Rok akademicki 2008/2009, semestr zimowy Kierunek: Pedagogika Specjalność: Praca socjalna z resocjalizacją III rok licencjat, ośrodek zamiejscowy w Wągrowcu Praca socjalna z niepełnosprawnymi i przewlekle chorymi. Forma zajęć: warsztat, 15 godzin Prowadzący: mgr Justyna Pilecka Zouaidia, Zakład Psychopatologii Dziecka, Wydział Studiów Edukacyjnych dyŝur: poniedziałek, godz. 12.30 13.30, pokój nr 77 (ul. Szamarzewskiego 89, budynek D, w Poznaniu) informacje dotyczące zajęć na stronie www.justyna.pilecka.glt.pl Rodzaj zaliczenia: obecność na kaŝdych zajęciach, aktywność, kolokwium Program zajęć I blok (17 października 2008 roku) 1) Wprowadzenie do tematyki niepełnej sprawności: pojęcia: inwalida i niepełnosprawny; moŝliwości zapobiegania niepełnosprawności; przyczyny niepełnej sprawności; ograniczenie skutków niepełnej sprawności (jakość opieki zdrowotnej i rehabilitacja); bariery rehabilitacji; kryteria oceny niepełnej sprawności; pomiar i zakres niepełnej sprawności. 1
2) Konsekwencje niepełnej sprawności: konsekwencje indywidualne - indywidualny model niepełnej sprawności: - zmiany roli i pozycji społecznej; - róŝne postawy wobec własnej inności. konsekwencje dla rodziny: - przeŝycia emocjonalne rodziny w momencie pojawienia się osoby niepełnosprawnej; - reakcje negatywne rodziny; - relacje: rodzina - osoba niepełnosprawna; - zmiany w rodzinie wynikające z niepełnosprawności członka rodziny; - trudności i sposoby radzenia sobie z nimi przez rodziny z osobami niepełnosprawnymi. 3) Model społeczny niepełnej sprawności: stereotypy na temat osób niepełnosprawnych; piętnowanie osób posiadających określoną cechę niezgodną z normą; postawy wobec osób niepełnosprawnych (w róŝnych środowiskach); rodzaje wsparcia społecznego - źródła. Literatura: Arusztowicz B., Akceptacja dziecka z dysfunkcją narządu ruchu przez samego siebie i najbliŝsze otoczenie. W: Szkoła Specjalna 1995 nr 3. Chodkowska M. (1994) Człowiek niepełnosprawny: problemy autorealizacji i społecznego funkcjonowania. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie - Skłodowskiej. Katowice: Oficyna Śląsk. (s. 11-92) Kawczyńska - Butrym Z., Wójcik B., Waldowska A., Wybrane problemy pomocy rodzinom z dzieckiem niepełnosprawnym i przewlekle chorym. W: Praca Socjalna 1991, nr 3-4, s.34-44. Kowalewski, L. (2005): Psychologiczna i społeczna sytuacja dzieci niepełnosprawnych. W: Obuchowska I., (red.) Dziecko niepełnosprawne w rodzinie. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. 2
Mrugalska K., Upośledzenie umysłowe - charakterystyka niepełnosprawności oraz wynikające z niej naruszenia sprawności psychofizycznych. W: Praca Socjalna 1995 nr 1, s. 19-37. Mrugalska K., Rodzina jako najbliŝsze środowisko osoby upośledzonej. W: Praca Socjalna 1995 nr 1, s. 66-79. Piekut Brodzka, D. M., Kuczyńska Kwapisz, J. (red.) (2004): Pedagogika specjalna dla pracowników socjalnych. Warszawa: Akademia Pedagogiki Specjalnej. (s. 8-27) Twardowski, A. (2005): Sytuacja rodzin dzieci niepełnosprawnych. W: Obuchowska I., (red.) Dziecko niepełnosprawne w rodzinie. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. II blok (23 października 2008 roku) 1) Przypomnienie specyfiki funkcjonowania oraz trudności osób: niepełnosprawnych intelektualnie; słabo widzących i niewidomych; niesłyszących i słabo słyszących; przewlekle chorych; z uszkodzonym narządem ruchu. 2) Pomoc dla osób niepełnosprawnych i ich rodzin w miejscu zamieszkania: rozpoznanie środowiska; diagnoza indywidualna - potencjał i ograniczenia osoby niepełnosprawnej; diagnoza rodzinna - wydolność opiekuńczo - pielęgnacyjna - czynniki wewnątrzrodzinne i ich analiza; diagnoza społeczności lokalnej - analiza czynników wewnątrzrodzinnych - metody gromadzenia danych i zakres zadań pracownika socjalnego; - systemy społecznego wsparcia: pierwotne i wtórne. 3
Literatura: Błeszyńska K., Niepełnosprawność jako czynnik kształtujący usytuowanie jednostki w Ŝyciu zbiorowości społecznej. W: Problemy Rehabilitacji Społecznej i Zawodowej 1996 nr 2, s. 9-17. Chodkowska M. (1993): Kobieta niepełnosprawna. Socjopedagogiczne problemy postaw. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie - Skłodowskiej. Kawczyńska - Butrym, Z. (red.) (1991): Pielęgnowanie a systemy społecznego wsparcia. Lublin: AM. Kawczyńska - Butrym, Z. (red.) (1994): Wsparcie w zdrowiu i w chorobie. Warszawa: Centrum Edukacji Zdrowotnej. Kawczyńska - Butrym, Z. (1994) Rodziny osób niepełnosprawnych. Raport z badań. Warszawa: IFiS PAN. Katowice: Oficyna Śląsk. (s. 93-117) Kawczyńska - Butrym, Z. (red.) (2001): Problemy opieki i środowisko osób niepełnosprawnych. Olsztyn: Olsztyńska Szkoła WyŜsza im. Józefa Rusieckiego. Kawczyńska - Butrym Z., Wójcik B., Waldowska A. Ułatwienia i utrudnienia w pracy pracowników socjalnych. W: Praca Socjalna 1991, nr 3-4, s.17. Kołaczek B., (2006): Zatrudnienie osób niepełnosprawnych w Polsce: uwarunkowania i skutki. Warszawa: Instytut Pracy i Spraw Socjalnych. Mrugalska K., Upośledzenie umysłowe - charakterystyka niepełnosprawności oraz wynikające z niej naruszenia sprawności psychofizycznych. W: Praca Socjalna 1995 nr 1, s. 19-37. Piekut Brodzka, D. M., Kuczyńska Kwapisz, J. (red.) (2004): Pedagogika specjalna dla pracowników socjalnych. Warszawa: Akademia Pedagogiki Specjalnej. (s. 30-165) Tyszka Z., Rola rodziny w działalności pracownika socjalnego. W: Problemy Rodziny 1993 nr 4, s. 42-45. Załuska M., Grupy samopomocowe działające w środowisku wielkomiejskim (na przykładzie miasta Poznania). W: Praca Socjalna 1993 nr 1, s. 7-95. 4
III blok (29 października 2008 roku) 1) Pomoc instytucjonalna dla osób niepełnosprawnych: instytucje słuŝby zdrowia i pomocy społecznej; instytucje oświatowe i placówki spółdzielczości inwalidów; organizacje inwalidzkie; stowarzyszenia rodziców; oddziaływania informacyjne i poradnictwo; oddziaływania psychoterapeutyczne; domy pomocy społecznej: - zakres diagnozy w domach pomocy społecznej; - aktywizacja jako metoda wyrównywania szans osób niepełnosprawnych; - aktywizacja jako forma opieki w domu pomocy społecznej; - aktywizacja jako problem organizacji pracy w domu pomocy społecznej. grupy samopomocy i wolontariat. Literatura: Hulek, A. (red.) (1992) Świat ludziom niepełnosprawnym. Warszawa. Katowice: Oficyna Śląsk. (s. 120-134 i s. 151-158) Kołaczek, B. (1994): Bezrobocie osób niepełnosprawnych. Warszawa: IFiS PAN. Kozaczuk, L. (1995): Terapia zajęciowa w domach pomocy społecznej, przewodnik metodyczny. Katowice: Śląsk. Mrugalska K., Ludzie z upośledzeniem umysłowym. Od zamknięcia i filantropii do praw. W: Praca Socjalna 1995 nr 1, s. 5-9. Sokołowska, M. (1978) Polityka społeczna a zdrowie. Warszawa. Tarkowska, E. (1994) śycie codzienne w domach pomocy społecznej. Warszawa: IFiS PAN. Twardowski, A. (2005): Pomoc rodzinom dzieci niepełnosprawnych. W: Obuchowska I., (red.) Dziecko niepełnosprawne w rodzinie. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. 5