Streszczenie SYSTEMY INFORMATYCZNE W ZARZĄDZANIU ŁAŃCUCHEM DOSTAW Piotr Piorunkiewicz Politechnika Śląska, Wydział Organizacji i Zarządzania piorunkiewicz@woiz.polsl.pl Filozofia zarządzania łańcuchem dostaw oznacza lepsze wykorzystanie zasobów i prowadzi do ograniczenia kosztów. Przyczynia się równieŝ do integracji działań dostawców i klientów, co dla większości przedsiębiorstw oznacza przeorientowanie strategii działania. RównieŜ gwałtowny rozwój technologii informatycznych przyczynia się do ewolucji systemów wspomagania zarządzania w kierunku rozwiązań dedykowanych dla potrzeb łańcucha dostaw. W artykule zwrócono uwagę na rolę informacji i systemów informatycznych w łańcuchach dostaw. Słowa kluczowe w języku referatu: informacja, łańcuch dostaw, zintegrowane systemy informatyczne Wstęp Jedną z największych bolączek tradycyjnie zorganizowanych łańcuchów dostaw jest ograniczone lub w większości przypadków prawie niemoŝliwe prowadzenie wspólnej, jednolitej polityki planowania. I choć pomiędzy uczestnikami łańcucha występuje pewna taktyczna współpraca na poziomie operacyjnym, to juŝ bardziej zaawansowane prognozowanie czy sterowanie uzupełnieniami jest praktycznie niemoŝliwe. W efekcie, decyzje podejmowane przez decydentów szczebla zarządzania w przedsiębiorstwach będących uczestnikiem takiego łańcucha, są chaotyczne i doraźne, a działania przebiegają bez wyraźnego planu i koordynacji. Istotne zmiany w środowisku biznesowym końca XX wieku m.in. liberalizacja rynków zbytu, rosnąca świadomość i wymagania klientów, wreszcie powszechność wykorzystanie technologii informatycznych powodują, iŝ wyzwania stojące przez uczestnikami rynku tworzą zupełnie nowe warunki oraz narzucają większą dynamikę działania przedsiębiorstw. Pojawiające się wyzwania znacznie przekraczają doświadczenia przedsiębiorstw działających na rynku lokalnym i wymuszają podjęcie wspólnych działań zmierzających do obniŝki kosztów i podwyŝszenia poziomu obsługi. W tym celu przedsiębiorstwa zacieśniają współpracę między sobą w określonych obszarach biznesowych dąŝąc do integracji poszczególnych ogniw łańcucha, starając się kreować dynamiczny łań-
576 Realizacja Systemów Wspomagania Organizacji i rozwiązania cuch dostaw zdolny do szybkiego reagowania na wzrastające potrzeby i wymagania klientów przy wysokim poziomie elastyczności działań własnych. Jednym z kluczowym czynników zapewniających wysoki poziom sprawności łańcucha jest przepływ informacji wzdłuŝ wszystkich jego ogniw. Dostępność informacji warunkuje moŝliwość efektywnego zarządzania przepływami towarów i gotówki pomiędzy współpracującymi partnerami w łańcuchu. Procesy informacyjne wspomagające zarządzanie łańcuchem dostaw realizowane są najczęściej za pomocą systemów klasy ERP/MRP II [Adam01]. Stosowanie systemów tej klasy często pozwala na uzyskanie optymalnej postaci procesów biznesowych wewnątrz łańcucha. Jednak wymagania stawiane przed rozwiązaniami informatycznymi w tym zakresie są bardzo duŝe. Rola informacji w łańcuchach dostaw Coraz ściślejsza współpraca przedsiębiorstw z dostawcami wymaga podjęcia działań mających na celu niwelację barier zakłócających swobodny przepływ informacji. Dostęp do informacji powinien być [WoMa02]: prosty, tani, szybki i niezawodny oraz cechować się: moŝliwością pozyskiwania informacji w kaŝdym Ŝądanym miejscu przepływu wzdłuŝ łańcucha logistycznego, dostępnością informacji dla wszystkich współpracujących partnerów, dokładnością informacji, zadowalającą szybkością przepływu informacji i jej aktualnością, moŝliwością przetwarzania informacji dla wspierania procesu decyzyjnego, moŝliwością automatyzacji procesów związanych z wytwarzaniem, pozyskiwaniem i przetwarzaniem informacji oraz podejmowaniem decyzji. Swobodne pozyskiwanie informacji w dowolnym miejscu łańcucha uwarunkowane jest stopniem wdroŝenia we wszystkich jego ogniwach odpowiednich narzędzi i technologii informatycznych: jednolitego standardu identyfikacji towarów, usług, miejsc lokalizacji (EANCOM), automatycznej identyfikacji, elektronicznej komunikacji, w tym elektronicznej wymiany danych (EDI), zintegrowanych systemów informatycznych klasy SCM.
Systemy informatyczne w zarządzaniu łańcuchem dostaw 577 Zintegrowane systemy informatyczne w łańcuchach dostaw Największe wyzwanie jakie jest stawiane przed systemami informatycznymi dedykowanymi dla potrzeb łańcucha dostaw dotyczy przetwarzania i udostępniania informacji, w taki sposób, aby były one osiągalne i czytelne dla kaŝdego uczestnika łańcucha w dowolnym momencie [Adam99]. Partnera biznesowego nie interesują bowiem uwarunkowania systemu informatycznego stosowanego w danym przedsiębiorstwie, czyli fakt realizacji złoŝonego zamówienia przez konkretny system. Idealnym wyjściem wydaje się więc stworzenie, w miarę moŝliwości, jednolitego zintegrowanego systemy informatycznego, który niezaleŝnie od procesu przetwarzania informacji pozwoli uczestnikom łańcucha na swobodny dostęp do spójnego i zarazem wygodnego modelu wymiany danych. Taki zintegrowany system informatyczny klasy SCM powinien: umoŝliwiać sprawniejsze planowanie i podejmowanie decyzji na całej długości łańcucha, zapewniać efektywną komunikację między uczestnikami łańcucha, wspomagań sferę operatywnego zarządzania przedsiębiorstwem, umoŝliwiać szybką reakcje na zmiany w popycie, a tym samym warunkować efektywne zarządzanie łańcuchem dostaw w oparciu o sprawnie działający system przepływu informacji. Głównym zadaniem zintegrowanych systemów informatycznych klasy SCM jest więc dostarczanie analitycznych danych w czasie rzeczywistym, które decydentom pozwalają sterować ruchem produktów w ramach wyodrębnionych kluczowych procesów biznesowych. Procesy te obejmują swym zasięgiem szereg funkcji odpowiedzialnych za m.in.: określenie źródeł zaopatrzenia, planowanie produkcji, magazynowanie, transport, prognozowanie zapotrzebowania, czy obsługę klienta. Zaawansowane algorytmy wbudowane w systemy klasy SCM zapewniają moŝliwość analizy scenariuszy i podejmowanie decyzji w krótkim (rzeczywistym) czasie, co wydatnie przyczynia się do realizacji wielu postulatów w obrębie działalności operacyjnej i samej obsłudze klienta. Tendencje na rynku aplikacji SCM Na dzień dzisiejszy rynek aplikacji dedykowanych dla potrzeb łańcucha dostaw kształtowany jest przez następujące trendy [Mate03]:
578 Realizacja Systemów Wspomagania Organizacji i rozwiązania 1. dąŝenie do łączenia w ramach jednolitego, zintegrowanego systemu informatycznego klasy SCM podstawowych działań operacyjnych z procesami odpowiedzialnymi za zarządzanie finansami, zarządzanie personelem czy zarządzanie cyklem Ŝycia produktów. Oznacza to, Ŝe dostawcy takich systemów starają się integrować procesy sterujące działalnością gospodarczą w jednym miejscu. 2. dąŝenie do zintegrowania planowania na podstawie zebranych informacji cząstkowych dotyczących planowania popytu, planowania produkcji, logistyki oraz planowania podaŝy z wszystkich ogniw łańcucha dostaw. 3. dąŝenie do zintegrowania planowania strategicznego z planowaniem operacyjnym. Pozwala to lepsze i trafniejsze podejmowanie decyzji o tym, gdzie lokować zasoby. 4. dąŝenie do zintegrowania kluczowych procesów biznesowych między przedsiębiorstwami kooperującymi w ramach łańcucha, co prowadzi do zacieśnienia współpracy między przedsiębiorstwami oraz pozwala na zwielokrotnienie osiąganych korzyści. Podsumowanie Dostęp do informacji w dowolnym miejscu łańcucha zaleŝy od stopnia wdro- Ŝenia we wszystkich jego ogniwach odpowiednich narzędzi i technologii informatycznych. Ich wdroŝenie umoŝliwia: prowadzenie analiz, śledzenie popytu, trendu itp., identyfikację opakowań jednostkowych i zbiorczych, identyfikację opakowań transportowych: palet, kontenerów i innych jednostek wysyłkowych, śledzenie ruchu i lokalizacji kaŝdego opakowania, środka transportu itp. szybkie i dokładne wprowadzanie informacji do systemu informatycznego, usprawnianie i automatyzację procesów: przyjmowania, magazynowania, kompletacji i dystrybucji towarów, przyspieszenie cyklu zamawiania fakturowania zapłaty, dostępność informacji o towarze. Literatura [Adam99] [Adam01] Adamczewski P.: Zintegrowany system informatyczny ujęcie metodyczne, Logistyka, 4/1999. Adamczewski P.: Informatyczne wspomaganie łańcucha logistycznego, Wyd. AE w Poznaniu, 2001.
Systemy informatyczne w zarządzaniu łańcuchem dostaw 579 [Mate03] [WoMa02] Materkowska M.: oprogramowanie dla zarządzania łańcuchami dostawczymi świetle analizy wartości, Logistyka, 6/2003. Wojtkowiak R., Nowicki M.: Nowoczesne technologie informatyczne jako czynniki wpływające na adaptacje łańcucha dostaw do aktualnych potrzeb i moŝliwości klienta oraz przedsiębiorstwa, Materiały konferencyjne VI Międzynarodowej konferencji LOGISTICS 2002, IliM, 2002. IT SYSTEMS IN SUPPLY CHAIN MANAGEMENT Recently Supply Chain Management means better resource utilisation and simple cost reduction. It also means integration of company s operations with it s suppliers, service providers and customers which for most companies is related to dramatic change in the philosophy of doing business. Nowadays dynamics development of IT continuously contributes to the evolution of management support systems in the direction of Supply Chain Management. This paper focus on short presentation of the role of information and integrated informatics systems in the SCM. Key words: information, SCM, intergated information systems