t a U z d w i s k o w y. ro.a.; 2. ru le -W po rg, 3. ri ro ra ra po rk ln 4. ri ro ls ls 5. ri ro la ln 6. le pi l ro. W a rt o z a u w a ż y ć, ż e n a j w a ż n i e j s z y po d m i o t g o s po d a rc z y w N a ł ę c z o w i e, t j. Z a - k ł a d L e c z n i c z y U z d ro w i s k o N a ł ę c z ó w S.A., b ę d ą c j e d n o o s o b o w ą s pó ł k ą S k a rb u P a ń - s t w a z o s t a ł w ro k u z a k w a li f i k o w a n y prz e z M pro j e k t u pry w a t y z a c y j n e g o. i n i s t e rs t w o S k a rb u d o pi lo t a ż o w e g o 1 4

15 m W m i e śc i e i g m i n i e N a ł ę c z ó w pra c o w a ł o po z a ro ln i c t w e m ( w j e d n o s t k a c h li - c z ą c y c h po n a d 5 pra c u j ą c y c h ) o s ó b, z c z e g o w m i e śc i e o s o b y, a n a t e re n a c h w i e j s k i c h 298 o s ó b. N a ry n k u pra c y k lu c z o w e z n a c z e n i e m a j ą u s ł u g i z w i ą z a n e g ł ó w n i e z o św i a t ą i o c h ro n ą z d ro w i a, s k u pi a j ą c e o s ó b ( c z y li 54,5% w s z y s t k i c h pra c u j ą - c y c h ). W u s ł u g a c h ry n k o w y c h pra c u j e 529 o s ó b ( 28,6% ), a w prz e m y śle i b u d o w n i c t w i e 283 o s o b y ( 1 5,3% ). T a k a s t ru k t u ra ry n k u pra c y j e s t n i e t y po w a d la o b s z a ru w o j e w ó d z t w a lu b e ls k i e g o, w k t ó ry m w c i ą ż d o m i n u j e prz e m y s ł i b u d o w n i c t w o, i św i a d c z y o b a rd z o s pe c y f i c z n y m n a t le c a ł e g o re g i o n u - c h a ra k t e rz e g o s po d a rk i N a ł ę c z o w a. W a ż n y m u w a ru n k o w a n i e m a k t y w n o śc i g o s po d a rc z e j j e s t d o s t ę pn o ść i n f ra - s t ru k t u ry e k o n o m i c z n e j. W t y m z a k re s i e w a ż n ą ro lę d la g o s po d a rk i g m i n y o d g ry w a j ą t rz y b a n k i z lo k a li z o w a n e w m i e śc i e ( B a n k S pó ł d z i e lc z y, o d d z i a ł P o w s z e c h n e j K a s y O s z c z ę d n o śc i B P, f i li a P o w s z e c h n e g o B a n k u K re d y t o w e g o ), w s po m a g a n e w z a k re s i e ro z li c z e ń prz e z 2 pla c ó w k i po c z t o w e o ra z a g e n c j e u b e z pi e c z e n i o w e i b i u ra ra c h u n k o w e I n f r a s t r u k t u r a s p o ł e c z n a M i a s t o N a ł ę c z ó w j e s t s i ln y m c e n t ra ln y m o śro d k i e m u s ł u g o w y m, o z a s i ę g u w y - ra ź n i e po n a d lo k a ln y m. D z i a ł a t u t a j prz e d e w s z y s t k i m d u ż y k o m ple k s ( w c z ę śc i w s po - n i a n y c h po w y ż e j ) pla c ó w e k le c z n i c t w a, z k t ó ry c h k o rz y s t a j ą n i e t y lk o k u ra c j u s z e, a le w z n a c z n y m s t o i u w n i e ż m i e s z k a ń c y m i a s t a i g m i n y W m i e i e d z i a ł a j ą o b o k o b i e k t ó w u z d w i s k o w y c h y c h o d n i i a e k i P k t y k u j e t u t a j b s k o k a y i k i u n a s t u s t o m a t o g ó w N a 1 k a a y d a j ą w i ę c t y o ( w m i e i e i g m i n i e ł ą c z n i e ) o s o b y y d n i e j o g ó o w o j e w ó d z k i e j ( t j ł ą c z n i e z L u b n e m ) w y n o s z ą c e j a ż o s ó b N o w y m z j a w i s k i e m j e s t w s t a w a n i e w N a ł ę c z o w i e w a t n y c h k n i k z n a n y c h b e k i c h k a y S ą t o C e n t m C h i i i O k a f Z b i g n i e w a Z a g ó k i e g o o z K n i k a C h o b W e w n ę t n y c h f K a k i e g o M o ż e t o b y ć z a c h ę t ą d o w s t a w a n i e k o j n y c h t e g o t y i n s t y t u c j i O n d z e N a ł ę c z o w a w w o j e w ó d z t w i e w z n a c z n e j m i e e z s t y g a w n i e ż z n a c z n y k o m k s i n s t y t u c j i o i a t o w y c h W m i e i e f u n k c j o n u j e z n a n e w g i o n i e P a ń s t w o w e L i c e u m S z t u k P s t y c z n y c h i m J ó z e f a C h e ł m o ń s k i e g o I s t n i e j e t u t a k ż e Z e s ł S z k ó ł i m Z y g m u n t a C h m i e w s k i e g o w k t ó m f u n k c j o n u j e g i m n a z j u m c e u m o g ó o k s z t a ł c ą c e i c e u m z a w o d o w e o f i a d m i n i s t c y j n o k o n o m i c z n y m W a y 1 pn ró. śc, ro, 5 prz 3 pt. ra li 30 le rz lk lo. le rz prz pa lk śc prz śre ln. li po pry li - lu ls le rz. : ru ru rg pro. rs ra li ró rz pro. rs. po le pu. ra rz ro rz ró ple św. śc re la.. - pó. le, ry, li ln li pro lu ra -e. rt 5

16 po d k re śle n i a j e s t f a k t, ż e Z e s pó ł S z k ó ł po m i m o, ż e k s z t a ł c i n a po z i o m i e s z k o ln i c t w a śre d n i e g o z o s t a ł prz e j ę t y i j e s t pro w a d z o n y prz e z s a m o rz ą d g m i n n y. W N a ł ę c z o w i e z lo - k a li z o w a n e j e s t t a k ż e d ru g i e li c e u m o g ó ln o k s z t a ł c ą c e pro w a d z o n e prz e z pu ł a w s k i s a m o - rz ą d po w i a t o w y. D o i s t n i e j ą c y c h n a t e re n i e m po n a d u c z n i ó w P o n a d t o n a t e re n i a g m i a s t a s z k ó ł po n a d po d s t a w o w y c h u c z ę s z c z a i n y po ł o ż o n y c h j e s t 5 s z k ó ł po d s t a w o w y c h ( w N a ł ę c z o w i e, S a d u rk a c h, C z e s ł a w i c a c h, P i o t ro w i c a c h i D rz e w c a c h ) o ra z 3 g i m n a z j a ( w N a ł ę c z o w i e, S a d u rk a c h i P i o t ro w i c a c h ). Z e w z g lę d u n a z a ry s o w u j ą c y s i ę n i ż d e m o - g ra f i c z n y w g ru pa c h w i e k o w y c h d z i e c i w w i e k u s z k o ł y po d s t a w o w e j w c i ą g u n a j b li ż - s z y c h k i lk u la t m o ż li w a j e s t c z ę śc i o w a z m i a n a s t ru k t u ry o rg a n i z a c y j n e j s z k o ln i c t w a po d - s t a w o w e g o w g m i n i e. W s z c z e g ó ln o śc i n i e z b ę d n a m o ż e s i ę o k a z a ć a n a li z a prz y d a t n o śc i i s t a t u s u s z k o ł y po d s t a w o w e j d z i a ł a j ą c e j w C z e s ł a w i c a c h. W N a ł ę c z o w i e z lo k a li z o w a n e s ą li c z n e, j a k n a o śro d e k m i e j s k i o t e j w i e lk o śc i, pla c ó w k i k u lt u ry. S ą t o prz e d e w s z y s t k i m m u z e a : B o le s ł a w a P ru s a, S t e f a n a Ż e ro m s k i e - g o, k i n o, d o m k u lt u ry o ra z b i b li o t e k a z 2 f i li a m i i 6 pu n k t a m i b i b li o t e c z n y m i. W N a ł ę c z o w i e o d b y w a j ą s i ę li c z n e i m pre z y k u lt u ra ln e d la k u ra c j u s z y, t u ry s t ó w i m i e s z k a ń c ó w. D o b a rd z i e j z n a n y c h i po pu la rn y c h i m pre z k u lt u ra ln y c h, o d b y w a j ą c y c h s i ę w m i e śc i e, w y pa d a z a li c z y ć : N a ł ę c z o w s k i e D i v e rt i m e n t o, N a ł ę c z o w s k ą W i o s n ę K u lt u ra ln ą, L a t o z F i lh a rm o n i ą, S po t k a n i a Ś pi e w a j ą c y c h D z i e c i, F e s t i w a l O b rz ę d ó w L u d o w y c h C y k le k o n c e rt ó w N a ł ę c z o w s k i e j O rk i e s t ry D ę t e j Z a s o b y m i e s z k a n i o w e i i n f r a s t r u k t u r a t e c h n i c z n a Z a s o b y m i e s z k a n i o w e N a ł ę c z o w a re pre z e n t o w a n e s ą prz e z m i e s z k a ń, z k t ó ry c h le ż y n a o b s z a rz e m i a s t a, a po z o s t a ł e n a t e re n a c h w i e j s k i c h. C z t e ry b u d y n k i z 49 lo k a la m i m i e s z k a ln y m i o ł ą c z n e j po w i e rz c h n i m 2, s t a n o w i ą w ł a s n o ść k o m u n a ln ą. M i e s z k a n i a N a ł ę c z o w a s ą n i e c o w i ę k s z e o d prz e c i ę t n y c h w w o j e w ó d z t w i e lu - b e ls k i m. Ś re d n i e m i e s z k a n i e n a o b s z a rz e w o j e w ó d z t w a m a 62,7 m 2 po w i e rz c h n i u ż y t - k o w e j, po d c z a s g d y w m i e śc i e i g m i n i e N a ł ę c z ó w 65,1 m

17 N a o b s z a rz e m i a s t a i g m i n y i s t n i e j e 1 7-k i lo m e t ro w y o d c i n e k d ro g i w o j e w ó d z - k i e j n a t ra s i e : L u b li n - K a z i m i e rz D o ln y, N a ł ę c z ó w - M a rk u s z ó w, S a d u rk i - prz y s t a n e k P K P o ra z S a d u rk i - W o j c i e c h ó w. P o n a d t o 31 k m d ró g po s i a d a s t a t u s d ró g po w i a t o w y c h, 42 k m s t a n o w i ą d ro g i g m i n n e, a po z o s t a ł ą c z ę ść s i e c i d ro g o w e j t w o rz ą d ro g i t e c h n i c z n i e z w i ą z a n e z pro d u k c j ą ro ln i c z ą. O pró c z d ro g i w o j e w ó d z k i e j i d ró g po w i a t o w y c h, k t ó re s ą pra w i e w c a ł o śc i u t w a rd z o n e, d ro g i g m i n n e m a j ą w prz e w a ż a j ą c e j c z ę śc i ( 60 % ) n a - w i e rz c h n i ę n i e u t w a rd z o n ą. I s t o t n y m pro b le m e m j e s t t a k ż e f a k t, ż e d ro g a z L u b li n a d o K a z i m i e rz a prz e c h o d z i prz e z c e n t ru m N a ł ę c z o w a, k o li d u j ą c z w e w n ę t rz n y m f u n k c j o n o - w a n i e m m i a s t a i o b n i ż a j ą c ( ru c h, h a ł a s, s pa li n y, w i b ra c j e ) j e g o w a lo ry j a k o m i e j s c o w o śc i u z d ro w i s k o w e j. D ro g a t a j e s t t a k ż e j e d n y m z g ł ó w n y c h m i e j s c po w s t a w a n i a w y pa d k ó w d ro g o w y c h w g d o s t ę pn y c h d a n y c h d la ro - k u 1 997, w ro k u t y m n a o b s z a rz e m i a s t a i g m i n y N a ł ę c z ó w z d a rz y ł y s i ę 22 w y pa d k i d ro - g o w e, w k t ó ry c h z g i n ę ł y 3 o s o b y, a 24 z o s t a ł y ra n n e. N a m i e s z k a ń c ó w N a ł ę c z o w a prz y pa d ł o z a t e m 2,1 w y pa d k u, prz y śre d n i m w s k a ź n i k u d la c a ł e g o ó w c z e s n e g o w o j e - w ó d z t w a w y n o s z ą c y m t y lk o 1,6. D ł u g o s i e c i w o d o c i ą g o w e j n a o b s z a e m i a s t a w y n o s i k m a w g m i n i e k m S i e ć k a n a z a c y j n a w m i e i e m a d ł u g o j u ż o k k m a w g m i n i e t y o 1 k m S d m i e s z k a ń c ó w m i a s t a % m a d o s t ę d o s i e c i w o d o c i ą g o w e j a o k % d o s i e c i k a n a z a c y j n e j N a t e n i e w i e j s k i m t a d y s j a ( w e d ł u g d n i c h d a n y c h ) j e s t z n a c z n i e w i ę k s z a T a j ą j e d n a k c e n a d b u d o w ą s i e c i k a n a z a c y j n y c h k t ó w g n i c a c h a d m i n i s t c y j n y c h g m i n y N a ł ę c z ó w o b s ł u g i w a ć b ę d ą m i e j s c o w o i C h a B i C h a A M i a s t o d y s n u j e m e c h a n i c z n o i o g i c z n ą o c z y s z c z a i ą i e k ó w G m i n a n i e s i a d a w ł a s n e g o k o m u n a e g o w y s y s k a o d d ó w K o y s t a z w y s y s k n a ż ą c y c h d o i n n y c h g m i n ( e d e w s z y s t k i m z b ę d ą c e g o w ł a s n o i ą m i a s t a L u b n a w y s y s k a w R o k i t n i e ) O b s z a m i a s t a i g m i n y N a ł ę c z ó w m a b a z o d o b d o s t ę d o s i e c i g a z o w e j D o s t ę o d o n i e j m a b s k o % m i e s z k a ń c ó w D o b e w y g d a t a k ż e w y s a ż e n i e w s i e c t e f o n i i e w o d o w e j n a m i e s z k a ń c ó w g m i n y y d a a b o n e n t ó w t e f o n i c z n y c h y c z y m w s a m y m m i e i e w s k a ź n i k t e n w y n o s i a ż ( w w o j e w ó d z t w i e b e k i m o g ó ł e m 1 N a ł ę c z ó w z n a j d u j e s i ę w s t f i e n u m e c y j n e j L u b n a c o z a w n i a ł ą c z n o z e s t o c ą w o j e w ó d z t w a n a z a s a d a c h z m o w y m i e j s c o w e j O b s z a ść rz 33,7, - 81,1. li śc ść. 20, - lk,9. po śró 98,0 p, li. re pro po rc po śre. rw pra li, re ra ra śc rz rz. po -b lo ln śc. po ln pi pa. rz pi le - prz śc li - pi. r rd ry p. pn ść li 98,0. rz lą po le prz - prz pa 228 le, prz, śc lu ls - 92). re ra li, pe ść li ro. r 1 7

18 m i a s t a i g m i n y ż y t a k ż e n a d t o w z a s i ę g u s i e c i t e f o n i i k o m ó o w e j I d e a P s G S M i E G S M G ł ó w n e e m e n t y w y s a ż e n i a o b s z a g m i n y N a ł ę c z ó w w i n f s t k t u t e c h n i c z n a z e n t u j e t a b c a I n f r t r u k t u r t e n n m t g m y N ę ó w O z D o s t ę p n o ś ć d n o ś d o s ( % ) D ł u g o ś ć s ( k m ) A n e n t e f o n p r z e w o d o w e j n 0 0 M le po le rk :, lu ra. le po ru ra ru rę pre li 5. Tablica 5 as a ch icz a ias a i in ał cz bs ar lu ci ie ci ie ci bo ci le ii a 10 W o d o cią g. k an aliz ac. g az o w e j W o d o - cią g. k an aliz a- c. Ł ą cz n ie 9 8, 0 4 5, 0 9 8, , 8 2 1, M ias t o 9 8, 0 9 0, 0 9 8, 0 3 3, 7 1 9, G m in a 9 8, 0 1, 0 9 8, 0 8 1, 1 1, Ź r ó d ł o : j ak w t ablicy P o l i t y k a w ł a d z l o k a l n y c h G ł ó w n y m n a rz ę d z i e m d z i a ł a ń w ł a d z s a m o rz ą d o w y c h N a ł ę c z o w a j e s t b u d ż e t. J e g o s t ru k t u rę po s t ro n i e d o c h o d ó w u k a z u j ą t a b li c e 6 i 7, a po s t ro n i e w y d a t k ó w - t a b li c a 8. Tablica 6 D o ch o d y bu d ż e t u m ias t a i g m in y N ał ę cz ó w w lat ach ( w t y s. z ł ) Wyszczególnienie Dochody ogółem (w tys.) Pod atki i op ł aty lokalne wp ł y wy z p od atku od nieruchomoś ci wp ł y wy z p od atku rolneg o U d ział y w p od atkach bud ż etu p ań stwa Subwencj a D otacj e Pozostał e d ochod y Ź r ó d ł o : j ak w t ablicy 3. D o o d y d ż e t u m t g m y N ę ó w w ( w % ) Tablica 7 ch bu ias a i in ał cz lat ach Wyszczególnienie 1 8

19 Dochody ogółem (w %) 1 0 0, , , , , , , , , 0 1. P o d a t k i i o p ł a t y lo k a lne 3 8, 4 3 8, 7 3 8, 8 3 4, 5 2 3, 3 2 6, 1 1 9, 1 1 7, 3 2 0, 0 - w p ł yw y z p o d a t k u o d nier u ch o m o ś ci 1 2, 7 1 0, 7 1 4, 6 1 5, 4 9, 4 8, 9 9, 2 8, 8 1 0, 2 - w p ł yw y z p o d a t k u r o lnego 1 2, 3 1 4, 9 1 2, 9 1 0, 0 6, 6 6, 6 5, 3 3, 7 3, 0 2. U d zia ł y w p o d a t k a ch b u d ż et u p a ń st w a 2 9, 8 2 7, 7 3 3, 7 2 9, 1 2 0, 0 1 9, 5 1 6, 6 1 5, 5 1 1, 2 3. S u b w encj a 3, 3 5, 2 1 4, 4 4, 8 3 4, 5 3 2, 5 2 8, 1 4 6, 5 5 1, 5 4. D o t a cj e 1 3, 6 1 6, 6 3, 9 1 9, 2 9, 7 1 4, 4 2 8, 6 7, 8 8, 8 5. P o zo st a ł e d o ch o d y 1 4, 9 1 1, 8 9, 2 1 2, 4 1 2, 5 7, 5 7, 6 1 2, 9 8, 6 Ź r ó d ł o : j ak w t ablicy 3. S t r u k t u r w y d k ó w d z e t u m t g m y N ę ó w w W y s z e g ó n Tablica 8 a at bu ias a i in ał cz lat ach cz ln ie ie W yda t k i ogółem (w t ys. z ł) wy d atki bież ą ce wy d atki maj ą tkowe W y d atki og ó ł em ( w % ) 1 0 0, , , , , , , , , 0 - wy d atki bież ą ce 6 0, 9 6 9, 2 6 5, 2 6 3, 0 6 7, 5 6 3, 1 7 6, 7 7 2, 7 7 1, 0 - wy d atki maj ą tkowe 3 9, 1 3 0, 8 3 4, 8 3 7, 0 3 2, 5 3 6, 9 2 3, 3 2 7, 3 2 9, 0 Ź r ó d ł o : j w t A n a z u j ą c w i e o d o c h o d ó w b u d ż e t o w y c h n a t i n n y c h g m i n m i e j s k o ak ablicy 3. li lk ść, le - w i e j s k i c h w o j e w ó d z t w a lu b e ls k i e g o, w y pa d a s t w i e rd z i ć, ż e s y t u a c j a N a ł ę c z o w a w t y m w z g lę d z i e j e s t w m i a rę d o b ra, o c z y w i śc i e j a k n a w a ru n k i w o j e w ó d z t w a lu b e ls k i e g o. D o - s t ę pn e d a n e po ró w n a w c z e w s k a z u j ą, ż e w ro k u n a 1 m i e s z k a ń c a N a ł ę c z o w a prz y - pa d a ł o 995 z ł o t y c h d o c h o d ó w b u d ż e t u, prz y śre d n i e j w w o j e w ó d z t w i e ( w o b e c n y c h g ra - n i c a c h ) w y n o s z ą c e j 932 z ł o t e, a śre d n i e j d la w s z y s t k i c h g m i n m i e j s k o -w i e j s k i c h w o j e - w ó d z t w a n a po z i o m i e 90 7 z ł o t y c h. A n a li z a d o c h o d ó w b u d ż e t u N a ł ę c z o w a w c a ł y m o k re s i e f u n k c j o n o w a n i a s a m o - rz ą d n e j g m i n y u k a z u j e s ł a b n ą c e z n a c z e n i e w s t ru k t u rz e d o c h o d ó w b u d ż e t o w y c h : po d a t - k ó w i o pł a t lo k a ln y c h o ra z w pł y w ó w z u d z i a ł ó w w po d a t k a c h, s t a n o w i ą c y c h d o c h ó d b u - d ż e t u pa ń s t w a. G w a ł t o w a n i e w z ro s ł a n a t o m i a s t ro la s u b w e n c j i, z w ł a s z c z a o d ro k u 1 996, w k t ó ry m prz e j ę t e z o s t a ł y s z k o ł y po d s t a w o w e, a o d ro k u t a k ż e w z w i ą z k u z prz e j ę - c i e m Z e s po ł u S z k ó ł. W ro k u u d z i a ł s u b w e n c j i prz e k ro c z y ł po ł o w ę d o c h o d ó w b u - d ż e t o w y c h. A n a li z u j ą c s t ru k t u rę w y d a t k ó w b u d ż e t o w y c h w y ra ź n i e w i d a ć a k t y w n ą po li t y k ę i n w e s t y c y j n ą w ł a d z m i e j s k i c h. P o t w i e rd z a t o po ró w n a n i e g m i n y N a ł ę c z ó w z i n n y m i g m i n a m i w o j e w ó d z t w a lu b e ls k i e g o. D o s t ę pn e d a n e po ró w n a w c z e z a ro k po k a z u j ą, ż e o i le u d z i a ł i n w e s t y c j i w N a ł ę c z o w i e w y n o s i ł 23,3% w y d a t k ó w b u d ż e t o w y c h, o t y le śre d n i u d z i a ł d la g m i n w o j e w ó d z t w a lu b e ls k i e g o w y n i ó s ł t y lk o 1 8,8%. W a rt o po d k re śle - 1 9

20 n i a j e s t prz y t y m, ż e ro k n i e b y ł ro k i e m, w k t ó ry m po n i e s i o n o w N a ł ę c z o w i e n a j - w i ę k s z e w y d a t k i i n w e s t y c y j n e, b o w i e m n a j w i ę k s z e k w o t y prz e z n a c z o n e n a i n w e s t y c j e o d n o t o w a n o w ro k u ,4 t y s. z ł i w po n a d t y s. z ł. R e la t y w n i e n a j w y ż s z y u d z i a ł m i a ł y w y d a t k i i n w e s t y c y j n e w ro k u 1 992, k i e d y t o s t a n o w i ł y 39,2% c a ł o śc i w y d a t k ó w. I n w e s t y c j e u k i e ru n k o w a n e s ą n a ro z w ó j i n f ra s t ru k t u ry t e c h n i c z n e j ( w o d o c i ą g i, k a n a li z a c j a, g a z y f i k a c j a, d ro g i, s prz ę t d o o c z y s z c z a n i a m i a s t a i t p.) i s po ł e c z n e j ( i n w e s t y - c j e o św i a t o w e, re m o n t D o m u K u lt u ry i U rz ę d u M i e j s k i e g o, m o d e rn i z a c j a prz y c h o d n i z d ro w i a, b u d o w a k o m ple k s u re k re a c y j n o -s po rt o w e g o i t p.). W z a k re s i e w y d a t k ó w b i e ż ą c y c h n a j w a ż n i e j s z ą po z y c j ą j e s t, po d o b n i e j a k w e w s z y s t k i c h g m i n a c h w P o ls c e, o św i a t a i w y c h o w a n i e. W y d a t k i z t y m z w i ą z a n e s t a n o w i ą o k. po ł o w y c a ł o śc i w y d a t k ó w b u d ż e t u g m i n y N a ł ę c z ó w. P o z o s t a ł e w y d a t k i b i e ż ą c e d o - t y c z ą a d m i n i s t ra c j i s a m o rz ą d o w e j, o pi e k i s po ł e c z n e j, b i e ż ą c e g o u t rz y m a n i a m i a s t a ( u t rz y m a n i e c z y s t o śc i t e re n ó w pu b li c z n y c h, z i e le ń m i e j s k a i t p.), k u lt u ry i s z t u k i o ra z o c h ro n y z d ro w i a. W ł a d z e g m i n y s t a ra j ą s i ę z a c h ę c a ć i s t n i e j ą c e i n o w e po d m i o t y g o s po d a rc z e d o ro z w i j a n i a d z i a ł a ln o śc i n a o b s z a rz e N a ł ę c z o w a. O g ra n i c z e n i a pra w n e, w y n i k a j ą c e z e s t a - t u s u g m i n y u z d ro w i s k o w e j o ra z f i n a n s o w e po w o d u j ą j e d n a k, ż e s w o b o d a w z a k re s i e d o - pu s z c z a ln y c h f o rm a k t y w n o śc i g o s po d a rc z e j, z w ł a s z c z a w m i e śc i e, j e s t b a rd z o o g ra n i - c z o n a. P o li t y k a ro z w o j u m i a s t a o pa rt a j e s t j e d n a k prz e d e w s z y s t k i m n a z a s a d z i e s e - le k c j i f u n k c j i, j a k i e m o g ą b y ć d o pu s z c z a n e n a o b s z a r N a ł ę c z o w a. K ry t e ri u m t e j s e le k c j i j e s t po d po rz ą d k o w a n i e k i e ru n k ó w ro z w o j u g m i n y lo k a ln y m w a lo ro m prz y ro d n i c z y m i u z d ro w i s k o w y m. N a rz ę d z i e m d o t y c h c z a s o w e j po li t y k i ro z w o j u m i a s t a, pro w a d z o n e j prz e z s a - m o rz ą d lo k a ln y, j e s t prz e d e w s z y s t k i m m i e j s c o w y pla n z a g o s po d a ro w a n i a prz e s t rz e n n e - g o. R o z s t rz y g n i ę c i a pla n i s t y c z n e prz e w i d u j ą m. i n.: pi e rw s z e ń s t w o d la lo k a li z a c j i o b i e k t ó w u s ł u g o w y c h po d n o s z ą c y c h s t a n d a rd o b s ł u g i k u ra c j u s z y i t u ry s t ó w, z a k a z lo k a li z a c j i prz e m y s ł u i u c i ą ż li w e g o rz e m i o s ł a w d o li n a c h rz e c z n y c h, z a k a z prz e m y s ł o w e j e k s plo a t a c j i k ru s z y w w o b s z a ra c h n a j c e n n i e j s z y c h po d w z g lę - d e m prz y ro d n i c z y m, o c h ro n ę d o li n y B y s t re j prz e d z a b u d o w ą o f u n k c j a c h i w y g lą d z i e n a ru s z a j ą c y m w a r- t o ść prz y ro d n i c z ą i k ra j o b ra z o w ą t e j d o li n y ( w t y m u c i ą ż li w y c h o b i e k t ó w pro d u k c y j - n y c h ), 20