Pomoc doradców metodycznych i konsultantów placówek doskonalenia nauczycieli w opinii jej beneficjentów Danuta Elsner, Krzysztof Bednarek
Cele i przedmiot badań 1. Pozyskanie opinii nauczycieli i szkół na temat dostępności, częstotliwości, przydatności i efektywności pomocy oferowanej przez doradców metodycznych i konsultantów placówek doskonalenia nauczycieli. 1. Wypracowanie wniosków i rekomendacji przydatnych w planowaniu zmian
Metodologia badań Źródła informacji Nauczyciele z róŝnych typów szkół i placówek Doradcy i konsultanci Dokumenty placówek doskonalenia nauczycieli Dokumenty szkolne Metody badawcze Wywiad grupowy Badania ankietowe Analiza dokumentów Studium przypadku Wywiady indywidualne
Metodologia badań cd. Dobór badanych i ich charakterystyka ze względu na: Płeć Wiek Poziom awansu Miejsce pracy Lokalizację szkoły/placówki Przebieg badania Wywiad grupowy i przygotowanie kwestionariusza ankiety oraz kwestionariusza do analizy dokumentów Przeprowadzenie badań ankietowych, analizy dokumentów, studium przypadku Przygotowanie doniesienia z badań oraz wniosków i rekomendacji Wywiady indywidualne z ekspertami Przygotowanie raportu końcowego
Charakterystyka materiału badawczego 498 kwestionariuszy ankiety 4 placówki doskonalenia nauczycieli objęte analizą ogólnodostępnych materiałów (drukowanych i elektronicznych) 1 szkoła (SP), w której zrealizowano studium przypadku
Wyniki, wnioski (szczegółowe) i rekomendacje 1. Rozumienie pojęcia pomoc 2. Dostępność pomocy 3. Częstotliwość pomocy 4. Przydatność pomocy 5. Efektywność pomocy
Rozumienie pojęcia pomoc Pomoc to główne zadanie doradców i konsultantów 92% badanych Inne określenia/oczekiwania (1-3): Doradztwo 36% / 24% Wspomaganie/wspieranie 34% Szkolenia 12% / 39% Współpraca 4% Tarnowska Inicjatywa Oświatowa
Rozumienie pojęcia pomoc cd. Oczekiwania nauczycieli wobec pracowników systemu doskonalenia (1-3) Szkolenia 39% Doradztwo 24% Informowanie 9% Konsultacje 7% Publikacje 6% Pomoc w rozwiązywaniu problemów 4%
Wnioski i rekomendacje 1. Jednoznacznie określić, Ŝe głównym zadaniem doradców i konsultantów jest świadczenie pomocy a) nauczycielom, b) szkołom 2. Świadczyć ją we współpracy z beneficjentami 3. Ukierunkować na: a) problemy nauczycieli i szkół, b) praktykę 4. Dostosować do etapu rozwoju zawodowego nauczycieli
Dostępność pomocy 2/3 badanych zwraca się o pomoc i tyluŝ ją uzyskuje 31% wskazało róŝnorodne szkolenia 69% róŝne sytuacje szkolne i klasowe Pierwsze trzy pozycje (prawie taka sama liczba wskazań) Reforma, zmiany systemowe Problemy wychowawczo-opiekuńcze Prawo oświatowe
Dostępność pomocy cd. Ci, co zwracają się o pomoc, uzyskują ją (93%) Czerpanie informacji o pomocy: Internet 488 Materiały drukowane 281 Kontakty osobiste 256 Trudności w dostępie do pomocy (1-3) Brak środków finansowych 24% Niewłaściwa organizacja szkoleń 13% Brak informacji 12% Odległe miejsce szkolenia/doradztwa 12% Brak doradców 9% Radzenie sobie z trudnościami (1-3) 50% badanych
Wnioski i rekomendacje 1. Zwiększyć stopień dostępności pomocy 2. Zapewnić większy dostęp do informacji prawnej 3. W większym zakresie wykorzystać Internet 4. Analizować trudności i szukać sposobów ich przezwycięŝenia 5. RozwaŜyć lokalizację środków finansowych na doskonalenie
Częstotliwość korzystania z pomocy Korzystanie z pomocy przez szkołę w minionym roku szkolnym. Stan rzeczywisty i poŝądany ani razu 1,6% 6,8% jeden raz 5,6% 14,1% dwa do trzech razy 44,6% 54,6% cztery do pięciu razy 19,5% 20,5% powyŝej pięciu razy 10,0% 13,7% 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% stan rzeczywisty stan poŝądany
Częstotliwość korzystania z pomocy Korzystanie z pomocy przez nauczycieli w minionym roku szkolny. Stan rzeczywisty i poŝądany a n i ra z u 4,0 % 2 8,9 % je d e n ra z 1 0,2 % 2 3, 1 % d w a d o trz e c h ra z y 3 2,3 % 5 4,6 % c z te ry d o p ię c iu ra z y 8,8 % 1 5, 7 % p o w y Ŝ e j p ię c iu ra z y 5,4 % 1 0,0 % 0,0 % 1 0,0 % 2 0,0 % 3 0,0 % 4 0, 0 % 5 0,0 % 6 0,0 % s ta n rz e c z y w is ty s ta n p o Ŝ ą d a n y
Liczebność form dla RP i pojedynczych nauczycieli w badanych placówkach Badane placówki Placówka 1. Liczba form dla RP 76 Liczba form dla nauczycieli 134 Placówka 2. 128 118 Placówka 3. 37 162 Placówka 4 91 147
Częstotliwość korzystania z pomocy Okazjonalnośćversus systematyczność w odniesieniu do szkoły z dec y dowanie ok az jonalny 1,6% 11,8% rac z ej ok az jonalny 14,1% 34,9% rac z ej s y s tem aty c z ny 36,3% 67,3% z dec y dowanie s y s tem aty c z ny 7,8% 15,1% 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% 70,0% 80,0% s tan rz ec z y wis ty s tan poŝ ądany
Częstotliwość korzystania z pomocy Okazjonalnośćversus systematyczność w odniesieniu do nauczycieli z dec y dowanie ok az jonalny 5,2% 16,9% rac z ej ok az jonalny 24,7% 29,9% rac z ej s y s tem aty c z ny 23,9% 55,6% z dec y dowanie s y s tem aty c z ny 6,0% 11,8% 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% s tan rz ec z y wis ty s tan poŝ ądany
Częstotliwość korzystania z form pomocy przez szkoły i nauczycieli k o n s u lt a c je in d y w id u a ln e k o n s u lt a c je z b io ro w e 5, 8 % 8, 4 % 4, 0 % 2, 9 % s z k o le n ia z e w n ę t rz n e t y p u : k u rs y, w a rs z t a t y, s e m in a ria s z k o le n ia w e w n ę t rz n e d la c a łe j R a d y P e d a g o g ic z n e j 1 8, 9 % 2 3, 4 % 2 3, 0 % 2 4, 2 % u d z ia ł w z e w n ę t rz n y c h k o n fe re n c ja c h i c y k lic z n y c h fo rm a c h (k lu b y, fo ra ) z e s p o ły s a m o k s z t a łc e n io w e, m e t o d y c z n e w s p ie ra n ie s a m o k s z t a łc e n ia (p u b lik a c je, d o b re p rz y k ła d y ) w łą c z a n ie d o u d z ia łu w p ro je k t a c h k ra jo w y c h lu b m ię d z y n a ro d o w y c h e -le a rn in g in n e fo rm y 6, 3 % 7, 0 % 9, 1 % 7, 3 % 3, 7 % 4, 3 % 2, 3 % 1, 9 % 0, 9 % 2, 1 % 0, 1 % 0, 1 % 0, 0 % 5, 0 % 1 0, 0 % 1 5, 0 % 2 0, 0 % 2 5, 0 % 3 0, 0 % s z k o ła, p la c ó w k a p o je d y n c z y n a u c z y c ie l
Przyczyny korzystania z pomocy (1-3) Przez szkołę Przez nauczycieli BieŜące problemy szkoły 33% Potrzeby nauczycieli 13% MoŜliwości finansowe 12% Oczekiwania organów szkoły/nauczycieli 9% BieŜące potrzeby nauczycieli 35% Podnoszenie kwalifikacji 17% Atrakcyjność oferty 11% MoŜliwości finansowe 10% Atrakcyjność oferty 9%
Przyczyny zwracania się o pomoc/ zaprzestania korzystania z pomocy (1-3) Zwracanie się Kompetencje oferujących pomoc 51% Zadowolenie nauczycieli 13% Atrakcyjna oferta 9% Zaprzestanie Brak kompetencji oferujących pomoc 54% Brak środków finansowych 19% Brak odpowiedniej oferty 9% Zaufanie do oferujących pomoc 8% Cechy oferujących pomoc (instytucji i osób) 8%
Wnioski i rekomendacje 1. Większą liczbę form adresować do szkół 2. Kontakty okazjonalne przekształcać w systematyczne 3. Opracować system doskonalenia kwalifikacji zawodowych przez doradców i konsultantów, system oceny pracy, standardy profesjonalizmu
Przydatność pomocy Pomoc poprzedzona diagnozą 70% badanych Podmioty przeprowadzające diagnozę Dyrektor szkoły/placówki Zespół nauczycieli (RP) Lider WDN Pracownicy systemu doskonalenia nauczycieli Inne osoby/zewnętrzne Inna moŝliwość Suma wyborów 246 221 169 52 9 6
Czyich potrzeb dotyczy versus powinna dotyczyć diagnoza potrzeb? k adry k ierownic z ej 5,6% 5,0% Rady P edagogic z nej jak o c ałoś c i 51,6% 73,7% pos z c z ególny c h prac ownik ów s z k oły /plac ówk i 7,0% 24,5% prz edm iotowy c h z es połów nauc z y c ieli 4,6% 13,5% nauc z y c ieli na ś c ieŝ c e awans u z awodowego 5,2% 4,2% inna m oŝ liwoś ć 1,0% 0,8% 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% 70,0% 80,0% s tan rz ec z y wis ty s tan poŝ ądany
Kto przede wszystkim korzysta z pomocy? Podmioty korzystające z pomocy Rada pedagogiczna Nauczyciele na ścieŝce awansu Pewni indywidualni nauczyciele Pewne zespoły nauczycieli Cała szkoła/placówka Kadra kierownicza Inna moŝliwość Suma wyborów 366 201 185 150 149 128 4
Potrzeby bieŝące versus przyszłe Potrzeby bieŝące Potrzeby bieŝące i przyszłe Potrzeby przyszłe Szkoła 224 246 26 Nauczyciele 218 247 28
Wskaźniki przydatności pomocy Szkoła Zastosowanie nabytej wiedzy i umiejętności w praktyce 28% Lepsze efekty pracy szkoły 24% Poprawa jakości pracy szkoły 16% Rozwiązanie szkolnych problemów 14% Pojedynczy nauczyciele Zastosowanie nabytej wiedzy i umiejętności w praktyce 39% Podniesienie kwalifikacji 23% Lepsze efekty pracy szkoły 22% Rozwiązanie problemów nauczycieli 11%
Wnioski i rekomendacje 1. Przeprowadzać diagnozę potrzeb (doradcy, konsultanci) 2. Diagnozować w równym stopniu potrzeby nauczycieli i szkoły 3. Oferować pomoc odpowiadająco na bieŝące i przyszłe potrzeby (?) 4. Badać przydatność pomocy i odpowiednio modyfikować ofertę
Efektywność pomocy W szkole interesują się zdobytą przez nauczycieli na szkoleniach zewnętrznych wiedzą i umiejętnościami 82% Nauczyciele są wspierani w zastosowaniu nabytej wiedzy i umiejętności w praktyce 76%
Zainteresowani / wspierający Kadra kierownicza (258) Rada pedagogiczna (176) Indywidualni nauczyciele (126) Zespoły nauczycieli (115) Lider WDN (85) Nauczyciele na ścieŝce awansu (77) Cała szkoła/placówka (49) Inni (8) Kadra kierownicza (242) Rada pedagogiczna (149) Indywidualni nauczyciele (137) Zespoły nauczycieli (116) Lider WDN (73) Cała szkoła/placówka (42) Doradcy metodyczni (30) Konsultanci (22) Nadzór pedagogiczny (8) Inni (4)
Sposoby wspierania (1-3) Wskazało 58% badanych, z tego 24% wskazań dot. wykorzystania Sposoby Dowartościowanie 42% Pomoc koleŝeńska 20% Pomoc organizacyjna 11% Ułatwienie dalszego szkolenia 8% Zakup pomocy 7% Zmiana przydziału zadań 4%
Pomoc skutkuje zmianami na lepsze - 80% badanych Cele szkoleń (katalog ofert jednej z placówek): Poznanie Opanowanie wiedzy Usystematyzowanie wiedzy Nabycie umiejętności Doskonalenie umiejętności Wzbogacenie warsztatu pracy
Przykłady zmian na lepsze (1-3) 64% badanych Lepsza jakość pracy szkoły -19% Lepsze efekty kształcenia 19% Podniesienie kwalifikacji 16% Doskonalenie warsztatu pracy 13% Rozwiązanie problemów 7% Lepsza współpraca w RP 5%
Przyczyny braku zmian na lepsze (1-3) 33% badanych Niska jakość pomocy 42% Brak zaangaŝowania nauczycieli 40%
Wnioski i rekomendacje 1. Nie kończyć szkoleń na rozdaniu świadectw. Potrzebne jest wsparcie w zastosowaniu nabytej wiedzy i umiejętności 2. Wsparcie wewnątrzszkolne powiązać z zewnętrznym 3. Badać zmiany na lepsze w następstwie pomocy rozumiane jako postępy uczniów (ewaluacja odroczona) 4. Rozwijać współpracę między oferentami i beneficjentami pomocy
Wnioski i rekomendacje ogólne 1. Przechodzić od okazjonalnych, jednorazowych, niepowiązanych ze sobą form pomocy do kompleksowego świadczenia usług dla pojedynczych nauczycieli i szkoły jako całości 2. Wypracować system zapewniania jakości usług oferowanych przez doradców i konsultantów