Biuletyn 3/2013 Ocena bazy dydaktycznej, administracji i organizacji procesu kształcenia podsumowanie (Wydział Zamiejscowy SAN w Warszawie). opracowanie: Dział Jakości Kształcenia (Raport w całości jest dostępny na stronie www Działu Jakości Kształcenia, w zakładce BADANIA EWALUACYJNE. Niniejszy biuletyn uwzględnia jedynie jego fragmenty.) Badanie dotyczące oceny bazy dydaktycznej, obsługi administracyjnej oraz organizacji procesu dydaktycznego jest realizowane zgodnie z procedurą P-07 ( Ewaluacja warunków technodydaktycznych procesu kształcenia dokonywana przez studentów ) wdrożoną w ramach Wydziałowego Systemu Zarządzania Jakością Kształcenia. Pierwsza edycja badania miała miejsce w roku akademickim 2009/2010. Głównym celem badania bazy dydaktycznej jest ocena warunków kształcenia na Wydziale Zamiejscowym SAN w Warszawie, na które składa się baza dydaktyczna, obsługa administracyjna oraz organizacja procesu dydaktycznego. Badanie ma pomóc zidentyfikować nieprawidłowości w sposobie organizowania procesu dydaktycznego oraz te obszary związane z zapleczem dydaktycznym, z których studenci nie są zadowoleni. Wyniki badania mogą, dlatego stanowić punkt wyjścia dla strategii doskonalenia organizacji procesu kształcenia i bazy dydaktycznej oraz planów zarządzania Uczelnią. Dostarczają Władzom Uczelni i Wydziału informacji na temat obszarów, w których konieczne jest podjęcie natychmiastowych działań zmierzających do poprawy sytuacji. W badaniu wykorzystano kwestionariusz opracowany przez Dział Jakości Kształcenia oraz Uczelnianą Komisję ds. Jakości Kształcenia. Zawarto w nim 22 pytania zamknięte oraz 2 pytania otwarte, w których poproszono studentów o wypowiedzenie się na temat wad i zalet studiowania w Społecznej Akademii Nauk. W kwestionariuszu zawarto także podstawowe informacje na temat respondentów kierunek i rok studiów, płeć oraz wiek. Realizacja badania bazy dydaktycznej i organizacji procesu kształcenia miała miejsce w maju 2014. Objęto nim osoby studiujące stacjonarnie i niestacjonarnie. W badaniu wykorzystano technikę ankiety audytoryjnej kwestionariusze rozdawane były studentom w przerwie między zajęciami, kiedy pozostawali jeszcze w salach i po wypełnieniu zbierane przez wyznaczoną do tego osobę. Badanie było dobrowolne. Przypadki odmowy udziału w badaniu zdarzały się jednak sporadycznie i można powiedzieć, że studenci podeszli do niego poważnie. W badaniu wzięło udział łącznie blisko 1500 studentów. Największą grupę badanych stanowią studenci zarządzania (największego kierunku w ofercie kształcenia Wydziału Zamiejscowego w Warszawie) i bezpieczeństwa narodowego. Dość licznie reprezentowani są także studenci kierunków: filologia, logistyka, finanse i rachunkowość, fizjoterapia, dziennikarstwo i komunikacja społeczna. Najmniej liczną grupę stanowią studenci administracji, informatyki i stosunków międzynarodowych. Są to jednocześnie najmniejsze kierunki w ofercie kształcenia Wydziału Zamiejscowego SAN w Warszawie. Wśród respondentów przeważają studenci niestacjonarni gdyż to oni stanowią znaczną większość osób kształcących się w Społecznej Akademii Nauk. Studenci dzienni to 15% badanych. Ponad 60% wszystkich studentów, którzy uczestniczyli w badaniu stanowią kobiety. Najbardziej liczna grupa wiekowa to studenci w przedziale wiekowym 18-25 lat, a więc ci, którzy zdecydowali się na studia zaraz po szkole średniej lub kilka lat później. Stanowią oni ponad
60% respondentów patrz rys. 1. Dość duży odsetek stanowią także respondenci pomiędzy 26 a 35 rokiem życia. Najmniej liczna grupa to osoby, które przekroczyły 45 rok życia (2% badanych). Rys. 1 Rozkład próby ze względu na wiek. W przypadku prawie wszystkich aspektów ocenianych w badaniu odnotowano wzrost w porównaniu do I edycji badania realizowanej w roku 2009/2010. Wyjątek stanowi jedynie średnia ocena dla jakości obsługi w Dziekanacie. Utrzymała się ona na takim samym poziomie. Wzrost średnich ocen dla poszczególnych elementów w porównaniu do I edycji waha się między 0,1 a 1,0. Największy wzrost obserwuje się dla: możliwości rozwoju osobistego i rozwijania własnych zainteresowań (I edycja 2,5, II edycja- 3,5), estetyki budynków dydaktycznych (I edycja 2,9, II edycja- 3,8), możliwości i warunki odpoczynku na terenie Wydziału (I edycja 2,3, II edycja- 3,0), dostępu do Internetu na terenie Wydziału (I edycja 2,8, II edycja- 3,5). Znacznie lepiej w II edycji badania wypadają także: warunki sanitarne, dostępność informacji związanych z tokiem studiów, dostępność Władz Wydziału, możliwość korzystania z usług ksero na terenie Wydziału ze wzrostem na poziomie 0,5-0,6. Należy tutaj podkreślić, że lepsze wyniki tegorocznej edycji badania nie muszą świadczyć o tym, że we wszystkich aspektach pracy szkoły, jakie uzyskały wyższe średnie oceny zadowolenia nastąpiła poprawa. Należy wziąć pod uwagę to, że w I i II edycji badania wzięli udział inni studenci, którzy mogą być mniej lub bardziej wymagający. Można jednak przyjąć, że w tych aspektach pracy szkoły, gdzie te średnie oceny są wyższe o 0,4, lub więcej zrealizowane działania naprawcze okazały się skuteczne. Wyniki badania nastrajają więc optymistycznie. Mimo to nie można zapominać o konieczności opracowania nowej strategii działania na kolejne lata i dalszym badaniu zadowolenia studentów z warunków studiowania. W kolejnej edycji badania warto wrócić do oceny ważności poszczególnych aspektów pracy szkoły. Oprócz oceny wyszczególnionych elementów funkcjonowania Wydziału respondentów pytano także o ich ogólną satysfakcję ze studiowania w Społecznej Akademii Nauk. Jak widać na rysunku 2, aż 80% badanych jest zadowolonych z wyboru Uczelni. 9% respondentów wyraża opinię przeciwną. Pozostałe 11% nie jest w stanie udzielić jednoznacznej odpowiedzi.
Rys. 2 Czy jesteś ogólnie zadowolony/zadowolona ze studiów w Społecznej Akademii Nauk? Jeśli chodzi o deklaracje dotycząca ponownego wyboru SAN, 72% badanych twierdzi, że, gdyby mieli jeszcze raz wybrać uczelnię, to wybraliby ponownie Społeczną Akademię Nauk patrz rys. 3. 17% respondentów zdecydowałoby się w takiej sytuacji na inną szkołę. Rys. 3 Czy, jeśli miałbyś/miałabyś jeszcze raz wybrać uczelnię, wybrałbyś/wybrałabyś ponownie Społeczną Akademię Nauk? 80% badanych deklaruje, że wybór kierunku, jakiego dokonali okazał się trafny. Tylko 9% badanych jest zdania, że nie dokonała właściwego wyboru, a 11% respondentów nie jest w stanie udzielić jednoznacznej odpowiedzi rys. 4.
Rys. 4 Czy wybór kierunku oceniasz jako trafny? Patrząc na wyniki tegorocznej edycji badania, nasuwają się następujące wnioski i rekomendacje: respondenci są zadowoleni z kompetencji i stosunku do studentów nauczycieli akademickich, z którymi mają zajęcia; świadczą o tym ich odpowiedzi na pytanie otwarte - 293 wskazania na kadrę jako zaletę studiowania w SAN; studenci wypowiadają się pozytywnie o życzliwości kadry i jej kompetencjach; zdecydowanej poprawie uległa możliwość rozwoju osobistego i rozwijania zainteresowań studentów; dla tego elementu odnotowano najwyższy wzrost w całym badaniu; może być to efektem tego, że w ciągu ostatnich dwóch lat na Wydziale odbywało się wiele wykładów gościnnych oraz konferencji i seminariów, do udziału w których byli zachęcani studenci; Wydział finansował także przedsięwzięcia podejmowane w ramach działalności kół naukowych czy Samorządu Studenckiego; możliwości rozwoju niewątpliwie się zwiększyły; poprawie uległa dostępność wykładowców dla studentów; średnia ocena dla tego elementu wyniosła 3,7, a w edycji I 3,4; mimo to rekomenduje się przypomnienie kadrze o obowiązku uwzględnienia specyfiki studiów niestacjonarnych przy wyznaczaniu terminów konsultacji; należy także regularnie przypominać studentom o tym, że nauczyciele realizują konsultacje w godzinach popołudniowych oraz w weekendy; zdecydowanej poprawie uległ przepływ informacji w Uczelni; średnia ocena zadowolenia w porównaniu do I edycji wzrosła o 0,6; nadal należy jednak wdrażać działania naprawcze w tym zakresie gdyż przepływ informacji jest dla badanych niezwykle istotny w procesie kształcenia; świadczy o tym wysoka średnia ocena ważności przyznana w I edycji 4,7; na ten element funkcjonowanie Wydziału narzekają studenci w pytaniu otwartym; studenci doceniają różnorodną ofertę edukacyjną proponowaną przez Uczelnię; wielu studentów wymienia ją jako plus studiowania w SAN; o różnorodności oferty przemawia, ich zdaniem, nie tylko duża ilość kierunków, ale także fakt, że są to studia zarówno I, jak i II stopnia, a także studia podyplomowe; jednocześnie respondenci dostrzegają brak studiów II stopnia na niektórych kierunkach i oczekują wzbogacenia oferty szkoły w niedalekiej przyszłości; rekomenduje się zatem dalszy rozwój Uczelni w zakresie poszerzenia oferty studiów II stopnia, aby studenci chcący kontynuować edukację, mogli to robić w Społecznej Akademii Nauk; zdecydowanej poprawie uległa dostępność Władz Wydziału w porównaniu do I edycji średnia ocena wzrosła o 0,5 (I edycja 3,1, II edycja 3,6); pomimo to zaleca się organizowanie
regularnych spotkań studentów z Władzami Uczelni i Wydziału; powinny być one poświęcone dyskusji dotyczącej niedogodności zgłaszanych przez respondentów; wdrożenia działań naprawczych wymagają warunki odpoczynku na terenie Wydziału; mimo iż średnia ocena zadowolenia wzrosła tutaj o 0,7 w porównaniu do I edycji, to jednak pozostaje ona i tak niska; kształtuje się na poziomie 3,0 i stanowi najniżej oceniony aspekt funkcjonowania Uczelni w całym badaniu; konieczne wydaje się zorganizowanie studentom przestrzeni i właściwych warunków do zregenerowania sił, zwłaszcza, że w ich planie pojawiają się niekiedy tzn. okienka, a więc czas wolny, który mogą wykorzystać na odpoczynek; należy tutaj pamiętać o tym, że w porównaniu do roku akademickiego 2009/2010 wzrosła liczba studentów, a więc zapewnione do tej pory warunki odpoczynku mogą nie być już wystarczające; poprawy wymagają warunki sanitarne; mimo że odnotowano dla nich wzrost średniej oceny w porównaniu do I edycji, to jednak dostały one dość niską średnią ocenę zadowolenia 3,3; jest to jeden z najniżej ocenianych w badaniu elementów; na warunki sanitarne narzeka także niewielka grupa respondentów w pytaniu otwartym; podjęcia działań naprawczych wymaga również praca dziekanatów; średnia ocena zadowolenia z jakości ich pracy jest taka sama, jak w I edycji badania i jest to jedyny element, dla którego nie odnotowano wzrostu w porównaniu do I edycji; zalecane są tutaj szkolenia z zakresu obsługi klienta; rekomenduje się także przeprowadzenia badania tajemniczy klient w celu dokładniejszego zdiagnozowania problemów w tym obszarze; warto także w kolejnej edycji badania uwzględnić większą ilość pytań dotyczącą pracy Dziekanatu i uwzględnić różne jego aspekty, jak np. sprawność obsługi w Dziekanacie, kompetencje jego pracowników, itd.; pozwoli to lepiej zdiagnozować obszar, w jakim pojawiają się problemy; zdecydowanie lepiej są natomiast oceniane godziny pracy dziekanatu średnia ocena 3,7 (w I edycji 3,4); należy dokonać wnikliwej analizy średnich ocen zadowolenia dla poszczególnych kierunków studiów; wyniki badania pokazują bowiem, że studenci niektórych z nich są szczególnie niezadowoleni z warunków studiowania, a dla innych występują pewne specyficzne obszary budzące niezadowolenie; dotyczy to zarówno średnich ocen zadowolenia przyznanych w pytaniach zamkniętych, jak i analizy odpowiedzi na pytania otwarte; można zatem wnioskować, że istnieją pewne specyficzne obszary, na które narzekają studenci poszczególnych kierunków; rekomenduje się analizę zawartości i czytelności strony internetowej; mimo iż odnotowano tutaj wzrost w porównaniu do I edycji, to jednak średnia ocena zadowolenia przyznana przez respondentów wynosi 3,2 i jest jedną z niższych ocen uzyskanych w badaniu; rekomenduje się dalsze wzbogacanie zasobów bibliotecznych w celu zapewnienia studentom lepszego dostępu do literatury zalecanej w sylabusach oraz pełniejszego wyposażenia biblioteki w najnowszą literaturę; zaleca się włączenie do badania studentów wszystkich kierunków w tej edycji nie brali udziału studenci kierunku organizacja produkcji filmowej i telewizyjnej, konieczne jest uwzględnienie ich w kolejnej edycji badania. Patrząc na średnie oceny zadowolenia uzyskane w I i II edycji badania, można powiedzieć, że wyniki wyglądają optymistycznie. Dla prawie wszystkich elementów ocenianych w badaniu odnotowano bowiem wzrost. Waha się on między 0,1 a 1,0. Nie odnotowano wzrostu jedynie dla jakości pracy dziekanatów. Należy w tym miejscu podkreślić, że od I edycji badania upłynęły 3 lata. W tym czasie przeprowadzono planowane działania naprawcze, jak np. remont budynku, powiększenie punktu gastronomicznego oraz uruchomienie nowych punktów gastronomicznych na terenie Wydziału, przebudowa programów studiów, znaczne poszerzenie oferty edukacyjnej, wzbogacenie zasobów bibliotecznych itd. Optymizmem napawa fakt, że podjęte działania przełożyły się na oceny
studentów. Szczególny wzrost odnotowano dla estetyki budynków dydaktycznych (I edycja 2,9, II edycja 3,8). Pomimo wzrostu odnotowanego w średnich ocenach dla poszczególnych elementów uwzględnionych w badaniu należy kontynuować działania mające na celu poprawę warunków studiowania. Należy tutaj pamiętać o tym, że wyciągnięcie ostatecznych wniosków, jak i opracowanie właściwej strategii poprawy warunków studiowania należą do Władz Wydziału oraz Wydziałowej Komisji ds. Programowych i Jakości Kształcenia. Dział Jakości Kształcenia może tutaj jedynie sygnalizować, które obszary wymagają podjęcia działań i zgłaszać propozycje w tym zakresie. Może zatem pełnić jedynie funkcję pomocniczą, doradczą i prowadzić dalszy monitoring w obszarze bazy lokalowej, jakości obsługi studenta i organizacji obszaru dydaktycznego. Przy planowaniu działań naprawczych należy uwzględnić fakt dynamicznego rozwoju Wydziału i regularnie zwiększającą się liczbę studentów podejmujących kształcenie na Wydziale.