MUZYKA, TANIEC I RUCH zabawy rytmiczno ruchowe

MUZYKA, TANIEC I RUCH zabawy rytmiczno ruchowe Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 czerwca 2016 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego dla przedszkoli oraz innych form wychowania (Dz. U. z dn. 23 czerwca 2016 r. poz. 895) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 czerwca 2009r. w sprawie dopuszczenia do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku podręczników (Dz. U. Nr 89 poz. 730) Autorki: nauczycielki PM Nr 140 A. Bedyńska Kowalczyk B. Łabęcka K. Nowak K. Piaskowska J. Rosiak R. Skonieczna M. Stachowska M. Twardowska M. Woźniak

WPROWADZENIE Muzyka jest językiem uniwersalnym, pełnym, często intuicyjnym i może stanowić najbardziej odpowiedni sposób dla wyrażania spontaniczności R. Gloton, C.Clero Muzyka, to ta dziedzina sztuki, która odgrywa ogromną rolę w życiu każdego człowieka. Dostarcza ona wiele radości i piękna, rozwija wyobraźnię, budzi różnorodne emocje i daje odprężenie psychiczne, wzbogaca doświadczenia i wpływa na wszechstronny rozwój osobowości współczesnego człowieka. Pracując z dziećmi w wieku przedszkolnym, obserwujemy jakie wielkie znaczenie w ich edukacji ma muzyka. Każde dziecko ma potrzebę śpiewu, tańca, gry, muzycznej zabawy, tworzenia własnych piosenek i wyliczanek, komponowania melodii do wierszyków czy wymyślania rytmów i odtwarzania ich na instrumentach perkusyjnych. Częsty kontakt dzieci z muzyką pozwala zrozumieć otaczający ich świat, wyrazić pragnienia, uczucia i wyobrażenia, rozwija wrażliwość zmysłową i pobudza proces spostrzegania, koncentrację uwagi, wpływa na rozwój mowy i wzbogacenie słownictwa oraz rozwija inwencję twórczą. Małe dzieci lubią być twórcami, są kreatywne z natury. Tworzenie sprawia im wielką radość i satysfakcję, dlatego, tę wspaniałą zdolność należy w nich pielęgnować i rozwijać. Największe możliwości twórczego działania daje właśnie muzyka. Dlatego też, ona pojawia się każdego dnia w naszej pracy i wykorzystywana jest we wszystkich obszarach aktywności edukacyjnej dzieci. Zabawy i zajęcia muzyczne są źródłem radości, dają odprężenie oraz inspirują dzieci do twórczych zachowań. Do najczęściej stosowanych form wychowania muzycznego w przedszkolu należą: śpiew, zabawy rytmiczne, agogiczne i zabawy ruchowe przy muzyce, taniec, gra na instrumentach perkusyjnych. Jedną z podstawowych form ekspresji dziecka jest śpiew, natomiast piosenka to najprostszy utwór muzyczny, który dziecko potrafi przeżyć, zrozumieć, 2

zapamiętać i odtworzyć. Zbiorowy śpiew w grupie przedszkolnej stanowi jedno z pierwszych doświadczeń dziecka we wspólnym działaniu. Naturalną potrzebą dziecka w wieku przedszkolnym jest ruch. Dziecko: biega, podskakuje, skacze, klaszcze w dłonie, porusza każdą częścią ciała. Gdy usłyszy muzykę, zaczyna tańczyć wykorzystując te codzienne ruchy. Zabawy ruchowe przy muzyce pozwalają zaspokoić tę naturalną potrzebę małego dziecka, wyrazić jego osobowość, uczucia, myśli i emocje, są one okazją do nawiązywania kontaktów i komunikowania się z otoczeniem. Dziecko pozbawione ruchu staje się niespokojne i pełne zahamowań. Zabawy i ćwiczenia taneczno ruchowe mają olbrzymi wpływ na rozwój spostrzegawczości, pamięci, koncentracji, koordynacji wzrokowo ruchowej oraz orientacji w schemacie własnego ciała i w przestrzeni. Rozbudzają wyobraźnię dziecka, mobilizują go do działania i rozwiązywania zadań według własnych pomysłów, dają możliwość do twórczości i kreatywności. Bardzo lubianą przez dzieci formą umuzykalnienia jest gra na instrumentach perkusyjnych. Dzięki niej rozwija się poczucie rytmu oraz kształtuje wrażliwość dziecka na barwę. Wspólne muzykowanie jest doskonałym środkiem rozwijania sprawności manualnych dziecka oraz wpływa na jego koncentrację uwagi i zdyscyplinowanie. Wieloletnie doświadczenie w pracy z przedszkolakami, nasza wiedza i umiejętności muzyczne a przede wszystkim chęć rozbudzania w naszych wychowankach wrażliwości na sztukę, rozwijania ich inteligencji, aktywności i kreatywności oraz sprawności fizycznej skłoniło nas do napisania tego programu. Program Muzyka, taniec i ruch oparty jest na naturalnej potrzebie ruchu i aktywności dziecka, a głównym założeniem jest kształcenie i rozwijanie umiejętności muzycznych oraz podstawowej wiedzy o muzyce, poprzez trzy sposoby przeżycia muzyki: ruch, śpiew i tworzenie. Ważnym elementem programu jest wykorzystywanie muzyki żywej, improwizowanej na instrumentach pianinie, gitarze, keyboardzie CASIO oraz bogatej płytoteki. Zabawy i zajęcia powadzone są według systemów stworzonych przez wybitnych muzyków i pedagogów: E. J. Dalcroze`a, C. Orffa i Z. Kodaly`a, które uważa się za najpełniejsze, najdokładniejsze i najdojrzalsze pod względem artystycznym, i pedagogicznym. Charakteryzują się one tym, że główny nacisk położono na czynne uczestnictwo wszystkich dzieci, angażujące aktywność i współpracę. CELE OGÓLNE: 3

Uwrażliwienie na różne elementy muzyki Kształcenie estetyki ruchów oraz wyrabianie umiejętności świadomego podporządkowania ruchów muzyce. Kształtowanie harmonijnego rozwoju psychofizycznego dziecka ze szczególnym uwzględnieniem zdolności muzycznych. Rozwijanie twórczej postawy, samoekspresji i aktywności. Uczenie nawiązywania bliskiego, serdecznego kontaktu z innymi osobami. Identyfikowanie i nazywanie różnych stanów emocjonalnych. CELE SZCZEGÓŁOWE: Kształtowanie wrażliwości na zmianę tempa, dynamiki, wysokości dźwięku, linię i frazę muzyczną, metrum Uwrażliwianie na estetykę ruchu. Poznanie swojego ciała, jego schematu i integracji poszczególnych części. Rozwijanie sprawności ruchowej i koncentracji uwagi. Wzmacnianie cech motorycznych: szybkość, siła, wytrzymałość. Poprawienie percepcji słuchowej, wzrokowej, ruchowej Zachęcanie do twórczej aktywności oraz improwizacji wokalnej, rytmicznej, werbalnej, ruchowej, Układanie tekstu do wysłuchanej melodii oraz melodii do wybranego tekstu. Wykonywanie układów tanecznych do choreografii nauczycielek. Nauka elementów wybranych tańców. Wyrobienie poczucia rytmu, słuchu. Wdrażanie do umiejętności słuchania muzyki. Poznawanie i różnicowanie dźwięków instrumentów muzycznych. Zapoznanie z nazwą, budową i sposobem gry na instrumentach muzycznych (perkusyjnych, flażolecie) Eliminowanie nadmiernego niepokoju, drażliwości i impulsywności Budowanie pozytywnego obrazu swojej osoby Rozwijanie zdolności komunikacyjnych PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA dziecko: Śpiewa piosenki z repertuaru dziecięcego Uczestniczy w zabawach rytmicznych Kształci umiejętność poczucia rytmu i swobody ruchu 4

Potrafi improwizować ruch do danej muzyki Zna układy taneczne i potrafi je realizować Porusza się w rytm muzyki Rozpoznaje i reaguje na elementy muzyki (tempo, dynamika, wysokość dźwięku, linia i fraza muzyczna, metrum) Potrafi słuchać, patrzeć, tworzyć i wyrażać własne przeżycia w kontaktach z muzyką Rozpoznaje brzmienia instrumentów perkusyjnych Potrafi efektywnie współdziałać w grupie Wyrabia pewność siebie, akceptację siebie samego Potrafi współdziałać w zespole Odczuwa radość i satysfakcję z pozytywnych efektów własnych działań METODY I FORMY REALIZACJI PROGRAMU: Metody poglądowe pokaz, wzór, przykład, koncert, nagranie Metody słowne rozmowa, opowiadanie, objaśnienie, wyjaśnienie, instrukcja słowna, zagadka Metody aktywizujące uczenie się przez odkrywanie, poszukiwanie, przeżywanie i działanie, ćwiczeń, zadań stawianych do wykonania, aktywne słuchanie muzyki wg Batti Strauss Dominującą formą pracy stosowaną w programie jest zabawa przy akompaniamencie żywej muzyki (akompaniamentu na instrumentach: pianino, gitara, keyboard CASIO) oraz mechanicznej. Wykorzystuje się następujące rodzaje zabaw: Zabawy ze śpiewem (śpiew i ćwiczenia słuchowo-głosowe; śpiewanie piosenek zbiorowo i indywidualnie) Zabawy ilustracyjne (inscenizowanie piosenek, zjawisk przyrody, pogody według pomysłów dzieci) Zabawy rytmiczno ruchowe (marsze, biegi i podskoki w takt muzyki, ćwiczenia w improwizowaniu ruchu, realizacja ruchem zmiany tempa, rytmu i dynamiki; ćwiczenia hamująco pobudzające; ćwiczenia z rekwizytami piłki, tarcze, szarfy, chustki, laski itp.; ćwiczenia sprawności ruchowej i estetyki ruchu prawidłowe stawianie nóg w chodzeniu, bieganiu, podskokach z zachowaniem prawidłowej postawy ciała;) 5

Zabawy rytmiczne (improwizowanie ruchu w określonym rytmie, rytmizowanie wierszy, rymowanek, tekstów piosenek, zabawy z gestodźwiękami oraz instrumentami perkusyjnymi) Zabawy taneczne (oparte na cwale, biegu, podskokach, kroku polki, kroku walca, poloneza oraz korowody taneczne; tańce integracyjne oraz elementy tańców regionalnych zeskok obunóż, przytup w rytmie dwie ósemki, ćwierć nuta; elementy aerobiku) Inne formy pracy to: Swobodna improwizacja: Instrumentalna Wokalna Ruchowa Instrumentalno wokalna Wokalno ruchowa Improwizacja kierowana przez nauczycielkę Opowieść ruchowa Słuchanie muzyki Gra na instrumentach perkusyjnych (melodycznych i niemelodycznych) dętych (flażolet) FORMY ORGANIZACYJNE: praca indywidualna dziecko samodzielne wykonuje czynność; praca zbiorowa, wszystkie dzieci pracują wspólnie; praca zespołowa, dzieci pracują w stałych zespołach; praca grupowa, dzieci pracują w jednorazowych grupach. Przy realizacji programu pomocne będą książki wspierające pracę nauczyciela: Kalendarz muzyczny w przedszkolu U. Smoczyńska Nachtman Muzyka w przedszkolu U. Smoczyńska Nachtman Nasze muzykowanie E. Socha Ruch i piosenka dla najmłodszych M. Bogdanowicz Tańce i zabawy dla grupy KLANZA 6

Terapia dzieci muzyką, ruchem i mową J. Stadnicka Program Muzyka, taniec i ruch jest dostosowany do założeń Podstawy programowej wychowania przedszkolnego dla przedszkoli oraz innych form wychowania przedszkolnego z dnia 17 czerwca 2016 r. Obszar 8. Wychowanie przez sztukę muzyka: różne formy aktywności muzyczno ruchowej (śpiew, gra, taniec). Dziecko kończące wychowanie przedszkolne : 1) śpiewa piosenki z dziecięcego repertuaru oraz łatwe piosenki ludowe; chętnie uczestniczy w zbiorowym śpiewie, w tańcach i muzykowaniu; 2) dostrzega zmiany charakteru muzyki (np. dynamiki, tempa i wysokości dźwięku) i wyraża je ruchem; 3) wyraża stany emocjonalne, pojęcia i zjawiska pozamuzyczne różnymi środkami aktywności muzycznej instrumentalnej (z użyciem instrumentów perkusyjnych oraz innych przedmiotów), wokalnej i ruchowej; 4) w skupieniu słucha muzyki, w tym także muzyki poważnej Uwagi dotyczące realizacji programu: Treści programowe wprowadzane w ciągu roku szkolnego tematycznie związane są z planem pracy nauczycielek poszczególnych grup dostosowane do aktualnej pory roku oraz wydarzeń z życia przedszkola. Zostały one pogrupowane według kryterium wieku, nauczycielki mogą jednak dowolnie dobierać treści do indywidualnych możliwości i potrzeb dziecka. Zajęcia realizujące program Muzyka, taniec i ruch odbywają się raz w tygodniu w klasie przedszkolnej danej grupy wiekowej wyposażonej w keyboard, gitarę i odtwarzacz płyt CD. Czas trwania zajęć jest dostosowany do poszczególnych grup wiekowych: 3- latki 15 20 minut 4- latki 15 25 minut 5- latki 25 35 minut 6- latki 30 40 minut Każde zajęcie rozpoczyna się zawsze muzycznym powitaniem oraz ćwiczeniami rytmicznymi wprowadzającymi: marsz, bieg i podskoki poprzedzającymi zajęcie właściwe. Środki dydaktyczne niezbędne do 7

pracy z dziećmi to przede wszystkim instrumentarium C. Orffa i instrumenty perkusyjne wykonane również z przedmiotów codziennego użytku oraz przybory i rekwizyty, takie jak: obręcze, szarfy, woreczki, laski gimnastyczne, tarcze, piłki, wstążki, apaszki, chusta animacyjna itp. Ewaluacja: Ocena programu jest dokonywana w trakcie ewaluacji. Główny cel ewaluacji to uzyskanie odpowiedzi na pytanie, czy założenia i cele programu zostały osiągnięte i czy program może być kontynuowany. Działania ewaluacyjne skierowane są na badanie osiągnięć wychowanków, własną ocenę pracy nauczycielek oraz ocenę programu edukacyjnego. Ewaluacja dokonana zostanie poprzez ankiety dla rodziców i nauczycieli co najmniej raz podczas realizacji programu, obserwacje dzieci w warunkach naturalnych, notatki prowadzących program nauczycielek. W celu zebrania danych zostaną użyte: obserwacja dziecka w warunkach naturalnych, arkusz obserwacji dziecka zdjęcia, filmiki z udziałem dzieci w układach choreograficznych ankiety, wywiad z rodzicami, dyskusja, Po zakończeniu innowacji i podsumowaniu wniosków zostaną zapoznani dyrektor przedszkola, nauczyciele, rodzice, Interpretacja wyników ewaluacji pozwoli ocenić wartość merytoryczną programu, oraz konieczności jego modyfikowania i przekształcania. ZAŁĄCZNIKI: 8

Przykładowy rozkład treści programowych z podziałem na grupy wiekowe Karta obserwacji rozwoju aktywności muzycznej dziecka 3, 4, 5, 6 letniego Zestaw zabaw muzyczno ruchowych do badań 9

PROPONOWANY MIESIĘCZNY ROZKŁAD ZADAŃ I ĆWICZEŃ DLA DZIECI 3 LETNICH PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA (CELE OPERACYJNE) dziecko: - Odróżnia rejestry dźwięków wydobywanych na pianinie: niski i wysoki. - Określa czy muzyka jest głośna, czy cicha. - Rozpoznaje akompaniament szybki i wolny. - Odróżnia dźwięk wybranych czterech instrumentów perkusyjnych: bębenka, kołatki, grzechotki, trójkąta. - Rozpoznaje melodię znanej piosenki granej na pianinie, flecie lub nuconej bez słów. - Prawidłowo reaguje na kilka sygnałów dźwiękowych. - Potrafi zaśpiewać w całości lub we fragmentach około 8 piosenek. - Potrafi poruszać się w przestrzeni i ustawić się w kole wiązanym oraz w kole bez podania rąk, w rzędzie, tworząc pociąg; w parach i w małych kilkuosobowych kółeczkach. - Potrafi poruszać się po okręgu koła idąc jedno za drugim, na sygnał zmieniać kierunek ruchu. - Wyrabia i rozwija pozytywne społeczne zachowania (asertywność, empatię, odpowiedzialność, samodzielność, współdziałanie w grupie, samokontrolę) WRZESIEŃ: Zapoznanie dzieci z nowym otoczeniem, salą zabaw. Ustalenie zasad zachowania się podczas zajęć. Prezentacja instrumentu CASIO oraz różnych sposobów gry na nim. Ćwiczenia słuchowe: - Rozpoznawanie skrajnych rejestrów dźwięków wysokich i niskich - Wprowadzenie kontrastów dynamicznych bardzo cicho i bardzo głośno - Rozpoznawanie tempa szybkiego i wolnego - Poznanie jednego sygnału muzycznego, oznaczającego PAŹDZIERNIK: Zapoznanie ze sposobem gry na bębenku, wykorzystanie drewnianych łyżek rytmizowania i grania fragmentów piosenki Jestem sobie przedszkolaczek. Ćwiczenia i zabawy słuchowe: - Utrwalenie kontrastowych pojęć: cicho głośno, wysoko nisko, szybko wolno oraz sygnału oznaczającego zbiórkę - Rozpoznawanie gestodźwięków: tupanie, klaskanie, pstrykanie - Miarowe klaskanie z towarzyszeniem instrumentu CASIO - Rytmizowanie słów i zdań związanych z jesienią 10

zbiórkę przy nauczycielce siad skrzyżny - Aktywne słuchanie fragmentów utworu Cztery pory roku A. Vivaldiego Jesień. Ćwiczenia ruchowe: - Chodzenie i bieganie w rozsypce przy akompaniamencie ćwierćnut i ósemek - Próby skakania obunóż w miejscu piłeczki Piosenki np. : Jabłuszko; Jestem sobie przedszkolaczek Ćwiczenia i zabawy ruchowe: - Marsz i bieg w rozsypce, skoki obunóż w miejscu, chodzenie na palcach, na czworakach w zabawie Krasnoludki i wielkoludy, Jeżyki i wiewiórki - Ustawianie się w rzędzie i w kole wiązanym, poruszanie się dookoła - Ilustrowanie ruchem piosenki Przyszła jesień do parku - Ustawianie się w parach szukanie sobie przyjaciela Piosenki np. : Jestem sobie przedszkolaczek; Przyszła jesień do parku, Orkiestra jesienna LISTOPAD: Zapoznanie z brzmieniem i sposobem gry na grzechotce. Przygotowanie występu na uroczystość Pasowanie na przedszkolaka. - Reagowanie ruchem na zmiany tempa i dynamiki - Odróżnianie dźwięków kilku instrumentów (pianino, bębenek, grzechotka) - Klaskanie motywów rytmicznych i fragmentów piosenek - Łączenie klaskania z mową: pada deszcz, wieje wiatr, jestem zuch - Aktywne słuchanie utworów muzyki klasycznej: Pogoda, Romanza W. A. Mozart Ćwiczenia i zabawy ruchowe: - Wprowadzenie kroku dosuwanego do przodu koniki - Formowanie koła wiązanego i marsz dookoła sali GRUDZIEŃ Zapoznanie dzieci z brzmieniem i sposobem gry na trójkącie. Przygotowanie krótkiego występu na Przedszkolnej Wigilii. - Utrwalanie pojęć: cicho głośno, wolno szybko, wysoko nisko, reagowanie ruchem na te kontrasty - Rozpoznawanie melodii poznanych piosenek wykonywanych na instrumencie CASIO z użyciem brzmień różnych instrumentów, klaskanie ich fragmentów rytmicznych - Zagadki słuchowe rozpoznawanie odgłosów wydawanych przez wybrane przedmioty: łyżki, klucze, klocki - Odróżnianie dźwięku trzech instrumentów perkusyjnych: bębenka, grzechotki, trójkąta - Określanie charakteru muzyki kołysanki i marsza do spania, do maszerowania - Aktywne słuchanie utworów muzyki klasycznej: Sanna L. Mozart, Marsz z opery Baron cygański oraz kolęd i pastorałek 11

- Dobieranie się w pary - Marsz z unoszeniem kolan, bieg na palcach, skoki obunóż w miejscu, czworakowanie i skoki w pozycji podpartego przysiadu zajączki Piosenki np. : Jestem sobie przedszkolacze;, Przyszła jesień do parku, Pada deszcz Ćwiczenia i zabawy ruchowe: - Marsz w kole wiązanym i dookoła sali pojedynczo - Marsz parami dookoła sali, podział na dwie grupy: dziewczynki i chłopcy - Skoki obunóż w miejscu, krok dosuwany do przodu utrwalanie - Próby podskoków z nogi na nogę Piosenki np. : Przyszła zima do park;, Choinka mała, kolęda Przybieżeli do Betlejem STYCZEŃ: Przygotowanie krótkiego występu na uroczystość z okazji Dnia Babci i Dziadka. - Rozpoznawanie melodii znanych piosenek wykonywanych w górnych rejestrach pianina - Reagowanie ustalonym ruchem na melodie trzech piosenek granych na instrumencie - Odróżnianie trzech rodzajów akompaniamentu: do biegania, do maszerowania, do spania - Zagadki i ćwiczenia wyrabiające umiejętność świadomego słuchania i odróżniania odgłosów - Aktywne słuchanie utworów: Cztery pory roku Zima A. Vivaldi, Pizzicato L. Delibes Ćwiczenia i zabawy ruchowe: - Utrwalanie kroku dosuwanego w przód LUTY: Przygotowanie zabawy rytmiczno ruchowej i przedstawienie jej na przedszkolnym balu karnawałowym. - Powtarzanie zabaw i ćwiczeń rozwijających słuch akustyczny i muzyczny. - Powtarzanie głosem krótkich motywów melodycznych opartych na tercji opadającej (na powitanie, na pożegnanie) - Improwizacje ruchowe do słyszanej muzyki: muzyka wolna w niskim rejestrze tańczy niedźwiedź, melodia w rytmie walca tańczy laleczka, rytm punktowy taniec pajaca) - Aktywne słuchanie muzyki klasycznej: Gallop - D. Kabalewski, Gawot - Gossec, Polka - J. Strauss Ćwiczenia i zabawy ruchowe: - Nauka cwału bocznego w kole wiązanym w wolnym tempie, bez odrywania nóg od podłogi 12

- Ćwiczenia w wykonywaniu podskoków z nogi na nogę - Próby wykonywania cwału bocznego - Marsz pojedynczo dookoła sali ze zmianą kierunku na sygnał muzyczny - Zabawy i ćwiczenia rozwijające duże grupy mięśniowe skoki, czworakowanie, zabawy z woreczkami, z apaszkami Piosenki np. : Bałwanki, Zimowe słonko; Tupu, tup po śniegu, - Utrwalanie kroku dosuwanego do przodu - Ćwiczenia stóp: chód na palcach i na piętach - Próby chodzenia parami w różnych kierunkach sali za prowadzącą parą - Zabawy z apaszkami podrzucanie, chwytanie - Wyrabianie umiejętności ładnego poruszania się - unoszenie kolan w czasie biegu i marszu, elastyczne uginanie kolan podczas skoków Piosenki np. : Tupu, tup po śniegu; Dom dla lalek; Bal w przedszkolu. MARZEC: - Zagadki melodyczne grane na różnych instrumentach w środkowym i górnym rejestrze - Ćwiczenia emisyjne powtarzanie głosem jednego, dwóch lub trzech dźwięków. Śpiewanie nie zbyt głośne, wyraźne wymawianie tekstu. - Powtarzanie i utrwalanie poznanych pojęć: cicho głośno, wolno szybko, nisko wysoko, muzyka do spania do biegania. - Próby grania na instrumentach grzechotce, bębenku. - Aktywne słuchanie utworów muzyki klasycznej: Cztery pory roku Wiosna A. Vivaldi, Obrazki z wystawy I. Musorgski Ćwiczenia i zabawy ruchowe: - Ćwiczenie umiejętności lekkiego biegania i unoszenia kolan w czasie biegu i marszu. - Nauka podskoków z nogi na nogę i cwału bocznego w wolnym KWIECIEŃ: - Zagadki melodyczne i dźwiękowe wyrabianie sprawności słuchowej - Wykonywanie prostych rytmów za pomocą gestodźwięków. Próby gry na kołatce, grzechotce, bębenku - Rozpoznawanie akompaniamentu i dostosowywanie do niego ruchu: bieganie, maszerowanie, spanie, podskakiwanie - Aktywne słuchanie muzyki klasycznej: wybrane utwory Mozarta, Griega, Chopina Ćwiczenia i zabawy ruchowe: - Ćwiczenie szybkiej reakcji ruchowej (ruch, gest, określone ustawienie na sygnał słowny i dźwiękowy) - Ustawianie się w rzędzie, w parach, w dwóch kołach - Dalsze ćwiczenia cwału bocznego w kole wiązanym - Próby obracania się podskokami w parach trzymających się za ręce 13

tempie. - Zmiany kierunku w czasie biegu i marszu, chodzenie tyłem. - Sprawne ustawianie koła, par, rzędu. - Improwizacje ruchowe z rekwizytami: apaszki, obręcze, woreczki. Piosenki np. : pląs Wiosna radosna, Dom dla lalek, Bociek, Piosenki np. : pląs Pogoda; Dom dla lalek, Wielkanocna piosenka MAJ: Przygotowanie krótkiego występu na uroczystość z okazji Dnia Mamy i Taty. - Zagadki słuchowe ze zmianami utrudniającymi szybkie odgadnięcie ich przez dzieci granie melodii piosenki w innym tempie, rytmie lub rejestrze - Stosowanie melodii piosenek jako sygnałów dźwiękowych w zabawach - Ćwiczenia emisyjne powtarzanie motywów melodycznych na różnych głoskach i sylabach, naśladowanie głosem różnych odgłosów: szum drzew, klakson, dzwonek, gwizd pociągu - Rytmizowanie krótkich zdań i wyrazów z wykorzystaniem gestodźwięków CZERWIEC: Powtórzenie i utrwalenie materiału przerobionego z dziećmi w czasie roku szkolnego: - Zagadki, ćwiczenie słuchowe, ćwiczenia emisyjne - Sprawne ustawianie się w kole, rzędzie, parach, kilku kółkach - Podskoki z nogi na nogę, skoki obunóż z elastycznym uginaniem kolan, krok dosuwany do przodu, próby bocznego cwału w kole wiązanym i bez podawania rąk - Powtórzenie piosenek z całego roku; śpiewanie zespołowe i indywidualne - Zabawy inscenizacyjne związane z treścią piosenek, porą roku - Improwizacje ruchowe do utworów muzyki klasycznej - Improwizacje rytmiczne na poznanych instrumentach perkusyjnych Ćwiczenia i zabawy ruchowe: - Boczny cwał w kole wiązanym i bez rąk, ćwiczony w obu kierunkach - Podskoki w rozsypce i w małych kółkach - Wyrabianie umiejętności ładnego poruszania się unoszenie 14

kolan w czasie biegu i marszu, stawianie stóp z palców, elastyczne uginanie kolan podczas skoków - Ćwiczenia hamujące i pobudzające ruchy wyrabianie umiejętności poruszania się w przestrzeni - Ćwiczenia z rekwizytami (szarfy, woreczki, apaszki) wyrabianie sprawności rąk Piosenki np. : pląsy My jesteśmy owadami, Wiosna radosna; Dla mamy i taty 15

PROPONOWANY MIESIĘCZNY ROZKŁAD ZADAŃ I ĆWICZEŃ DLA DZIECI 4 LETNICH PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA (CELE OPERACYJNE) dziecko: - Prawidłowo odróżnia rejestry dźwięków wydobywanych na pianinie: niski, średni i wysoki. - Określa czy muzyka jest głośna, czy cicha oraz jej stopniowe natężenie coraz ciszej, coraz głośniej. - Rozpoznaje i określa tempo akompaniamentu szybki, średnio szybki i wolny. - Rozpoznaje i określa charakter muzyki: skoczna, smutna, wesoła. - Odróżnia dźwięk wybranych kilku instrumentów perkusyjnych. - Rozpoznaje melodię piosenek po usłyszeniu ich fragmentów melodycznych. - Prawidłowo reaguje na kilka sygnałów dźwiękowych. - Potrafi zaśpiewać w całości lub we fragmentach około 10 piosenek. - Wykonuje prosty rytm piosenki lub tańca za pomocą gestodźwięków i gry na instrumentach. - Potrafi poruszać się w przestrzeni i ustawić się w kole wiązanym, rzędzie, szeregu, parach i w małych kilkuosobowych kółeczkach. - Potrafi poruszać się: podskokami, krokiem dosuwanym w przód, bocznym cwałem po okręgu koła, w parach. - Improwizuje ruchem na podany temat. - Zapamiętuje i powtarza figury prostych tańców: Grozik, Galopka lub do wybranej piosenki. - Wyrabia i rozwija pozytywne społeczne zachowania (asertywność, empatię, odpowiedzialność, samodzielność, współdziałanie w grupie, samokontrolę, samoocenę) WRZESIEŃ: Zapoznanie dzieci z otoczeniem, salą zabaw. Ustalenie zasad zachowania się podczas zajęć. Prezentacja instrumentu CASIO oraz różnych sposobów gry na nim. Ćwiczenia słuchowe: - Rozpoznawanie skrajnych rejestrów dźwięków wysokich i niskich, odróżnianie kontrastowego tempa i dynamiki PAŹDZIERNIK: Zapoznanie ze sposobem gry na wybranych instrumentach perkusyjnych. Ćwiczenia i zabawy słuchowe: - Utrwalenie kontrastowych pojęć rejestru, tempa i dynamiki; wprowadzenie pojęcia średnio - głośno - Wykonywanie prostych tematów rytmicznych gestodźwiękami: 16

- Poznanie jednego sygnału muzycznego, oznaczającego zbiórkę przy nauczycielce siad skrzyżny - Wykonywanie prostych rytmów za pomocą gestodźwięków i na instrumentach perkusyjnych - klaskanie wybranych fragmentów piosenek - Aktywne słuchanie fragmentów utworu Cztery pory roku A. Vivaldiego Jesień. Ćwiczenia ruchowe: - Marsze, biegi i podskoki w rozsypce w takt muzyki - Systematyczne stosowanie ćwiczeń hamujących i pobudzających ruchy (inhibicyjno incytacyjnych) - Ćwiczenia w ładnym poruszaniu się unoszenie kolan w czasie biegu, marszu, elastyczne uginanie kolan podczas skoków - Formowanie koła, rzędu, par, dwóch i więcej kółek, rozsypka tupanie, klaskanie, pstrykanie lub na wybranych instrumentach - Rytmizowanie słów i zdań związanych z jesienią - Dostrzeganie powtarzających się fragmentów w piosence wstęp, refren, zwrotka Ćwiczenia i zabawy ruchowe: - Marsz i bieg w rozsypce, podskoki w kółeczkach i w rozsypce, cwał boczny w kole wiązanym i w parach - Hamowanie i pobudzanie ruchu na określane sygnały dźwiękowe, słowne i słuchowe - Ilustrowanie ruchem piosenek i wybranych utworów muzyki klasycznej Piosenki np. : Jesień, Marsz dzieci Piosenki np. : Piosenka na powitanie, pląsy integracyjne LISTOPAD: - Rozpoznawanie dźwięków instrumentów, melodii piosenek oraz innych odgłosów - Wprowadzenie pojęcia średnio szybko - Śpiewanie krótkich motywów rytmicznych na dwóch lub trzech dźwiękach - Aktywne słuchanie utworów muzyki klasycznej: Preludium deszczowe F. Chopina, Romanza W. A. Mozart Ćwiczenia i zabawy ruchowe: GRUDZIEŃ Przygotowanie krótkiego występu na Przedszkolnej Wigilii. - Utrwalanie pojęć: cicho głośno średnio głośno, wolno szybko średnio szybko, wysoko nisko, wprowadzenie pojęcia: średnio wysoko; reagowanie ruchem na te kontrasty - Rozpoznawanie melodii poznanych piosenek wykonywanych na instrumencie CASIO z użyciem brzmień różnych instrumentów, klaskanie ich fragmentów rytmicznych - Zaznaczanie pierwszej miary taktu w metrum trzymiarowym 17

- Utrwalanie poruszania się cwałem bocznym w ustawieniu swobodnym, kole wiązanym i w parach - Sprawne formowanie koła wiązanego i marsz dookoła sali - Sprawne ustawianie się na sygnał słowny i dźwiękowy - Marsz z unoszeniem kolan, bieg na palcach, skoki obunóż w miejscu, - Wprowadzanie do zabaw i ćwiczeń przyborów i rekwizytów: piłki, apaszki, szarfy, wstążki, woreczki - Nauka tańca śląskiego Grozik Piosenki np. : Jesienna orkiestra, Hej chusteczko na każde raz - Określanie charakteru muzyki wesoła, smutna - Aktywne słuchanie utworów muzyki klasycznej: Sanna L. Mozart, Cztery pory roku Zima A. Vivaldi oraz kolęd i pastorałek Ćwiczenia i zabawy ruchowe: - Improwizacje ruchowe do piosenek i utworów muzyki klasycznej - Cwał boczny w małych kółeczkach - Podskoki z nogi na nogę Piosenki np. : Zimowa gimnastyka, Na gałązce choinkowej STYCZEŃ: Przygotowanie krótkiego występu na uroczystość z okazji Dnia Babci i Dziadka. - Dopasowywanie odpowiedniego ruchu do słyszanej muzyki - Odróżnianie trzech rodzajów akompaniamentu: do biegania, do maszerowania, do spania - Zagadki i ćwiczenia wyrabiające umiejętność świadomego słuchania i odróżniania odgłosów - utrwalanie pojęć: średnio głośno, średnio szybko, średnio wysoko - Aktywne słuchanie utworów: Cztery pory roku Zima A. Vivaldi, Dziadek do orzechów (fragmenty) P. Czajkowski Ćwiczenia i zabawy ruchowe: LUTY: Przygotowanie tańca i przedstawienie go na przedszkolnym balu karnawałowym. - Marsze, biegi i podskoki w rozsypce w takt muzyki - Odróżnianie melodii walca, krakowiaka i poleczki z równoczesną reakcją ruchową - Zagadki słuchowe proponowane i wymyślane przez dzieci - Powtarzanie zabaw i ćwiczeń rozwijających słuch akustyczny i muzyczny. - Improwizacje ruchowe do słyszanej muzyki: muzyka wolna w niskim rejestrze tańczy niedźwiedź, melodia w rytmie walca tańczy laleczka, rytm punktowy taniec pajaca) - Aktywne słuchanie muzyki klasycznej: Gallop - D. Kabalewski, Gawot - Gossec, Polka - J. Strauss 18

- Poruszanie się w różny sposób kierowane wyłącznie muzyką - Ćwiczenia w wykonywaniu podskoków z nogi na nogę - Marsz pojedynczo dookoła sali ze zmianą kierunku na sygnał muzyczny - Zabawy i ćwiczenia rozwijające duże grupy mięśniowe skoki, czworakowanie, zabawy z woreczkami, z apaszkami Piosenki np. : Zimo, zimo; Babciu, Dziadku kocham Was! Ćwiczenia i zabawy ruchowe: - Zastosowanie kroków tanecznych i układów na balu karnawałowym cwał, podskoki, klaskanie pierwszej miary taktu, dostawianie nogi do nogi lub kołysanie się na boki przy melodii walca - Marsz parami w różnych kierunkach sali za parą prowadzącą - Ćwiczenia stóp: chód na palcach i na piętach - Zabawy z apaszkami podrzucanie, chwytanie - Wyrabianie umiejętności ładnego poruszania się - unoszenie kolan w czasie biegu i marszu, elastyczne uginanie kolan podczas skoków - Powtarzanie tańca Grozik, wprowadzenie zabawy tanecznej Galopka Piosenki np. : Zimowe zabawy; W naszym przedszkolu; MARZEC: - Ćwiczenia emisyjne powtarzanie głosem jednego, dwóch lub trzech dźwięków. - Powtarzanie ćwiczeń uwrażliwiających na zmiany rytmu, rejestru i dynamiki - Akcentowanie pierwszej miary taktu w metrum dwu-, trzy- i czteromiarowym - Próby improwizacji na wybranych instrumentach - Aktywne słuchanie utworów muzyki klasycznej: Cztery pory roku Wiosna A. Vivaldi, - Słuchanie muzyki i określanie jej charakteru: wesoła, smutna, skoczna KWIECIEŃ: - Zagadki melodyczne i dźwiękowe wyrabianie sprawności słuchowej - Rytmizowanie porzekadeł, przysłów, rymowanek ułatwianie zrozumienia pojęć: nisko, średnio, wysoko - Rozpoznawanie akompaniamentu i dostosowywanie do niego ruchu: bieganie, maszerowanie, spanie, podskakiwanie, klaskanie - Aktywne słuchanie muzyki klasycznej: Obrazki z wystawy I. Musorgski, wybrane utwory Mozarta, Griega, Chopina Ćwiczenia i zabawy ruchowe: 19

Ćwiczenia i zabawy ruchowe: - Ćwiczenie umiejętności lekkiego unoszenia się podczas cwału (bez szurania nogami) - Próby unoszenia się na palcach przy dosuwaniu nogi do nogi w miejscu podczas tańczenia walczyka - Sprawne ustawianie koła, par, rzędu. - Improwizacje ruchowe z rekwizytami: apaszki, obręcze, woreczki. - Ćwiczenie szybkiej reakcji ruchowej (ruch, gest, określone ustawienie na sygnał słowny i dźwiękowy) - Szybkie hamowanie ruchu i próby utrzymania ciała w całkowitym bezruchu - Zabawy inscenizacyjne oparte na treściach piosenek, zjawiskach przyrody i pogody Piosenki np. : Kurki trzy; Kwiecień plecień; Piosenki np. : Witaj wiosenko; Już kółeczko zrobić czas; MAJ: Przygotowanie krótkiego występu na uroczystość z okazji Dnia Mamy i Taty. - Wykonywanie przebiegów rytmicznych piosenek, tańców i rytmów podanych przez nauczycielkę za pomocą gestodźwięków i gry na wybranych instrumentach perkusyjnych - Powtarzanie głosem motywów melodycznych - Reagowanie umówionym ruchem rąk na zmianę rejestru rytm zagrany w wiolinie dzieci klaszczą nad głową, zagrany w basie dzieci klaszczą nad podłogą - Zagadki słuchowe ze zmianami utrudniającymi szybkie odgadnięcie ich przez dzieci granie melodii piosenki w innym tempie, rytmie lub rejestrze - Ćwiczenia emisyjne powtarzanie motywów melodycznych na różnych głoskach i sylabach, naśladowanie głosem różnych CZERWIEC: Powtórzenie i utrwalenie materiału przerobionego z dziećmi w czasie roku szkolnego: - Zagadki, ćwiczenie słuchowe, ćwiczenia emisyjne - Sprawne ustawianie się w kole, rzędzie, parach, kilku kółkach - Powtórzenie elementów krakowiaka, kroku walca w miejscu, tańca śląskiego Grozik, zabawy Galopka - Powtórzenie piosenek z całego roku; śpiewanie zespołowe i indywidualne - Zabawy inscenizacyjne związane z treścią piosenek, porą roku - Improwizacje ruchowe do utworów muzyki klasycznej - Improwizacje rytmiczne na poznanych instrumentach perkusyjnych 20

odgłosów z otoczenia - Rytmizowanie krótkich zdań i wyrazów z wykorzystaniem gestodźwięków Ćwiczenia i zabawy ruchowe: - Wyrabianie umiejętności ładnego poruszania się unoszenie kolan w czasie biegu i marszu, stawianie stóp z palców, elastyczne uginanie kolan podczas skoków - Ćwiczenia hamujące i pobudzające ruchy wyrabianie umiejętności poruszania się w przestrzeni - Ćwiczenia z rekwizytami (szarfy, woreczki, apaszki) wyrabianie sprawności rąk - Improwizacje ruchowe naśladujące różne czynności - nauka figury krakowiaka wystawianie do przodu nogi, z oparciem jej piętą o podłogę Piosenki np. : Rodzinna poleczka; Dwóm tańczyć się zachciało; 21

PROPONOWANY MIESIĘCZNY ROZKŁAD ZADAŃ I ĆWICZEŃ DLA DZIECI 5, 6 LETNICH PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA (CELE OPERACYJNE) dziecko: - Swobodnie odróżnia trzy rejestry dźwięków, trzy rodzaje tempa, trzy rodzaje dynamiki z ich stopniowymi zmianami: coraz niżej, wyżej, coraz szybciej, wolnie, coraz głośniej, ciszej - Określa własnymi słowami charakter i nastój słyszanej muzyki, stara się odtworzyć go ruchem bądź rysunkiem - Rozpoznaje akompaniament do biegu, marszu, podskoków, walca, krakowiaka - Wykonuje rytm piosenki lub tańca gestodźwiękami oraz grą na instrumentach - Rozpoznaje dźwięki i nazywa przedszkolne instrumenty perkusyjne oraz brzmienie kilku innych (np.: skrzypce, gitara, trąbka, akordeon) - Gra na wybranym instrumencie z zestawu Orffa w Przedszkolnej Orkiestrze - Improwizuje głosem proste melodie do tekstów, układa własne motywy rytmiczne - Właściwie reagować na słyszaną muzykę - Poruszać się sprężyście unosząc kolana w czasie marszu, biegu, podskoków - Potrafi poruszać się cwałem, galopem, podskokami, skokami obunóż do przodu - Zapamiętuje i odtwarza układy choreograficzne wybranych tańców - Swobodnie posługiwać się przyborami i rekwizytami: woreczki, obręcze, wstążki, apaszki, piłki - Improwizuje ruch do słyszanej muzyki WRZESIEŃ: Zapoznanie dzieci z otoczeniem, salą zabaw. Ustalenie zasad zachowania się podczas zajęć. Prezentacja instrumentu CASIO oraz różnych sposobów gry na nim. Ćwiczenia słuchowe: - odróżnianie zmian rejestru, tempa i dynamiki; właściwe ich określanie - wykonywanie tematów rytmicznych w sposób podany przez PAŹDZIERNIK: Rozpoczęcie nauki gry na dzwonkach jedną i dwiema pałeczkami oraz na flażolecie (chętne dzieci) Ćwiczenia słuchowe: - rozpoznawanie znanych piosenek wykonywanych w różny sposób: wolno, szybko, cicho, w niskim rejestrze, w wysokim rejestrze - próby rozpoznawania piosenki po usłyszeniu jej rytmu 22

nauczycielkę - układanie akompaniamentu na instrumentach perkusyjnych do refrenu piosenki - improwizowanie rytmów i układanie własnych melodii do podanych słów lub zdań Ćwiczenia ruchowe: - formowanie jednego i kilku kół, rzędu, szeregu, dwóch rzędów - poznawanie kroków i figur do wybranych pląsów oraz piosenek - coraz większe orientowanie się w schemacie własnego ciała wskazywanie stronności: prawa, lewa - ćwiczenia wyrabiające elastyczność mięśni i sprężystość ruchów podczas skoków, podskoków, cwału i galopu Piosenki np. : Witaj w przedszkolu; Jabłuszko rumiane; - zaznaczanie pierwszej miary taktu w metrum dwu-, trzy- i czteromiarowym - improwizowanie rytmów i melodii do krótkich tekstów - aktywne słuchanie fragmentów utworu Cztery pory roku A. Vivaldiego Jesień. Ćwiczenia ruchowe: - nauka różnych sposobów biegania: z unoszeniem wyprostowanych nóg, unoszenie zgiętych w kolanach nóg - zmiany sposobu chodzenia co cztery kroki w rytmie ćwierćnut: 4 kroki chodu na palcach, 4 kroki na piętach, 4 kroki stopy stawiane z palców - wprowadzenie rozgrzewki w formie aerobiku Piosenki np. : Pani jesień; Piosenka kreta Cezarego; LISTOPAD: - tworzenie dźwięku za pomocą gestodźwięków; zabawy w echo rytmiczne - określanie budowy piosenek i tańców - ćwiczenia emisyjne, ortofoniczne i oddechowe prowadzone zespołowo i indywidualnie - próby śpiewania dźwięków o różnej wysokości na polecenie - aktywne słuchanie wybranych utworów G. Bizeta z opery Carmen Ćwiczenia ruchowe: - Ćwiczenia inhibicyjno incytacyjne połączone z wyrabianiem poczucia przestrzennego; zwracanie uwagi na estetykę GRUDZIEŃ Przygotowanie krótkiego występu na Przedszkolnej Wigilii. - kontynuowanie ćwiczeń słuchowych na określanie wysokości dźwięków i kierunku linii melodycznej - improwizacje melodyczne i rytmiczne na temat zimy, świąt Bożego Narodzenia oraz wg własnych pomysłów - realizacja podanych tematów rytmicznych za pomocą gestodźwięków i wybranych instrumentów perkusyjnych - aktywne słuchanie wybranych utworów muzyki klasycznej np.: A. Vivaldi Cztery pory roku cz. Zima; kolęd, pastorałek; określanie ich nastroju smutne, wesołe, skoczne, wolne - przygotowanie instrumentacji wybranej kolędy 23

ruchów - wprowadzanie kroku i figur krakowiaka - wprowadzanie elementów korowodu marszowego i aerobiku - improwizacje ruchowe z apaszkami do wybranych utworów G. Bizeta z opery Carmen Piosenki np. : Pan listopad; Piosenka o zimowym śnie; Ćwiczenia ruchowe: - Powtarzanie krakowiaka - Improwizacje ruchowe do słuchanych utworów rozwijanie dużych grup mięśniowych (skoki, podskoki, wymachy ramion, czworakowanie, zabawy naśladowcze zjawisk pogodowych i zabaw zimowych) - Zabawy integracyjne z chustą animacyjną Piosenki np. : Już blisko kolęda; kolędy STYCZEŃ: Przygotowanie występu na uroczystość z okazji Dnia Babci i Dziadka. - Zagadki rytmiczne - rozpoznawanie piosenek po wysłuchaniu ich rytmu - Dobieranie właściwego ruchu do akompaniamentu: muzyka do biegania, podskoków, marszu - Rozpoznawanie tańców: krakowiak, marsz, polka - Reagowanie na zmiany dynamiki ruchem, głosem lub rysunkiem - Indywidualne śpiewanie piosenek w całości lub we fragmentach - Przygotowanie instrumentacji wybranego utworu muzycznego Ćwiczenia ruchowe: - Przygotowanie układu tanecznego do znanej piosenki z lat LUTY: Przygotowanie tańca i przedstawienie go na przedszkolnym balu karnawałowym. - Prowadzenie ćwiczeń w stopniowaniu dynamiki przy mowie, śpiewie, klaskaniu, grze na instrumentach - Zabawy w echo rytmiczne z uwzględnieniem zmian dynamicznych - Reagowanie na zmiany tempa - Improwizowanie zdań, rymowanek i próby układanie do nich melodii Ćwiczenia ruchowe: - Ćwiczenia w sprawnym ustawianiu się na przerwę w muzyce (koło, rząd, szereg, rozsypka) - Systematyczne prowadzenie ćwiczeń inhibicyjno incytacyjnych połączone z wyrabianiem poczucia 24

młodości dziadków (Hej, sokoły; Konik na biegunach czy Cicha woda) - Powtarzanie korowodu marszowego - Zabawy i tańce integracyjne Piosenki np. : Piosenka dla Babci i dziadka; Zimowe zabawy; przestrzennego; zwracanie uwagi na estetykę ruchów - zabawy z rekwizytami ćwiczenia sprawności dłoni - nauka kroków tańca do melodii ludowej z łowickiego Klepany Piosenki np. : Mam przyjaciela; Przedszkolna orkiestra; MARZEC: - Próby określania kierunku linii melodycznej coraz wyższe dźwięki, coraz niższe (cieńsze grubsze) - mówienie wierszyków, rymowanek w trzech rejestrach głosu: niskim, średnim i wysokim (grubo, normalnie i cienko) - powtarzanie głosem motywów melodycznych opartych na tekście lub sylabach - ćwiczenia umiejętności ładnego śpiewania przez prawidłowe frazowanie - Słuchanie muzyki wokalnej z płyt rozpoznawanie głosów kobiecych, męskich oraz zespołu chóralnego - aktywne słuchanie muzyki wybrane utwory M. Ravela, S. Prokofiewa, F. Chopina, W. A. Mozarta opowiadanie o cechach utworów - improwizacje rytmiczne na wybranym instrumencie - przygotowywanie utworów na konkurs Orkiestry Przedszkolne Ćwiczenia ruchowe: - prowadzenie zabaw i ćwiczeń wyrabiających poczucie przestrzeni zachowywanie równych odległości między parami podczas marszu, tańca i zabaw rytmicznych; swobodny bieg po sali bez potrąceń KWIECIEŃ: Udział w konkursie muzycznym Orkiestry Przedszkolne prezentacja przygotowanych instrumentacji - Rozpoznawanie metrum dwu -, trzy - i czteromiarowego z dokładnym określeniem na ile gra nauczycielka - Układanie z mozaiki geometrycznej schematów odpowiadających budowie taktów np.: 4/4 3/4 2/4 - Określanie kierunku melodii we fragmentach piosenek oraz przykładach podawanych przez nauczycielkę na różnych instrumentach (gitara, flet) lub wykorzystując keyboard - Zagadki rytmiczne i melodyczne zadawane przez dzieci i nauczycielkę Ćwiczenia ruchowe: - Improwizowanie ruchem zjawisk przyrody związanych z porą roku do wybranych utworów muzycznych np.: Cztery pory roku Wiosna A. Vivaldiego, Karnawał zwierząt C. Saint Saens`a 25

- realizowanie tematów rytmicznych określonymi ruchami ciała i gestami - improwizacje ruchowe z apaszkami do wybranego utworu muzycznego - utrwalanie kroków wprowadzonych tańców: krakowiak, korowód marszowy, klepany Piosenki np. : Wiosna w błękitnej sukience; Idzie śmigus; - Powtarzanie korowodu marszowego z towarzyszeniem grupki dzieci grających na instrumentach - Reagowanie ruchem na rytm ćwierćnut i ósemek - Wprowadzenie kroku poloneza Piosenki np. : Mokra piosenka; Wścibski wiatr; MAJ: Przygotowanie występu na uroczystość z okazji Dnia Mamy i Taty. - Rozpoznawanie brzmienia, nazywanie i wskazywanie na obrazkach wybranych instrumentów muzycznych ( flet, skrzypce, trąbka, fortepian, gitara, puzon) - Aktywne słuchanie Bolera M. Ravela wypowiedzi n/t charakteru słuchanej melodii - Rozpoznawanie i określanie rejestrów, tempa, dynamiki i metrum słyszanej muzyki - Ćwiczenia emisyjne i oddechowe - Improwizacje słowne, melodyczne i ruchowe akompaniowanie do biegu, marszu, podskoków przez wybrane dziecko Ćwiczenia ruchowe: - Nauka poloneza i układów choreograficznych do wybranych piosenek na uroczystości Dzień Mamy i Taty, zakończenie roku CZERWIEC: Przygotowanie uroczystości na zakończenie roku Pożegnanie Przedszkola Powtórzenie i utrwalenie materiału przerobionego z dziećmi w czasie roku szkolnego: - Zagadki słuchowe określanie kierunku melodii, tempa, dynamiki, rejestru, rozpoznawanie brzmieniu i instrumentów, melodii i rytmu znanych piosenek i tańców - Określanie nastroju i charakteru słyszanej muzyki - Wykonywanie podanych rytmów w różny sposób oraz improwizowanie własnych - Układanie własnych melodyjek do podanego tekstu lub własnych piosenek - Reagowanie ruchem na melodię walca, krakowiaka, marsza, polki, poloneza - Powtarzanie znanych piosenek 26

- Realizowanie układów figur tanecznych do muzyki dyskotekowej - Reagowanie umówionym ruchem, gestem na przerwę w muzyce - Improwizacje ruchowe z wybranym rekwizytem do utworów: P. Czajkowskiego, E. Griega, W. Kilara Piosenki np. : Dżungla; Kocham swoich rodziców; 27

Imię i nazwisko dziecka Karta obserwacji rozwoju aktywności muzycznej dziecka 3 letniego Czy dziecko uczęszczało do przedszkola? TAK o NIE o Lp. Umiejętności dziecka Data badania (wrzesień) Data badania (czerwiec) 1. Chętnie śpiewa piosenki 2. Potrafi zaśpiewać piosenkę we fragmentach lub w całości 3. Prawidłowo reaguje na dźwięki wysokie i niskie 4. Poprawnie reaguje na dynamika głośno, cicho 5. Poprawnie reaguje na tempo melodii wolne, szybkie 6. Rozpoznaje melodię znanej piosenki granej na pianinie, flecie lub nuconej bez słów. 7. Odróżnia dźwięk wybranych czterech instrumentów perkusyjnych: bębenka, kołatki, grzechotki, trójkąta 8. Potrafi poruszać się w przestrzeni i ustawić się w kole wiązanym 9. Inscenizuje ruchem treść piosenki 10. Lubi tańczyć i śpiewać TAK (2 p.) Z POMOCĄ (1 p.) NIE (0 p.) 28

Imię i nazwisko dziecka Karta obserwacji rozwoju aktywności muzycznej dziecka 4 letniego Czy dziecko uczęszczało do przedszkola? TAK o NIE o Lp. Umiejętności dziecka Data badania (wrzesień) Data badania (czerwiec) 1. Chętnie śpiewa piosenki 2. Potrafi zaśpiewać piosenkę we fragmentach lub w całości 3. Prawidłowo reaguje na dźwięki wysokie, niskie i średnie 4. Poprawnie reaguje na dynamika głośno, cicho, coraz głośniej, coraz ciszej 5. Poprawnie reaguje na tempo melodii wolne, szybkie, średnio szybkie 6. Rozpoznaje i określa charakter muzyki: skoczna, smutna, wesoła. 7. Rozpoznaje melodię piosenek po usłyszeniu ich fragmentów melodycznych 8. Odróżnia dźwięk kilku wybranych instrumentów perkusyjnych: 9. Wykonuje prosty rytm piosenki lub tańca za pomocą gestodźwięków i gry na instrumentach 10. Potrafi poruszać się w przestrzeni i ustawić się w kole wiązanym, w parach, rzędzie i małych kółeczkach 11. Potrafi poruszać się: podskokami, krokiem dosuwanym w przód, bocznym cwałem po okręgu koła 12. Improwizuje ruchem na podany temat. 13. Zapamiętuje i powtarza figury prostych tańców: Grozik, Galopka lub do wybranej piosenki. 14. Lubi tańczyć i śpiewać 15. Chętnie prezentuje swoje umiejętności na uroczystościach TAK (2 p.) Z POMOCĄ (1 p.) NIE (0 p.) 29

Imię i nazwisko dziecka Karta obserwacji rozwoju aktywności muzycznej dziecka 5, 6 letniego Czy dziecko uczęszczało do przedszkola? TAK o NIE o Lp. Umiejętności dziecka Data badania (wrzesień) Data badania (czerwiec) 1. Śpiewa piosenkę poprawnie pod względem rytmicznym 2. Śpiewa piosenkę poprawnie pod względem melodycznym 3. Prawidłowo reaguje na dźwięki wysokie i niskie 4. Poprawnie reaguje na zmianę trybów (major i minor) 5. Poprawnie reaguje na tempo melodii wolne, szybkie, coraz szybciej, coraz wolniej 6. Poprawnie wskazuje kierunek linii melodycznej wznosząca, opadająca 7. Poprawnie reaguje na dynamika forte, piano, crescendo, ecrescendo 8. Rozpoznaje akompaniament do biegu, marszu, podskoków, walca, krakowiaka 9. Wykonuje rytm piosenki lub tańca gestodźwiękami oraz grą na instrumentach 10. Odzwierciedla ruchem charakter i nastrój muzyki 11. Improwizuje głosem proste melodie do tekstów, układa własne motywy rytmiczne 12. Rozpoznaje dźwięki i nazywa przedszkolne instrumenty perkusyjne oraz brzmienie kilku innych (np.: skrzypce, gitara, trąbka, akordeon) 13. Realizuje podany akompaniament perkusyjny 14. Potrafi poruszać się cwałem, galopem, podskokami, skokami obunóż do przodu 15. Zapamiętuje i odtwarza układy choreograficzne wybranych tańców 16. Lubi brać udział w uroczystościach, konkursach TAK (2 p.) Z POMOCĄ (1 p.) NIE (0 p.) 30

ZESTAW ĆWICZEŃ MUZYCZNO RUCHOWYCH Ćwiczenia uwrażliwiające na element melodyczny Ćwiczenie 1 badanie reakcji na różnice wysokości dźwięku Dzieci poruszają się swobodnie po klasie zgodnie z tempem akompaniamentu. Dźwięk w wysokim rejestrze dzieci zatrzymują się unosząc wysoko ręce; dźwięk w niskim rejestrze wykonują przysiad podparty. Ćwiczenie 2 badanie reakcji na zmianę trybów Dzieci poruszają się swobodnie przy akompaniamencie w tonacji majorowej. Zmiana tonacji na minorowy jest sygnałem do spania dzieci kładą się na podłodze w dowolnej pozycji. Ćwiczenie 3 badanie reakcji na kierunek linii melodycznej Dzieci poruszają się podskokami z nogi na nogę. Na pauzę zatrzymują się, gdy usłyszą melodię gamy wznoszącej pokazują ruchem rosnący kwiat; melodia gamy opadającej ilustrują balon, z którego uchodzi powietrze. Ćwiczenie 4 badanie spostrzegania motywu melodycznego Motyw melodyczny złożony z czterech dźwięków dzieci ustawione w dwa pociągi. Motyw melodyczny zagrany w wysokim rejestrze, w tempie żywym porusza się pociąg pośpieszny. Motyw w niskim rejestrze, tempie wolnym wywołuje ruch pociągu towarowego. Ćwiczenia uwrażliwiające na barwę dźwięku Ćwiczenie 1 badanie rozpoznawania dźwięków z otoczenia Nauczycielka za parawanem wywołuje wybrane efekty akustyczne: brzęk kluczy, szelest gazety, przelewanie wody, stukanie drewnianymi klockami. Przed dziećmi ułożone są również w/w przedmioty. Zdaniem dzieci jest kolejno odgadywać źródło usłyszanych efektów dźwiękowych i odtwarzać je w ten sam sposób. Ćwiczenie 2 badanie rozpoznawania głosu żeńskiego i męskiego Dzieci stoją w rozsypce. Nauczycielka prezentuje z płyty na przemian utwory śpiewane przez wokalistkę i wokalistę. Zadaniem dzieci jest rozpoznać kto śpiewa i odpowiednio zatańczyć: chłopcy, gdy śpiewa Pan, dziewczynki, gdy śpiewa Pani. 31

Ćwiczenia uwrażliwiające na dynamikę Ćwiczenie 1 badanie reakcji na dynamikę forte i piano Dzieci, chodzą w wolnym tempie przy akompaniamencie granym piano. Usłyszawszy jedną ćwierćnutę zagraną forte zatrzymują się w bezruchu. Ćwiczenie 2 badanie reakcji na crescendo i decrescendo Dzieci stają w małym kole z opuszczonymi głowami i rozluźnionymi mięśniami rąk i tułowia. Wraz z narastaniem dynamiki stopniowo powiększają koło, napinają mięśnie, unoszą głowę do góry. W kulminacyjnym punkcie dzieci stają w dużym kole, trzymając się za napięte, szeroko rozpostarte na boki ręce. Wraz z opadaniem dynamiki w akompaniamencie dzieci stopniowo rozluźniają się, opuszczają ręce i zmniejszają koło, wracają do pozycji wyjściową. Ćwiczenia uwrażliwiające na poczucie rytmu Ćwiczenie 1 badanie reakcji na zmianę rytmu Nauczycielka gra na pianinie akompaniament w rytmach: półnuty dzieci leżą na plaży, obracają się z brzucha na plecy i odwrotnie ćwierćnuty dzieci spacerują wzdłuż plaży ósemki dzieci biegają po płytkiej wodzie Ćwiczenie 2 badanie reakcji na poczucie metrum Nauczycielka gra akompaniament w metrum ¾, zadaniem dzieci jest określenie metrum za pomocą schematu metrycznego z przygotowanych klocków w kształcie figur geometrycznych Ćwiczenia kształtujące wyobraźnię muzyczną Ćwiczenie 1 badanie wyobraźni muzycznej w korelacji z ruchem Dzieci wysłuchują fragmentu dwóch utworów S. Saint Saens`a Łabędź i Słoń. Utwory te mają inny charakter i nastrój. Pierwszy cechuje lekkość, płynność. Drugi jest powolny, ciężki, o ciemnej barwie brzmienia. Zadaniem dzieci jest zauważyć różnice i pokazać ruchem zamieniając się w wymyślone przez siebie zwierzątko. 32