Bezpieczeństwo energetyczne

Bezpieczeństwo energetyczne Wykład dla PISM r. Andrzej Szczęśniak niezależny ekspert rynku energii i bezpieczeństwa www.szczesniak.pl

Część I Fundamenty Definicje Energia = cywilizacja, dobrobyt Źródła problemów Strategie, pomiar, narzędzia Instytucje 2

Człon I - Bezpieczeństwo stan niezagrożenia, spokoju, pewności (PWN) stan faktyczny, ale poprzez odczucia poziom (osobisty czy w społecznościach) oparty na wiedzy, także na emocjach zależy do systemów wartości, preferencji czy stanu psychicznego... oraz informacji, kształtujących wiedzę i uczucia Ten sam stan faktyczny może być odbierany różnie przez osoby czy zbiorowości 3

Człon II - Energia Potencjał, zdolność wykonania pracy... + ciepło... + promieniowanie 1599 rok po raz pierwszy w języku angielskim XIX wiek naukowe zrozumienie Rozwój technologii masowe przekształcanie energii masowe użycie Trudności pojęciowe (masa jednostek dżule, kalorie, BTU, toe, kwh...) 4

Energia - źródła i nośniki Biomasa Energia nuklearna Woda i wiatr Biopaliwa Węgiel Energia odnawialna Ropa naftowa Energia elektryczna Gaz ziemny Oszczędność energii 5

Energia = cywilizacja, dobrobyt 6

Energia = cywilizacja, dobrobyt 2 7

Definicje klasyczne Bezpieczeństwo i pewność w ropie leży tylko w różnorodności i jeszcze raz różnorodności. ( Safety and certainty in oil, lie in variety and variety alone. ) Winston Churchill 1911 r. - wzorcowy strategiczny wybór ciągła zdolność państwa do utrzymywania swego funkcjonowania bez poważnych zaburzeń USA - Robert Ebel - Center for Strategic and International Studies Fizyczne bezpieczeństwo systemu Fizyczna dostępność dostaw zaspokajająca popyt po określonej cenie Międzynarodowa Agencja Energii Bezpieczeństwo ekonomiczne, ciągłość dostaw 8

Definicje: polska i polecana stan gospodarki umożliwiający pokrycie bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na paliwa i energię w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony, przy zachowaniu wymagań ochrony środowiska Prawo Energetyczne: szerokie rozumienie, wiele elementów (środowisko), rozległość i nieokreśloność zapewnienie odpowiednich, wiarygodnych dostaw po dobrej cenie i w sposób, nie zagrażający podstawowym narodowym wartościom i celom Daniel Yergin: podporządkowanie strategicznej polityce 9

Bezpieczeństwo energetyczne Bezpieczeństwo infrastruktury Ceny Dywersyfikacja dostaw Inwestycje Zagrożenia terroryzmu i wojny Premia bezpieczeństwa Zabezpieczenie dostaw Bezpieczeństwo popytu... i dochodów Dostęp do nowych zasobów Broń energetyczna 10

Mierzenie Import wobec konsumpcji Podstawowy miernik zależności gospodarki od importu surowców energetycznych Import brutto i netto Brutto = całość importu / konsumpcja Netto = import netto / konsumpcja Na ile można zamienić? Polska niewielka zależność 11

Mierzenie (2) Wrażliwość - wskaźniki: stan finansów gospodarki i państwa intensywność energetyczna gospodarki Wielkość zapasów a konsumpcja (IEA) Stosunki międzynarodowe (USA - Kanada) Stan infrastruktury, połączenia między rynkami Wskaźnik N-1 (bezpieczeństwo gazowe EU) Pewność regionów i państw dostawców 12

Ocena zewnętrznych zagrożeń 13

Miejsce w polityce energetycznej Trójkąt: Konkurencja, Środowisko, Bezpieczeństwo Siła napędowa: bezpieczeństwo narodowe czy stabilność gospodarcza 14

Zagrożenia energetyczne Braki fizyczne energii, surowców Wymiar militarny niezbędny składnik Zagrożenia ekonomiczne źródło kryzysów Nacisk i wpływ dostawcy 15

Zagrożenia naturalne huragan Katrina sierpień wrzesień 2005 r. - huragany w Katrina i Rita w Zatoce Meksykańskiej 47% mocy rafineryjnych i 28% wydobycia ropy USA sparaliżowane W tydzień po huraganie ceny benzyny w całym kraju podskoczyły o 46 centów (do 3,07$/galon) Możliwości przetwórcze ropy zmniejszyły się o 2 mln bbl dziennie (na 17 mln bbl/d) Przeciętne gospodarstwo w USA wydaje na paliwa 1 900 $ (45% więcej niż rok wcześniej) 16

Dywersyfikacja Churchill 1911 Z węgla na ropę Statki - szybsze od niemieckich Zasoby: własne czy niepewne (Iran)? Rząd UK kupuje udziały w AngloPersian Oil Co. (dzisiaj BP) Światowy układ sił: USA 62%, Rosja 12%, Meksyk 5% dostaw Churchill: safety and certainty in oil lie in variety and variety alone 17

Wrażliwość gospodarki na szok 18

Dostawcy ropy: dobrzy i źli 19

Strategie bezpieczeństwa Zapobieganie (regiony, państwa stabilne, przyjazne) Powstrzymywanie (niestabilne, wrogie) dywersyfikacja źródeł pochodzenia, transportu elastyczność energetyczna Odstraszanie (regiony w kryzysie) współpraca, wymiana krajowe źródła alternatywne użycie siły, dyplomacja, aktywna polityka zagr. Zarządzanie kryzysowe ograniczenia popytu rezerwy strategiczne (np. IEA, SPR) 20

Instytucje: Międzynarodowa Agencja Energii 1974 po embargu naftowym 1973 Cel: przygotowanie do kryzysu - koordynacja Dominacja: USA + Japonia Narzędzie: zapasy ropy 90 dni importu, programy działania, próg - brak 7% dostaw Podaż: uruchomienie zapasów i produkcji Popyt: ograniczenia, substytuty Dzisiaj: promocja odnawialnych źródeł 21

IEA - ropa 3 miesiące konsumpcji 5 miesięcy importu Polska w czołówce 65 mln bbl (8,9 mln ton) * 120 $/bbl = 7,8 mld $ = 24 mld zł 22

Bezpieczeństwo energetyczne część II Globalne wyzwania i USA Wykład dla PISM r. Andrzej Szczęśniak niezależny ekspert rynku energii i bezpieczeństwa www.szczesniak.pl

Agenda części 2. Źródła problemów światowych Globalny wymiar Kryzysy energetyczne USA energetyczne mocarstwo Amerykańskie globalne strategie 24

Źródła problemów: rozkład zasobów ropa naftowa gaz ziemny węgiel 25

Globalne Bałkany (Z. Brzeziński) Globalne Bałkany świat muzułmański: Dzisiaj: 68% ropy, 41% gazu, 2020 (z Rosją): 39% produkcji ropy USA, UE, Azja: 60% konsumpcji Polityczna niestabilność: \ Źródło radykalnego terroryzmu Wrogość etniczna i religijna Niezaakceptowane państwo Izrael Aspiracje militarne (Iran) 26

Wielkie przemieszczanie 27

Wąskie gardła 28

Wysokie koszty konsumentów 29

Nowi konkurenci 30

31

Ubóstwo energetyczne Ilość osób bez dostępu do elektryczności (mln) World Energy Outlook - IEA 2009 32

Historia kryzysów 1973 embargo jako naftowy szantaż Zachodu 1979/80 rewolucja w Iranie, wojna Iran Irak 1990 - wojna w Zatoce 1998 szok niskich cen ropy naftowej 2002 grudzień strajk w Wenezueli 2003 marzec inwazja Iraku 2004 2008 kryzys spekulacji = 145 $/bbl 2009 Ukraina blokada tranzytu gazu 33

Kryzys = brak ropy 34

Historia cen = historia kryzysów 35

Aktywa zainwestowane w ropę: - 13 mld $ 2003 r. -> 260 mld $ marzec 2008 - ceny 25 towarów + 183% Kryzys 2008 ropa = 145 $/bbl 36

USA energetyczny hegemon 37

USA potęga zasobów 38

USA potężny konsument 39

USA dywersyfikacja idealna Andrzej Szczęśniak Bezpieczeństwo energe 40

Nowoczesna wojna = paliwa US Army 20 mln ton paliw na rok = największy kupiec paliw na świecie 8,5 mld $ w 2005r (70% paliwo lotnicze) brygada piechoty USA w Afganistanie = 320 tysięcy litrów paliwa dziennie paliwo = 70% wagi wyposażenia galon paliwa lotniczego $1.05 w rafinerii $400 na polu walki 41

Broń energetyczna... Zachodu USA Japonia 1941r. (odmowa sprzedaży) USA (+ Saudi Arabia) UK, Francja 1956r. od 1984 r. USA Iran 1990 Irak (oil for food) 1995 r. USA Libia, Iran Libia 2004 r. koniec 2010 Iran (ONZ, USA, EU) 42

Shale gas - globalna strategia USA ekspansja technologii i sojusze światowe Shale gas osłabienie wpływu producentów (Rosja) Global Shale Gas Initiative Polska najlepszym uczniem w klasie Prezydent Obama w Polsce: wspierajcie amerykańskie inwestycje Beata Stelmach, MSZ: gaz łupkowy zwiększy obecność amerykańską w Europie, kluczową dla wzmocnienia pozycji Europy i zabezpieczenia równowagi sił Richard Morningstar (US. State Dep.): mamy bardzo, naprawdę bardzo specjalne stosunki z Polską 43

Bezpieczeństwo energetyczne część III Europa, Rosja Wykład dla PISM r. Andrzej Szczęśniak niezależny ekspert rynku energii i bezpieczeństwa www.szczesniak.pl

Agenda części 3. Energetyczne ubóstwo surowcowe Trzy europejskie priorytety Niemcy i Norwegia EU-Rosja czyli współzależność Rosja strategia suwerenności Gazprom 45

Europa pozycja energetyczna Największy światowy importer energii Minimalne własne zasoby energetyczne Ameryka - zasoby węgla (8 razy), gazu (4 razy), ropy naftowej (12 razy) większe niż Europa Koszty: deficyt handlowy EU27 = 73 mld Euro Surowce energetyczne = 306 mld Euro (2010) Zróżnicowane zasoby i polityki krajów członków Energia odnawialna jako remedium i narzędzie promocji własnego przemysłu 46

Europa zużycie lekko rośnie 47

Unia Europejska na tle świata 48

Unia Europejska brak zasobów ropa naftowa gaz ziemny węgiel 49

Bruksela, nie Houston ma problem 50

Potrójne wyzwanie Polityka energetyczna Europy 51

Priorytety: zrównoważony rozwój 2020 rok = 20 20 20% (+10%) * emisje CO2 redukcja 20% * energia odnawialna udział 20% (10% transport) efektywność energetyczna + 20% oznacza = 15% energii mniej, o 26% mniejszy import Handel emisjami (ETS) Energia nuklearna napięcia * od przewidywanej konsumpcji 52

Priorytety: konkurencyjny rynek Wspólny europejski rynek energii brak sukcesów wiele rynków, wiele regulacji Liberalizacja rynku model brytyjski, opór przemysłu, kompromisy Osłabione koncerny = mniej bezpieczeństwa Badania naukowe, postęp techniczny ("czysty" węgiel) jako światowa przewaga konkurencyjna... kiedy? 53

Priorytety: bezpieczeństwo Współpraca międzynarodowa stosunki z dostawcami (Polska a Turcja wobec Rosji) Postulat wspólnej polityki zagranicznej obszary i dialogi energetyczne: Bałkany, Rosja, Norwegia, Ukraina, Afryka Płn., Morze Kaspijskie kompromis klauzula gazpromowska Dywersyfikacja źródeł i rodzajów energii sterowana mniej Rosji czy naturalna więcej LNG mniej węgla, a atomu? więcej odnawialnych... o ile? Solidarność? czy konkurencja i łączenie rynków? 54

Unia wspólna polityka? Energia zastrzeżona dla państw członkowskich Traktat Lizboński daje Brukseli pewien wpływ Ogromna ilość słów, dokumentów, przepisów Niewielkie efekty koszty, ekonomia, społeczeństwo Polityka energetyczna Unii trzy wymiary 55

Niemcy pragmatyzm nowej energii Ubóstwo energetyczne 97% ropy i 83% gazu z importu Technologiczne mocarstwo tworzy przemysł nowej, zielonej energii Idee otwierają rynki: ochrona klimatu, efektywność energetyczna Nowa Unia jako pole rozwoju nowej energii Import energii w zamian za technologie Rosja partnerstwo dla modernizacji Afryka północna Desertec Głos decydujący niemieckie firmy, państwo wsparcie projektów Chiny tania praca + technologie = zagrożenie 56

EU gaz, dywersyfikacja Europa jako całość dobre zróżnicowanie 57

Norwegia dobrobyt ze złóż Poland a shale gas promise How Norway have met the challenge? December 1969 - Phillips Petroleum - Ekofisk October 1970 BP - giant Forties oilfield Production from the field started on 15 June 1971 Norway: National Oil company (Statoil 1972)... + 50% state's participation each production licence... + international investors + technology Norwegian Petroleum Directorate 58

Europa wobec Rosji Duży import surowców (inaczej niż USA) Stabilność dostaw (polityka + kontrakty długoterminowe) podstawa bezpieczeństwa Uzależnienie? Współzależność Strategia: energia za modernizację Brak wspólnej zewnętrznej polityki energetycznej Sukcesy w dostępie do rosyjskich złóż Zagrożenie zbyt mocna pozycja 59

60

Europa bez poważnej alternatywy 61

Uzależnienie? Kto od kogo? Europa Rosja 34% importu i 23% konsumpcji gazu EU 33% importu i 30% konsumpcji ropy EU 23% importu i 30% konsumpcji węgla EU + największy dostawca uranu Rosja Europa 88% eksportu rosyjskiej ropy 70% eksportu rosyjskiego gazu 50% eksportu rosyjskiego węgla 62

Rosja 63

Rosja surowcowe mocarstwo 64

Ropa, gaz, węgiel pozycja Rosji 65

Rosja strategia suwerenności Odzyskanie kontroli państwa nad zasobami konflikty o umowy z 90-tych lat Zintegrowana strategia wydobycia i eksportu przełamywanie słabych punktów (infrastruktura) zachęty dla inwestorów Bliska zagranica jako strefa bezpieczeństwa Bezpośredni dostęp do odbiorców (Ukraina!) Koniunktura cenowa dochody państwa, wzrost rosyjskich firm 66

Rosyjska strategia dywersyfikacji rynków sprzedaży i dróg eksportu ma przynieść zyski rzędu 7 mld $ rocznie (materiały firmy Łukoil) Rosja: zarabiamy na dywersyfikacji 67

Rosja, czyli Gazprom Strategia: zintegrowany koncern po 1990: eksporter bez dostępu do rynków po 2000: kontrola rurociągów, magazyny, ropa, energetyka Bezpośrednie wiązanie się z rynkiem EU dostęp do europejskiego odbiorcy Inwestycje w magazyny (Węgry, Belgia, Niemcy...) bezpieczeństwo energetyczne Wymiana aktywów: udział w wydobyciu za dostęp do rynków 68

Rosja globalne możliwości Między Europą a Nowym Światem Pacyfiku Azja jako zrównoważenie siły Europy Chiny - rosnący rynek, walka o pozycję wyjściową bufor wobec Europy Syberia Zachodnia (Ałtaj) Japonia, Korea, Pacyfik zrównoważenie Chin Azja Centralna anty-zachodni podział wpływów Gas-OPEC czyli wzmacnianie producentów Inne inwestycje światowe = budowanie związków LNG jako strategia 30% światowego rynku 2030 69

Bezpieczeństwo energetyczne część IV Polska Wykład dla PISM r. Andrzej Szczęśniak niezależny ekspert rynku energii i bezpieczeństwa www.szczesniak.pl

Polska agenda tematów Energetyczna pozycja Polski Fundamenty historyczne i inne Polskie bezpieczeństwo w Europie Geografia jako atut? Polska Rosja strategie i konflikty Wielkie projekty Gaz łupkowy i inne wyzwania Opinia publiczna czy narzędzie walki? 71

Pozycja energetyczna Polski Duże zasoby węgla, niewielkie gazu Jeden z najmniej uzależnionych energetycznie krajów EU Wzrost bez potrzeby energii Małe zużycie na mieszkańca, duże na PKB Rosnące uzależnienie Mało rozpoznane, brak poszukiwań, ekstensywna eksploatacja 72

Polska potęga węglowa na tle Unii 73

Kryzys zmiany ustroju 74

Kryzys na tle europejskim 75

Szok energetyczny 76

PRL - korzenie polskiej energii 1945 80 okres wielkich inwestycji Powstała baza produkcyjna elektroenergetyki, rafinerie, infrastruktura przesyłowa Powiązania ze Związkiem Radzieckim ropa ropociąg Przyjaźń przez Białoruś, energia - Ukraina (750 kv Chmielnicki) i Białoruś gaz - Ukraina + 1993 Jamał Elektrownia atomowa Żarnowiec, czyli zerwanie 77

Inwestycje w energetykę zamierają 78

Idziemu ku niezależności energetycznej 79

Zależność na tle innych 80

Coraz mniej węgla, ale wciąż... 81

Zmiana struktury zużycia 82

Wzrost PKB - zeroenergetyczny 83

Zależność Wysoka samodzielność surowcowa Węgiel podstawą, słabnącą od 25 lat Ropa 95% zależności Gaz 65% Wzrastające uzależnienie 84

Polska produkcja szybko spada... węgiel 85

Eksport energii Polska i Unia 86

Import energii Polska i Unia 87

Zużycie Niskie zużycie na tle EU Zmniejsza się z biegiem czasu Wiele krajów rozwój zużycia 88

Polska na osi wschód zachód 89

Uzależnienie czy szansa? Bardzo dobra pozycja geostrategiczna atut czy problem? Dobrowolne uzależnienie? 1993 rok 13,6 mln ton importu 6 mln z Rosji (44%) 2004 rok 18,4 mln ton 94% z Rosji Powód: korzyści ekonomiczne 90

Bezpieczeństwo priorytetem Strategia do 2030r.: Głównym celem polityki energetycznej w obszarze sektora gazowego jest zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego kraju poprzez dywersyfikację źródeł i kierunków dostaw gazu ziemnego. 91

Solidarność czy konkurencja Solidarność energetyczna polski wkład do Traktatu Rozumienie polskie: nacisk na Rosję (wspólne zakupy) Rozumienie unijne: infrastruktura + konkurencja Infrastruktura prawna (nawet techniczna) nie działa Projekty unijne: PolLit Link 170 m, NeuenhagenVierraden-Krajnik, Yamal Europe II, Baltic Pipe, White Stream, terminal LNG Świnoujście 114 m, Wierzchowice 109 m, Kosakowo 28 m, 92

Polski priorytet: energią w Rosję Rozbudzone negatywne emocje społeczne Richard Lugar, US Senator: energy is becoming the weapon, might require NATO to review alliance obligations (Alliance Charter art. 5) any NATO member whose energy sources are cut off by force should be able to rely on assistance from the alliance Energetyczne NATO z USA obok Unii? Piotr Naimski: W Waszyngtonie pytano mnie: będziecie chcieli posyłać czołgi po ropę naftową? Oczywiście nie. Nowe porozumienie miałoby pomagać państwom dotkniętym kataklizmem albo presją polityczną nieodpowiedzialnego dostawcy. Jak walczyć między energetycznym mocarstwem i największym konsumentem? 93

Polska Rosja sprawy sporne Spór o zobowiązanie budowy II nitki Jamału Konflikt o EuRoPol Gaz Blokada rosyjskich firm (Łukoil) Pośrednicy w zakupach ropy Zakup rafinerii w Możejkach Brak dostaw rurociągiem na Litwę Budowa BTS-2 koniec Przyjaźni Podwyższenie ceny gazu - listopad 2006 Uff.. nareszcie obniżka! 94

Możejki Powstrzymywanie ekspansji? Polityczna, nieefektywna akwizycja Źle wynegocjowane warunki Poparcie polityków tylko w obietnicach Strategiczny sojusz z Litwą = koszt dla Orlenu Terminal w Butyndze, rurociąg produktowy, Droga ropa, duże inwestycje, brak rynku, Akcje rządu Litwy = 284,5 mln$ cena 2006r. Orlen -60% od 26 maja 2006r. 95

Porażka w negocjacjach 2006 Listopad 2006 negocjacje PGNiG - Gazprom -> podwyższenie ceny gazu kontraktu jamalskiego o 10% (+RosUkrEnergo) Szacowane skutki dla Polski (do 2022 r.) 2 2,5 mld$ (wariant niskich cen) 2,5-5 mld$ (wariant wysokich cen) Dokumenty ujawnia Premier Pawlak: dodatkowy koszt: 700 mln$ / 2007-8r. 96

EU27 bilanse krajów w handlu z Rosją 2008 (mln Euro) Holandia (Rotterdam) -12 621 Polska -7 656 Francja -5 998 Włochy Spór o -5 616 Węgry -3 981 Litwa -3 747 Słowacja -3 454 Bułgaria -3 233 Czechy -3 026 Niemcy -2 488 Austria 1 169 Polska Rosja wyniki 97

Wielkie projekty bezpieczeństwa Jamał 2 zablokowany 2001 r. Amber pomysł na przywództwo w regionie Bałtyku Gaz z Norwegii ofiara politycznych podziałów Interkonektory do Czech - tak, do Niemiec... mhm Magazyny kosztowne, długotrwałe inwestycje Nabucco egzotyczna aktywność europejska Wydobycie na M. Północnym inwestycja nie dla bezpieczeństwa, pierwsza porażka Yme, Gazoport brak ekonomii, w budowie 98

Przyjaźń bez ropy? Konflikt Rosji z Białorusią Primorsk - alternatywa dla Przyjaźni Polska usztywnienie stanowiska Efekt mniej ropy przez Polskę 99

Odessa Brody 2001 wybudowany, 2004 rosyjska ropa, 2010 białoruskie próby, dzisiaj stoi pusty 100

Gaz z Norwegii Projekt od 1991 r. Umowy 2001 bez realizacji Podejście drugie 2006 r. połączenie do Danii Duńczycy chcą taniego gazu My nie chcemy rosyjskiego gazu 101

Dywersyfikacja? 2006: W Naftoporcie rozładowywany jest pierwszy tankowiec, który przetransportował z Zatoki Perskiej do Polski milion baryłek ropy (...) Kolejny tankowiec zawinie do Gdańska jeszcze w tym roku. Prezes Olechnowicz: Nasza strategia zakłada zaopatrywanie się w 40% w ropę z innego źródła niż kierunek rosyjski. I mam nadzieję, że w 2007 r. takie proporcje osiągniemy. Raport 4Q2007: Przerób ropy: URAL 92,6%, FORTIES 4,3%, ropa ROZEWIE 3,1%, ropa KUWAIT poniżej 0,1% Dlaczego? Ekonomia! 102

Rosyjska ropa = lepsze marże 8 7,21 7,41 Marże rafineryjne 6,58 $ / bbl - różnice między ropą Brent a Urals (REBCO) 7 6,03 www.szczesniak.pl 6 Brent Urals 5 4,67 4,39 3,93 4 3,38 3,08 3 2 1 0,65 0,62 1,71 1,55 1,72 1,58 1,43 1,05 2,04 1,77 0,62 0,7 5,18 5,03 4,84 3,77 3,79 2,38 1,51 1,39 0,74 0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 103

LNG a ceny i konkurencja Brak rynku bez kontraktów odbiorów, mieszanka krajowa Struktura kosztowa (1Q2010 - szacunkowo): krajowy gaz: 0,35 zł/m3 (~ 30%) import Rosja: 0,95 zł/m3 (~ 60%) import Niemcy: 1,10 zł/m3 (~ 8%) import LNG: do 1,35 do 1,55 zł/m3 cena hurtowa gazu 0,91 zł/m3 Konkurencja gazu z Nord Stream napór z zachodu Zagrożenie obciążenia PGNiG nadmiernymi kosztami wobec konkurencji Gazoport = przedsięwzięcie polityczne bez perspektyw na rynku polskim włączonym w europejski 104

Gorączka gazu łupkowego Budowanie oczekiwań: Premier: emerytury minister Sikorski: druga Norwegia Gaz łupkowy jako narzędzie w negocjacjach: Wyborcza: Na Pomorzu Kanadyjczycy już szukają. Ministerstwo Gospodarki nie dowierza i forsuje umowę z Gazpromem. (A. Kublik 17.06.2010) Min. Budzanowski: Polska eksporterem przez gazoport Fala optymizmu zalewa media Skutki: rozbudzone oczekiwania polityczne i lokalne opory 105

Realia: bez szaleństw Exxon: nie da się wydobyć PIG studzi nastroje, USGS jeszcze bardziej Pierwsze negatywne odgłosy: PGNiG, Aurelian (tight), San Leon, Lane Energy (3Legs Resources) suche lub niewydajne odwierty, Wydajności znacznie niższe niż w USA To dopiero początek, szukajmy, więcej wierceń! 106

Energetyka zaniedbania (NIK 2009) Niekorzystna struktura wiekowa mocy średni wiek bloków energetycznych (2008) 35 lat 25 z 98 bloków powyżej 40 lat Pogarszający się stan techniczny sprawność wytwarzania z 38,6% (2005) do 37,5% (2008) średni czas postoju z powodu awariami z 5 do 17 dni remonty awaryjne z 420 MW do 1057 MW linie przesyłowe 220 kv 55% w wieku dopuszczalnym dla ich eksploatacji (do 40 lat), 33,3% miało od 40 do 50 lat, powyżej 50 lat 11,7% Trudności w realizowaniu inwestycji brak kapitału 107

Wyzwanie energii nuklearnej Polska odpowiedź na politykę klimatyczną EU (uzależnienie od węgla) Ambitny timing 2020 r. - dzisiaj już 2023-25 r. Wyzwanie dla państwa Niemcy, ekolodzy Potrzeby kapitałowe (zadłużenie, wymogi) Wybór strategiczny EU (Francja) czy USA? Bilans korzyści i kosztów Czekamy na gaz łupkowy 108

Polski odbiór publiczny 109

Głos opinii publicznej 110

Ukraiński kryzys 2 111

Dziękuję za uwagę Więcej: www.szczesniak.pl Andrzej Szczęśniak niezależny ekspert rynku energii i bezpieczeństwa 112