Warszawa, 24 listopada 2016 r. Uwagi nad możliwymi zmianami w zakresie PPE dr Marcin WOJEWÓDKA Członek Zarządu ZUS Centrala ZUS
2 Porównanie liczby uczestniczących w PPE na dzień 31 grudnia 2015 roku, IKE i IKZE na dzień 30 czerwca 2016 roku 900 000 800 000 700 000 600 000 500 000 400 000 300 000 200 000 100 000 0 393 000 867 000 25 % aktywnych LICZBA UCZESTNIKÓW PPE IKE IKZE 614000 17 % aktywnych Źródło: KNF, 2015 i 2016
3 III FILAR NIEWIELKI ODESETEK ZATRUDNIONYCH 5,40% 6,00% 5,00% 4,00% 2,38% 3,80% 3,00% 2,00% 1,00% 0,00% PROCENT UCZESTNIKÓW W STOSUNKU DO OGÓŁU PRACOWNIKÓW PPE IKE IKZE Źródło: KNF 2015 i 2016
4 Porównanie wartości aktywów w PPE na dzień 31 grudnia 2015 roku, IKE i IKZE na dzień 30 czerwca 2016 roku 12 10,6 6,0 10 8 6 0,75 4 2 0 AKTYWA (MLD ZŁ) PPE IKE IKZE Źródło: KNF 2015 i 2016
5 Porównanie średniej wartości aktywów w PPE na dzień 31 grudnia 2015 roku, IKE i IKZE na dzień 30 czerwca 2016 roku 27 100 30000 25000 20000 15000 10000 6 900 1200 5000 0 ŚREDNIA WARTOŚC AKTYWÓW NA UCZESTNIKA (zł) PPE IKE IKZE Źródło: KNF 2015 i 2016
6 Pracownicze Programy Emerytalne rozwój i stagnacja Źródło: KNF 2015 i 2016
7 DIAGNOZA Niezadowalający stan obecny rozwoju PPE PPE to jedyna z instytucji dobrowolnego oszczędzania wprowadzonych w 1999 roku, która sprawdziła się w praktyce, to jest długoterminowe oszczędzanie w ramach PPE daje faktyczne podniesienie stopy zastąpienia Jednakże PPE nie stały się powszechnie i nie rozwinęły się w zadawalającym rozmiarze Koniecznym jest więc wprowadzenie takich modyfikacji w zakresie PPE, aby tworzenie ich stało się powszechne Warto też wprowadzić zmiany ułatwiające funkcjonowanie PPE
8 Obligatoryjne tworzenie PPE Dotychczasowa dobrowolność oszczędzania to stagnacja Proponuje się wprowadzenie obowiązkowego oferowania PPE dla pracowników przez wszystkich pracodawców zatrudniających określoną, minimalną liczbę pracowników, np. 19 pracowników Niższy próg wejścia pozwoli na większe upowszechnienie PPE
9 ROZWIĄZANIE Obligatoryjne tworzenie PPE W założeniu PPE miałoby być tworzone u wszystkich pracodawców zatrudniających od 19 pracowników bez względu na ich formę prawną, przedmiot działalności czy fakt podlegania określonym rygorom ustawowym, np. ustawy o finansach publicznych Tylko systemowe rozwiązanie, zakładające tworzenie PPE w maksymalnie szerokim kręgu pracodawców daje szanse na rzeczywiste upowszechnienie oszczędzania Natomiast każde ograniczenie, czy to przedmiotowe, czy podmiotowe będzie swoistym przeciwdziałaniem idei powszechnego, dodatkowego zabezpieczenia emerytalnego
10 WYJĄTEK Możliwość braku konieczności tworzenia PPE Narzędziem mającym urzeczywistnić powszechność PPE stałaby się obligatoryjność ich tworzenia przez określonych pracodawców Nie byłby to jednak obowiązek bezwzględny, a pracodawca byłby w stanie zwolnić się od obowiązku tworzenia takiego programu Zwolnienie to miałoby formę porozumienia z przedstawicielami pracowników albo zaistnienia alternatywnego w stosunku do utworzenia PPE obowiązku opłacania określonych danin publiczno-prawnych w podwyższonej w stosunku do warunków standardowych wysokości
11 ZAGROŻENIE Nie zwiększać nadmiernie kosztów pracy Przedstawiona konstrukcja prowadzi do faktycznego rozwoju PPE łącząc się jednak z częściowym poniesieniem kosztów zabezpieczenia emerytalnego przez pracodawców Propozycja przewiduje obowiązkowe tworzenie PPE z minimalną składką podstawową, która byłaby opłacana w przypadku braku innych uzgodnień między pracodawcą a reprezentacją pracowników. Składka taka mogłaby zostać określona na minimalnym poziomie kwotowym, np. 20-50 złotych miesięcznie Na zasadzie alternatywnej, w podobnej wysokości odpowiadałaby konieczna do opłacenia podwyższona składka na Fundusz Pracy lub inne zobowiązanie ciążące na pracodawcy
12 Wypłata aktywów po osiągnięciu wieku emerytalnego Premier Mateusz Morawiecki w swojej propozycji zmian w III filarze zaproponował następujące rozwiązanie Swobodne dysponowanie środkami w postaci jednorazowej wypłaty do 25% aktywów po osiągnięciu wieku emerytalnego Pozostałe 75% aktywów na wykup renty terminowej lub wieczystej po osiągnięciu wieku emerytalnego
13 OCZYWISTOŚĆ Zostawić to, co dobrze działa obecnie Omawiana propozycja opiera się na założeniu utrzymania działania tych PPE, które dobrze sprawdziły się w praktyce funkcjonujących PPE, na gruncie przepisów ustawy z 2004 roku PPE można ulepszyć, poprawić, ale warto korzystać ze sprawdzonych w praktyce, dobrze funkcjonujących rozwiązań
14 WYZWANIE Poprawić mankamenty obecnej ustawy o PPE Przykładowe propozycje konkretnych zmian w PPE: modyfikacja charakteru wpisu do rejestru PPE o charakterze konstytutywnym na wpis deklaratoryjny modyfikacja charakteru kontroli prowadzonej przez organ nadzoru rejestrowanie produktów oferowanych przez potencjalnych usługodawców, a nie zaś samych programów umożliwienie tworzenie PPE w formie pracowniczych funduszy emerytalnych o zróżnicowanej strategii inwestycyjnej możliwość elektronicznego składania dyspozycji przez uczestników usunięcie niektórych obowiązków administracyjnych spoczywających na pracodawcach
15 PPE to dobry PR dla pracodawcy Rynek pracy staje się rynkiem pracownika Pracodawcy powinni starać się o nich i w większym stopniu zainteresować się przyszłością swoich pracowników Pracodawcy, którzy sami czy na skutek działań pracowników, czy ich przedstawicieli zdecydują się opłacać w swojej firmie wyższe składki do PPE będą postrzegani jako dbający o interes swoich pracowników
16 EDUKACJA ZUS instytucja kreująca świadomość emerytalną obywateli Kształtowanie świadomości ubezpieczeniowej wśród najmłodszych Współpraca z uczelniami poprzez organizacje konferencji, seminariów, debat ze środowiskiem naukowym, pracowniczym i pracodawców
17 Realna propozycja faktycznego rozwoju PPE Realizacja opisanej propozycji powinna doprowadzić, stosunkowo niewielkim kosztem, do istotnego rozwoju PPE oraz upowszechnienia dodatkowego oszczędzania na emerytury Podkreślić jednakże należy że przedstawiona propozycja to forma wprowadzenia wędki, nie zaś rozdawnictwo ryb Po to, aby PPE stały się faktycznym źródłem oszczędności z przeznaczeniem na cele emerytalne niezbędne jest w pierwszej kolejności doprowadzenie do zmiany świadomości emerytalnej wśród naszych rodaków
Dziękuję za uwagę dr Marcin Wojewódka radca prawny Członek Zarządu ZUS