Zestaw ćwiczeń i doświadczeń dostosowanych do treści podstawy programowej przyrody wraz z wyposażeniem Dział podstawy programowej Dział I Ja i moje otoczenie Proponowane ćwiczenia, obserwacje i doświadczenia(wymaganie szczegółowe) Obserwacje mikroskopowe, z wykorzystaniem lupy oraz lornetki (1.7) doświadczenie wykazujące wymagania życiowe rośliny np. doniczkowej (1.8) Wyposażenie mikroskop lupy(10) lornetki(2-3) Uwagi Dział II Orientacja w terenie ćwiczenia w wyznaczaniu kierunków geograficznych z wykorzystaniem kompasu lub gnomonu oraz innymi sposobami (2.1) kompasy (5-6) ćwiczenia w orientowaniu planu miasta na ulicy (2.3) wykonanie z plasteliny modelu formy terenu wklęsłej i wypukłej (2.7) wykonanie pomiarów np. taśmą mierniczą, szacowanie odległości i wysokości w terenie plany miasta (10 szt.) taśma miernicza, linijki, metr krawiecki Dział III Obserwacje, doświadczenia przyrodnicze i modelowanie hodowla fasoli lub innej rośliny z nasienia - obserwacja faz rozwoju (3.1) budowa prostego wiatromierza i wykorzystanie do obserwacji (3.10) doświadczenie wykazujące istnienie powietrza (3.8) ciśnienia atmosferycznego (3.10) Prowadzenie kalendarza pogody przez okres 1-2 tygodni (3.12) Obserwacja zjawisk atmosferycznych (zachmurzenie, opady i osady, ciśnienie atmosferyczne, temperatura, wiatr) badanie czynników wpływających na szybkość parowania temperatura, ruch powietrza, wielkość Akwarium, szklanka Butelka plastikowa Termometr zewnętrzny, barometr, kompas, kijek z tasiemką Czajnik elektryczny, suszarka do włosów, kuwety różnej wielkości,
Dział IV Najbliższa okolica Dział V Człowiek a środowisko powierzchni, rodzaj cieczy (3.3) badanie zjawiska skraplania pary wodnej na zimnej powierzchni i w zimnym powietrzu (3.3) badanie zjawiska topnienia i krzepnięcia (przy wykorzystaniu warunków atmosferycznych lub mieszaniny chłodzącej) z pomiarem temperatury topnienia i krzepnięcia dla układu woda lód (3.3) badanie zjawiska dyfuzji w gazach i cieczach oraz wpływu temperatury na dyfuzję w cieczach (3.7) doświadczenie wykazanie rozszerzalności temperaturowej ciał stałych (uczeń obserwuje), gazowych i ciekłych (uczeń wykonuje samodzielnie) (3.8) denaturat Zestaw zlewek różnej wielkości, szklane szybki Sól, termos, kalorymetr, termometry Dezodorant lub perfumy, torebki herbaty, nadmanganian potasu, zlewki, czajnik Plastikowa butelka, czajnik, balon, termometr lub termoskop, zlewki, pierścień Gravesanda modelowanie struktury ciała stałego i cieczy (3.6) Długa, cienka rurka (pipeta), groch, kasza, denaturat, zlewki lub szklane cylindry obserwacje terenowe organizmów charakterystycznych dla wybranego środowiska np. park, łąka, pole (4.3) Obserwacje terenowe przyrodniczych oraz antropogenicznych elementów środowiska (4.1) obserwacja terenowa cieku wodnego, określanie kierunku i prędkości przepływu wody (4.8) wykonanie prostego modelu profilu glebowego (4.14) rozpoznawanie skał typowych dla miejsca zamieszkania wyjaśnianie znaczenia organizmów glebowych hodowla dżdżownic Doświadczenia wykazujące stopień zapylenia powietrza i zanieczyszczenia wody (5.1) atlasy roślin i zwierząt lornetki lupy taśma miernicza, stoper, kompas szklany cylinder lub wysoki słój, piasek, żwir lub drobne kamienie, ziemia ogrodnicza kolekcja podstawowych skał i zestaw minerałów szklany pojemnik, ziemia, piasek, torf, dżdżownice taśma klejąca, papierki wskaźnikowe (ph, azotany itp.),
Dział VI Właściwości substancji badanie wpływu detergentów na życie rośliny (5.1) badanie wpływu nawożenia i zasolenia na wzrost i rozwój roślin (5.1) Badanie wpływu różnych substancji np. soli, octu, detergentów, na wzrost i rozwój roślin (6.7) zlewki, lupy tabele porostowe (10) nasiona roślin (rzeżucha, groch, fasola), wata lub lignina, szalki szklane lub talerzyki, płyn do mycia naczyń, sól kuchenna nasiona roślin (rzeżucha, groch, fasola), wata lub lignina, szalki szklane lub talerzyki, płyn do mycia naczyń, sól kuchenna, ocet linijka, menzurki Praca własna ucznia pomiar masy, długości, objętości ciał (6.2) porównywanie masy ciał o takiej samej objętości, lecz wykonanych z różnych substancji (6.2) porównywanie masy ciał o różnej objętości, lecz wykonanych z tej samej substancji (6.2) badanie (porównawcze) przewodnictwa cieplnego styropianu, plastiku, metalu, szkła (np. stygnięcie wody w jednakowej wielkości kubkach wykonanych z różnych substancji) (6.3) badanie własności mechanicznych substancji sprężystych, plastycznych i kruchych (6.3) badanie właściwości substancji spotykanych w najbliższym środowisku rozpuszczalność w wodzie, zapach, stan skupienia w temperaturze pokojowej, barwa, gęstość (6.1), przewodzenie ciepła (6.3), sprężystość i plastyczność (6.4) zestaw brył o różnej gęstości, waga, siłomierz plastelina, waga szklanka, kubek metalowy, porcelanowy, plastikowy i ze styropianu zestaw sprężyn o różnych współczynnikach sprężystości, plastelina, kreda, gąbka, gumki zlewki, woda, sól, cukier, mąka, ocet, sok, olej (rozpuszczalność, stan skupienia) piasek, węgiel, olej, drut miedziany, gwóźdź żelazny, stearyna, woda, szkło, styropian, czajnik i miska (stan skupienia, zapach, barwa, przewodzenie ciepła)
Dział VII Krajobrazy Polski i Europy badanie wpływu wody i gleby na papier, folię, metale (6.6) rozpoznawanie na mapie hipsometrycznej nizin, wyżyn i gór charakteryzowanie wybranych krajobrazów Polski wskazywanie na mapie parków narodowych Badanie rozpuszczalności skały wapiennej pod wpływem wody, octu (7.2) gazeta, folia aluminiowa, słoik, tkanina bawełniana, skórka jabłka, banana Atlasy do przyrody Mapa fizyczna Polski Mapa krajobrazowa Polski Mapa obszarów chronionych Mapki podziału admin. Polski Mapa polityczna Europy Publikacje prezentujące gatunki roślin, grzybów i zwierząt chronionych w Polsce Zlewka, kreda, ocet Dział VIII Organizm człowieka Wskazywanie na planszy wybranych układów i narządów człowieka Badanie właściwości ogniskujących lupy plansze przedstawiające budowę anatomiczną człowieka plansza przedstawiająca etapy rozwoju człowieka modele narządów człowieka np. oka, ucha lupy, źródło światła Doświadczalne wykazanie, że czynnikiem niezbędnym do spalania jest tlen doświadczalne wykazanie, że produktami spalania i oddychania są woda i dwutlenek węgla (8.5) badanie biegu równoległej wiązki światła przez lupę (8.7) źródła światła badanie zależności wysokości dźwięku od naprężenia Słoik zakręcany, świeczka Palnik spirytusowy, probówki, gruszka gumowa, rurki szklane cienkie, woda wapienna, lusterko Zestaw do optyki (laser, lupa albo soczewka dwuwypukła) Świeca, żarówka, laser Kamerton, gitara
Dział IX Zdrowie i troska o zdrowie Dział X Zjawiska elektryczne i magnetyczne w przyrodzie i długości struny lub od długości słupa powietrza w butelce (8.8) badanie rozchodzenia się dźwięku w naprężonej nici (8.8) Doświadczalne wykazanie wpływu temperatury na rozwój bakterii i grzybów przyczyniających się do niszczenia produktów spożywczych (9.1) wykazanie wpływu dymu papierosowego na rozwój roślin(9.12) wykazanie obecności substancji smolistych w dymie papierosowym Badanie ścinania się białko jaja kurzego pod wpływem alkoholu (9.12) Znajomość zasad zdrowego stylu życia (9.13) badanie oddziaływań ciał naelektryzowanych przez potarcie (10.2) badanie trwałości stanu naelektryzowania izolatorów i przewodników (10.1) badanie własności magnesów i ich oddziaływania między sobą i na przedmioty wykonane z różnych substancji (10.7) badanie własności przewodzących substancji przy użyciu prostego obwodu elektrycznego (10.5) badanie magnetycznego i cieplnego skutku przepływu prądu (10.4) badanie wpływu różnych substancji i magnesów na wskazania kompasu (10.8) opisywanie kształtu Ziemi Butelka szklana, linijka, woda, rura PCV i balon Nić, 2 kubki plastikowe lub 2 widelce Słoiki szklane zakręcane, kromki chleba, kawałek jabłka Talerzyki, wata lub lignina, woreczki foliowe, nasiona rzeżuchy Biała butelka plastikowa, papieros zapalony Miseczki szklane, surowe jajko, spirytus Plansza przedstawiająca piramidę zdrowia balony, wełniana szmatka, zwykła gazeta(ew. szklane i ebonitowe laski lub rura PCV) jak wyżej magnesy trwałe, nić, szpilki, spinacze, klucze, drewienko, plastikowa linijka, szklanka z wodą prosty obwód elektryczny, niewielkie przedmioty z różnych substancji elektromagnesy, czajnik kompas, magnes, przewodnik z prądem, igła magnetyczna globus duży lub globusy małe na Praca ucznia z pomocą rodzica Pokaz w wykonaniu nauczyciela
Dział XI Ziemia we Wszechświecie Dział XII Lądy i oceany Dział XIII Krajobrazy świata Dział XIV Przemiany substancji doświadczenia wykazujące prostoliniowe rozchodzenie się światła (11.4) badanie biegu promienia lasera i snopu światła z latarki w zmąconej wodzie zadymionym powietrzu (11.4) badanie rozchodzenia się światła laserowego i/lub z latarki po odbiciu od zwierciadła, powierzchni rozpraszającej (kartki papieru) i elementu odblaskowego (11.5) budowa i wykorzystanie kamery otworkowej (camera obscura) (11.4) odnajdowanie zależności pomiędzy ruchami Ziemi a zjawiskami dnia i nocy oraz pór roku Wskazanie na mapie i globusie biegunów, równika, południka zerowego i 180, półkul, kierunków głównych oraz lokalizacja kontynentów, oceanów i określenie ich położenia względem równika i południka zerowego (12.1, 12.2) ławki Zestaw do optyki (laser, latarka, świeca, akwarium, zwierciadło płaskie, kartka, elementy odblaskowe, pryzmat Model peryskopu Camera obscura Globus, źródło światła Atlasy do przyrody (1 na dwóch uczniów) Mapa fizyczna świata Globus duży (ew. globusy małe po jednym na ławkę) Rozpoznawanie krajobrazów świata Atlasy do przyrody (j.w.) Mapa krajobrazowa świata ogród w butelce jako model powstawania deszczu Duży słój lub akwarium, rośliny, (13.1) podłoże, folia spożywcza doświadczenia wykazujące przemiany odwracalne i nieodwracalne: ścinanie białka jaja kurzego pod wpływem wysokiej temperatury, korozja (14.1) badanie czynników wpływających na rozpuszczanie substancji (14.3) doświadczenia wykazujące przemiany odwracalne: topnienie i krzepnięcie (z wykorzystaniem np. Zardzewiały element metalowy np. gwóźdź, czajnik, miseczki szklane mniejsza i większa, jajko, masło, mała patelnia, palnik, stearyna Zlewki, czajnik, woda, bagietki szklane, sól, cukier Mała patelnia, palnik, miska z wodą stearyna, masło
Dział XV Ruch i siły w przyrodzie stearyny) (14.4) badanie czynników wywołujących topnienie i krzepnięcie (14.4) badanie czynników wywołujących parowanie i skraplanie (14.4) doświadczenia wykazujące różne sposoby rozdzielania mieszanin jednorodnych nie jednorodnych (14.6) wyznaczanie prędkości swojego ruchu, np. marszu lub biegu (15.1) badanie siły tarcia i oporu powietrza i wody (15.3) badanie możliwości zmniejszania i zwiększania siły tarcia i oporu (15.3) Czajnik, lód, termos, zlewki różnej wielkości, suszarka do włosów, nieduży garnek z pokrywką Palnik, szkiełka zegarkowe, chwytaki drewniane, lejki szklane lub plastikowe, sitka o różnej gęstości, filtry do kawy, magnesy, miseczka ze szkła żaroodpornego stoper, taśma miernicza kilka drewnianych klocków, papier ścierny, kawałek tkaniny, szyba szklana, książka i kartka o tych samych wymiarach