Dodatkowy, dobrowolny system emerytalny w Polsce Raport opracowany przez zespół pod kierunkiem Wiktora Wojciechowskiego w składzie: Barbara Liberda Joanna Rutecka Jan Stefanowicz z zespołem Projekt sfinansowano ze środków Fundacji PZU 15 czerwca 2016
W III filarze w 2015 r. było tylko 17,3 mld zł, czyli poniżej 1% PKB Aktywa zgromadzone w III filarze emerytalnym w Polsce (PPE, IKE, IKZE) - stan na koniec roku (mld zł) Źródło: KNF
W 2015 r. było tylko 742 tys. aktywnych planów emerytalnych w III filarze mniej niż 5% ubezpieczonych w ZUS Liczba aktywnych planów emerytalnych w III filarze emerytalnym w Polsce (PPE, IKE, IKZE) - stan na koniec roku (tys. osób). Źródło: KNF
Bez dodatkowego oszczędzania nie unikniemy istotnego spadku dochodów na emeryturze, nawet jeśli będziemy pracować do 67 roku życia Łączna stopa zastąpienia netto* w zależności od wysokości dodatkowej składki emerytalnej i wieku przejścia na emeryturę * Pierwsza emerytura netto/ostatnie wynagrodzenie netto w wieku 67 lat, 45 lat stażu pracy, 2% przyrost składki w I filarze, 2% stopa zwrotu w II i III filarze, 0,5% prowizji za zarządzanie aktywami Źródło: obliczenia własne
Polacy są gotowi dodatkowo oszczędzać na emeryturę Wysokość deklarowanej kwoty dodatkowego oszczędzania miesięcznie Poziom dochodu na osobę w gospodarstwie domowym a deklarowana, miesięczna wysokość składki w systemie dodatkowego oszczędzania z dopłatami od pracodawcy lub z budżetu państwa do 50 zł od 51 do 100 zł od 101 do 200 zł 201 zł i więcej do 1500 zł 51,70% 37,90% 8,60% 1,70% 1501-2000 zł 42,00% 38,20% 17,60% 2,30% 2001-2500 zł 26,90% 51,70% 19,30% 2,10% 2501-3000 zł 25,30% 41,10% 28,40% 5,30% > 3000 zł 10,80% 36,10% 32,50% 20,50% Ogółem 30,70% 42,20% 21,50% 5,70% Źródło: J. Czapiński i M. Góra, Świadomość emerytalna Polaków, Warszawa 2016 Źródło: J. Czapiński i M. Góra, Świadomość emerytalna Polaków, Warszawa 2016
Główne elementy nowego systemu dodatkowego oszczędzania na emeryturę (I) Automatyczny zapis Wybór IPE Finansowanie Rejestr uczestników IPE Pracownicy najemni (umowa o pracę, umowa zlecenie) Przedsiębiorcy Możliwość rezygnacji: 2-8 tygodni od automatycznego zapisu. Później: co 4 lata Wskazanie instytucji finansowej, która będzie prowadzić Indywidualny Plan Emerytalny (IPE) Indywidualna składka: 1% dochodu netto w pierwszym roku, 2% dochodu od drugiego roku Dopłaty z budżetu w kwocie składki indywidualnej (maks. 50 zł /m-c) + jednorazowa dopłata powitalna (300 zł) Opcjonalne wpłaty pracodawców Rejestr IPE prowadzony przez ZUS Pobór i nieodpłatne przekazywanie indywidualnych wpłat do IPE przez ZUS
Główne elementy nowego systemu dodatkowego oszczędzania na emeryturę (II) Dodatkowe preferencje w IPE Koszty IPE Zwolnienie z podatku od zysków kapitałowych Tylko prowizja za zarządzanie (0,5% aktywów) Wypłaty zwolnione z PIT i składki zdrowotnej Docelowo 0,2%: gdy udział w IPE>70%
Wypłaty dodatkowych oszczędności z IPE Przed osiągnięciem wieku emerytalnego Jedynie środki pochodzące z indywidualnych wpłat do IPE z zyskami po odjęciu podatku od zysków kapitałowych Utrata dopłat z budżetu wraz z zyskami -> jednorazowy dochód budżetu państwa Po osiągnięciu wieku emerytalnego Wszystkie środki zgromadzone w IPE Nieopodatkowana wyplata jednorazowa lub programowana Ewentualne składki pracodawcy -> jednorazowa składka do I filara lub pozostawienie w IPE do wieku emerytalnego
* Założenia: Pracownik rozpoczyna pracę w wieku 23 lat i od tego czasu bez przerw odprowadza składki na ubezpieczenie społeczne do osiągnięcia wieku emerytalnego w wieku 67 lat, realne tempo wzrostu PKB 2%, wzrost płac realnych 2%, stopa wzrostu uprawnień w I i II filarze 2%, stopa zwrotu z III filara 2%, opłata za zarządzanie w III filarze 0,5% zgromadzonych aktywów. Źródło: obliczenia własne Korzyści z IPE dla uczestników (I) Wysokość emerytury podstawowej (I i II filar) netto w zależności od osiąganych wynagrodzeń brutto oraz korzyści z tytułu uczestnictwa w IPE Płaca brutto Emerytura podstawowa (I i II filar) Wypłata programowana na okres oczekiwanej długości życia Dodatkowy efekt IPE Wypłata jednorazowa z IPE 1850 844,9 132,6 26669 2000 909,5 142,8 28713 2500 1125,4 176,9 35575 3000 1243,3 195,9 39400 3500 1491,8 236,1 47482 4000 1743,1 259,6 52212
* Założenia: Pracownik rozpoczyna pracę w wieku 23 lat i od tego czasu bez przerw odprowadza składki na ubezpieczenie społeczne do osiągnięcia wieku emerytalnego w wieku 67 lat, realne tempo wzrostu PKB 2%, wzrost płac realnych 2%, stopa wzrostu uprawnień w I i II filarze 2%, stopa zwrotu z III filara 2%, opłata za zarządzanie w III filarze 0,5% zgromadzonych aktywów. Źródło: obliczenia własne Korzyści z IPE dla uczestników (II) Porównanie dodatkowych oszczędności emerytalnych netto w IKE i IPE w wieku emerytalnym 67 lat w zależności od poziomu wynagrodzeń brutto IKE IPE Stan IPE/IKE 1850 12001,2 26669,3 2,22 2000 12920,9 28713,1 2,22 2500 16008,6 35574,6 2,22 3000 17730,1 39400,3 2,22 3500 21530,7 47482,3 2,21 4000 25233,2 52212,1 2,07 5000 32553,4 61264,5 1,88 6000 39610,5 69769,5 1,76
Skutki fiskalne wprowadzenia IPE * Założenia: Pracownik rozpoczyna pracę w wieku 23 lat i od tego czasu bez przerw odprowadza składki na ubezpieczenie społeczne do osiągnięcia wieku emerytalnego w wieku 67 lat, realne tempo wzrostu PKB 2%, wzrost płac realnych 2%, stopa wzrostu uprawnień w I i II filarze 2%, stopa zwrotu z III filara 2%, opłata za zarządzanie w III filarze 0,5% zgromadzonych aktywów. Źródło: obliczenia własne
Źródło: obliczenia własne Koszty fiskalne wspierania dodatkowego oszczędzania na emeryturę (proc. PKB)
Źródło: obliczenia własne Po 5 latach przyrost oszczędności emerytalnych w wyniku IPE powinien przekraczać 10 mld zł rocznie
Dopłaty z budżetu do IPE zmniejszą przyszłe koszty państwa z tytułu podnoszenia świadczeń do poziomu emerytur minimalnych Koszt wyrównujących dopłat z budżetu państwa podwyższających świadczenia emerytalne do poziomu emerytur minimalnych (górna granica szacunku) Status quo Z uwzględnieniem pokrycia części kosztów podwyższania świadczeń z budżetowych subkont w IPE Dopłata budżetowa = wpłacie indywidualnej (maks. 50 zł /m-c) Dopłata budżetowa identyczna w wysokości 50 zł /m-c 25 lat stażu 0,8% - 1,2% 0,6% - 0,9% 0,4% - 0,6% 30 lat stażu 0,5%-0,8% 0,4% - 0,6% 0,2% - 0,4% Źródło: obliczenia własne
Dziękuję za uwagę! Kontakt: Wiktor Wojciechowski tel. 667 753 873 wiktor.wojciechowski@sgh.waw.pl Projekt sfinansowano ze środków Fundacji PZU