Działania wobec miast na poziomie krajowym Miasta w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju Piotr Żuber, Dyrektor Departamentu Strategii Rozwoju Ministerstwo Rozwoju Katowice, 15 listopada 2016 r. Strategia na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju Pomnażanie polskiego kapitału kluczem do sukcesu Trwały wzrost gospodarczy oparty na innowacyjnych firmach Najlepsza inwestycja to inwestycja w ludzi Państwo bardziej efektywne Rozwój odpowiedzialny to rozwój włączający a nie wykluczający Nowy model rozwoju Solidne finanse publiczne fundamentem rozwoju Odpowiedzialny rozwój to rozwój zrównoważony terytorialnie Nowoczesna infrastruktura służąca potrzebom gospodarczym i jakości życia Podstawą gospodarki silne przedsiębiorstwa 1
Podstawowe zasady realizacji Strategii Selektywność podejścia (koncentracja, poszukiwanie nisz, kluczowe branże /sektory, projekty flagowe) Państwo umiejące wybrać Podejście zintegrowane (zarządzanie organizowane wokół celów strategicznych, koordynacja sektorów) i zróżnicowane terytorialnie zintegrowana polityka wykorzystująca potencjał Polskiej przestrzeni Zwiększenie aktywności Polski na forum UE oraz w bliskim sąsiedztwie Polska aktywnym graczem o kształt UE Mobilizacja krajowego kapitału (aktywny kapitał krajowy, większe oszczędności - zwiększenie możliwości inwestycyjnych kraju) Polska silna oszczędnościami i inwestycjami swoich obywateli Procesy demograficzne punktem odniesienia planowania irealizacji działań rozwojowych Rozwój świadomy demograficznie Układ Strategii: cel główny, cele szczegółowe, obszary Cel główny Tworzenie warunków dla wzrostu dochodów mieszkańców Polski przy jednoczesnym wzroście spójności w wymiarze społecznym, ekonomicznym i terytorialnym Cel szczegółowy I Trwały wzrost gospodarczy oparty na dotychczasowych i nowych przewagach Cel szczegółowy II Rozwój społecznie i terytorialnie równoważony Cel szczegółowy III Skuteczne państwo i instytucje gospodarcze służące wzrostowi oraz włączeniu społecznemu i gospodarczemu Obszary niezbędne do osiągnięcia celów Strategii: Kapitał ludzki i społeczny, Transport, Energia, Środowisko naturalne, Bezpieczeństwo narodowe 2
Obszar Rozwój zrównoważony terytorialnie Przesłanie Dostosowanie celów i instrumentów polityki regionalnej do potencjałów różnych typów terytoriów (koordynacja i integracja polityk sektorowych oraz inwestycji i projektów względem terytoriów) Budowa trwałej zdolności konkurencyjnej i poprawa jakości życia mieszkańców (kapitał terytorialny, koncentracja na kluczowych specjalizacjach) Pobudzanie rozwoju obszarów o niewykorzystanym potencjale rozwojowym (zwiększenie możliwości inwestycyjnych, mobilizowanie aktywności społecznej, poprawa jakości instytucji publicznych i dostępu do usług, dodatkowe źródła finansowania) Cele Zrównoważony rozwój kraju wykorzystujący indywidualne potencjały endogeniczne poszczególnych terytoriów Wzmacnianie regionalnych przewag konkurencyjnych w oparciu o specjalizacje gospodarcze i nowe nisze rynkowew ramach współpracy w zakresie krajowych i regionalnych inteligentnych specjalizacji Podniesienie skuteczności i jakości wdrażania politykukierunkowanych terytorialnie Strategia na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju Propozycja zintegrowanej polityki rozwoju dostrzegającej wymiar terytorialny w nowy sposób (do pełnego wdrożenia po roku 2020): Wymiar terytorialny obecny we wszystkich politykach krajowych (od wsparcia innowacyjności, poprzez infrastrukturę do polityki kształtowania zasobów ludzkich), Jednolite (zintegrowane) polityki określające wspólne cele i podział ról w ich realizacji pomiędzy wszystkich włączonych w realizacje partnerów (nowy kontrakt terytorialny, kontrakty branżowe) jednolita polityka innowacyjności, przemysłowa, promocji eksportu, itp., Integracja systemu planowania i realizacji działań społeczno-gospodarczych w przestrzeni, 3
Strategia na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju Ograniczony zakres polityki regionalnej do wsparcia dla najważniejszych działań rozwojowych kreujących wzrost i zatrudnienie: Większa koncentracja terytorialna i tematyczna dostosowana do profilów poszczególnych terytoriów(zmniejszenie się wkładu UE), Reforma systemu finansowania JST przeznaczonego na pokrywanie zadań własnych JST. W zgodzie z zasadą subsydiarności wzmocniony system współzarządzania, współpraca i partnerstwo pomiędzy wszystkimi rodzajami JST a przedsiębiorcami, rządem i społeczeństwem dla rozwiązywania problemów i wykorzystywania potencjałów w funkcjonalnych układach terytorialnych metropolie, obszary peryferyjne, miasta tracące funkcje, Śląsk, Polska Wschodnia itp.,(nowe mechanizmy współpracy, zachęty, programy), Zarządzanie środkami UE rząd, samorząd wojewódzki, większy udział innych samorządów terytorialnych (Program Miejski?) Strategia na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju wymiar miejski CELE Zbieżne z zapisami Krajowej Polityki Miejskiej oraz Agendy Miejskiej UE Wzmacnianie współpracy i wymiany wiedzy między miastami różnej wielkości i na różnych szczeblach zarządzania, w tym upowszechnianie partycypacji, Urbanizacja (zagęszczanie miast, powtórne wykorzystanie terenów, kontrolowana suburbanizacja) oraz rozwój funkcji społeczno-gospodarczych wybranych miast, w szczególności w Polsce Wschodniej, Przeciwdziałanie wykluczeniu społeczno-gospodarczemu i ekonomicznemu w: skali miast (program dla Miast średnich tracących funkcje społecznogospodarcze) i terenów zdegradowanych(rewitalizacja), Przygotowanie miast na zmiany demograficzne, Integracja ludności napływowej, 4
Strategia na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju wymiar miejski Wspomaganie przekształceń strukturalnych miast szczególna uwaga poświęcona zagadnieniom związanym z: - efektywnością energetyczną, - środowiskiem naturalnym, w tym czyste powietrze, gospodarka o obiegu zamkniętym, - powiązaniami funkcjonalnymi pomiędzy miastami (sieć) oraz pomiędzy miastami a terenami wiejskimi, - mobilnością miejską, - promocja inwestycji i zakorzenianiu inwestycji zewnętrznych, - powtórnym użyciem terenów zagospodarowanych, - zasobami ludzkimi, - systemami innowacji, CELE Rozwój zrównoważony terytorialnie kierunki interwencji Cel 1. Zrównoważony rozwój kraju wykorzystujący indywidualne potencjały endogeniczne poszczególnych terytoriów Tworzenie warunków dla budowy podstaw nowoczesnej gospodarki w Polsce Wschodniej Wsparcie dla podwyższania atrakcyjności inwestycyjnej Śląska oraz promocji zmian strukturalnych Rozwój miast wsparcie horyzontalne Rozwój obszarów wiejskich w oparciu o endogeniczne potencjały gospodarcze Aktywizacja Integracja bezpieczeństwa obszarów zagrożonych narodowego trwałą i rozwoju marginalizacją społecznogospodarczego Aktywizacja Kształtowanie zasobów i potencjałów stabilnego miast międzynarodowego średnich, tracących funkcje środowiska społecznogospodarcze bezpieczeństwa Pełniejsze wykorzystanie potencjału rozwojowego aglomeracji Rozwój Zwiększenie obszarów skuteczności wiejskich wsparcie państwa w zakresie horyzontalne zwalczania przestępczości 5
Rozwój zrównoważony terytorialnie - przykładowe projekty strategiczne Cel 1. Zrównoważony rozwój kraju wykorzystujący indywidualne potencjały endogeniczne poszczególnych terytoriów Polska Wschodnia Śląsk Rozwój miast wsparcie horyzontalne Aglomeracje Miasta średnie, tracące funkcje społ.- gosp. Obszary zagrożone trwałą marginalizacją Pakiet działań dla Polski Wschodniej; Wykorzystanie rozwiązań wypracowanych w ramach pilotażowej Inicjatywy Komisji Europejskiej Regiony Słabiej Rozwinięte ; Program ponadregionalny skierowany do najsłabszych gospodarczo województw - po roku 2020 Program dla Śląska Program wsparcia samorządów w programowaniu rewitalizacji Partnerska Inicjatywa Miast Zintegrowane Inwestycje Terytorialne PLUS Program dla średnich miast tracących funkcje społeczno-gospodarcze Program dla obszarów zagrożonych trwałą marginalizacją Projekt Pakiet działań na rzecz rewitalizacji Rozwój miast wsparcie horyzontalne Upowszechnianie rewitalizacji jako ważnego elementu rozwoju miast Usprawnienia prawno-instytucjonalne Budowa systemu monitorowania i ewaluacji Dotychczasowe działania Rządu w zakresie wsparcia rewitalizacji: Konkursy Modelowa Rewitalizacja Miast (wsparcie 20 miast kwotą ponad 43 mln zł) Konkurs dotacji w zakresie powszechnego wsparcia w zakresie przygotowania przez gminy programów rewitalizacji (na wsparcie łącznie przeznaczono ok. 85 mln zł) Projekty pilotażowe: w Łodzi, Wałbrzychu i Bytomiu Centrum wiedzy o rewitalizacji REWITALIZACJA.GOV.PL Rozpoczynamy intensywnie uzupełniać portal informacjami przydatnymi dla wszystkich miast. Komentarz do ustawy o rewitalizacji. 6
Projekt Partnerska Inicjatywa Miast Rozwój miast wsparcie horyzontalne Wymiana wiedzy między miastami i podmiotami zaangażowanymi w kształtowanie i realizację polityki miejskiej Identyfikacja dobrych praktyk wokół kluczowych wyzwań rozwojowych i włączanie ich do głównego nurtu polityki na poziomie lokalnym Wzajemne uczenie się, opracowywanie rekomendacji dla polityk publicznych Mechanizm funkcjonowania na podstawie doświadczeń Programu URBACT Podnoszenie kwalifikacji, poprawa zarządzania rozwojem obszarów miejskich Projekt ZIT PLUS Aglomeracje Zwiększenie efektywności realizacji instrumentu ZIT w Polsce Przekształcenie Związków/Porozumień ZIT w trwałe partnerstwa po zakończeniu perspektywy finansowej w 2020 r. Wypracowanie modelu współpracy do realizacji działań wykraczających poza zadania dotyczące wdrażania funduszy unijnych, dot. kreowania rozwoju metropolitalnego w obszarze objętym partnerstwem Wykorzystanie doświadczeń z realizacji ZIT do przygotowania koncepcji modelowych partnerstw JST w MOF po zakończeniu perspektywy finansowej w 2020 r. Przygotowaniepropozycji kształtu instrumentu ZIT do wykorzystania podczas negocjacji polityki spójności w przyszłej perspektywie finansowej UE (w kontekście wzmocnienia instrumentów terytorialnych w PS 2020+) 7
Projekt Program dla miast średnich Miasta średnie, tracące funkcje społ.-gosp. Działania dostosowane do potrzeb wykorzystanie potencjałów i reagowanie na deficyty Koordynacja i zindywidualizowane wsparcie Odbudowa bazy gospodarczej Wzmocnienie roli miast jako ważnych centrów aktywności społecznej i gospodarczej, o istotnym potencjale do prorozwojowego oddziaływania na swoje otoczenie Przeciwdziałanie zagrożeniom związanym z regresem społeczno-gospodarczym, w tym depopulacją i problemami z utrzymaniem ich bazy ekonomicznej Tematyczne kierunki wsparcia, m.in.: energetyka, środowisko, transport, kultura, aktywizacja zawodowa, mieszkalnictwo Miasta średnie tracące funkcje społeczno-gospodarcze 122 miasta spośród 256 średnich (>20 tys. mieszkańców z wyłączeniem miast wojewódzkich oraz mniejsze miasta z liczbą ludności pomiędzy 15-20 tys. mieszkańców będące stolicami powiatów) 8
Projekt Program dla obszarów zagrożonych marginalizacją Obszary zagrożone trwałą marginalizacją Koordynacja i zindywidualizowane wsparcie dla poszczególnych obszarów Tematyczny katalog działań Pobudzanie lokalnych inicjatyw gospodarczych Rozwój przedsiębiorczości wykorzystującej lokalne zasoby oraz sprzyjającej aktywności zawodowej Zwiększenie możliwości inwestycyjnych na tych obszarach Poprawa dostępności transportowej do lokalnych rynków pracy Poprawa dostępności do podstawowych usług publicznych Projekt Program dla Śląska Śląsk Reindustrializacja i restrukturyzacja tradycyjnych sektorów, wzmocnienie innowacyjnych sektorów gospodarki Zmiana profilu gospodarczego regionu w kierunku zaawansowanych technologii KONTRAKT współpraca rządu oraz partnerów regionalnych i lokalnych (JST, przedsiębiorstwa, organizacje społeczne) Wzmocnienie innowacyjnych sektorów gospodarki Dostosowanie kwalifikacji zasobów ludzkich do rynku pracy Koordynacja polityk sektorowych i działań realizowanych na poziomie regionalnym 9
Dziękuję za uwagę 10