Kodeks postępowania cywilnego

Transkrypt

1 Andrzej Zieliński (redaktor) Kodeks postępowania cywilnego Komentarz 7. wydanie

2 KOMENTARZE KODEKSOWE Kodeks postêpowania cywilnego

3

4 KOMENTARZE KODEKSOWE Kodeks postêpowania cywilnego Komentarz Redaktor prof. WSPiA w Poznaniu dr hab. Andrzej Zieliñski Autorzy prof. WSPiA w Poznaniu dr hab. Andrzej Zieliñski prof. USz dr hab. Kinga Flaga-Gieruszyñska 7. wydanie

5 Propozycja cytowania: A. Zieliñski, K. Flaga-Gieruszyñska, KPC. Komentarz, wyd. 7, Warszawa 2014 Wydawca: Joanna Ziemiecka Wydawnictwo C.H.Beck 2014 Wydawnictwo C.H.Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, Warszawa Sk³ad i ³amanie: Wydawnictwo C.H.Beck Druk i oprawa: Bia³ostockie Zak³ady Graficzne S.A. ISBN ISBN e-book

6 Autorzy Andrzej Zieliński em. prof. Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego dr hab., em. adwokat. Obecnie prof. Wyższej Szkoły Pedagogiki i Administracji im. Mieszka I w Poznaniu i Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim. Autor licznych opracowań z zakresu postępowania cywilnego, prawa cywilnego materialnego i prawa rodzinnego. Opublikował (licząc kolejne wydania) ponad 40 książek prawniczych i ok. 130 artykułów, glos i recenzji z wyżej wymienionych dziedzin. Objaśnienia do art. 1, 3 60, , , , , , , , , , , Kinga Flaga-Gieruszyńska prof. Uniwersytetu Szczecińskiego dr hab., kierownik Katedry Postępowania Cywilnego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego oraz prof. Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim, radca prawny. Zajmuje się problematyką postępowania cywilnego, w szczególności postępowania odrębnego w sprawach gospodarczych, międzynarodowego postępowania cywilnego, a także prawa upadłościowego i naprawczego. Jest Autorką licznych artykułów i opracowań z tej tematyki, w tym monografii i skryptów. Objaśnienia do art. 2, , , , , , , , , , , , V

7

8 Spis treści Przedmowa do wydania siódmego Wykaz skrótów XVII XIX Kodeks postępowania cywilnego Tytuł wstępny. Przepisy ogólne Art Część pierwsza. Postępowanie rozpoznawcze Księga pierwsza. Proces Tytuł I. Sąd Dział I. Właściwość sądu Przepis wstępny Art Rozdział 1. Właściwość rzeczowa Oddział 1. Podstawy właściwości Art Oddział 2. Wartość przedmiotu sporu Art Rozdział 2. Właściwość miejscowa Oddział 1. Właściwość ogólna Art Oddział 2. Właściwość przemienna Art Oddział 3. Właściwość wyłączna Uwagi wstępne Art Oddział 4. Przepisy szczególne Art Dział II. Skład sądu Art Dział III. Wyłączenie sędziego Uwagi wstępne Art Tytuł II. Prokurator Art Tytuł III. Organizacje pozarządowe Art Tytuł IIIa. Państwowa Inspekcja Pracy Art Tytuł IIIb. Powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów Art Tytuł IV. Strony Dział I. Zdolność sądowa i procesowa Art VII

9 Spis treści VIII Dział II. Współuczestnictwo w sporze Art Dział III. Interwencja główna i uboczna Uwagi ogólne Art Dział IV. Przypozwanie Art Dział V. Pełnomocnicy procesowi Art Tytuł V. Koszty procesu Dział I. Zwrot kosztów procesu Uwagi ogólne Art Dział II. Pomoc prawna z urzędu Art Tytuł VI. Postępowanie Dział I. Przepisy ogólne o czynnościach procesowych Rozdział 1. Pisma procesowe Art Rozdział 2. Doręczenia Uwagi wstępne Art Rozdział 3. Posiedzenia sądowe Art Rozdział 4. Terminy Uwagi wstępne Art Rozdział 5. Uchybienie i przywrócenie terminu Art Rozdział 6. Zawieszenie postępowania Art Dział II. Postępowanie przed sądami pierwszej instancji Rozdział 1. Mediacja i postępowanie pojednawcze Oddział 1. Mediacja Wstęp Art Oddział 2. Postępowanie pojednawcze Art Rozdział 2. Pozew Art Rozdział 3. Rozprawa Art Dział III. Dowody Rozdział 1. Przedmiot i ocena dowodów Art Rozdział 2. Postępowanie dowodowe Oddział 1. Przepisy ogólne Art Oddział 2. Dokumenty Art Oddział 3. Zeznania świadków Art Oddział 4. Opinia biegłych Art

10 Spis treści Oddział 5. Oględziny Art Oddział 6. Przesłuchanie stron Art Oddział 7. Inne środki dowodowe Art Rozdział 3. Zabezpieczenie dowodów Art Dział IV. Orzeczenia Rozdział 1. Wyroki Oddział 1. Wydanie wyroku Art Oddział 2. Natychmiastowa wykonalność wyroków Art Oddział 3. Wyroki zaoczne Art Oddział 4. Sprostowanie, uzupełnienie i wykładnia wyroków Art Rozdział 1a. Nakazy zapłaty Art Rozdział 2. Postanowienia sądu Art Rozdział 3. Prawomocność orzeczeń Art Dział V. Środki odwoławcze Uwagi wstępne Rozdział 1. Apelacja Art Rozdział 1 1. (uchylony) Art Rozdział 2. Zażalenie Art Dział Va. Skarga kasacyjna Wstęp Art Dział Vb. Skarga na orzeczenie referendarza sądowego Art Dział VI. Wznowienie postępowania Art Dział VII. (skreślony) Art Dział VIII. Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia Wstęp Art Tytuł VII. Postępowania odrębne Dział I. Postępowanie w sprawach małżeńskich Rozdział 1. Przepisy ogólne Art Rozdział 2. Sprawy o rozwód i o separację Art Rozdział 3. Inne sprawy Art IX

11 Spis treści X Dział II. Postępowanie w sprawach ze stosunków między rodzicami a dziećmi 859 Art Dział III. Postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych Rozdział 1. Przepisy ogólne Art Rozdział 2. Postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy Art Rozdział 3. Postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. 894 Art Dział IV. Postępowanie w sprawach o naruszenie posiadania Uwagi wstępne Art Dział IVa. Postępowanie w sprawach z zakresu ochrony konkurencji Rozdział 1. (uchylony) Art Rozdział 2. (uchylony) Art Dział IVb. Postępowanie w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone Art Dział IVc. Postępowanie w sprawach z zakresu regulacji energetyki Art Dział IVd. Postępowanie w sprawach z zakresu regulacji telekomunikacji i poczty Art Dział IVe. Postępowanie w sprawach z zakresu regulacji transportu kolejowego 937 Art Dział V. Postępowanie nakazowe i upominawcze Rozdział 1. Przepisy ogólne Art Rozdział 2. Postępowanie nakazowe Art Rozdział 3. Postępowanie upominawcze Art Dział VI. Postępowanie uproszczone Art Dział VII. Europejskie postępowania w sprawach transgranicznych Rozdział 1. Europejskie postępowanie nakazowe Art Rozdział 2. Europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń Art a Dział VIII. Postępowania elektroniczne Rozdział 1. Elektroniczne postępowanie upominawcze Art Księga druga. Postępowanie nieprocesowe Tytuł I. Przepisy ogólne Art Tytuł II. Przepisy dla poszczególnych rodzajów spraw Dział I. Sprawy z zakresu prawa osobowego Rozdział 1. Uznanie za zmarłego i stwierdzenie zgonu Oddział 1. Postępowanie o uznanie za zmarłego Art

12 Spis treści Oddział 2. Postępowanie o stwierdzenie zgonu Art Oddział 3. Uchylenie postanowień orzekających uznanie za zmarłego lub stwierdzenie zgonu Art Rozdział 2. Ubezwłasnowolnienie Oddział 1. Przepisy ogólne Art Oddział 2. Doradca tymczasowy Art Oddział 3. Postępowanie Art Dział II. Sprawy z zakresu prawa rodzinnego, opiekuńczego i kurateli Rozdział 1. Sprawy małżeńskie Art Rozdział 2. Inne sprawy rodzinne oraz sprawy opiekuńcze Oddział 1. Przepisy ogólne Art Oddział 2. Sprawy z zakresu stosunków między rodzicami a dziećmi Art Oddział 3. Sprawy o przysposobienie Art Oddział 4. Sprawy z zakresu opieki Art Oddział 5. Sprawy o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką Art Oddział 6. Sprawy dotyczące wykonywania kontaktów z dzieckiem Art Rozdział 3. Sprawy z zakresu kurateli Art Dział III. Sprawy z zakresu prawa rzeczowego Rozdział 1. Przepisy ogólne Art Rozdział 2. Stwierdzenie zasiedzenia Art Rozdział 2a. Przepadek rzeczy Oddział 1. Przepadek rzeczy na podstawie prawa celnego Art Oddział 2. Przepadek pojazdów Art Rozdział 3. Zarząd związany ze współwłasnością i użytkowaniem Art Rozdział 4. Zniesienie współwłasności Art Rozdział 5. Ustanowienie drogi koniecznej i służebności przesyłu Art Rozdział 6. Postępowanie wieczystoksięgowe Art Dział IV. Sprawy z zakresu prawa spadkowego Przepisy wstępne Art Rozdział 1. Zabezpieczenie spadku i spis inwentarza Art XI

13 Spis treści Rozdział 2. Przyjęcie lub odrzucenie spadku Art Rozdział 3. Ogłoszenie testamentu Art Rozdział 4. Wyjawienie przedmiotów spadkowych Art Rozdział 5. Przesłuchanie świadków testamentu ustnego Art Rozdział 6. Sprawy dotyczące wykonawcy testamentu Art Rozdział 7. Zarząd spadku nie objętego Art Rozdział 8. Stwierdzenie nabycia spadku i przedmiotu zapisu windykacyjnego Art Rozdział 9. Dział spadku Art Rozdział 10. Inne sprawy spadkowe Art Dział IVa. Sprawy z zakresu przepisów o przedsiębiorstwach państwowych i o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego Art Dział V. Sprawy depozytowe Rozdział 1. Złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego Art Rozdział 2. Zwrot depozytu sądowego składającemu i wydanie depozytu sądowego uprawnionemu Art Rozdział 3. Postępowanie w sprawach o stwierdzenie likwidacji niepodjętego depozytu Art Dział VI. Postępowanie rejestrowe Art Księga trzecia. (uchylona) Art Księga czwarta. Postępowanie w razie zaginięcia lub zniszczenia akt Art Część druga. Postępowanie zabezpieczające Uwagi wstępne Tytuł I. Przepisy ogólne Art Tytuł II. Zabezpieczenie roszczeń pieniężnych Art Tytuł III. Inne wypadki zabezpieczenia Art Część trzecia. Postępowanie egzekucyjne Tytuł I. Przepisy ogólne Dział I. Organy egzekucyjne, ich właściwość i postępowanie w ogólności Art Dział II. Tytuły egzekucyjne i klauzula wykonalności Art Dział IIa. Zaświadczenie europejskiego tytułu egzekucyjnego Art XII

14 Spis treści Dział IIb. Stwierdzenie wykonalności europejskiego nakazu zapłaty Art Dział IIc. Zaświadczenie dotyczące orzeczenia wydanego w europejskim postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń Art Dział III. Wszczęcie egzekucji i dalsze czynności egzekucyjne Art Dział IV. Zawieszenie i umorzenie postępowania Art Dział V. Ograniczenia egzekucji Art Dział VI. Powództwa przeciwegzekucyjne Art Tytuł II. Egzekucja świadczeń pieniężnych Dział I. Egzekucja z ruchomości Rozdział 1. Zajęcie Art Rozdział 2. Sprzedaż Art Dział II. Egzekucja z wynagrodzenia za pracę Art Dział III. Egzekucja z rachunków bankowych Art Dział IV. Egzekucja z innych wierzytelności Art Dział IVa. Egzekucja z innych praw majątkowych Art Dział V. Wyjawienie majątku Art Dział VI. Egzekucja z nieruchomości Rozdział 1. Przepisy wstępne Art Rozdział 2. Zajęcie Art Rozdział 3. Opis i oszacowanie Art Rozdział 4. Obwieszczenie o licytacji Art Rozdział 5. Warunki licytacyjne Art Rozdział 6. Licytacja Art Rozdział 7. Przybicie Art Rozdział 8. Przysądzenie własności Art Rozdział 9. Egzekucja z ułamkowej części nieruchomości oraz użytkowania wieczystego Art Dział VIa. Uproszczona egzekucja z nieruchomości Art Dział VII. Egzekucja ze statków morskich Art Dział VIII. Podział sumy uzyskanej z egzekucji XIII

15 Spis treści Rozdział 1. Przepisy ogólne Art Rozdział 2. Podział sumy uzyskanej przez egzekucję z wynagrodzenia za pracę 1689 Art Rozdział 3. Podział sumy uzyskanej przez egzekucję z ruchomości, wierzytelności i innych praw majątkowych Art Rozdział 4. Podział sumy uzyskanej przez egzekucję z nieruchomości Art Tytuł III. Przepisy szczególne o egzekucji Dział I. Egzekucja świadczeń niepieniężnych Art Dział II. Przepisy szczególne o egzekucji z udziałem Skarbu Państwa oraz przedsiębiorców Rozdział 1. Przepisy ogólne Art Rozdział 2. Egzekucja przez zarząd przymusowy Art Rozdział 3. Egzekucja przez sprzedaż przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego Art Dział III. Egzekucja w celu zniesienia współwłasności nieruchomości w drodze sprzedaży publicznej Art Dział IV. (skreślony) Art Dział V. Egzekucja świadczeń alimentacyjnych Art Dział VI. (skreślony) Art Część czwarta. Przepisy z zakresu międzynarodowego postępowania cywilnego Art Księga pierwsza. Jurysdykcja krajowa Tytuł I. Przepisy ogólne Art Tytuł II. (skreślony) Art Tytuł III. Jurysdykcja krajowa w procesie Art Tytuł IV. Jurysdykcja krajowa w postępowaniu nieprocesowym Art Tytuł IVa. Jurysdykcja krajowa w postępowaniu zabezpieczającym i egzekucyjnym 1761 Art Księga pierwsza a. Immunitet sądowy i egzekucyjny Art Księga druga. Postępowanie Tytuł I. Zdolność sądowa i procesowa Art Tytuł II. Zabezpieczenie kosztów procesu Art Tytuł III. Zwolnienie cudzoziemców od kosztów sądowych Art Tytuł IV. Pomoc prawna Art XIV

16 Spis treści Tytuł V. Zabezpieczenie dowodów Art Tytuł VI. Zagraniczne dokumenty urzędowe Art Tytuł VII. Czynności dotyczące spadku po cudzoziemcach Art Tytuł VIII. Stwierdzenie obcego prawa i wzajemności Art Tytuł IX. Uzasadnienie prawomocnych orzeczeń i wydawanie zaświadczeń Art Tytuł X. Wniosek o uchylenie wyroku wydanego w sprawie alimentacyjnej Art Księga trzecia. Uznanie i stwierdzenie wykonalności Tytuł I. Uznanie orzeczeń sądów państw obcych lub rozstrzygnięć innych organów państw obcych Art Tytuł II. Wykonalność orzeczeń sądów państw obcych lub rozstrzygnięć innych organów państw obcych oraz ugód zawartych przed takimi sądami i organami lub przez nie zatwierdzonych Art Tytuł III. Wykonalność orzeczeń sądów państw członkowskich Unii Europejskiej, ugód zawartych przed takimi sądami lub zatwierdzonych przez takie sądy oraz dokumentów urzędowych sporządzonych w tych państwach, opatrzonych zaświadczeniem europejskiego tytułu egzekucyjnego Art Tytuł IV. Wykonalność europejskich nakazów zapłaty wydanych przez sądy państw członkowskich Unii Europejskiej Art Tytuł V. Wykonalność orzeczeń sądów państw członkowskich Unii Europejskiej wydanych w europejskim postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń Art Tytuł VI. Wykonalność orzeczeń, ugód sądowych i dokumentów urzędowych z państw członkowskich Unii Europejskiej w sprawach alimentacyjnych Art Część piąta. Sąd polubowny (arbitrażowy) Wprowadzenie Tytuł I. Przepisy ogólne Art Tytuł II. Zapis na sąd polubowny Art Tytuł III. Skład sądu polubownego Art Tytuł IV. Właściwość sądu polubownego Art Tytuł V. Postępowanie przed sądem polubownym Art Tytuł VI. Wyrok sądu polubownego i zakończenie postępowania Art Tytuł VII. Skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego Art Tytuł VIII. Uznanie i stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego lub ugody przed nim zawartej Art Indeks rzeczowy XV

17

18 Przedmowa do wydania siódmego Od ostatniego wydania Komentarza (marzec 2012) nastąpiły liczne zmiany Kodeksu postępowania cywilnego, które spowodowały, że poprzednie wydanie stało się w znacznej mierze nieaktualne. Zmiany legislacyjne oraz wyczerpanie nakładu poprzedniego wydania stały się przyczyną przygotowania wydania 7. Komentarza. Nowelizacja przepisów Kodeksu postępowania cywilnego nastąpiła kolejno: 1) ustawą z r. o zmianie ustawy o działach administracji rządowej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2012 r. poz. 908); 2) ustawą z r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2012 r. poz. 1445); 3) ustawą z r. Prawo pocztowe (Dz.U. z 2012 r. poz. 1529); 4) ustawą z r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz.U. z 2013 r. poz. 403); 5) ustawą z r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2013 r. poz. 654); 6) ustawą z r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2013 r. poz. 880); 7) ustawą z r. o wzajemnej pomocy przy dochodzeniu podatków, należności celnych i innych należności pieniężnych (Dz.U. z 2013 r. poz. 1289). Wszystkie wymienione zmiany Kodeksu postępowania cywilnego weszły już w życie i zostały uwzględnione w Komentarzu. Kodeks postępowania cywilnego jest najczęściej zmienianą polską ustawą. Do czasu niniejszego wydania Komentarza nastąpiło już 179 nowelizacji tego Kodeksu. Stwarza to trudności prawnikom praktykom (sędziom, adwokatom, radcom prawnym) w stosowaniu zmienionych lub wręcz nowych przepisów. Wydawnictwo C.H. Beck stara się przyjść im z pomocą, wydając możliwie szybko nowy Komentarz, uwzględniający te zmiany w celu ułatwienia dokonywania właściwej wykładni nowych przepisów. W Komentarzu Autorzy uwzględnili zarówno dorobek doktryny, jak i judykatury. W Komentarzu przytaczamy też bogatą literaturę przedmiotu w celu ułatwienia P.T. Czytelnikom w razie potrzeby pogłębienia wiedzy dotyczącej poszczególnych instytucji postępowania cywilnego. Warszawa Szczecin, grudzień 2013 r. Autorzy XVII

19

20 Wykaz skrótów 1. Źródła prawa BiegSR rozporządzenie MS z r. w sprawie biegłych sądowych (Dz.U. Nr 15, poz. 133) CzynKomR rozporządzenie MS z r. w sprawie czynności komorników (Dz.U. Nr 10, poz. 52 ze zm.) dkk ustawa z r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 13, poz. 94 ze zm.) dkpc Kodeks postępowania cywilnego powstały z połączenia rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej z r. (Dz.U. Nr 83, poz. 651 ze zm.) i z r. (Dz.U. Nr 93, poz. 803 ze zm.), ogłoszonych jako tekst jednolity w obwieszczeniu Ministra Sprawiedliwości z r. (Dz.U. Nr 43, poz. 394 ze zm.) DorPismR rozporządzenie MS z r. w sprawie szczegółowego trybu i sposobu doręczania pism sądowych w postępowaniu cywilnym (Dz.U. Nr 190, poz. 1277) EgzAdmU ustawa z r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz ze zm.) EKPC Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzona w Rzymie r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) FinPublU ustawa z r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 885 ze zm.) FundInwU ustawa z r. o funduszach inwestycyjnych (Dz.U. Nr 146, poz ze zm.) FundU ustawa z r. o fundacjach (t.j. Dz.U. z 1991 r. Nr 46, poz. 203 ze zm.) FunkKonsRPU ustawa z r. o funkcjach konsulów Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 215, poz ze zm.) FUSU ustawa z r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz ze zm.) GospNierU ustawa z r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.) InstrSądZ zarządzenie MS z r. w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej (Dz.Urz. MS Nr 5, poz. 22 ze zm.) KC ustawa z r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) KH rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z r. Kodeks handlowy (Dz.U. Nr 57, poz. 502 ze zm.) KK ustawa z r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) KKS ustawa z r. Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 186 ze zm.) KKW ustawa z r. Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. Nr 90, poz. 557 ze zm.) XIX