Postępowanie cywilne

Skrypty Becka Andrzej Zieliński Postępowanie cywilne Kompendium 15. wydanie

SKRYPTY BECKA Postępowanie cywilne. Kompendium

W sprzedaży: E. Marszałkowska-Krześ (red.) POSTĘPOWANIE CYWILNE Studia Prawnicze K. Flaga-Gieruszyńska POSTĘPOWANIE CYWILNE. PYTANIA EGZAMINACYJNE. TESTY. KAZUSY. TABLICE, wyd. 7 Repetytoria C.H.Beck KC, KPC, KRO, KSCU, wyd. 30 Edycja Sądowa KODEKS POSTĘPOWANIA CYWILNEGO Z WPROWADZENIEM, wyd. 44 Twoje Prawo www.ksiegarnia.beck.pl

Postępowanie cywilne Kompendium Andrzej Zieliński profesor Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu 15. wydanie uaktualnione i uzupełnione WYDAWNICTWO C.H.BECK WARSZAWA 2016

Wydawca: Aneta Flisek Wydawnictwo C.H.Beck 2016 Wydawnictwo C.H.Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Skład i łamanie: Wydawnictwo C.H.Beck Druk i oprawa: Elpil, Siedlce ISBN 978-83-255-8515-0 ISBN 978-83-255-8516-7

SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... XV Wykaz ważniejszej literatury... XXI Przedmowa... XXVII Przedmowa do wydania piętnastego... XXIX Rozdział I. Zagadnienia ogólne... 1 1. Pojęcie sprawy cywilnej i postępowania cywilnego... 3 2. Rodzaje postępowania cywilnego... 4 I. Proces... 4 II. Postępowanie nieprocesowe... 4 III. Postępowania pozasądowe... 5 3. Stosunek prawa procesowego cywilnego do prawa cywilnego materialnego. 6 4. Źródła prawa procesowego cywilnego... 7 I. Kodeks postępowania cywilnego... 7 II. Inne źródła prawa procesowego cywilnego... 8 III. Judykatura i literatura... 9 5. Stosowanie przepisów prawa procesowego... 11 I. Zasięg terytorialny przepisów prawa procesowego... 11 II. Stosowanie przepisów prawa procesowego w czasie... 13 Rozdział II. Postępowanie cywilne a inne postępowania... 14 6. Dopuszczalność drogi sądowej w sprawach cywilnych. Tryb postępowania. 15 7. Stosunek postępowania cywilnego do postępowania karnego i administracyjnego... 16 I. Jurysdykcja cywilna i karna... 16 II. Jurysdykcja cywilna i administracyjna... 18 Rozdział III. Zasady postępowania cywilnego i jego przesłanki... 20 8. Zasady postępowania cywilnego... 21 I. Zasada prawa obywateli do sądu... 22 II. Zasada prawdy... 23 III. Zasada równości stron... 24 IV. Zasada dyspozytywności (rozporządzalności)... 25 V. Zasada kontradyktoryjności... 26

VI Spis treści VI. Zasada jawności... 26 VII. Zasada bezpośredniości... 28 VIII. Zasada ustności... 28 IX. Zasada koncentracji materiału dowodowego... 29 X. Zasada formalizmu procesowego... 30 9. Przesłanki postępowania cywilnego... 32 I. Przesłanki bezwzględne... 32 1. Przesłanki bezwzględne pozytywne... 32 2. Przesłanki bezwzględne negatywne... 33 II. Przesłanki względne... 33 Rozdział IV. Podmioty postępowania cywilnego... 35 10. Sąd... 38 I. Jurysdykcja krajowa... 38 II. Właściwość sądów w sprawach cywilnych... 39 1. Pojęcie, rodzaje i badania właściwości... 39 2. Właściwość rzeczowa sądu. Wartość przedmiotu sporu... 43 3. Właściwość miejscowa sądu... 47 4. Właściwość funkcjonalna (funkcyjna)... 49 5. Skład sądu... 52 6. Wyłączenie osób wchodzących w skład organów sądowych... 54 III. Referendarz sądowy... 56 11. Prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich, organizacje pozarządowe, inspektor pracy, powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów... 58 I. Prokurator... 58 II. Rzecznik Praw Obywatelskich... 60 III. Organizacje pozarządowe... 61 IV. Inspektor pracy... 62 V. Powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów... 62 12. Strony... 62 I. Pojęcie strony procesowej. Zdolność sądowa i procesowa... 62 1. Zasada dwustronności... 62 2. Zdolność sądowa... 63 3. Zdolność procesowa... 64 4. Zdolność postulacyjna... 67 5. Legitymacja procesowa... 68 II. Współuczestnictwo w sporze... 69 1. Współuczestnictwo materialne... 70 2. Współuczestnictwo formalne... 70 3. Współuczestnictwo konieczne... 71 4. Współuczestnictwo jednolite... 71 5. Współuczestnictwo nienazwane... 72 III. Interwencja główna i uboczna. Przypozwanie... 72 1. Interwencja główna... 72 2. Interwencja uboczna... 73

Spis treści VII 3. Przypozwanie... 76 IV. Reprezentacja stron w procesie... 77 1. Uwagi ogólne... 77 2. Pełnomocnictwo... 77 Rozdział V. Koszty procesu... 84 13. Zwrot kosztów procesu... 86 I. Koszty sądowe... 86 II. Koszty związane z działaniem pełnomocnika... 87 III. Koszty związane z działaniem uczestnika... 87 IV. Koszty mediacji... 88 V. Zasady ponoszenia kosztów... 88 14. Zwolnienie od kosztów sądowych... 91 I. Zwolnienie od kosztów z mocy ustawy... 91 II. Zwolnienie od kosztów sądowych z mocy orzeczenia sądu... 93 III. Cofnięcie zwolnienia... 96 IV. Wygaśnięcie zwolnienia... 96 V. Zwolnienie od kosztów sądowych a egzekucja... 96 15. Zabezpieczenie kosztów procesu... 96 Rozdział VI. Przedmiot procesu cywilnego... 98 16. Powództwa o świadczenie... 100 17. Powództwa o ustalenie prawa lub stosunku prawnego... 101 18. Powództwa o ukształtowanie prawa lub stosunku prawnego... 102 Rozdział VII. Czynności procesowe... 103 19. Pojęcie, charakterystyka i rodzaje czynności procesowych... 105 I. Czynności procesowe sądu... 106 II. Czynności procesowe stron... 107 III. Czynności procesowe prokuratora i organizacji pozarządowych, inspektora pracy oraz powiatowego (miejskiego) rzecznika konsumentów... 107 20. Przepisy ogólne o czynnościach procesowych... 108 I. Pisma procesowe... 108 II. Doręczenia... 113 III. Posiedzenie sądowe... 117 IV. Terminy... 120 V. Uchybienia i przywrócenie terminu... 122 Rozdział VIII. Postępowanie przed sądami I instancji... 124 21. Wszczęcie postępowania... 128 22. Postępowanie pojednawcze. Ugoda sądowa... 129 I. Postępowanie pojednawcze... 129 II. Ugoda sądowa... 130 23. Mediacja... 131

VIII Spis treści 24. Pozew... 135 I. Definicja... 135 II. Kumulacja roszczeń... 137 III. Rozdrabnianie roszczeń... 138 IV. Przedmiotowa zmiana powództwa... 138 V. Zmiany podmiotowe... 139 VI. Odrzucenie pozwu... 141 VII. Cofnięcie pozwu... 142 VIII. Pozew w postępowaniu grupowym... 143 25. Skutki wniesienia i skutki doręczenia pozwu... 145 I. Wniesienie pozwu... 145 II. Doręczenie pozwu... 145 26. Obrona pozwanego w procesie... 147 I. Uwagi ogólne... 147 II. Uznanie powództwa... 147 III. Zaprzeczenie i inne zarzuty... 148 IV. Powództwo wzajemne... 149 V. Bierność pozwanego... 151 27. Rozprawa... 151 I. Przygotowanie rozprawy... 151 II. Przebieg rozprawy... 153 III. Zawieszenie postępowania i jego umorzenie... 156 Rozdział IX. Dowody... 161 28. Zagadnienia ogólne... 165 I. Dowody definicja... 165 II. Fakty niewymagające dowodu... 167 III. Domniemania... 168 IV. Uprawdopodobnienie... 168 29. Postępowanie dowodowe... 169 I. Zagadnienia ogólne... 169 II. Dokumenty... 170 III. Zeznania świadków... 174 IV. Opinia biegłych... 177 V. Oględziny... 178 VI. Przesłuchanie stron... 178 VII. Inne środki dowodowe... 180 30. Zabezpieczenie dowodów... 180 Rozdział X. Orzeczenia... 183 31. Zagadnienia ogólne... 186 I. Uwagi wstępne... 186 II. Rodzaje orzeczeń sądowych... 187 32. Podstawowe zasady orzekania... 188 I. Przedmiot orzekania... 188

Spis treści IX II. Podstawy orzekania... 191 III. Czas orzekania... 191 33. Rodzaje wyroków... 192 I. Uwagi ogólne... 192 II. Wyrok wstępny, częściowy i końcowy... 193 III. Wyrok zaoczny... 195 34. Sprostowanie, uzupełnienie i wykładnia wyroków... 197 I. Sprostowanie wyroku... 197 II. Uzupełnienie wyroku... 197 III. Wykładnia wyroku... 198 IV. Nakazy zapłaty... 199 35. Postanowienia sądu... 199 I. Postanowienia kończące postępowanie w sprawie... 199 II. Postanowienia niekończące postępowania w sprawie... 200 36. Prawomocność, wykonalność i skuteczność orzeczeń... 201 I. Prawomocność orzeczeń... 201 II. Wykonalność i skuteczność orzeczeń... 204 Rozdział XI. Środki odwoławcze... 209 37. Uwagi ogólne o środkach odwoławczych... 214 38. Apelacja... 215 I. Zagadnienia wstępne... 215 II. Postępowanie apelacyjne... 222 39. Zażalenie... 227 I. Zażalenie od orzeczeń sądu I instancji... 227 II. Zażalenie do innego składu sądu drugiej instancji (zażalenie poziome).. 230 III. Zażalenie do Sądu Najwyższego... 231 40. Skarga kasacyjna... 231 I. Zagadnienia wstępne... 231 II. Postępowanie kasacyjne... 235 41. Skarga na orzeczenie referendarza sądowego... 243 42. Wznowienie postępowania... 244 I. Przyczyny nieważności... 245 II. Właściwe podstawy restytucyjne... 246 III. Termin... 246 IV. Tryb postępowania... 247 43. Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia... 248 Rozdział XII. Postępowania odrębne... 252 44. Postępowanie w sprawach małżeńskich... 252 45. Postępowanie w sprawach ze stosunków między rodzicami a dziećmi... 259 46. Postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych... 260 47. Postępowanie w sprawach o naruszenie posiadania... 267 48. Postępowanie w sprawach z zakresu ochrony konkurencji... 269

X Spis treści 49. Postępowanie w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone... 272 50. Postępowanie w sprawach z zakresu regulacji energetyki... 273 51. Postępowanie w sprawach z zakresu regulacji telekomunikacji i poczty... 275 52. Postępowanie w sprawach z zakresu regulacji transportu kolejowego... 277 53. Postępowanie nakazowe i upominawcze... 279 I. Postępowanie nakazowe... 280 II. Postępowanie upominawcze... 284 54. Postępowanie uproszczone... 286 Rozdział XIIA. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym... 292 Rozdział XIII. Europejskie postępowanie w sprawach transgranicznych... 297 55. Europejskie postępowanie nakazowe... 298 56. Europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń... 301 Rozdział XIV. Elektroniczne postępowanie upominawcze... 304 Rozdział XV. Postępowanie nieprocesowe... 308 57. Pojęcie i funkcja postępowania nieprocesowego... 315 58. Stosunek postępowania nieprocesowego do procesu cywilnego... 315 59. Zasady i przesłanki... 317 I. Zasady... 317 II. Przesłanki... 318 60. Podmioty postępowania nieprocesowego... 318 I. Sąd... 318 II. Referendarz sądowy... 321 III. Uczestnicy postępowania... 321 IV. Prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich... 323 V. Organizacje pozarządowe i organy administracji państwowej... 323 61. Przedmiot postępowania nieprocesowego... 324 I. Uwagi wstępne... 324 II. Rodzaje spraw... 324 62. Czynności procesowe... 325 I. Rodzaje czynności... 325 II. Pisma, doręczenia, posiedzenia sądu i terminy... 327 III. Koszty postępowania nieprocesowego... 328 63. Przebieg postępowania przed sądem I instancji... 329 I. Wszczęcie postępowania... 329 II. Przebieg rozprawy i orzekanie... 330 64. Prawomocność, wykonalność i skuteczność orzeczeń sądowych w postępowaniu nieprocesowym... 331 I. Prawomocność... 331 II. Wykonalność... 332 III. Skuteczność... 333

Spis treści XI 65. Zaskarżanie orzeczeń wydawanych w postępowaniu nieprocesowym... 333 I. Apelacja... 333 II. Zażalenie... 334 III. Skarga kasacyjna... 334 IV. Skarga o stwierdzenie niezgodności z pawem prawomocnego postanowienia... 335 V. Skarga na orzeczenie referendarza sądowego... 335 VI. Wznowienie postępowania... 336 66. Postępowanie nieprocesowe w poszczególnych rodzajach spraw... 337 I. Sprawy z zakresu prawa osobowego... 337 II. Sprawy z zakresu prawa rodzinnego, opiekuńczego i kurateli... 340 III. Sprawy z zakresu prawa rzeczowego... 346 IV. Postępowanie wieczystoksięgowe... 346 V. Sprawy z zakresu prawa spadkowego... 347 VI. Sprawy z zakresu przepisów o przedsiębiorstwach państwowych i o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego... 349 VII. Sprawy depozytowe... 349 VIII. Postępowanie rejestrowe... 350 Rozdział XVI. Postępowanie w razie zaginięcia lub zniszczenia akt... 351 Rozdział XVII. Postępowanie zabezpieczające... 353 Rozdział XVIII. Postępowanie egzekucyjne... 358 67. Zagadnienia ogólne... 366 68. Organy egzekucyjne i ich właściwość. Uczestnicy postępowania egzekucyjnego... 367 I. Organy egzekucyjne... 367 II. Właściwość organów egzekucyjnych... 368 III. Uczestnicy postępowania... 369 69. Tytuły egzekucyjne i klauzule wykonalności... 369 I. Rodzaje tytułów egzekucyjnych... 369 II. Klauzula wykonalności... 371 70. Wszczęcie, prowadzenie, zawieszenie i umorzenie egzekucji... 373 I. Wszczęcie egzekucji... 373 II. Prowadzenie egzekucji... 374 III. Zawieszenie... 375 IV. Umorzenie... 376 V. Wysłuchanie... 376 71. Ograniczenia egzekucji... 376 I. Ograniczenia podmiotowe... 376 II. Ograniczenia przedmiotowe... 377 72. Powództwa przeciwegzekucyjne... 377 I. Powództwo opozycyjne... 378 II. Powództwo ekscydencyjne... 379

XII Spis treści III. Przepisy wspólne... 380 73. Środki zaskarżenia... 380 74. Sposoby egzekucji... 382 I. Egzekucja z ruchomości... 382 II. Egzekucja z wynagrodzenia za pracę... 384 III. Egzekucja z rachunków bankowych... 385 IV. Egzekucja z innych wierzytelności... 386 V. Egzekucja z innych praw majątkowych... 386 VI. Egzekucja z nieruchomości oraz ze statków morskich... 387 VII. Egzekucja świadczeń niepieniężnych... 389 VIII. Egzekucja z udziałem Skarbu Państwa oraz przedsiębiorców... 391 IX. Egzekucja w celu zniesienia współwłasności nieruchomości w drodze sprzedaży publicznej... 392 X. Egzekucja świadczeń alimentacyjnych... 393 XI. Egzekucja przez zarząd przymusowy przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego... 394 XII. Egzekucja przez sprzedaż przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego... 394 75. Wyjawienie majątku... 394 Rozdział XIX. Międzynarodowe postępowanie cywilne... 396 76. Zagadnienia ogólne... 400 77. Jurysdykcja krajowa oraz zwolnienia od tej jurysdykcji... 403 78. Uznanie i wykonanie orzeczeń sądów zagranicznych... 405 I. Skuteczność... 405 II. Wykonanie... 407 Rozdział XX. Uznanie i wykonanie niektórych orzeczeń sądów państw członkowskich Unii Europejskiej oraz pochodzących z tych państw ugód i dokumentów urzędowych... 409 Rozdział XXI. Sąd polubowny (arbitrażowy)... 411 79. Uwagi wstępne... 415 80. Przepisy ogólne... 417 81. Zapis na sąd polubowny... 418 82. Skład sądu polubownego... 420 83. Właściwość sądu polubownego... 422 84. Postępowanie przed sądem polubownym... 423 85. Wyrok sądu polubownego i zakończenie postępowania... 425 86. Skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego... 427 87. Uznanie i stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego lub ugody przed nim zawartej... 429 Rozdział XXII. Postępowanie upadłościowe... 432 88. Zagadnienia wstępne... 437 89. Przedmiot postępowania... 440

Spis treści XIII 90. Przebieg postępowania upadłościowego... 440 I. Uwagi wstępne... 440 II. Wszczęcie postępowania... 441 III. Rozpoznanie... 442 IV. Syndyk... 443 V. Organy prowadzące postępowanie... 444 VI. Uczestnicy postępowania... 446 VII. Orzeczenia i środki zaskarżenia... 449 VIII. Środki zaskarżenia... 449 IX. Zgłoszenie wierzytelności. Układ... 450 91. Odrębne postępowania upadłościowe... 451 92. Międzynarodowe postępowanie upadłościowe... 452 Indeks rzeczowy... 455

WYKAZ SKRÓTÓW 1. Akty prawne EKPC... Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzona w Rzymie 4.11.1950 r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) KC... Kodeks cywilny KKW... Kodeks karny wykonawczy KolejU... ustawa z 28.3.2003 r. o transporcie kolejowym (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 1297 ze zm.) Konstytucja RP... Konstytucja RP z 2.4.1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm. i ze sprost.) KP... Kodeks pracy KPA... Kodeks postępowania administracyjnego KPC... Kodeks postępowania cywilnego KPK... Kodeks postępowania karnego KRO... Kodeks rodzinny i opiekuńczy KSCU... ustawa z 28.7.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 623) KSH... Kodeks spółek handlowych OchrKonkU... ustawa z 16.2.2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 184 ze zm.) PostGrupU... ustawa z 17.12.2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U. z 2010 r. Nr 7, poz. 44) PrASC... ustawa z 28.11.2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz.U. z 2014 r. poz. 1741 ze zm.) PrAtom... ustawa z 29.11.2000 r. Prawo atomowe (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r. poz. 1512 ze zm.) PrEnerg... ustawa z 10.4.1997 r. Prawo energetyczne (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 1059 ze zm.) PrGeol... ustawa z 9.6.2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 196 ze zm.) ProkU... ustawa z 28.1.2016 r. Prawo o prokuraturze (Dz.U. z 2016 r. poz. 177)

XVI Wykaz skrótów PrSpółdz... ustawa z 16.9.1982 r. Prawo spółdzielcze (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 21) PrTelekom... ustawa z 16.7.2004 r. Prawo telekomunikacyjne (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r. poz. 243) PrUkł... rozporządzenie Prezydenta RP z 24.10.1934 r. Prawo o postępowaniu układowem (Dz.U. Nr 93, poz. 836 ze zm.) PrUp... ustawa z 28.2.2003 r. Prawo upadłościowe (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 233 ze zm.) PrUSP... ustawa z 27.7.2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 133 ze zm.) PrWłPrzem... ustawa z 30.6.2000 r. Prawo własności przemysłowej (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 1410 ze zm.) PWKPC... ustawa z 17.11.1964 r. Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 297 ze zm.) Regulamin... rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 23.12.2015 r. Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 2316) RPOU... ustawa z 15.7.1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r. poz. 1648 ze zm.) SNU... ustawa z 23.11.2002 r. o Sądzie Najwyższym (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 499 ze zm.) SwobGospU... ustawa z 2.7.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 584 ze zm.) ZNKonkU... ustawa z 16.4.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 ze zm.) 2. Organy, organizacje i instytucje RM... Rada Ministrów RP... Rzeczypospolita Polska RPO... Rzecznik Praw Obywatelskich UJ... Uniwersytet Jagielloński UKE... Urząd Komunikacji Elektronicznej URE... Urząd Regulacji Energetyki UTK... Urząd Transportu Kolejowego ZPP... Zrzeszenie Prawników Polskich ZSRR... Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich 3. Czasopisma i publikatory Arch. Med. Sąd.... Archiwum Medycyny Sądowej AUL... Acta Universitatis Lodziensis AUMCS... Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska AUNC... Acta Universitetis Nicolai Copernici AUWr... Acta Universitatis Wratislaviensis BiK... Bank i Kredyt Biul. Arbitrażowy... Biuletyn Arbitrażowy Biul. Bank.... Biuletyn Bankowy

Wykaz skrótów XVII Biul. EiOP... Biuletyn Ekspertyzy i Opinie Prawne Biul. MS... Biuletyn Ministerstwa Sprawiedliwości Biul. RPO-Mat.... Biuletyn Rzecznika Praw Obywatelskich Materiały DPP... Demokratyczny Przegląd Prawniczy Dz.U.... Dziennik Ustaw Dz.Urz.... Dziennik Urzędowy EP... Edukacja Prawnicza Europ. Prz. Sąd.... Europejski Przegląd Sądowy FI... Folia Iuridica Fin.... Finanse Fin. Kom.... Finanse Komunalne GB... Gazeta Bankowa Gd. SP... Gdańskie Studia Prawnicze GP... Gazeta Prawna GS... Gazeta Sądowa Jur.... Jurysta Kontr. Państw.... Kontrola Państwowa KPP... Kwartalnik Prawa Prywatnego KSP... Krakowskie Studia Prawnicze MoP... Monitor Prawniczy MoPod... Monitor Podatkowy MoPr... Monitor Prawa Pracy M.P.... Monitor Polski Nauki Humanist.-Społ.. Nauki Humanistyczno-Społeczne Nowe Życie Gosp.... Nowe Życie Gospodarcze NP... Nowe Prawo NPN... Nowy Przegląd Notarialny OMT... Organizacja. Metody. Technika OSA... Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych OSP... Orzecznictwo Sądów Polskich OSPiKA... Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych Pal.... Palestra PES... Problemy Egzekucji Sądowej PiP... Państwo i Prawo PiZS... Praca i Zabezpieczenie Społeczne PiŻ... Prawo i Życie PL... Przegląd Legislacyjny PN... Przegląd Notarialny PNUŚ... Przegląd Naukowy Uniwersytetu Śląskiego Polit. Społ.... Polityka Społeczna POS... Praca i Opieka Społeczna PPE... Przegląd Prawa Egzekucyjnego PPH... Przegląd Prawa Handlowego Prawn. Górn.... Problemy Prawne Górnictwa Prawn. Handl. Zagr.... Problemy Prawne Handlu Zagranicznego Pr. Bank.... Prawo Bankowe Pr. Gosp.... Prawo Gospodarcze

XVIII Wykaz skrótów Pr. i Adm.... Prawo i Administracja Prob. WPMEiP... Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego Europejskiego i Porównawczego Pr. Pracy... Prawo Pracy Pr. Prawn.... Prace Prawnicze Pr. Sp.... Prawo Spółek Pr. Spółdz.... Prawo Spółdzielcze Prob. Egz.... Problemy Egzekucji Prob. Praw.... Problemy Prawne Prok. i Pr.... Prokuratura i Prawo Pr. UE... Prawo Unii Europejskiej Pr. Wynal.... Prace Wynalazcze Prz. Bank.... Przegląd Bankowy Prz. Podatk.... Przegląd Podatkowy Prz. Pr. i Adm.... Przegląd Prawa i Administracji Prz. Sejm.... Przegląd Sejmowy PS... Przegląd Sądowy PUG... Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego PPH... Przegląd Prawa Handlowego PWS... Problemy Wymiaru Sprawiedliwości Rej.... Rejent RPEiS... Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny R. Pr.... Radca Prawany Rocz. Nauk. Prawn.... Roczniki Nauk Prawnych Rzeczp.... Rzeczpospolita RzZN... Rzeszowskie Zeszyty Naukowe SC... Studia Cywilistyczne SI... Studia Iuridica SP... Studia Prawnicze SPEUŁ... Studia Prawno-Ekonomiczne Uniwersytetu Łódzkiego SPP... Studia Prawa Prywatnego SPPiPS... Studia Prawa Pracy i Polityki Społecznej ST... Samorząd Terytorialny Stos. Międzyn.... Stosunki Międzynarodowe TPP... Transformacje Prawa Prywatnego Wiad. Ubezp.... Wiadomości Ubezpieczeniowe WPP... Wojskowy Przegląd Prawniczy Zeszyty Historyczno- Polityczne SD... Zeszyty Historyczno-Polityczne Stronnictwa Demokratycznego ZNAE... Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie ZNASW... Zeszyty Naukowe Akademii Spraw Wewnętrznych ZNIBPS... Zeszyty Naukowe Instytutu Badania Prawa Sądowego ZNUG... Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Gdańskiego ZNUJ... Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego ZNUŁ... Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego ZNUMCS... Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej ZNUMK... Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika

Wykaz skrótów XIX ZNUSz... Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego ZNUŚ... Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Śląskiego ZNUW... Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Warszawskiego ZNUWr... Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Wrocławskiego ZNWSZiP... Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania i Prawa im. Heleny Chodkowskiej w Warszawie ZPAMS... Zeszyty Problemowo-Analityczne Ministerstwa Sprawiedliwości ZPUKSW... Zeszyty Prawnicze Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego 4. Inne skróty cyt.... cytowana (-e, ej) godz.... godzina (-y) in.... inny (-a, -e) lit.... litera (-y) nast.... następna (-e) s.... strona (-y) tekst jedn.... tekst jednolity zd.... zdanie (-a) ze sprost.... ze sprostowaniem ze zm.... ze zmianami zł... złoty (-ych) Uwaga: powołane w książce artykuły bez ich bliższego określenia odnoszą się do artykułów Kodeksu postępowania cywilnego.