Sylabus przedmiotu / modułu kształcenia Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia: Kultura języka polskiego Nazwa w języku angielskim: Culture of the Polish language Język wykładowy: polski Kierunek studiów, dla którego przedmiot jest oferowany: Filologia polska Jednostka realizująca: Instytut Filologii Polskiej i Lingwistyki Stosowanej Rodzaj przedmiotu/modułu kształcenia (obowiązkowy/fakultatywny): obowiązkowy Poziom modułu kształcenia (np. pierwszego lub drugiego stopnia): pierwszego stopnia Rok studiów: drugi Semestr: trzeci Liczba punktów ECTS: 3 Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu: dr Joanna Kuć Symbol efektu W_01 W_02 W_03 U_01 U_02 U_03 U_04 U_05 K_01 K_02 K_03 Efekty kształcenia WIEDZA Student zna podstawową terminologię z zakresu kultury języka definiuje podstawowe terminy z zakresu językoznawstwa normatywnego i posługuje się nimi w ocenie zjawisk językowych ma wiedzę o słownikach, poradnikach i innych źródłach poprawnościowych, ich rodzajach i użyteczności UMIEJĘTNOŚCI rozpoznaje typy błędów językowych i mechanizmy ich powstawania, opisuje je z wykorzystaniem terminologii językoznawstwa normatywnego umiejętnie dokonuje analizy i oceny normatywnej tekstów współczesnej polszczyzny rozpoznaje podstawowe tendencje rozwojowe współczesnej polszczyzny w zakresie wymowy, fleksji, składni i słownictwa, ortografii i interpunkcji buduje teksty spełniające wymogi etyki i estetyki słowa, rozpoznaje zabiegi manipulacyjne i perswazję językową posługuje się językiem zgodnie z zasadami etykiety językowej KOMPETENCJE SPOŁECZNE Student zna ograniczenia własnej wiedzy i rozumie potrzebę dalszego kształcenia jest świadom kulturotwórczej i integracyjnej roli języka narodowego, co nie znaczy, że jest nacjonalistycznym purystą ma świadomość zagrożeń polszczyzny i powinien protestować wtedy, gdy spada jej ranga Symbol efektu kierunkowego Forma i typy zajęć: ćwiczenia (30 godz.) Wymagania wstępne i dodatkowe: 1. Umiejętność korzystania ze słowników.
2. Znajomość podstawowych zasad ortograficznych, interpunkcyjnych Treści modułu kształcenia: 1.-2. Teoretyczne zagadnienia kultury języka: Norma językowa a zwyczaj językowy Błąd a innowacja Kryteria oceny faktów językowych Klasyfikacje błędów językowych Puryzm i jego typy 3. Zagadnienia fonetyczne: Poprawność w zakresie wymowy Akcent wyrazowy i zdaniowy 4. Zagadnienia ortograficzne: Poprawność ortograficzna i interpunkcyjna Najnowsze zmiany w przepisach polskiej ortografii Ustawa o języku polskim 5. Poprawność w zakresie fleksji nazw pospolitych: Przegląd najczęściej spotykanych błędów deklinacyjnych Stopniowanie proste i opisowe przymiotnika Odmiana liczebników wielowyrazowych 6. Poprawność w zakresie fleksji nazw własnych: Nazwy własne we współczesnej polszczyźnie norma i uzus Pisownia i wymowa obcych nazw własnych Nazwy i tytuły zawodowe kobiet Formy feminatywne we współczesnej polszczyźnie Odmiana nazwisk Nieodmienność nazwisk męskich, dwuczłonowe nazwiska męskie, gramatyka nazwisk Odmiana nazw miejscowych 7. Poprawność w zakresie koniugacji: wybór nieodpowiedniego wzorca koniugacyjnego odmiana według dwóch wzorców błędy w formach czasu przeszłego, bezokolicznika, trybu rozkazującego 8. Poprawność w zakresie składni: Przejawy tendencji do skrótu Poprawność w składni zgody i rządu Zasady użycia imiesłowowego równoważnika zdania
Konstrukcje z przyimkami Szyk wyrazów w zdaniu 9. Poprawność składniowa tekstu: Tekst jako specyficzna struktura Czynniki decydujące o poprawności stylistycznej tekstu Typy odchyleń tekstowych od normy stylistycznej Poprawność kompozycyjna i spójność tekstu 10.Teksty użytkowe Właściwości stylistyczne różnych typów tekstów użytkowych Zasady redagowania pism użytkowych, np.: listu motywacyjnego, podania, cv Próby redagowania pism użytkowych 11. Zmiany leksykalne współczesnej polszczyzny Typy błędów leksykalnych Łączliwość leksykalna Neologizmy Zapożyczenia, ich rodzaje i ocena 12. Związki frazeologiczne Pochodzenie i użycie frazeologizmów we współczesnej polszczyźnie Najczęściej popełniane błędy frazeologiczne 13.-14. Etyka i estetyka słowa Odpowiedzialność za słowo Grzeczność językowa Język reklamy Manipulacja językowa Brutalizacja języka publicznego 15. Podsumowanie i zaliczenie zajęć Literatura podstawowa: 1. Buttler D., Kurkowska H., Satkiewicz H., Kultura języka polskiego, Zagadnienia poprawności gramatycznej, t. 1., Warszawa 1976. 2. Buttler D., Kurkowska H., Satkiewicz H., Zagadnienia poprawności leksykalnej (słownictwo rodzime), t. 2., Warszawa 1982. 3. Formy i normy, czyli poprawna polszczyzna w praktyce, red. nauk. K. Kłosińska, Warszawa 2004. 4. Jadacka H., Markowski A., Zdunkiewicz-Jedynak D., Poprawna polszczyzna. Hasła problemowe, Warszawa 200. 5. Jadacka H., Kultura języka. Fleksja, słowotwórstwo, składnia, Warszawa 2005. 6. Karpowicz T., Kultura języka polskiego. Wymowa, ortografia, interpunkcja, Warszawa 2009. 7. Łuczyński E., Współczesna interpunkcja. Norma a uzus, Gdańsk 1999 8. Markowski A., Kultura języka. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Warszawa 2005. 9. Porayski-Pomsta J., Błędy językowe i ich rodzaje. W: Polszczyzna a/i Polacy u schyłku XX wieku. Zbiór studiów, red. K. Handke i H. Dalewska-Greń, Warszawa 1994, s. 55-66. 10. Prawidła poprawnej wymowy, oprac. Z. Klemensiewicz, Kraków 1995. 11. Ustawa o języku polskim. Literatura dodatkowa:
1. Bąba S., Innowacje frazeologiczne analiza, kryteria oceny, Poradnik Językowy 1995, z. 4, s. 21-29. 2. Bąba S., Twardy orzech do zgryzienia, czyli o poprawności frazeologicznej, Poznań 1986. 3. Bralczyk J., Język na sprzedaż, czyli o tym, jak język służy reklamie i jak reklama używa języka, wyd. 2., Gdańsk 2004. 4. Bralczyk J., Manipulacja językowa, w: Dziennikarstwo i świat mediów, red. Z. Bauer i E. Chudziński, Kraków 2000, s. 244-250. 5. Bugajski M., Pół wieku kultury języka w Polsce (1945-1995), PWN 1999. 6. Cegieła A., Norma wzorcowa i norma użytkowa komunikacji we współczesnej polszczyźnie, w: O zagrożeniach i bogactwie polszczyzny. Forum Kultury Słowa. Wrocław 1995, red. J. Miodek, Wrocław 1996, s. 25-33. 7. Czarnecka K., Postawy młodzieży szkolnej wobec wulgaryzacji języka uczniowskiego, w: Mowa rozświetlona myślą. Świadomość normatywno-stylistyczna współczesnych Polaków, red. J. Miodek, Wrocław 1999, s. 158-165. 8. Dubisz S., Z historii puryzmu i liberalizmu językowego, w: Polszczyzna w komunikowaniu publicznym. Prace poświęcone Profesor Halinie Satkiewicz z okazji jubileuszu Jej i Jej Zakładu, red. W. Gruszczyński, J. Bralczyk i G. Majkowska, Warszawa 1999, s. 9-17. 9. Dunaj B., Zasady poprawnej wymowy polskiej, Język Polski 2006, z. 3, s. 161-172. 10. Frycie S., Jurkowski M., Sicińska K., Kultura języka polskiego, Warszawa 2005. 11. Walczak B., Przegląd kryteriów poprawności językowej, Poradnik Językowy 1995, z. 9-10, s. 1-16. 12. Zdunkiewicz-Jedynak D., Wykłady ze stylistyki, PWN, Warszawa 2008 Podstawowe słowniki: 1. Nowy słownik wyrazów obcych i trudnych, A. Markowski, R. Pawelec, Warszawa 2007. 2. Podręczny słownik poprawnej wymowy polskiej, W. Lubaś, S. Urbańczyk, Warszawa 1990. 3. Słownik eufemizmów polskich, A. Dąbrowska, Warszawa 1993. 4. Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, PWN, t. 1-3, Warszawa 1985. 5. Słownik nazw własnych, S. Grzenia, Warszawa 1998. 6. Słownik polszczyzny potocznej, J. Anusiewicz, J. Skawiński, Warszawa 1996. 7. Słownik synonimów i antonimów, Piotr Żmigrodzki, Warszawa 2004. 8. Słownik współczesnego języka polskiego, red. B. Dunaj, Warszawa 1996. 9. Słownik wymowy i odmiany nazwisk obcych, I. Bartmińska, J. Bartmiński, Bielsko-Biała1997. 10. Słownik wyrazów kłopotliwych, M. Bańko, M. Krajewska, Warszawa 1994. 11. Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, Warszawa 2004. 12. Wielki słownik frazeologiczny języka polskiego, Piotr Műldner- Nieckowski, Warszawa 2003. 13. Wielki słownik ortograficzny PWN wraz z zasadami pisowni i interpunkcji, red. E. Polański, Warszawa 1996. 14. Wielki słownik poprawnej polszczyzny, red. A. Markowski, PWN, Warszawa 2004. 15. Wielki słownik skrótów i skrótowców, Piotr Műldner- Nieckowski, Warszawa 2007. Planowane formy/działania/metody dydaktyczne: Ćwiczenia oparte na pracy ze materiałem językowym do ćwiczeń, słownikami, wspomagane prezentacjami multimedialnymi. Sposoby weryfikacji efektów kształcenia osiąganych przez studenta: Efekty U_01, U_03, W_1 sprawdzane będą na pierwszym kolokwium w pierwszej połowie listopada, pozostałe efekty na drugim kolokwium w drugiej połowie stycznia.. Forma i warunki zaliczenia:
Warunek uzyskania zaliczenia przedmiotu: co najwyżej dwie nieusprawiedliwione nieobecności na ćwiczeniach i spełnienie każdego z trzech niżej opisanych warunków 1. uzyskanie co najmniej 52 punktów z 2 kolokwiów (26 +26) Przedział punktacji 0-51 52-60 61-70 71-80 81-90 91-100 Ocena 2,0 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 Sposób uzyskania punktów: 1. pierwsze kolokwium: 50 pkt. 2. drugie kolokwium: 50 pkt. Poprawy: Jednorazowa poprawa każdego kolokwium w trakcie zajęć w semestrze. Bilans punktów ECTS: Aktywność Udział w ćwiczeniach Samodzielne przygotowanie się do ćwiczeń Udział w konsultacjach godz. z przedmiotu Samodzielne przygotowanie się do kolokwiów Sumaryczne obciążenie pracą studenta Punkty ECTS za przedmiot Obciążenie studenta 30 godz. 20 godz. 5 godz. 30 godz. 85 godz. 3 ECTS