postępowanie cywilne Diagramy Joanna Mucha Zamów książkę w księgarni internetowej 2. WYDANIE SERIA AKADEMICKA

Transkrypt

1

2 postępowanie cywilne Diagramy Joanna Mucha Zamów książkę w księgarni internetowej SERIA AKADEMICKA 2. WYDANIE WARSZAWA 2016

3 Stan prawny na 1 lutego 2016 r. Wydawca Agata Jędrasik Redaktor prowadzący Joanna Maź Opracowanie redakcyjne Elżbieta Jóźwiak Łamanie JustLuk Łukasz Drzewiecki, Justyna Szumieł, Krzysztof Drzewiecki Ta książka jest wspólnym dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, byś przestrzegał przysługujących im praw. Książkę możesz udostępnić osobom bliskim lub osobiście znanym, ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A jeśli musisz skopiować część, rób to jedynie na użytek osobisty. SZANUJMY PRAWO I WŁASNOŚĆ Więcej na POLSKA IZBA KSIĄŻKI Copyright by Wolters Kluwer SA, 2016 ISBN: wydanie Wydane przez: Wolters Kluwer SA Dział Praw Autorskich Warszawa, ul. Przyokopowa 33 tel ksiazki@wolterskluwer.pl księgarnia internetowa

4 Spis treści SPIS TREŚCI Wykaz skrótów 13 Rozdział I Zagadnienia wspólne dla wszystkich rodzajów postępowań Pojęcie postępowania cywilnego Postępowanie sądowe i pozasądowe Rodzaje postępowania cywilnego Sądowe postępowanie cywilne Stosunek postępowania rozpoznawczego do egzekucyjnego Postępowanie rozpoznawcze Postępowanie procesowe Sprawa cywilna Przesłanki procesowe Dopuszczalność drogi sądowej Naczelne zasady postępowania cywilnego Zasada kontradyktoryjności Zasada dyspozycyjności Zasada równości Zasada jawności Zasada bezpośredniości Zasada ustności i pisemności Zasada formalizmu procesowego Zasada prawdy Wpływ postępowania karnego na postępowanie cywilne Wpływ postępowania cywilnego na postępowanie karne Wpływ postępowania administracyjnego na postępowanie cywilne Wzajemne relacje między postępowaniem cywilnym a postępowaniem administracyjnym Podmioty postępowania cywilnego Sądy Właściwość sądu Właściwość ustawowa Skutki niewłaściwości sądu Ruchoma właściwość rzeczowa sądu Właściwość kilku sądów 52 5

5 Spis treści 31. Wyłączenie sędziego Postępowanie w przedmiocie wyłączenia sędziego Referendarz sądowy Ławnicy Inne podmioty Udział prokuratora w postępowaniu cywilnym Udział prokuratora w postępowaniu procesowym Powództwo prokuratora na rzecz oznaczonej osoby Przymioty strony procesowej Zdolność sądowa Skutki braku zdolności sądowej Zdolność procesowa Zdolność procesowa osób fizycznych Skutki braku zdolności procesowej Skutki braku zdolności procesowej c.d Brak organu powołanego do reprezentowania strony (uczestnika) niebędącej osobą fizyczną albo braki w jego składzie Legitymacja procesowa Legitymacja procesowa (2) Legitymacja procesowa (3) Legitymacja procesowa (4) Skutki braku legitymacji procesowej indywidualnej Uzupełnianie legitymacji procesowej grupowej Uzupełnianie braków w zakresie legitymacji procesowej łącznej Zdolność postulacyjna Rodzaje pełnomocnictwa w postępowaniu cywilnym Zakres podmiotowy i przedmiotowy pełnomocnika procesowego Udzielenie, wygaśnięcie i skutki pełnomocnictwa Skutki braku pełnomocnictwa Ustanowienie pełnomocnika procesowego z urzędu Przedmiot postępowania cywilnego w poglądach nauki Roszczenie procesowe jako przedmiot postępowania cywilnego Czynności procesowe Czynności procesowe sądu Czynności procesowe stron i uczestników postępowania Czynności procesowe prokuratora Posiedzenia sądu Posiedzenia jawne Rola przewodniczącego w związku z wyznaczeniem i przeprowadzeniem posiedzenia sądu Dokumentowanie przebiegu posiedzenia jawnego Terminy w postępowaniu Przywrócenie terminu Wniosek o przywrócenie terminu Postępowanie w przedmiocie wniosku o przywrócenie terminu Pisma w postępowaniu cywilnym 100 6

6 Spis treści 75. Pisma procesowe Ogólne warunki formalne pism procesowych Badanie warunków formalnych pism procesowych Doręczenia w postępowaniu cywilnym Rodzaje doręczeń Doręczenie osobie fizycznej Doręczenie podmiotowi niebędącemu osobą fizyczną Zasady doręczeń pism sądowych i odpisów pism procesowych Uchybienia w zakresie doręczeń Kurator dla strony nieznanej z miejsca pobytu Doręczenie przez wywieszenie Rodzaje kosztów postępowania Zasady ponoszenia kosztów postępowania Zasady uiszczania opłat sądowych Zwolnienie od kosztów sądowych Zwolnienie od kosztów sądowych na mocy postanowienia sądu 123 Rozdział II Proces Proces Podmioty procesu Zasada dwustronności procesu Brak strony procesowej Strona procesowa Pojęcie strony procesowej Następstwo procesowe Współuczestnictwo w sporze Współuczestnictwo procesowe Współuczestnictwo procesowe materialne Skutki czynności procesowych współuczestników materialnych Interwencja uboczna Wstąpienie interwenienta do postępowania Czynności interwenienta ubocznego i ich skutki Przypozwanie Interwencja główna Właściwość rzeczowa sądu w procesie Właściwość miejscowa sądu w procesie Wartość przedmiotu sporu Badanie wartości przedmiotu sporu przez sąd Skład sądu w procesie Pojęcie powództwa Rodzaje powództw Dochodzenie kilku roszczeń jednym pozwem Pozew jako pismo procesowe wszczynające postępowanie Przebieg postępowania w I instancji Sposoby wytoczenia powództwa 164 7

7 Spis treści 118. Podmiotowa zmiana powództwa Przedmiotowa zmiana powództwa Skutki wytoczenia powództwa Cofnięcie pozwu Etapy wstępnego badania pozwu Przebieg fazy wstępnego badania pozwu Przyczyny odrzucenia pozwu Skutki doręczenia odpisu pozwu pozwanemu Przygotowanie rozprawy Odpowiedź na pozew Pisma przygotowawcze wnoszone w toku sprawy Ustosunkowanie się przez pozwanego do powództwa Uznanie powództwa Zaprzeczenie Zarzuty procesowe Podnoszenie zarzutów procesowych Czas podnoszenia zarzutów procesowych Zarzuty procesowe (2) Powództwo wzajemne Powództwo wzajemne (2) Przebieg rozprawy Skierowanie stron do mediacji Przebieg mediacji sądowej Zawieszenie postępowania Podjęcie zawieszonego postępowania Umorzenie zawieszonego postępowania Przedmiot dowodu Fakty niewymagające dowodu Ustalenie stanu faktycznego w sprawie Przebieg postępowania dowodowego Zasada swobodnej oceny dowodów Środki dowodowe Podział środków dowodowych Dowód z dokumentu Przeprowadzenie dowodu z dokumentu Dowód z zeznań świadków Obowiązki i prawa świadków Przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków Stosunek dowodu z dokumentu do dowodu z zeznań świadka i z przesłuchania stron Dowód z opinii biegłego Dowód z oględzin Dowód z przesłuchania stron Inne środki dowodowe Zabezpieczenie dowodów Czynności decyzyjne organu procesowego 212 8

8 Spis treści 163. Wyrok Podział wyroków ze względu na zakres rozstrzygnięcia Wyrok częściowy Wyrok wstępny Wyrok zaoczny Sprzeciw od wyroku zaocznego Uzupełnienie wyroku Rektyfikacja orzeczeń poprzez sprostowanie i wykładnię Rygor natychmiastowej wykonalności Zasady wyrokowania Wydanie wyroku Sentencja wyroku Sposoby zakończenia postępowania Umorzenie postępowania Postanowienia sądu Prawomocność orzeczeń Ugoda w postępowaniu sądowym Postępowanie pojednawcze Środki zaskarżenia Przesłanki dopuszczalności zaskarżania orzeczeń Apelacja Warunki dopuszczalności apelacji Warunki formalne apelacji Zarzuty apelacji Nieważność postępowania Przebieg postępowania przed sądem II instancji Orzeczenia sądu II instancji Zażalenie Przebieg postępowania zażaleniowego Przedmiot zażalenia Skarga kasacyjna Warunki formalne skargi kasacyjnej Warunki dopuszczalności skargi kasacyjnej Przedsąd Podstawy skargi kasacyjnej Przebieg postępowania faza wstępna Rozpoznanie skargi kasacyjnej Orzeczenia Sądu Najwyższego po rozpoznaniu skargi kasacyjnej Skarga o wznowienie postępowania Podstawy skargi o wznowienie postępowania Warunki formalne skargi o wznowienie postępowania Przebieg postępowania ze skargi o wznowienie postępowania Skarga na czynności referendarza sądowego Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia Przesłanki skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia 266 9

9 Spis treści Przebieg postępowania ze skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia Postępowania odrębne Postępowanie w sprawach małżeńskich Postępowanie w sprawach małżeńskich (2) Postępowanie w sprawach między rodzicami i dziećmi Postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych Postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy Postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych Postępowanie w sprawach o naruszenie posiadania Postępowanie w sprawach z zakresu ochrony konkurencji Postępowania w sprawach z zakresu regulacji energetyki, telekomunikacji Postępowanie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone Europejskie postępowanie nakazowe Europejskie postępowanie w sprawie roszczeń drobnych Postępowanie nakazowe Postępowanie upominawcze Elektroniczne postępowanie upominawcze Postępowanie uproszczone 286 Rozdział III Postępowanie nieprocesowe Zakres przedmiotowy postępowania nieprocesowego Właściwość i skład sądu w postępowaniu nieprocesowym Uczestnicy postępowania nieprocesowego Wniosek o wszczęcie postępowania nieprocesowego Przebieg postępowania nieprocesowego Orzeczenia w postępowaniu nieprocesowym 294 Rozdział IV Postępowanie zabezpieczające Cel i przesłanki postępowania zabezpieczającego Przebieg postępowania zabezpieczającego Rodzaje i sposoby zabezpieczenia Pozycja obowiązanego w postępowaniu zabezpieczającym 301 Rozdział V Postępowanie egzekucyjne Postępowanie egzekucyjne Przesłanki dopuszczalności egzekucji Podstawa egzekucji Rodzaje i sposoby egzekucji Ograniczenia egzekucji Zawieszenie postępowania egzekucyjnego Umorzenie postępowania egzekucyjnego Zaspokojenie wierzyciela w postępowaniu egzekucyjnym Powództwa przeciwegzekucyjne Skarga na czynności komornika 315

10 Spis treści Rozdział VI Międzynarodowe postępowanie cywilne Pojęcie i źródła międzynarodowego prawa postępowania cywilnego Pojęcie i rodzaje jurysdykcji krajowej Uznanie i stwierdzenie wykonalności orzeczeń sądów innych państw Immunitet sądowy i egzekucyjny 320 Rozdział VII Pozasądowe postępowania cywilne Pozasądowe postępowania cywilne Mediacja pozasądowa Postępowanie przed sądem polubownym Przebieg postępowania przed sądem polubownym wg kodeksu postępowania cywilnego Skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego Postępowanie przed komisją pojednawczą w sprawach pracowniczych Postępowanie przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych 329 Orzecznictwo 331 Wybór literatury

11

12 Wykaz skrótów WYKAZ SKRÓTÓW Akty prawne k.c. ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121 z późn. zm.) Konstytucja RP Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.) k.p. ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz z późn. zm.) k.p.c. ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 101 z późn. zm.) k.p.k. ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 z późn. zm.) k.r.o. ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 2082) rozporządzenie nr 2201/2003 rozporządzenie Rady (WE) nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 r. dotyczące jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, uchylające rozporządzenie (WE) nr 1347/2000 (Dz. Urz. UE L 338 z , s. 1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 19, t. 6, s. 243, z późn. zm.) rozporządzenie nr 805/2004 rozporządzenie (WE) nr 805/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie utworzenia Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego dla roszczeń bezspornych (Dz. Urz. UE L 143 z , s. 15; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 19, t. 7, s. 38, z późn. zm.) rozporządzenie nr 1896/2006 rozporządzenie (WE) nr 1896/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. ustanawiające postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty (Dz. Urz. UE L 399 z , s. 1, z późn. zm.) rozporządzenie nr 861/2007 rozporządzenie (WE) nr 861/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 r. ustanawiające europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń (Dz. Urz. UE L 199 z , s. 1, z późn. zm.) u.k.s.c. ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz z późn. zm.) 13

13 Wykaz skrótów Czasopisma i oficjalne publikatory M. Spół. Monitor Spółdzielczy NP Nowe Prawo OSA Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych OSAŁ Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Łodzi OSAW Orzecznictwo Sądów Apelacji Wrocławskiej OSNC Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna OSNP Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych OSP Orzecznictwo Sądów Polskich Prok. i Pr.-wkł. Prokuratura i Prawo wkładka PS Przegląd Sądowy St. Pr.-Ek. Studia Prawno -Ekonomiczne Inne EPU SA SN TK WSA elektroniczne postępowanie upominawcze Sąd Apelacyjny Sąd Najwyższy Trybunał Konstytucyjny Wojewódzki Sąd Administracyjny 14

14 Rozdział I. Rozdział I Rozdział I ZAGADNIENIA WSPÓLNE DLA WSZYSTKICH RODZAJÓW POSTĘPOWAŃ 1. Co to jest postępowanie cywilne? 2. Jakie cele przypisuje się postępowaniu cywilnemu? 3. Jakie fazy wyróżnia się w ramach postępowania cywilnego? 4. W jaki sposób dzieli się postępowanie cywilne? 5. Jakie są tryby postępowania cywilnego? 6. Jakie kryteria służą do rozróżnienia postępowania procesowego i nieprocesowego? 7. Co to są postępowania pomocnicze? 8. Jakie są wzajemne relacje postępowania rozpoznawczego i postępowania wykonawczego (egzekucyjnego)? 9. Na jakie postępowania dzieli się postępowanie procesowe? 10. Jakie można wyróżnić postępowania odrębne? 11. Co to jest sprawa cywilna? 12. Jakie kryteria służą rozróżnieniu sprawy cywilnej w znaczeniu materialnym i sprawy cywilnej w znaczeniu formalnym? 13. Co to są przesłanki procesowe? 14. Jakie wyróżnia się rodzaje przesłanek procesowych? 15. Jakie przesłanki procesowe są zaliczane do przesłanek procesowych bezwzględnych? 16. Na czym polega przesłanka dopuszczalności drogi sądowej? 17. Kiedy zachodzi niedopuszczalność drogi sądowej? 18. Jaka jest istota bezwzględnej, a jaka względnej niedopuszczalności drogi sądowej? 19. Co to są naczelne zasady postępowania cywilnego? 20. Jakie wyróżnia się naczelne zasady postępowania cywilnego? 21. Na czym polega zasada kontradyktoryjności? 22. Co oznacza ciężar przytaczania i ciężar udowodnienia? 23. Na kim spoczywają ciężary procesowe w zakresie przytaczania i udowodnienia? 24. Na czym polega zasada dyspozycyjności? 25. Co to są czynności dyspozycyjne? 26. Jakie czynności dyspozycji materialnej podejmuje powód? 27. Jakie czynności dyspozycji materialnej podejmuje pozwany? 28. Czy istnieje czynność dyspozycji materialnej o dwustronnym charakterze? 29. Co jest przedmiotem dyspozycyjności formalnej? 30. Na czym polega zasada równości? 15

15 Rozdział I. Zagadnienia wspólne dla wszystkich rodzajów postępowań Co oznaczają pojęcia równości w znaczeniu formalnym i w znaczeniu rzeczywistym? 32. Jakie konsekwencje może spowodować naruszenie zasady równości? 33. Na czym polega zasada jawności? 34. Co to jest jawność zewnętrzna? 35. Co to jest jawność wewnętrzna? 36. Na czym polega istota zasady bezpośredniości? 37. Czy przepisy kodeksu postępowania cywilnego opierają bezwzględnie postępowanie na zasadzie bezpośredniości? 38. Czy w świetle przepisów kodeksu postępowania cywilnego dopuszczalne są odstępstwa od zasady bezpośredniości? 39. Czy postępowanie cywilne przebiega ustnie, czy pisemnie? 40. Jakie skutki wywołuje uchybienie przepisom o ustnej albo pisemnej formie czynności procesowych? 41. Jakie czynności podejmowane są w formie ustnej, a jakie w formie pisemnej? 42. Jakie znaczenie dla przebiegu postępowania i uczestniczących w nim podmiotów ma zasada formalizmu procesowego? 43. W jakiej formie powinny być podejmowane czynności procesowe? 44. W jakim miejscu powinny być podejmowane czynności procesowe? 45. W jakim czasie powinny być podejmowane czynności procesowe? 46. Co stanowi istotę zasady prawdy? 47. Czym różni się zasada prawdy materialnej od zasady prawdy formalnej? 48. Jakie instytucje procesowe przemawiają za zakwalifikowaniem zasady prawdy jako zasady prawdy formalnej w świetle przepisów kodeksu postępowania cywilnego? 49. W czym przejawiają się wzajemne relacje między postępowaniem cywilnym a postępowaniem karnym? 50. Czy wyrok sądu karnego wpływa na postępowanie przed sądem cywilnym? 51. Jakie orzeczenia sądu karnego wiążą sąd cywilny? 52. Czy sąd karny jest związany prawomocnym wyrokiem sądu cywilnego? 53. Czy pomiędzy postępowaniem cywilnym a postępowaniem administracyjnym zachodzą jakieś relacje? 54. Dlaczego sąd cywilny jest związany ostateczną decyzją administracyjną? 55. Kogo należy zaliczyć do podmiotów postępowania? 56. Ile wyróżnia się stopni (rzędów) sądów? 57. Ilu instancyjne jest postępowanie rozpoznawcze? 58. Co oznacza pojęcie właściwości sądu? 59. Z jakich źródeł może wynikać kompetencja określonego sądu do rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy? 60. Co to jest umowa prorogacyjna? 61. Czy strony mogą w każdym przypadku zawrzeć umowę o właściwość sądu? 62. Jakie są skutki zawarcia przez strony umowy prorogacyjnej? 63. Czy właściwy z ustawy sąd, do którego powód wniósł pozew mimo umowy prorogacyjnej, jest kompetentny do rozpoznania i rozstrzygnięcia tej sprawy? 64. Co jest istotą właściwości delegacyjnej i w jakich przypadkach zachodzi? 65. Jakie są rodzaje właściwości ustawowej? 66. Na czym polega właściwość rzeczowa? 67. Jakie sądy są rzeczowo właściwe w I instancji?

16 Rozdział I. Zagadnienia wspólne dla wszystkich rodzajów postępowań 68. Na czym polega właściwość miejscowa? 69. Jakie sądy są miejscowo właściwe w I instancji? 70. Na czym polega właściwość funkcyjna (funkcjonalna)? 71. Jakie są skutki wniesienia pozwu do sądu niewłaściwego? 72. Jakie są skutki rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy przez sąd niewłaściwy z ustawy? 73. Na czym polega tzw. ruchoma właściwość rzeczowa sądu? 74. Z jakich powodów sędzia może zostać wyłączony z udziału w sprawie? 75. W jakim trybie zachodzi wyłączenie sędziego? 76. Jakie są przesłanki wyłączenia sędziego z mocy ustawy? 77. Jakie są przesłanki wyłączenia sędziego na wniosek strony? 78. Kto orzeka o wyłączeniu sędziego? 79. Jaki charakter ma postanowienie o wyłączeniu sędziego w przypadku wyłączenia z mocy ustawy i w przypadku wyłączenia na wniosek? 80. W jakich sprawach może orzekać referendarz sądowy? 81. Na czym polega rola ławnika w postępowaniu cywilnym? 82. Kto może występować w charakterze ławnika? 83. Na czym polega udział prokuratora w postępowaniu cywilnym? 84. Kiedy prokurator może wziąć udział w postępowaniu cywilnym? 85. W jakich sprawach prokurator jest legitymowany do wytoczenia powództwa (wystąpienia z wnioskiem o wszczęcie postępowania nieprocesowego) na rzecz oznaczonej osoby? 86. Czy osoba, na rzecz której prokurator wytoczył powództwo, jest stroną postępowania? 87. Czy osoba, na rzecz której prokurator wytoczył powództwo, jest związana wyrokiem zapadłym w sprawie z udziałem prokuratora? 88. Jaką pozycję zajmuje prokurator, wstępując do postępowania toczącego się już pomiędzy innymi podmiotami? 89. Jakie podmioty i w jakich sprawach są uprawnione do działania w postępowaniu cywilnym na podobnych zasadach jak prokurator? 90. Jakimi przymiotami powinna charakteryzować się strona (uczestnik postępowania) w postępowaniu cywilnym? 91. Na czym polega zdolność sądowa i kto ją posiada? 92. Jakie są skutki braku zdolności sądowej strony? 93. Czy brak zdolności sądowej strony może zostać naprawiony? 94. Czy postępowanie toczące się z udziałem strony niemającej zdolności sądowej jest ważne? 95. Na czym polega zdolność procesowa i kto ją posiada? 96. Jakie są skutki braku zdolności procesowej strony? 97. Czy brak zdolności procesowej strony może zostać naprawiony? 98. Czy postępowanie toczące się z udziałem strony niemającej zdolności procesowej jest ważne? 99. Na czym polega ograniczenie osoby fizycznej w zdolności do czynności procesowych? 100. Czy sąd może dopuścić do udziału w sprawie stronę nieposiadającą zdolności procesowej? 101. Jakie są skutki braku organu powołanego do reprezentowania strony niebędącej osobą fizyczną albo braków w jego składzie? 102. Co to jest legitymacja procesowa? 103. Jakie wyróżnia się rodzaje legitymacji procesowej? 104. Z czego wynika legitymacja procesowa? 17

17